مسافرت دریایی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (چند مدخل اصلی در کنار آیات آدرس دهی شد)
(ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
آيات مربوط به سفر دريايي در قرآن كدامند؟
آیات مربوط به سفر دریایی در قرآن کدامند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}


{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
قرآن بيش از چهل مرتبه به داستان‌هاي دريايي اشاره کرده است از جمله سفر دريايي حضرت يونس،<ref> سوره انبياء: آیه 88-87.</ref> سوراخ كردن كشتي توسط خضر،<ref> سوره كهف: آیه 82-60</ref> كشتي حضرت نوح و نجات مؤمنان از طوفان،<ref> سوره هود: آیه 48-36.</ref> حرکت کشتی در دریا براي بهره‌وري انسان‌ها از موجودات دریایی و ...،<ref> سوره نحل: آیه14؛‌ سوره اسراء: آیه 66.</ref> تفكر در شگفتی‌های دريا و ديدن نشانه‌هاي الهي در آن<ref> سوره لقمان: آیه31.</ref>
قرآن بیش از چهل مرتبه به داستان‌های دریایی اشاره کرده است از جمله سفر دریایی حضرت یونس،<ref>سوره انبیاء: آیه 88-87.</ref> سوراخ کردن کشتی توسط خضر،<ref>سوره کهف: آیه 82-60</ref> کشتی حضرت نوح و نجات مؤمنان از طوفان،<ref>سوره هود: آیه 48-36.</ref> حرکت کشتی در دریا برای بهره‌وری انسان‌ها از موجودات دریایی و …،<ref>سوره نحل: آیه14؛ سوره اسراء: آیه 66.</ref> تفکر در شگفتی‌های دریا و دیدن نشانه‌های الهی در آن<ref>سوره لقمان: آیه31.</ref>


== دريانوردى در قرآن ==
== دریانوردی در قرآن ==
1. حركت كشتي‌ها در دريا به فرمان خدا، زمينه ساز دريانوردى براى انسان:  
۱. حرکت کشتی‌ها در دریا به فرمان خدا، زمینه‌ساز دریانوردی برای انسان:
* {{قرآن| هُوَ الَّذي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ حَتَّى إِذا كُنْتُمْ فِي الْفُلْكِ وَ جَرَيْنَ بِهِمْ بِريحٍ طَيِّبَةٍ وَ فَرِحُوا بِها جاءَتْها ريحٌ عاصِفٌ وَ جاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ كُلِّ مَكانٍ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ أُحيطَ بِهِمْ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ لَئِنْ أَنْجَيْتَنا مِنْ هذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرينَ |ترجمه=او كسى است كه شما را در خشكى و دريا سير مى‏‌دهد؛ زمانى كه در كشتى قرار مى‏‌گيريد، و بادهاى موافق آنان را (بسوى مقصد) حركت مي‌دهد و خوشحال مى‏‌شوند، ناگهان طوفان شديدى مى‏‌وزد؛ و امواج از هر سو به سراغ آنها مى‏‌آيد؛ و گمان مى‏‌كنند هلاك خواهند شد؛ در آن هنگام، خدا را از روى اخلاص مى‏‌خوانند كه اگر ما را از اين گرفتارى نجات دهى، حتماً از سپاسگزاران خواهيم بود!|سوره= یونس|آیه=22}}
* {{قرآن| هُوَ الَّذی یُسَیِّرُکُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ حَتَّی إِذا کُنْتُمْ فِی الْفُلْکِ وَ جَرَیْنَ بِهِمْ بِریحٍ طَیِّبَةٍ وَ فَرِحُوا بِها جاءَتْها ریحٌ عاصِفٌ وَ جاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ کُلِّ مَکانٍ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ أُحیطَ بِهِمْ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ لَئِنْ أَنْجَیْتَنا مِنْ هذِهِ لَنَکُونَنَّ مِنَ الشَّاکِرینَ |ترجمه=او کسی است که شما را در خشکی و دریا سیر می‌دهد؛ زمانی که در کشتی قرار می‌گیرید، و بادهای موافق آنان را (بسوی مقصد) حرکت می‌دهد و خوشحال می‌شوند، ناگهان طوفان شدیدی می‌وزد؛ و امواج از هر سو به سراغ آنها می‌آید؛ و گمان می‌کنند هلاک خواهند شد؛ در آن هنگام، خدا را از روی اخلاص می‌خوانند که اگر ما را از این گرفتاری نجات دهی، حتماً از سپاسگزاران خواهیم بود!|سوره= یونس|آیه=۲۲}}
