پیش نویس:قاریان هفتگانه و اعتبار آن‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۴: خط ۱۴:
== چرایی اختلاف قرائت‌ها ==
== چرایی اختلاف قرائت‌ها ==
مسلمانان در اصل [[قرآن]] با هم اختلافی نداشتند؛ اما قاریان بر سر قرائت صحیح برخی کلمات با هم اختلاف پیدا کرده و هریک طبق اجتهاد خود و دلایلی که در دست داشت، قرائت خود را توجیه می‌کرد. برخی از عوامل باعث به‌وجود آمدن اختلاف در قرائت‌ها شد:
مسلمانان در اصل [[قرآن]] با هم اختلافی نداشتند؛ اما قاریان بر سر قرائت صحیح برخی کلمات با هم اختلاف پیدا کرده و هریک طبق اجتهاد خود و دلایلی که در دست داشت، قرائت خود را توجیه می‌کرد. برخی از عوامل باعث به‌وجود آمدن اختلاف در قرائت‌ها شد:
# '''ابتدایی بودن خط:''' خط در میان عرب‌ها به صورت اولیه وجود داشته و عموم مردم با فنون خط و چگونگی درست‌نگاری آشنا نبودند و بسیاری از کلمات را به مقیاس تلفظ می‌نوشتند. در رسم الخطِ ابتدایی، برخی از کلمات به شکلی نگاشته می‌شد که به چند وجه قابل خواندن بود. به عنوان نمونه برخی، آیه {{قرآن|لإیلافِ قُرَیْشٍ}}<ref>سوره قریش، آیه۱.</ref> را با حذف همزه و اثبات (یا) (لیلاف قریش) می‌خواند و برخی (لئلاف قریش) می‌خواند. آیه {{قرآن|إِیلافِهِمْ رِحْلَه الشِّتَاءِ وَالصَّیْفِ}}<ref>سوره قریش، آیه۲.</ref> را برخی از قاریان با حذف (یا) و اثبات همزه (الافهم) می‌خواند.<ref>طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسر، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۸۲۷.</ref>
# '''ابتدایی بودن خط:''' خط در میان عرب‌ها به صورت اولیه وجود داشته و عموم مردم با فنون خط و چگونگی درست‌نگاری آشنا نبودند و بسیاری از کلمات را به مقیاس تلفظ می‌نوشتند. در رسم الخطِ ابتدایی، برخی از کلمات به شکلی نگاشته می‌شد که به چند وجه قابل خواندن بود. به عنوان نمونه برخی، آیه {{قرآن|لإیلافِ قُرَیْشٍ|سوره=قریش|آیه=آیه 1}} را با حذف همزه و اثبات (یا) (لیلاف قریش) می‌خواند و برخی (لئلاف قریش) می‌خواند. آیه {{قرآن|إِیلافِهِمْ رِحْلَه الشِّتَاءِ وَالصَّیْفِ|سوره=قریش|آیه=آیه 2}} را برخی از قاریان با حذف (یا) و اثبات همزه (الافهم) می‌خواند.<ref>طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسر، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۸۲۷.</ref>
# '''بی‌نقطه بودن حروف:''' در رسم‌الخط اولیه، حروف نقطه نداشت. میان «س، ش»، «ب، ت، ث»، «ج، ح، خ»، «د، ذ» و… هیچ تفاوتی در نوشتن وجود نداشت و خواننده مجبور بود با دقت در معانی جمله و ترکیب کلامی، تشخیص دهد حرف موجود، جیم است یا حاء یا خاء. به عنوان نمونه {{قرآن|فَتَبَيَّنُوا}} در آیه ۶ [[سوره حجرات]] در قرائت کسائی (فتثبتوا) آمده است.<ref>نشار، عمر بن قاسم، المکرر فیما تواتر من القراءات السبع و تحرر، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۲ق، ص۹۳.</ref>
# '''بی‌نقطه بودن حروف:''' در رسم‌الخط اولیه، حروف نقطه نداشت. میان «س، ش»، «ب، ت، ث»، «ج، ح، خ»، «د، ذ» و… هیچ تفاوتی در نوشتن وجود نداشت و خواننده مجبور بود با دقت در معانی جمله و ترکیب کلامی، تشخیص دهد حرف موجود، جیم است یا حاء یا خاء. به عنوان نمونه {{قرآن|فَتَبَيَّنُوا}} در آیه ۶ [[سوره حجرات]] در قرائت کسائی (فتثبتوا) آمده است.<ref>نشار، عمر بن قاسم، المکرر فیما تواتر من القراءات السبع و تحرر، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۲ق، ص۹۳.