پیش نویس:تفاوت حج واجب با حج عمره: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
{{درگاه|سنت}} | {{درگاه|سنت}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
'''حَج''' عبادتی [[واجب]] و از [[فروع دین|فروع دین اسلام]] است. حج مجموعهای از اعمال است که در [[ذی‌الحجة|ماه ذی‌الحجه]]، در شهر [[مکه]] و اطراف آن انجام می‌شود. مراسم حج بزرگترین گردهمایی [[مسلمان|مسلمانان]] است که گروه‌هایی از تمام فرقه‌های اسلامی در آن شرکت می‌کنند. زیارت خانه خدا اعمال مخصوص به خودش را دارد که که به دو شیوه عمره مفرده (حج عمره) و حج تمتع (حج واجب) انجام می‌شود. | |||
'''حج واجب''' یا '''حج تمتع''' یکی از سه نوع [[حج]] در [[اسلام]] است که مختص افرادی است که در فاصله بیش از ۱۶ فرسخ (حدود ۸۸ کیلومتر) از [[مکه]] سکونت دارند. این نوع حج شامل دو بخش اصلی است: [[حج عمره|عمره تمتع]] و حج تمتع. عمره تمتع شامل پنج عمل است که عبارتند از احرام بستن در یکی از [[میقات|میقات‌های پنجگانه]]، طواف [[کعبه اولین خانه|کعبه]]، [[نماز]] طواف، سعی بین [[صفا]] و [[مروه]]، و تقصیر (کوتاه کردن مو یا ناخن). پس از اتمام عمره، حج‌گزار از احرام خارج می‌شود و تا زمان احرام مجدد برای حج، می‌تواند از برخی محرّمات احرام مانند استفاده از عطر و نگاه در آینه بهره‌مند شود. این فاصله بین دو احرام، دلیل نام‌گذاری این نوع حج به «تمتع» است. | '''حج واجب''' یا '''حج تمتع''' یکی از سه نوع [[حج]] در [[اسلام]] است که مختص افرادی است که در فاصله بیش از ۱۶ فرسخ (حدود ۸۸ کیلومتر) از [[مکه]] سکونت دارند. این نوع حج شامل دو بخش اصلی است: [[حج عمره|عمره تمتع]] و حج تمتع. عمره تمتع شامل پنج عمل است که عبارتند از احرام بستن در یکی از [[میقات|میقات‌های پنجگانه]]، طواف [[کعبه اولین خانه|کعبه]]، [[نماز]] طواف، سعی بین [[صفا]] و [[مروه]]، و تقصیر (کوتاه کردن مو یا ناخن). پس از اتمام عمره، حج‌گزار از احرام خارج می‌شود و تا زمان احرام مجدد برای حج، می‌تواند از برخی محرّمات احرام مانند استفاده از عطر و نگاه در آینه بهره‌مند شود. این فاصله بین دو احرام، دلیل نام‌گذاری این نوع حج به «تمتع» است. | ||
حج تمتع شامل سیزده عمل است که پس از عمره انجام می‌شود. این اعمال شامل احرام بستن از مکه، وقوف در [[عرفات]] و [[مشعر]]، [[رمی جمره عقبه]]، [[قربانی]] کردن در [[منا]]، حلق یا [[تقصیر]]، طواف زیارت، نماز طواف، سعی بین صفا و مروه، [[طواف نساء]]، نماز طواف نساء، و [[بیتوته]] در منا و [[رمی جمرات]] در ایام تشریق است. حج تمتع با حج‌های دیگر مانند حج قران و افراد تفاوت‌هایی دارد، از جمله وابستگی عمره و حج به یکدیگر، وجوب قربانی، و انجام عمره قبل از حج. این نوع حج باید در [[ماه‌های حج]] ([[شوال]]، [[ذی‌قعده]] و [[ذیحجه]]) انجام شود و اعمال عمره باید قبل از ظهر نهم ذیحجه به پایان برسد تا حج‌گزار بتواند وقوف عرفات را درک کند. | حج تمتع شامل سیزده عمل است که پس از عمره انجام می‌شود. این اعمال شامل احرام بستن از مکه، وقوف در [[عرفات]] و [[مشعر]]، [[رمی جمره عقبه]]، [[قربانی]] کردن در [[منا]]، حلق یا [[تقصیر]]، طواف زیارت، نماز طواف، سعی بین صفا و مروه، [[طواف نساء]]، نماز طواف نساء، و [[بیتوته]] در منا و [[رمی جمرات]] در ایام تشریق است. حج تمتع با حج‌های دیگر مانند حج قران و افراد تفاوت‌هایی دارد، از جمله وابستگی عمره و حج به یکدیگر، وجوب قربانی، و انجام عمره قبل از حج. این نوع حج باید در [[ماه‌های حج]] ([[شوال]]، [[ذی‌قعده]] و [[ذیحجه]]) انجام شود و اعمال عمره باید قبل از ظهر نهم ذیحجه به پایان برسد تا حج‌گزار بتواند وقوف عرفات را درک کند. | ||
== تعریف حج واجب == | '''عُمره''' مجموعهای از اعمال است مانند [[مناسک حج]] که در [[زیارت]] [[کعبه]] انجام می‌شود. انجام‌دادن عمره درصورت وجود شرایطش، یک بار در عمر، [[واجب]] و بیشتر از آن [[مستحب]] است. عمره دو قِسم دارد: [[عمره تمتع|عمره تَمَتُّع]] و [[عمره مفرده|عمره مُفرَده]]. عمره تمتع بخشی از اعمال حج است و در [[ماه‌های حج]] انجام می‌شود. عمره مانند حج، با چهار شرطِ [[عقل]]، [[بلوغ]]، آزادبودن (برده‌نبودن) و [[استطاعت]] واجب می‌شود. [[احرام|اِحرام]]، [[طواف]]، [[نماز طواف]]، [[سعی بین صفا و مروه]] و [[تقصیر]] از مناسک عمره‌اند. عمره مفرده و عمره تمتع در برخی مناسک با هم تفاوت دارند. | ||
=== معنای واژه تمتع === | |||
برپایه [[حدیث|احادیث]]، عمره ماه [[رجب]]، از عمره دیگر ماه‌ها بافضیلت‌تر است. | |||
== حج واجب == | |||
=== تعریف حج واجب === | |||
==== معنای واژه تمتع ==== | |||
حج واجب به حجّی می‌گویند که به جا آوردن آن بر مکلف واجب است، و در مقابل [[حج مستحب]] و واژه تَمَتُّع به معنای برخوردار شدن و بهره بردن است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=النهایة فی غریب الحدیث و الاثر|سال=۱۹۶۳|نام=مبارک بن محمد|نام خانوادگی=ابن اثیر|مکان=بیروت|فصل=ذیل «متع»}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=لسان العرب|نام=محمد بن مکرم|نام خانوادگی=ابن منظور|ناشر=دار الفکر|مکان=بیروت - لبنان|فصل=ذیل «متع»}}</ref> | حج واجب به حجّی می‌گویند که به جا آوردن آن بر مکلف واجب است، و در مقابل [[حج مستحب]] و واژه تَمَتُّع به معنای برخوردار شدن و بهره بردن است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=النهایة فی غریب الحدیث و الاثر|سال=۱۹۶۳|نام=مبارک بن محمد|نام خانوادگی=ابن اثیر|مکان=بیروت|فصل=ذیل «متع»}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=لسان العرب|نام=محمد بن مکرم|نام خانوادگی=ابن منظور|ناشر=دار الفکر|مکان=بیروت - لبنان|فصل=ذیل «متع»}}</ref> | ||