* {{قرآن|وَ سَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ سَخَّرَ لَكُمُ الْأَنْهارَ |ترجمه=و كشتى‏‌ها را مسخّر شما گردانيد، تا بر صفحه دريا به فرمان او حركت كنند؛ و نهرها را (نيز) مسخّر شما نمود|سوره=ابراهیم|آیه=32}}
* {{قرآن|وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْأَنْهارَ |ترجمه=و کشتی‌ها را مسخّر شما گردانید، تا بر صفحه دریا به فرمان او حرکت کنند؛ و نهرها را (نیز) مسخّر شما نمود|سوره=ابراهیم|آیه=۳۲}}
* {{قرآن| اللَّهُ الَّذي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فيهِ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ|ترجمه=خداوند همان كسى است كه دريا را مسخّر شما كرد تا كشتي‌ها بفرمانش در آن حركت كنند و بتوانند از فضل او بهره گيريد، و شايد شكر نعمت‌هايش را بجا آوريد!|سوره= جاثیه|آیه=12}}
* {{قرآن| اللَّهُ الَّذی سَخَّرَ لَکُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ فیهِ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ|ترجمه=خداوند همان کسی است که دریا را مسخّر شما کرد تا کشتی‌ها بفرمانش در آن حرکت کنند و بتوانند از فضل او بهره گیرید، و شاید شکر نعمت‌هایش را بجا آورید!|سوره= جاثیه|آیه=۱۲}}
2. تمكّن انسان‌ها براى دريانوردى، جلوه‌اى از تكريم خداوند نسبت به آنان:
۲. تمکّن انسان‌ها برای دریانوردی، جلوه‌ای از تکریم خداوند نسبت به آنان:
* {{قرآن|وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَني‏ آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى‏ كَثيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضيلاً|ترجمه=ما آدمي‌زادگان را گرامى داشتيم؛ و آنها را در خشكى و دريا، (بر مركب‌هاى راهوار) حمل كرديم؛ و از انواع روزي‌هاى پاكيزه به آنان روزى داديم؛ و آنها را بر بسيارى از موجوداتى كه خلق كرده‌‏ايم، برترى بخشيديم.|سوره= اسراء|آیه=70}}
* {{قرآن|وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلی کَثیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضیلاً|ترجمه=ما آدمی‌زادگان را گرامی داشتیم؛ و آنها را در خشکی و دریا، (بر مرکب‌های راهوار) حمل کردیم؛ و از انواع روزی‌های پاکیزه به آنان روزی دادیم؛ و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده‌ایم، برتری بخشیدیم.|سوره= اسراء|آیه=۷۰}}
3. اعطاى قدرت دريانوردى به انسان، جلوه‌اى از رحمت خدا:
۳. اعطای قدرت دریانوردی به انسان، جلوه‌ای از رحمت خدا:
* {{قرآن|رَبُّكُمُ الَّذي يُزْجي‏ لَكُمُ الْفُلْكَ فِي الْبَحْرِ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ كانَ بِكُمْ رَحيماً|ترجمه=پروردگارتان كسى است كه كشتى را در دريا براى شما به حركت درمى‏‌آورد، تا از نعمت او بهره‏مند شويد؛ او نسبت به شما مهربان است.|سوره= اسراء|آیه=66}}
