تفسیر موضوعی قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
روایتی در [[اعتبار کتاب کافی|اصول کافی]]، از امام کاظم(ع) نقل شده است که حضرت خطاب به هشام بن الحکم، در موضوع اهل عقل و فهم، استناد به آیاتی از قرآن می‌کنند.<ref>کلینی، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج۱، ص۱۳.</ref> در حدیث دیگری در [[اعتبار کتاب بحارالانوار|کتاب بحار الانوار]] از [[پیامبر اکرم(ص)]] نقل شده است که ایشان، به بررسی چند موضوع با استناد به آیات قرآن می‌پردازند.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، چاپ بیروت، ج۷۴، باب ۵، حدیث ۱، ص۹۲.</ref> | روایتی در [[اعتبار کتاب کافی|اصول کافی]]، از امام کاظم(ع) نقل شده است که حضرت خطاب به هشام بن الحکم، در موضوع اهل عقل و فهم، استناد به آیاتی از قرآن می‌کنند.<ref>کلینی، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج۱، ص۱۳.</ref> در حدیث دیگری در [[اعتبار کتاب بحارالانوار|کتاب بحار الانوار]] از [[پیامبر اکرم(ص)]] نقل شده است که ایشان، به بررسی چند موضوع با استناد به آیات قرآن می‌پردازند.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، چاپ بیروت، ج۷۴، باب ۵، حدیث ۱، ص۹۲.</ref> | ||
از جمله علمایی که در این موضوع پیشگام بوده‌اند؛ [[علامه مجلسی]] است، که در ابتدای هر یک از فصول کتاب بحار الانوار، آیات مربوط به آن موضوع را جمع‌آوری کرده است، و در برخی موارد نظرات مفسّران را نیز نقل کرده است.<ref>ایزدی مبارکه، کامران، شروط و آداب تفسیر و مفسر، تهران: انتشارات امیر کبیر، ص۳۶۸.</ref> | از جمله علمایی که در این موضوع پیشگام بوده‌اند؛ [[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]] است، که در ابتدای هر یک از فصول کتاب بحار الانوار، آیات مربوط به آن موضوع را جمع‌آوری کرده است، و در برخی موارد نظرات مفسّران را نیز نقل کرده است.<ref>ایزدی مبارکه، کامران، شروط و آداب تفسیر و مفسر، تهران: انتشارات امیر کبیر، ص۳۶۸.</ref> | ||
== آراء موافقین و مخالفین تفسیر موضوعی == | == آراء موافقین و مخالفین تفسیر موضوعی == | ||
نسخهٔ ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۳
تفسیر موضوعی قرآن چگونه است؟ ادله مخالفین و موافقین این تفسیر را بیان کنید؟
تفسیر موضوعی قرآن، به معنای گردآوری آیاتی است که در یک موضوع در حوادث و فرصت‌های مختلف نازل شده است، تا از مجموع آن‌ها نظر قرآن درباره آن موضوع مشخص شود. در روایاتی از اهل بیت(ع)، برای بیان موضوعی، آیات مختلفی که در آن موضوع در قرآن آمده است، ذکر شده است. برخی از مخالفان تفسیر موضوعی، عدم توجه به قبل و بعد آیات برای فهم یک موضوع را زیان بار می‌دانند. در مقابل موافقین تفسیر موضوعی، استفاده اهل بیت(ع) از این شکل تفسیر را، با استناد به روایاتی اثبات می‌کنند.
تعریف و تاریخچه
منظور از تفسیر موضوعی، آن است که آیات مختلفی که درباره یک موضوع در سراسر قرآن در حوادث و فرصت‌های مختلف نازل شده است، جمع‌آوری و جمع‌بندی شده تا از مجموع آن، نظر قرآن درباره آن موضوع روشن گردد.
این تفسیر را به دو قسم می‌توان لحاظ کرد:
- منظور از تفسیر موضوعی قرآن، تفسیر تمامی قرآن به روش موضوعی و احصاء تمامی موضوعات این کتاب مقدّس باشد. مانند تفسیر موضوعی قرآن کریم، اثر آیت الله جوادی آملی. این شکل از تفسیر در زمان معاصر ایجاد شده است.
- تفسیر موضوعی به معنای فراهم آوردن آیات مشابه و هم مضمون که مجموع آن در یک جا دسته‌بندی شده و درباره آن بحث و بررسی شود. این نوع تفسیر سابقه طولانی دارد مثل آیات الاحکام محمد بن صائب کلبی متوفای ۱۴۶ هجری قمری.
تفسیر موضوعی در روایات
روایتی در اصول کافی، از امام کاظم(ع) نقل شده است که حضرت خطاب به هشام بن الحکم، در موضوع اهل عقل و فهم، استناد به آیاتی از قرآن می‌کنند.[۱] در حدیث دیگری در کتاب بحار الانوار از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که ایشان، به بررسی چند موضوع با استناد به آیات قرآن می‌پردازند.[۲]
از جمله علمایی که در این موضوع پیشگام بوده‌اند؛ علامه مجلسی است، که در ابتدای هر یک از فصول کتاب بحار الانوار، آیات مربوط به آن موضوع را جمع‌آوری کرده است، و در برخی موارد نظرات مفسّران را نیز نقل کرده است.[۳]
آراء موافقین و مخالفین تفسیر موضوعی
عمده دلیل مخالفین، این است که اگر جایگاه آیه در نظر گرفته نشود و بدون توجه به ما قبل و ما بعد آیه، به آن پرداخته شود و با آیات دیگری در این موضوع کنار هم قرار گیرد، آیا همان معنایی را خواهد رساند که این آیه در ارتباط با طرح کلّی و تربیتی قرآن کریم در نظر گرفته می‌شود. توجّه به همبستگی آیات سوره‌ها در تفسیر قرآن، بسیار حائز اهمیّت است؛ زیرا تجزیه آیات قرآن و تفسیر هر یک جدای از تمامی آن، بیش از هر چیز برای قرآن کریم زیان آور است.[۴]
عمده ادله موافقین تفسیر موضوعی این است که، این تفسیر در خود روایات ائمه(ع) ریشه دارد و به این شکل استفاده شده است.
مطالعه بیشتر
- تفسیر موضوعی قرآن، ج۱، اثر استاد عبدالله جوادی آملی.
- پیام قرآن، ج۱، اثر استاد ناصر مکارم شیرازی و همکاران.
- درباره شناخت قرآن، اثر محمد علی گرامی.
- منشور جاوید، ج۱، اثراستاد جعفر سبحانی.