حج تمتع عبارت است از احرام مکلّف از میقات به عمر تمتع؛ آنگاه داخل مکه شده هفت شوط طواف دور خانه خدا به جا می‌آورد، سپس در مقام ابراهیم دو رکعت نماز طواف می‌گزارد و بین صفا و مروه هفت شوط سعی می‌کند، در آخر نیز مویش را کوتاه می‌کند و با این عمل تمام اموری که بر او حرام بوده حلال می‌گردد؛ تا این‌که احرام دیگری در همان سال برای حجّ می‌بندد، سپس روز نهم به عرفات می‌رود و در آن‌جا تا غروب وقوف می‌کند و بقی اعمال را نیز انجام داده و از احرام دوم نیز خارج می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تحریر الاحکام، ج 1، ص 557.|نام=حسن بن یوسف بن مطهر اسدی|نام خانوادگی=علامه حلی|ناشر=مؤسسه آل البیت علیهم السلام|صفحه=557|مکان=مشهد}}</ref> | حج تمتع عبارت است از احرام مکلّف از میقات به عمر تمتع؛ آنگاه داخل مکه شده هفت شوط طواف دور خانه خدا به جا می‌آورد، سپس در مقام ابراهیم دو رکعت نماز طواف می‌گزارد و بین صفا و مروه هفت شوط سعی می‌کند، در آخر نیز مویش را کوتاه می‌کند و با این عمل تمام اموری که بر او حرام بوده حلال می‌گردد؛ تا این‌که احرام دیگری در همان سال برای حجّ می‌بندد، سپس روز نهم به عرفات می‌رود و در آن‌جا تا غروب وقوف می‌کند و بقی اعمال را نیز انجام داده و از احرام دوم نیز خارج می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تحریر الاحکام، ج 1، ص 557.|نام=حسن بن یوسف بن مطهر اسدی|نام خانوادگی=علامه حلی|ناشر=مؤسسه آل البیت علیهم السلام|صفحه=557|مکان=مشهد}}</ref> | ||
=== وجه نام‌گذاری === | ==== وجه نام‌گذاری ==== | ||
درباره وجه نام‌گذاری حج تمتع به این اسم، سه دیدگاه مطرح شده است:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=احکام القرآن|سال=1415|نام=احمد بن علی|نام خانوادگی=جصاص|صفحه=353|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=احکام القرآن|مکان=بیروت|نام خانوادگی=جصاص|نام=احمد بن علی|سال=1415|صفحه‌ها=348و349}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مواهب الجلیل لشرح مختصر خلیل|سال=1416|نام=محمد بن محمد|نام خانوادگی=حَطّاب|جلد=4|صفحه=84|مکان=بیروت}}</ref> | درباره وجه نام‌گذاری حج تمتع به این اسم، سه دیدگاه مطرح شده است:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=احکام القرآن|سال=1415|نام=احمد بن علی|نام خانوادگی=جصاص|صفحه=353|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=احکام القرآن|مکان=بیروت|نام خانوادگی=جصاص|نام=احمد بن علی|سال=1415|صفحه‌ها=348و349}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مواهب الجلیل لشرح مختصر خلیل|سال=1416|نام=محمد بن محمد|نام خانوادگی=حَطّاب|جلد=4|صفحه=84|مکان=بیروت}}</ref> | ||
* مقرر شدن احرام از مکه برای حج تمتع به جای احرام از میقات و بدون نیاز به سفر کردن به محل میقات. | * مقرر شدن احرام از مکه برای حج تمتع به جای احرام از میقات و بدون نیاز به سفر کردن به محل میقات. | ||
| خط ۲۵: | خط ۳۴: | ||
همچنین فاصله میان دو احرامِ عمره و حج را [[متعة الحج]] گفته‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شبهة ورد: الزواج الموقت (متعة النساء و متعة الحج)|نام=محمد هادی|نام خانوادگی=معرفت|صفحه=132}}</ref> | همچنین فاصله میان دو احرامِ عمره و حج را [[متعة الحج]] گفته‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شبهة ورد: الزواج الموقت (متعة النساء و متعة الحج)|نام=محمد هادی|نام خانوادگی=معرفت|صفحه=132}}</ref> | ||
== شرایط حج واجب == | === شرایط حج واجب === | ||
# حج‌گزار پیش از [[روز عرفه]] ([[نهم ذیحجه]]) و به نظر برخی در روز ترویه، در مکه به قصد حج مُحرم شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة|سال=۱۴۱۰|نام=عبدالرحمان|نام خانوادگی=جزیری|صفحه=۵۷۹|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المجموع شرح المهذّب|نام=یحیی بن شرف|نام خانوادگی=نووی|ناشر=دارالفکر|جلد=8|صفحه=81|مکان=بیروت}}</ref> | # حج‌گزار پیش از [[روز عرفه]] ([[نهم ذیحجه]]) و به نظر برخی در روز ترویه، در مکه به قصد حج مُحرم شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة|سال=۱۴۱۰|نام=عبدالرحمان|نام خانوادگی=جزیری|صفحه=۵۷۹|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المجموع شرح المهذّب|نام=یحیی بن شرف|نام خانوادگی=نووی|ناشر=دارالفکر|جلد=8|صفحه=81|مکان=بیروت}}</ref> | ||
# [[فقهای امامی]]، بیرون رفتن حاجی از مکه در اثنای مناسک عمره تمتع و نیز پس از آن تا هنگام احرام حج تمتع مگر در موارد ضروری جایز نیست.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المقنع|سال=1415|نام=ابن بابویه|نام خانوادگی=قمی|صفحه=263|مکان=قم}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المبسوط فی فقه الامامیة|سال=1387|نام=محمد بن حسن|نام خانوادگی=طوسی|صفحه=363|مکان=تهران}}</ref> | # [[فقهای امامی]]، بیرون رفتن حاجی از مکه در اثنای مناسک عمره تمتع و نیز پس از آن تا هنگام احرام حج تمتع مگر در موارد ضروری جایز نیست.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المقنع|سال=1415|نام=ابن بابویه|نام خانوادگی=قمی|صفحه=263|مکان=قم}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المبسوط فی فقه الامامیة|سال=1387|نام=محمد بن حسن|نام خانوادگی=طوسی|صفحه=363|مکان=تهران}}</ref> | ||
# در [[فقه]]، انجام عمره تمتع و حج تمتع هم‌زمان در یکسال و عمره تمتع در ماه‌های حج (شوال، ذی‌قعده و ذیحجه) واجب است، تا بتوان آن را حج واجب به حساب آورد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فتح العزیز شرح الوجیز|نام=عبدالکریم بن محمد|نام خانوادگی=رافعی قزوینی|ناشر=دارالفکر|جلد=7|صفحه=127|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جامع المقاصد فی شرح القواعد|نام=علی بن حسین محقق|نام خانوادگی=کرکی|جلد=3|صفحه=112|مکان=قم}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=معتمد العروة الوثقی|نام=رضا|نام خانوادگی=خلخالی|جلد=3|صفحه‌ها=208و212|مکان=قم}}</ref> | # در [[فقه]]، انجام عمره تمتع و حج تمتع هم‌زمان در یکسال و عمره تمتع در ماه‌های حج (شوال، ذی‌قعده و ذیحجه) واجب است، تا بتوان آن را حج واجب به حساب آورد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فتح العزیز شرح الوجیز|نام=عبدالکریم بن محمد|نام خانوادگی=رافعی قزوینی|ناشر=دارالفکر|جلد=7|صفحه=127|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جامع المقاصد فی شرح القواعد|نام=علی بن حسین محقق|نام خانوادگی=کرکی|جلد=3|صفحه=112|مکان=قم}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=معتمد العروة الوثقی|نام=رضا|نام خانوادگی=خلخالی|جلد=3|صفحه‌ها=208و212|مکان=قم}}</ref> | ||
== اقسام حج واجب == | === اقسام حج واجب === | ||