</ref>
# '''نبودن علایم و حرکات:''' کلمات قرآنی بدون هیچگونه علامت، اعراب و حرکتی نوشته می‌شد. برای خواننده غیر عرب مشکل بود تا چگونگی حرکات کلمه را تشخیص دهد. به عنوان نمونه حمزه و کسائی آیه {{قرآن|قالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ}}<ref>سوره بقره، آیه۲۵۹.</ref> را به صیغه فعل امر خوانده‌اند و دیگران به صیغه فعل مضارع خوانده‌اند<ref>بن حموش، مکی، الکشف عن وجوه القراءآت السبع و عللها و حججها، محقق: رمضان، محیی الدین، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۳۱۲.</ref>
# '''نبودن علایم و حرکات:''' کلمات قرآنی بدون هیچگونه علامت، اعراب و حرکتی نوشته می‌شد. برای خواننده غیر عرب مشکل بود تا چگونگی حرکات کلمه را تشخیص دهد. به عنوان نمونه حمزه و کسائی آیه {{قرآن|قالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ|سوره=بقره|آیه=آیه 259}} را به صیغه فعل امر خوانده‌اند و دیگران به صیغه فعل مضارع خوانده‌اند<ref>بن حموش، مکی، الکشف عن وجوه القراءآت السبع و عللها و حججها، محقق: رمضان، محیی الدین، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۳۱۲.</ref>
# '''نبودن الف در کلمات:''' یکی دیگر از عواملی که در رسم‌الخط مشکل می‌آفرید، نبودن الف در رسم‌الخط آن روز بود. این امر (اسقاط الف وسط کلمه) بعدها در بسیاری از موارد منشأ اختلاف قرائت گردید مثلاً نافع و ابوعمرو و ابن کثیر {{قرآن|وَ ما یَخْدَعُونَ إِلاَّ أَنْفُسَهُمْ}}<ref>سوره بقره، آیه۹.</ref> را (و ما یُخادِعُونَ) با الف خوانده‌اند به دلیل آنکه این کلمه در اول آیه با همین وزن و با الف نوشته شده بوده است: {{قرآن| یُخادِعُونَ اللَّهَ}} گمان برده‌اند این کلمه هم همان گونه است.<ref>بن حموش، مکی، الکشف عن وجوه القراءآت السبع و عللها و حججها، محقق: رمضان، محیی الدین، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۲۲۴.</ref> در صورتی که مقتضای معنای آیه، بدون الف است و ... .
# '''نبودن الف در کلمات:''' یکی دیگر از عواملی که در رسم‌الخط مشکل می‌آفرید، نبودن الف در رسم‌الخط آن روز بود. این امر (اسقاط الف وسط کلمه) بعدها در بسیاری از موارد منشأ اختلاف قرائت گردید مثلاً نافع و ابوعمرو و ابن کثیر {{قرآن|وَ ما یَخْدَعُونَ إِلاَّ أَنْفُسَهُمْ|سوره=بقره|آیه=آیه 9}} را (و ما یُخادِعُونَ) با الف خوانده‌اند به دلیل آنکه این کلمه در اول آیه با همین وزن و با الف نوشته شده بوده است: {{قرآن| یُخادِعُونَ اللَّهَ}} گمان برده‌اند این کلمه هم همان گونه است.<ref>بن حموش، مکی، الکشف عن وجوه القراءآت السبع و عللها و حججها، محقق: رمضان، محیی الدین، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۲۲۴.</ref> در صورتی که مقتضای معنای آیه، بدون الف است و ... .
# '''لهجه‌های مختلف قوم عرب و عواملی دیگر.'''<ref>معرفت، محمد هادی، التمهید، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق، ج ۲، ص۶۰–۹. زرکشی، البرهان، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۱۰ ق، ج۱، ص ۳۱۸. حجتی، محمّد باقر، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ نهم، ۱۳۷۵، ص۲۷۷.</ref>
# '''لهجه‌های مختلف قوم عرب و عواملی دیگر.'''<ref>معرفت، محمد هادی، التمهید، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق، ج ۲، ص۶۰–۹. زرکشی، البرهان، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۱۰ ق، ج۱، ص ۳۱۸. حجتی، محمّد باقر، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ نهم، ۱۳۷۵، ص۲۷۷.</ref>


۱٬۴۵۷

ویرایش