* {{قرآن|رَبُّکُمُ الَّذی یُزْجی لَکُمُ الْفُلْکَ فِی الْبَحْرِ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ کانَ بِکُمْ رَحیماً|ترجمه=پروردگارتان کسی است که کشتی را در دریا برای شما به حرکت درمی‌آورد، تا از نعمت او بهره‌مند شوید؛ او نسبت به شما مهربان است.|سوره= اسراء|آیه=۶۶}}
* {{قرآن|أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي الْأَرْضِ وَ الْفُلْكَ تَجْري فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ يُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلاَّ بِإِذْنِهِ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحيمٌ|ترجمه=آيا نديدى كه خداوند آنچه را در زمين است مسخّر شما كرد؛ و (نيز) كشتي‌هايى را كه به فرمان او بر صفحه اقيانوسها حركت مى‏‌كنند؛ و آسمان را نگه مى‏‌دارد، تا جز بفرمان او، بر زمين فرو نيفتند؟ خداوند نسبت به مردم رحيم و مهربان است!|سوره= حج|آیه=65}}
* {{قرآن|أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی الْأَرْضِ وَ الْفُلْکَ تَجْری فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ یُمْسِکُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلاَّ بِإِذْنِهِ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحیمٌ|ترجمه=آیا ندیدی که خداوند آنچه را در زمین است مسخّر شما کرد؛ و (نیز) کشتی‌هایی را که به فرمان او بر صفحه اقیانوسها حرکت می‌کنند؛ و آسمان را نگه می‌دارد، تا جز بفرمان او، بر زمین فرو نیفتند؟ خداوند نسبت به مردم رحیم و مهربان است!|سوره= حج|آیه=۶۵}}
* {{قرآن|وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ يُرْسِلَ الرِّياحَ مُبَشِّراتٍ وَ لِيُذيقَكُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ |ترجمه=و از آيات (عظمت) خدا اين است كه بادها را بعنوان بشارتگرانى مى‏‌فرستد تا شما را از رحمتش بچشاند و كشتي‌ها بفرمانش حركت كنند و از فضل او بهره گيريد؛ شايد شكرگزارى كنيد.|سوره= روم|آیه=46}}
* {{قرآن|وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ یُرْسِلَ الرِّیاحَ مُبَشِّراتٍ وَ لِیُذیقَکُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ |ترجمه=و از آیات (عظمت) خدا این است که بادها را بعنوان بشارتگرانی می‌فرستد تا شما را از رحمتش بچشاند و کشتی‌ها بفرمانش حرکت کنند و از فضل او بهره گیرید؛ شاید شکرگزاری کنید.|سوره= روم|آیه=۴۶}}


== تاریخ دريانوردى ==
== تاریخ دریانوردی ==
1. آشنايى مردم عصر حضرت نوح با صنعت دريانوردى:
۱. آشنایی مردم عصر حضرت نوح با صنعت دریانوردی:
{{اصلی|حضرت نوح(ع)}}
{{اصلی|حضرت نوح(ع)}}
* {{قرآن|وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا وَ لا تُخاطِبْني‏ فِي الَّذينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ|ترجمه=و (اكنون) در حضور ما و طبق وحى ما، كشتى بساز! و درباره آنها كه ستم كردند شفاعت مكن، كه (همه) آنها غرق شدنى هستند!»|سوره= هود|آیه=37}}
* {{قرآن|وَ اصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنا وَ وَحْیِنا وَ لا تُخاطِبْنی فِی الَّذینَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ|ترجمه=و (اکنون) در حضور ما و طبق وحی ما، کشتی بساز! و درباره آنها که ستم کردند شفاعت مکن، که (همه) آنها غرق شدنی هستند!»|سوره= هود|آیه=۳۷}}
2. دريانوردى در زمان حضرت يونس:
۲. دریانوردی در زمان حضرت یونس:
{{اصلی|ذکر یونسیه}}
{{اصلی|ذکر یونسیه}}