بنا بر همه مذاهب اسلامی، حج بر سه گونه است: تَمتُّع، قِران و اِفراد. تمتع بر کسی که از مکه دور است واجب می‌باشد و دوتای دیگر بر کسی که حاضر است یعنی دور نیست واجب می‌باشد:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج|سال=۱۳۸۴|نام=روح‌الله|نام خانوادگی=خمینی|ناشر=نشر مشعر|صفحه‌ها=99و221|مکان=قم}}</ref> | بنا بر همه مذاهب اسلامی، حج بر سه گونه است: تَمتُّع، قِران و اِفراد. تمتع بر کسی که از مکه دور است واجب می‌باشد و دوتای دیگر بر کسی که حاضر است یعنی دور نیست واجب می‌باشد:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج|سال=۱۳۸۴|نام=روح‌الله|نام خانوادگی=خمینی|ناشر=نشر مشعر|صفحه‌ها=99و221|مکان=قم}}</ref> | ||
* حج تمتع: حجی است واجب بر ذمّه کسانی که حداقل ۴۸ میل (۱۶ فرسخ) از هر طرف از مکه فاصله دارند. | * حج تمتع: حجی است واجب بر ذمّه کسانی که حداقل ۴۸ میل (۱۶ فرسخ) از هر طرف از مکه فاصله دارند. | ||
| خط ۳۶: | خط ۴۵: | ||
* [[حج افراد]]: بر عهده کسی است که به جهت وجود مانع حج تمتع را به حج مفرده تبدیل می‌کند. | * [[حج افراد]]: بر عهده کسی است که به جهت وجود مانع حج تمتع را به حج مفرده تبدیل می‌کند. | ||
== اعمال حج تمتع == | === اعمال حج تمتع === | ||
اعمال حج تمتع دو بخش دارد:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهر الکلام|سال=۱۴۰۴|نام=محمدحسن|نام خانوادگی=نجفی|جلد=18|صفحه‌ها=3و4}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الفقه علی المذاهب الخمسه،|سال=۱۴۲۱|نام=محمدجواد|نام خانوادگی=مغنیه|صفحه=205}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج امام خمینی|سال=۱۳۸۲|نام=روح‌الله|نام خانوادگی=خمینی|صفحه=53و54}}</ref> | اعمال حج تمتع دو بخش دارد:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهر الکلام|سال=۱۴۰۴|نام=محمدحسن|نام خانوادگی=نجفی|جلد=18|صفحه‌ها=3و4}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الفقه علی المذاهب الخمسه،|سال=۱۴۲۱|نام=محمدجواد|نام خانوادگی=مغنیه|صفحه=205}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج امام خمینی|سال=۱۳۸۲|نام=روح‌الله|نام خانوادگی=خمینی|صفحه=53و54}}</ref> | ||
# عمره تمتع که دارای پنج عمل | # عمره تمتع که دارای پنج عمل | ||
# حج تمتع که دارای سیزده عمل است و اعمال آن پس از عمره تمتع انجام می‌شود. | # حج تمتع که دارای سیزده عمل است و اعمال آن پس از عمره تمتع انجام می‌شود. | ||
=== عمره تمتع === | ==== عمره تمتع ==== | ||
{{اصلی|حج عمره}} | {{اصلی|حج عمره}} | ||
فقها، برای عمره تمتع پنج عمل ذکر کرده‌اند:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج امام خمینی|سال=۱۳۸۲|نام=روح‌الله|نام خانوادگی=خمینی|صفحه=53}}</ref> | فقها، برای عمره تمتع پنج عمل ذکر کرده‌اند:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج امام خمینی|سال=۱۳۸۲|نام=روح‌الله|نام خانوادگی=خمینی|صفحه=53}}</ref> | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۹: | ||
# [[حلق و تقصیر|تقصیر]] (چیدن مقداری از مو یا ناخن). | # [[حلق و تقصیر|تقصیر]] (چیدن مقداری از مو یا ناخن). | ||
=== حج تمتع === | ==== حج تمتع ==== | ||
پس از انجام عمره، حج تمتع انجام با سیزده عمل باید صورت بگیرد:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهر الکلام|سال=۱۴۰۴|نام=محمدحسن|نام خانوادگی=نجفی|جلد=18|صفحه‌ها=3و4}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج امام خمینی|سال=۱۳۸۲|نام=روح‌الله|نام خانوادگی=خمینی|صفحه=53و54}}</ref> | پس از انجام عمره، حج تمتع انجام با سیزده عمل باید صورت بگیرد:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهر الکلام|سال=۱۴۰۴|نام=محمدحسن|نام خانوادگی=نجفی|جلد=18|صفحه‌ها=3و4}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج امام خمینی|سال=۱۳۸۲|نام=روح‌الله|نام خانوادگی=خمینی|صفحه=53و54}}</ref> | ||
# احرام بستن از [[مکه]]، طوری که بتواند وقوف [[عرفات]] در نهم ذیحجّه را درک کند؛ البته احرام بستن در [[روز ترویه]] افضل است. | # احرام بستن از [[مکه]]، طوری که بتواند وقوف [[عرفات]] در نهم ذیحجّه را درک کند؛ البته احرام بستن در [[روز ترویه]] افضل است. | ||
| خط ۶۵: | خط ۷۴: | ||
# بیتوته در منا در [[ایام تشریق]] (شب‌های یازدهم، دوازدهم و برای بعضی شب سیزدهم ذیحجّه). | # بیتوته در منا در [[ایام تشریق]] (شب‌های یازدهم، دوازدهم و برای بعضی شب سیزدهم ذیحجّه). | ||
# [[رمی جمرات]]؛ سنگ زدن به جمرات سه‌گانه در روزهای یازدهم، دوازدهم و نیز روز سیزدهم برای کسانی که شب را در منا مانده‌اند. | # [[رمی جمرات]]؛ سنگ زدن به جمرات سه‌گانه در روزهای یازدهم، دوازدهم و نیز روز سیزدهم برای کسانی که شب را در منا مانده‌اند. | ||
== تعریف حج عمره== | |||
== حج عمره == | |||
=== تعریف حج عمره === | |||
عمره در لغت به معنای [[زیارت]] آمده و در اصطلاح عبارت است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مسالک الافهام|نام=زین الدین بن نورالدین علی بن احمد عاملی جُبَعی|نام خانوادگی=شهید ثانی|جلد=2|صفحه=493}}</ref> عمره به اعمال شرعی خاصی گفته می‌شود که در [[مکه]] و [[میقات]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهرالکلام|سال=1404|نام=محمد حسن|نام خانوادگی=نجفی|جلد=20|صفحه=441|مکان=بیروت}}</ref> به‌منظور زیارت خانه خدا انجام می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المبسوط|سال=1387|نام=محمد بن حسن بن علی بن حسن|نام خانوادگی=شیخ طوسی|صفحه=296}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهرالکلام|نام خانوادگی=نجفی|جلد=20|صفحه=449|مکان=بیروت|نام=محمد حسن|سال=1404}}</ref> | عمره در لغت به معنای [[زیارت]] آمده و در اصطلاح عبارت است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مسالک الافهام|نام=زین الدین بن نورالدین علی بن احمد عاملی جُبَعی|نام خانوادگی=شهید ثانی|جلد=2|صفحه=493}}</ref> عمره به اعمال شرعی خاصی گفته می‌شود که در [[مکه]] و [[میقات]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهرالکلام|سال=1404|نام=محمد حسن|نام خانوادگی=نجفی|جلد=20|صفحه=441|مکان=بیروت}}</ref> به‌منظور زیارت خانه خدا انجام می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المبسوط|سال=1387|نام=محمد بن حسن بن علی بن حسن|نام خانوادگی=شیخ طوسی|صفحه=296}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهرالکلام|نام خانوادگی=نجفی|جلد=20|صفحه=449|مکان=بیروت|نام=محمد حسن|سال=1404}}</ref> | ||
== احکام فقهی حج عمره == | === احکام فقهی حج عمره === | ||
[[فتوا|به‌فتوای]] [[فقیه|فقیهان]]، انجام‌دادن عمره، مانند [[حج]]، بر هر مسلمانی که شرایطش را داشته باشد، یک بار در طول عمر، [[واجب]] است.<ref name=":0" /> وجوب عمره از نوعِ [[واجب فوری]] است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرایع‌الاسلام|سال=1408|نام=ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید|نام خانوادگی=محقق حلی|صفحه=277}}</ref> انجام‌دادن عمره بیش از یک بار، [[مستحب]] است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=منتخب مناسک حج|ناشر=گروه پژوهش بعثه مقام معظم رهبری|سال=1426|صفحه=59}}</ref> بر کسی که [[حج تمتع|حج تَمَتُّع]] انجام داده که همراه آن [[عمره تمتع]] نیز انجام می‌شود، واجب نیست که [[عمره مفرده]] هم انجام دهد.<ref name=":0" /> | [[فتوا|به‌فتوای]] [[فقیه|فقیهان]]، انجام‌دادن عمره، مانند [[حج]]، بر هر مسلمانی که شرایطش را داشته باشد، یک بار در طول عمر، [[واجب]] است.<ref name=":0" /> وجوب عمره از نوعِ [[واجب فوری]] است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرایع‌الاسلام|سال=1408|نام=ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید|نام خانوادگی=محقق حلی|صفحه=277}}</ref> انجام‌دادن عمره بیش از یک بار، [[مستحب]] است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=منتخب مناسک حج|ناشر=گروه پژوهش بعثه مقام معظم رهبری|سال=1426|صفحه=59}}</ref> بر کسی که [[حج تمتع|حج تَمَتُّع]] انجام داده که همراه آن [[عمره تمتع]] نیز انجام می‌شود، واجب نیست که [[عمره مفرده]] هم انجام دهد.<ref name=":0" /> | ||
شرایط وجوب عمره، مانند شرایط وجوب حج است؛<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرایع‌الاسلام|سال=1408|نام=ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید حلی|نام خانوادگی=محقق حلی|صفحه=274}}</ref> یعنی عمره زمانی واجب می‌شود که انسانْ عاقل، [[بلوغ|بالغ]] و آزاد باشد (برده نباشد)، و همچنین [[استطاعت]] داشته باشد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج|سال=1378|نام=محمد رضا|نام خانوادگی=محمودی|صفحه=20}}</ref> استطاعت یعنی برخورداری از توانایی جسمی و مالی، داشتن زمان کافی و بازبودن مسیر.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=منتخب مناسک حج|سال=1426|ناشر=گروه پژوهش بعثه مقام معظم رهبری|صفحه=21}}</ref> | شرایط وجوب عمره، مانند شرایط وجوب حج است؛<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرایع‌الاسلام|سال=1408|نام=ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید حلی|نام خانوادگی=محقق حلی|صفحه=274}}</ref> یعنی عمره زمانی واجب می‌شود که انسانْ عاقل، [[بلوغ|بالغ]] و آزاد باشد (برده نباشد)، و همچنین [[استطاعت]] داشته باشد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج|سال=1378|نام=محمد رضا|نام خانوادگی=محمودی|صفحه=20}}</ref> استطاعت یعنی برخورداری از توانایی جسمی و مالی، داشتن زمان کافی و بازبودن مسیر.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=منتخب مناسک حج|سال=1426|ناشر=گروه پژوهش بعثه مقام معظم رهبری|صفحه=21}}</ref> | ||
==اقسام عمره== | |||
=== اقسام عمره === | |||
عمره به دو نوع عمره تَمَتُّع و عمره مُفرَده تقسیم می‌شود<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ فقه|سال=1392|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|جلد=5|صفحه=479}}</ref> و اول وظیفه کسی است که از مکّه دور است ([[آفاقی]]) و دوم وظیفه کسی است که در مکّه اقامت دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مسالک الافهام|جلد=2|صفحه=497|نام=زین الدین بن نورالدین علی بن احمد عاملی جُبَعی|نام خانوادگی=شهید ثانی}}</ref> | عمره به دو نوع عمره تَمَتُّع و عمره مُفرَده تقسیم می‌شود<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ فقه|سال=1392|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|جلد=5|صفحه=479}}</ref> و اول وظیفه کسی است که از مکّه دور است ([[آفاقی]]) و دوم وظیفه کسی است که در مکّه اقامت دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مسالک الافهام|جلد=2|صفحه=497|نام=زین الدین بن نورالدین علی بن احمد عاملی جُبَعی|نام خانوادگی=شهید ثانی}}</ref> | ||
===عمره تمتع=== | |||
==== عمره تمتع ==== | |||
عمره تمتع، عمره‌ای است که همراه با [[حج تمتع]] انجام می‌شود و از اجزای آن است. عمره تمتع از پنج عمل تشکیل می‌شود که به‌ترتیب عبارت‌اند از: [[احرام]]، طواف، نماز طواف، سعی و تقصیر.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ فقه|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|سال=1392|جلد=5|صفحه=481}}</ref> عمره تمتع از پنج عمل تشکیل شده است که به‌ترتیب این‌گونه‌اند: | عمره تمتع، عمره‌ای است که همراه با [[حج تمتع]] انجام می‌شود و از اجزای آن است. عمره تمتع از پنج عمل تشکیل می‌شود که به‌ترتیب عبارت‌اند از: [[احرام]]، طواف، نماز طواف، سعی و تقصیر.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ فقه|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|سال=1392|جلد=5|صفحه=481}}</ref> عمره تمتع از پنج عمل تشکیل شده است که به‌ترتیب این‌گونه‌اند: | ||
#[[احرام]] بستن در یکی از [[میقات|میقات‌های پنجگانه]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تحریر الوسیلة|نام=روح الله|نام خانوادگی=خمینی|ناشر=مؤسسه مطبوعات دار العلم|صفحه=411}}</ref> و در [[ماه‌های حج]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهرالکلام|نام خانوادگی=نجفی|جلد=18|صفحه=3|مکان=بیروت|نام=محمد حسن|سال=1404}}</ref>، طوری که تا قبل از ظهر [[روز عرفه]] اعمال عمره به پایان برسد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج ویژه بانوان|سال=1428|نام=محمد حسین|نام خانوادگی=فلاح‌زاده|صفحه=32}}</ref> | #[[احرام]] بستن در یکی از [[میقات|میقات‌های پنجگانه]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تحریر الوسیلة|نام=روح الله|نام خانوادگی=خمینی|ناشر=مؤسسه مطبوعات دار العلم|صفحه=411}}</ref> و در [[ماه‌های حج]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهرالکلام|نام خانوادگی=نجفی|جلد=18|صفحه=3|مکان=بیروت|نام=محمد حسن|سال=1404}}</ref>، طوری که تا قبل از ظهر [[روز عرفه]] اعمال عمره به پایان برسد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناسک حج ویژه بانوان|سال=1428|نام=محمد حسین|نام خانوادگی=فلاح‌زاده|صفحه=32}}</ref> | ||
| خط ۸۱: | خط ۹۵: | ||
#[[سعی صفا و مروه]] | #[[سعی صفا و مروه]] | ||
#[[تقصیر]] (چیدن مقداری از مو یا ناخن).<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرایع‌الاسلام|سال=1408|نام=ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید|نام خانوادگی=محقق حلی|صفحه=275}}</ref> | #[[تقصیر]] (چیدن مقداری از مو یا ناخن).<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرایع‌الاسلام|سال=1408|نام=ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید|نام خانوادگی=محقق حلی|صفحه=275}}</ref> | ||
===عمره مفرده === | |||
==== عمره مفرده ==== | |||
عمره مُفرَده را از آن رو «مفرده» نامیده‌اند که بخشی از حج نیست و جدا از آن انجام می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ فقه|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|سال=1392|جلد=5|صفحه=485}}</ref> که به آن عمره مَبتوله (بریده‌شده) هم می‌گویند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ فقه|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|سال=1392|جلد=5|صفحه=485}}</ref> | عمره مُفرَده را از آن رو «مفرده» نامیده‌اند که بخشی از حج نیست و جدا از آن انجام می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ فقه|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|سال=1392|جلد=5|صفحه=485}}</ref> که به آن عمره مَبتوله (بریده‌شده) هم می‌گویند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ فقه|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|سال=1392|جلد=5|صفحه=485}}</ref> | ||
| خط ۹۲: | خط ۱۰۷: | ||
#[[طواف نساء]] | #[[طواف نساء]] | ||
#[[نماز طواف نساء]].<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرایع‌الاسلام|سال=1408|نام=ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید|نام خانوادگی=محقق حلی|صفحه=275}}</ref> | #[[نماز طواف نساء]].<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرایع‌الاسلام|سال=1408|نام=ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید|نام خانوادگی=محقق حلی|صفحه=275}}</ref> | ||
====فضیلت عمره مفرده در ماه رجب==== | |||
===== فضیلت عمره مفرده در ماه رجب ===== | |||
در کتاب‌های [[فقه|فقهی]] و روایات، عمرهٔ ماه [[رجب]]، نسبت به عمره در دیگر ماه‌ها [[ثواب]] بیشتری دارد. در [[وسایل الشیعه|وسایل‌الشیعه]]، در احادیثی، از [[پیامبر(ص)]] و [[امام صادق(ع)]] نقل کرده‌اند که عمرهٔ ماه رجب، با فضیلت‌ترین عمره مفرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=وسایل‌الشیعه|سال=1409|نام=محمد بن حسن بن علی بن محمد بن حسین|نام خانوادگی=حر عاملی|جلد=14|صفحه=302}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ فقه|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|سال=1392|جلد=5|صفحه=485}}</ref> | در کتاب‌های [[فقه|فقهی]] و روایات، عمرهٔ ماه [[رجب]]، نسبت به عمره در دیگر ماه‌ها [[ثواب]] بیشتری دارد. در [[وسایل الشیعه|وسایل‌الشیعه]]، در احادیثی، از [[پیامبر(ص)]] و [[امام صادق(ع)]] نقل کرده‌اند که عمرهٔ ماه رجب، با فضیلت‌ترین عمره مفرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=وسایل‌الشیعه|سال=1409|نام=محمد بن حسن بن علی بن محمد بن حسین|نام خانوادگی=حر عاملی|جلد=14|صفحه=302}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ فقه|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|سال=1392|جلد=5|صفحه=485}}</ref> | ||
== تفاوت حج واجب با عمره == | == تفاوت حج واجب با عمره == | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۲۱: | ||
* [[اعتقاد به حج]] | * [[اعتقاد به حج]] | ||
* [[حج در قرآن]] | * [[حج در قرآن]] | ||
* [[حج]] | * [[حج]] | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نسخهٔ ۳ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۱۳
سؤال
تفاوت حج واجب با حج عمره در چیست؟
درگاه‌ها
حَج عبادتی واجب و از فروع دین اسلام است. حج مجموعهای از اعمال است که در ماه ذی‌الحجه، در شهر مکه و اطراف آن انجام می‌شود. مراسم حج بزرگترین گردهمایی مسلمانان است که گروه‌هایی از تمام فرقه‌های اسلامی در آن شرکت می‌کنند. زیارت خانه خدا اعمال مخصوص به خودش را دارد که که به دو شیوه عمره مفرده (حج عمره) و حج تمتع (حج واجب) انجام می‌شود.
حج واجب یا حج تمتع یکی از سه نوع حج در اسلام است که مختص افرادی است که در فاصله بیش از ۱۶ فرسخ (حدود ۸۸ کیلومتر) از مکه سکونت دارند. این نوع حج شامل دو بخش اصلی است: عمره تمتع و حج تمتع. عمره تمتع شامل پنج عمل است که عبارتند از احرام بستن در یکی از میقات‌های پنجگانه، طواف کعبه، نماز طواف، سعی بین صفا و مروه، و تقصیر (کوتاه کردن مو یا ناخن). پس از اتمام عمره، حج‌گزار از احرام خارج می‌شود و تا زمان احرام مجدد برای حج، می‌تواند از برخی محرّمات احرام مانند استفاده از عطر و نگاه در آینه بهره‌مند شود. این فاصله بین دو احرام، دلیل نام‌گذاری این نوع حج به «تمتع» است.
حج تمتع شامل سیزده عمل است که پس از عمره انجام می‌شود. این اعمال شامل احرام بستن از مکه، وقوف در عرفات و مشعر، رمی جمره عقبه، قربانی کردن در منا، حلق یا تقصیر، طواف زیارت، نماز طواف، سعی بین صفا و مروه، طواف نساء، نماز طواف نساء، و بیتوته در منا و رمی جمرات در ایام تشریق است. حج تمتع با حج‌های دیگر مانند حج قران و افراد تفاوت‌هایی دارد، از جمله وابستگی عمره و حج به یکدیگر، وجوب قربانی، و انجام عمره قبل از حج. این نوع حج باید در ماه‌های حج (شوال، ذی‌قعده و ذیحجه) انجام شود و اعمال عمره باید قبل از ظهر نهم ذیحجه به پایان برسد تا حج‌گزار بتواند وقوف عرفات را درک کند.
عُمره مجموعهای از اعمال است مانند مناسک حج که در زیارت کعبه انجام می‌شود. انجام‌دادن عمره درصورت وجود شرایطش، یک بار در عمر، واجب و بیشتر از آن مستحب است. عمره دو قِسم دارد: عمره تَمَتُّع و عمره مُفرَده. عمره تمتع بخشی از اعمال حج است و در ماه‌های حج انجام می‌شود. عمره مانند حج، با چهار شرطِ عقل، بلوغ، آزادبودن (برده‌نبودن) و استطاعت واجب می‌شود. اِحرام، طواف، نماز طواف، سعی بین صفا و مروه و تقصیر از مناسک عمره‌اند. عمره مفرده و عمره تمتع در برخی مناسک با هم تفاوت دارند.
برپایه احادیث، عمره ماه رجب، از عمره دیگر ماه‌ها بافضیلت‌تر است.
حج واجب
تعریف حج واجب
معنای واژه تمتع
حج واجب به حجّی می‌گویند که به جا آوردن آن بر مکلف واجب است، و در مقابل حج مستحب و واژه تَمَتُّع به معنای برخوردار شدن و بهره بردن است.[۱][۲]
حج تمتع عبارت است از احرام مکلّف از میقات به عمر تمتع؛ آنگاه داخل مکه شده هفت شوط طواف دور خانه خدا به جا می‌آورد، سپس در مقام ابراهیم دو رکعت نماز طواف می‌گزارد و بین صفا و مروه هفت شوط سعی می‌کند، در آخر نیز مویش را کوتاه می‌کند و با این عمل تمام اموری که بر او حرام بوده حلال می‌گردد؛ تا این‌که احرام دیگری در همان سال برای حجّ می‌بندد، سپس روز نهم به عرفات می‌رود و در آن‌جا تا غروب وقوف می‌کند و بقی اعمال را نیز انجام داده و از احرام دوم نیز خارج می‌گردد.[۳]
وجه نام‌گذاری
درباره وجه نام‌گذاری حج تمتع به این اسم، سه دیدگاه مطرح شده است:[۴][۵][۶]
- مقرر شدن احرام از مکه برای حج تمتع به جای احرام از میقات و بدون نیاز به سفر کردن به محل میقات.
- بهره بردن از ثواب عمره در ماه‌های حج که پیش از اسلام در عصر جاهلیت امری ناپسند به‌شمار می‌رفت.
- حلال شدن کارهایی که در زمان احرام عمره تمتع ممنوع است، در فاصله میان اتمام عمره تا احرام بستن مجدد برای حج.
سید شرف الدین می‌گوید: «علت این که این حجّ را «تمتع» می‌نامند، این‌است که در این حجّ متعه است. متعه به‌معنای لذت است. چون در مدت فاصل بین دو احرام «عمره و حج» محظورات احرام مباح و حلال می‌گردد و شخص عامل به آن، می‌تواند در این مدّت از آنچه در احرام عمره حرام بود و در احرام حج نیز حرام می‌گردد، لذت و نفع ببرد. این همان معنایی است که عمر و برخی از تابعینش ناخوش می‌داشتند…»[۷]
همچنین فاصله میان دو احرامِ عمره و حج را متعة الحج گفته‌اند.[۸]
شرایط حج واجب
- حج‌گزار پیش از روز عرفه (نهم ذیحجه) و به نظر برخی در روز ترویه، در مکه به قصد حج مُحرم شود.[۹][۱۰]
- فقهای امامی، بیرون رفتن حاجی از مکه در اثنای مناسک عمره تمتع و نیز پس از آن تا هنگام احرام حج تمتع مگر در موارد ضروری جایز نیست.[۱۱][۱۲]
- در فقه، انجام عمره تمتع و حج تمتع هم‌زمان در یکسال و عمره تمتع در ماه‌های حج (شوال، ذی‌قعده و ذیحجه) واجب است، تا بتوان آن را حج واجب به حساب آورد.[۱۳][۱۴][۱۵]
اقسام حج واجب
بنا بر همه مذاهب اسلامی، حج بر سه گونه است: تَمتُّع، قِران و اِفراد. تمتع بر کسی که از مکه دور است واجب می‌باشد و دوتای دیگر بر کسی که حاضر است یعنی دور نیست واجب می‌باشد:[۱۶]
- حج تمتع: حجی است واجب بر ذمّه کسانی که حداقل ۴۸ میل (۱۶ فرسخ) از هر طرف از مکه فاصله دارند.
- حج قران: بر عهده کسانی است که داخل محدوده ۱۶ فرسخی مکه باشند.
- حج افراد: بر عهده کسی است که به جهت وجود مانع حج تمتع را به حج مفرده تبدیل می‌کند.
اعمال حج تمتع
اعمال حج تمتع دو بخش دارد:[۱۷][۱۸][۱۹]
- عمره تمتع که دارای پنج عمل
- حج تمتع که دارای سیزده عمل است و اعمال آن پس از عمره تمتع انجام می‌شود.
عمره تمتع
فقها، برای عمره تمتع پنج عمل ذکر کرده‌اند:[۲۰]
- احرام بستن در یکی از میقات‌های پنجگانه[۲۱] و در ماه‌های حج.
- طواف.
- نماز طواف.
- سعی صفا و مروه.
- تقصیر (چیدن مقداری از مو یا ناخن).
حج تمتع
پس از انجام عمره، حج تمتع انجام با سیزده عمل باید صورت بگیرد:[۲۲][۲۳]
- احرام بستن از مکه، طوری که بتواند وقوف عرفات در نهم ذیحجّه را درک کند؛ البته احرام بستن در روز ترویه افضل است.
- وقوف در عرفات: از ظهر تا غروب آفتاب روز عرفه (نهم ذیحجّه).
- بیتوته (ماندن) و وقوف در مشعر الحرام در شب عید قربان تا طلوع آفتاب.
- رمی جمره عقبه؛ زدن هفت سنگ ریزه به جمره عَقَبه در روز عید.
- قربانی در منا و به گفته برخی، خوردن از گوشت آن.
- حلق (تراشیدن سر) یا تقصیر در منا، در روز عید.
- طواف زیارت.
- نماز طواف زیارت؛ دو رکعت نماز پشت مقام ابراهیم.
- سعی بین صفا و مروه؛ هفت بار طی مسافت بین صفا و مروه.
- طواف نساء.
- نماز طواف نساء؛ دو رکعت نماز پشت مقام ابراهیم.
- بیتوته در منا در ایام تشریق (شب‌های یازدهم، دوازدهم و برای بعضی شب سیزدهم ذیحجّه).
- رمی جمرات؛ سنگ زدن به جمرات سه‌گانه در روزهای یازدهم، دوازدهم و نیز روز سیزدهم برای کسانی که شب را در منا مانده‌اند.
حج عمره
تعریف حج عمره
عمره در لغت به معنای زیارت آمده و در اصطلاح عبارت است.[۲۴] عمره به اعمال شرعی خاصی گفته می‌شود که در مکه و میقات[۲۵] به‌منظور زیارت خانه خدا انجام می‌شود.[۲۶][۲۷]
احکام فقهی حج عمره
به‌فتوای فقیهان، انجام‌دادن عمره، مانند حج، بر هر مسلمانی که شرایطش را داشته باشد، یک بار در طول عمر، واجب است.[۲۷] وجوب عمره از نوعِ واجب فوری است.[۲۸] انجام‌دادن عمره بیش از یک بار، مستحب است.[۲۹] بر کسی که حج تَمَتُّع انجام داده که همراه آن عمره تمتع نیز انجام می‌شود، واجب نیست که عمره مفرده هم انجام دهد.[۲۷]
شرایط وجوب عمره، مانند شرایط وجوب حج است؛[۳۰] یعنی عمره زمانی واجب می‌شود که انسانْ عاقل، بالغ و آزاد باشد (برده نباشد)، و همچنین استطاعت داشته باشد.[۳۱] استطاعت یعنی برخورداری از توانایی جسمی و مالی، داشتن زمان کافی و بازبودن مسیر.[۳۲]
اقسام عمره
عمره به دو نوع عمره تَمَتُّع و عمره مُفرَده تقسیم می‌شود[۳۳] و اول وظیفه کسی است که از مکّه دور است (آفاقی) و دوم وظیفه کسی است که در مکّه اقامت دارد.[۳۴]
عمره تمتع
عمره تمتع، عمره‌ای است که همراه با حج تمتع انجام می‌شود و از اجزای آن است. عمره تمتع از پنج عمل تشکیل می‌شود که به‌ترتیب عبارت‌اند از: احرام، طواف، نماز طواف، سعی و تقصیر.[۳۵] عمره تمتع از پنج عمل تشکیل شده است که به‌ترتیب این‌گونه‌اند:
- احرام بستن در یکی از میقات‌های پنجگانه[۳۶] و در ماه‌های حج[۳۷]، طوری که تا قبل از ظهر روز عرفه اعمال عمره به پایان برسد.[۳۸]
- طواف
- نماز طواف
- سعی صفا و مروه
- تقصیر (چیدن مقداری از مو یا ناخن).[۳۹]
عمره مفرده
عمره مُفرَده را از آن رو «مفرده» نامیده‌اند که بخشی از حج نیست و جدا از آن انجام می‌شود.[۴۰] که به آن عمره مَبتوله (بریده‌شده) هم می‌گویند.[۴۱]
عمره قِران و عمره اِفراد از اقسام عمره مفرده‌اند. عمره قران عمره کسی است که باید حج قِران انجام دهد. عمره اِفراد به عمره کسی می‌گویند که تکلیف حج اِفراد برعهده دارد.[۴۲] عمره مفرده از هفت عمل تشکیل شده است که به ترتیب این‌گونه‌اند:
فضیلت عمره مفرده در ماه رجب
در کتاب‌های فقهی و روایات، عمرهٔ ماه رجب، نسبت به عمره در دیگر ماه‌ها ثواب بیشتری دارد. در وسایل‌الشیعه، در احادیثی، از پیامبر(ص) و امام صادق(ع) نقل کرده‌اند که عمرهٔ ماه رجب، با فضیلت‌ترین عمره مفرده است.[۴۴][۴۵]
تفاوت حج واجب با عمره
حج واجب و حج عمره تفاوت‌هایی دارند از جمله:[۴۶]
- حج واجب در ماه‌های خاصی چون شوال، ذی‌قعده و ذیحجه انجام می‌شود، ولی حج عمره را در تمام ایام سال می‌توان آن انجام داد.
- حرام یکی از اعمال حج عمره و واجب است که در در حج واجب یکی از مواقیت پنجگانه است ولی میقات حج عمره نزدیک‌ترین محل در خارج از حرم بوده و می‌توان از یکی از مواقیت پنجگانه مُحرم شد.
- در حج واجب تراشیدن سر برای آقایان جایز است اما در حج عمره تراشیدن سر اختیاری است.
- حج واجب بر هر مسلمانی که تمکن مالی دارد و می‌تواند هزینه‌های این سفر را پرداخت کند واجب است. اما حج عمره فقط بر ساکنین و اهالی مکه واجب بوده و برای سایر مسلمانان مستحب است.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ابن اثیر، مبارک بن محمد (۱۹۶۳). «ذیل «متع»». النهایة فی غریب الحدیث و الاثر. بیروت.
- ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم. «ذیل «متع»». لسان العرب. بیروت - لبنان: دار الفکر.
- ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. تحریر الاحکام، ج 1، ص 557. مشهد: مؤسسه آل البیت علیهم السلام. ص۵۵۷.
- ↑ جصاص، احمد بن علی (۱۴۱۵). احکام القرآن. بیروت. ص۳۵۳.
- ↑ جصاص، احمد بن علی (۱۴۱۵). احکام القرآن. بیروت. صص۳۴۸و۳۴۹.
- ↑ حَطّاب، محمد بن محمد (۱۴۱۶). مواهب الجلیل لشرح مختصر خلیل. ج۴. بیروت. ص۸۴.
- ↑ شرف‌الدین، عبدالحسین. اجتهاد در مقابل نص، ص 213 و 214. صص۲۱۳ و ۲۱۴.
- ↑ معرفت، محمد هادی. شبهة ورد: الزواج الموقت (متعة النساء و متعة الحج). ص۱۳۲.
- ↑ جزیری، عبدالرحمان (۱۴۱۰). کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة. بیروت. ص۵۷۹.
- ↑ نووی، یحیی بن شرف. المجموع شرح المهذّب. ج۸. بیروت: دارالفکر. ص۸۱.
- ↑ قمی، ابن بابویه (۱۴۱۵). المقنع. قم. ص۲۶۳.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن (۱۳۸۷). المبسوط فی فقه الامامیة. تهران. ص۳۶۳.
- ↑ رافعی قزوینی، عبدالکریم بن محمد. فتح العزیز شرح الوجیز. ج۷. بیروت: دارالفکر. ص۱۲۷.
- ↑ کرکی، علی بن حسین محقق. جامع المقاصد فی شرح القواعد. ج۳. قم. ص۱۱۲.
- ↑ خلخالی، رضا. معتمد العروة الوثقی. ج۳. قم. صص۲۰۸و۲۱۲.
- ↑ خمینی، روح‌الله (۱۳۸۴). مناسک حج. قم: نشر مشعر. صص۹۹و۲۲۱.
- ↑ نجفی، محمدحسن (۱۴۰۴). جواهر الکلام. ج۱۸. صص۳و۴.
- ↑ مغنیه، محمدجواد (۱۴۲۱). الفقه علی المذاهب الخمسه،. ص۲۰۵.
- ↑ خمینی، روح‌الله (۱۳۸۲). مناسک حج امام خمینی. ص۵۳و۵۴.
- ↑ خمینی، روح‌الله (۱۳۸۲). مناسک حج امام خمینی. ص۵۳.
- ↑ خمینی، روح‌الله. تحریر الوسیلة. مؤسسه مطبوعات دار العلم. ص۴۱۱.
- ↑ نجفی، محمدحسن (۱۴۰۴). جواهر الکلام. ج۱۸. صص۳و۴.
- ↑ خمینی، روح‌الله (۱۳۸۲). مناسک حج امام خمینی. ص۵۳و۵۴.
- ↑ شهید ثانی، زین الدین بن نورالدین علی بن احمد عاملی جُبَعی. مسالک الافهام. ج۲. ص۴۹۳.
- ↑ نجفی، محمد حسن (۱۴۰۴). جواهرالکلام. ج۲۰. بیروت. ص۴۴۱.
- ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن بن علی بن حسن (۱۳۸۷). المبسوط. ص۲۹۶.
- ↑ پرش به بالا به: ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ ۲۷٫۲ نجفی، محمد حسن (۱۴۰۴). جواهرالکلام. ج۲۰. بیروت. ص۴۴۹.
- ↑ محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید (۱۴۰۸). شرایع‌الاسلام. ص۲۷۷.
- ↑ منتخب مناسک حج. گروه پژوهش بعثه مقام معظم رهبری. ۱۴۲۶. ص۵۹.
- ↑ محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید حلی (۱۴۰۸). شرایع‌الاسلام. ص۲۷۴.
- ↑ محمودی، محمد رضا (۱۳۷۸). مناسک حج. ص۲۰.
- ↑ منتخب مناسک حج. گروه پژوهش بعثه مقام معظم رهبری. ۱۴۲۶. ص۲۱.
- ↑ فرهنگ فقه. ج۵. مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی. ۱۳۹۲. ص۴۷۹.
- ↑ شهید ثانی، زین الدین بن نورالدین علی بن احمد عاملی جُبَعی. مسالک الافهام. ج۲. ص۴۹۷.
- ↑ فرهنگ فقه. ج۵. مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی. ۱۳۹۲. ص۴۸۱.
- ↑ خمینی، روح الله. تحریر الوسیلة. مؤسسه مطبوعات دار العلم. ص۴۱۱.
- ↑ نجفی، محمد حسن (۱۴۰۴). جواهرالکلام. ج۱۸. بیروت. ص۳.
- ↑ فلاح‌زاده، محمد حسین (۱۴۲۸). مناسک حج ویژه بانوان. ص۳۲.
- ↑ محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید (۱۴۰۸). شرایع‌الاسلام. ص۲۷۵.
- ↑ فرهنگ فقه. ج۵. مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی. ۱۳۹۲. ص۴۸۵.
- ↑ فرهنگ فقه. ج۵. مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی. ۱۳۹۲. ص۴۸۵.
- ↑ فرهنگ فقه. ج۵. مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی. ۱۳۹۲. ص۴۸۵.
- ↑ محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید (۱۴۰۸). شرایع‌الاسلام. ص۲۷۵.
- ↑ حر عاملی، محمد بن حسن بن علی بن محمد بن حسین (۱۴۰۹). وسایل‌الشیعه. ج۱۴. ص۳۰۲.
- ↑ فرهنگ فقه. ج۵. مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی. ۱۳۹۲. ص۴۸۵.
- ↑ بدون نام (۲۱ آذر ۱۴۰۱). «تفاوت حج واجب و حج عمره چیست؟». پایا. دریافت‌شده در ۲۳ دی ۱۴۰۳.