* {{قرآن|وَ إِنَّ يُونُسَ لَمِنَ الْمُرْسَلينَ. إِذْ أَبَقَ إِلَى الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ|ترجمه=و يونس از رسولان است. به خاطر بياور زمانى را كه به سوى كشتى پر (از جمعيّت و بار) فرار كرد.|سوره= صافت|آیه=140-139}}
* {{قرآن|وَ إِنَّ یُونُسَ لَمِنَ الْمُرْسَلینَ. إِذْ أَبَقَ إِلَی الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ|ترجمه=و یونس از رسولان است. به خاطر بیاور زمانی را که به سوی کشتی پر (از جمعیّت و بار) فرار کرد.|سوره= صافت|آیه=۱۴۰–۱۳۹}}
3. رواج دريانوردى در زمان حضرت خضر و موسى:
۳. رواج دریانوردی در زمان حضرت خضر و موسی:
{{اصلی|داستان حضرت موسی(ع) و خضر}}
{{اصلی|داستان حضرت موسی(ع) و خضر}}
* {{قرآن| فَانْطَلَقا حَتَّى إِذا رَكِبا فِي السَّفينَةِ خَرَقَها قالَ أَ خَرَقْتَها لِتُغْرِقَ أَهْلَها لَقَدْ جِئْتَ شَيْئاً إِمْراً| ترجمه=آن دو به راه افتادند؛ تا آن كه سوار كشتى شدند، (خضر) كشتى را سوراخ كرد. (موسى) گفت: آيا آن را سوراخ كردى كه اهلش را غرق كنى؟! راستى كه چه كار بدى انجام دادى|سوره= کهف|آیه=71}}
* {{قرآن| فَانْطَلَقا حَتَّی إِذا رَکِبا فِی السَّفینَةِ خَرَقَها قالَ أَ خَرَقْتَها لِتُغْرِقَ أَهْلَها لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً إِمْراً| ترجمه=آن دو به راه افتادند؛ تا آن که سوار کشتی شدند، (خضر) کشتی را سوراخ کرد. (موسی) گفت: آیا آن را سوراخ کردی که اهلش را غرق کنی؟! راستی که چه کار بدی انجام دادی|سوره= کهف|آیه=۷۱}}


== نعمت دريانوردى ==
== نعمت دریانوردی ==
1. دريانوردى، نعمت شايان شكرگزارى:
۱. دریانوردی، نعمت شایان شکرگزاری:
* {{قرآن| أَ لَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْكَ تَجْري فِي الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِيُرِيَكُمْ مِنْ آياتِهِ إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ |ترجمه=آيا نديدى كشتي‌ها بر درياها به فرمان خدا، و به نعمت او حركت مى‏‌كنند تا بخشى از آياتش را به شما نشان دهد؟! در اينها نشانه‌‏هايى است براى كسانى كه شكيبا و شكرگزارند!|سوره= لقمان|آیه=31}}
* {{قرآن| أَ لَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْکَ تَجْری فِی الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِیُرِیَکُمْ مِنْ آیاتِهِ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ |ترجمه=آیا ندیدی کشتی‌ها بر دریاها به فرمان خدا، و به نعمت او حرکت می‌کنند تا بخشی از آیاتش را به شما نشان دهد؟! در اینها نشانه‌هایی است برای کسانی که شکیبا و شکرگزارند!|سوره= لقمان|آیه=۳۱}}
* {{قرآن| اللَّهُ الَّذي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فيهِ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ|ترجمه=خداوند همان كسى است كه دريا را مسخّر شما كرد تا كشتي‌ها بفرمانش در آن حركت كنند و بتوانند از فضل او بهره گيريد، و شايد شكر نعمت‌هايش را بجا آوريد!|سوره= جاثیه|آیه=12}}
* {{قرآن| اللَّهُ الَّذی سَخَّرَ لَکُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ فیهِ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ|ترجمه=خداوند همان کسی است که دریا را مسخّر شما کرد تا کشتی‌ها بفرمانش در آن حرکت کنند و بتوانند از فضل او بهره گیرید، و شاید شکر نعمت‌هایش را بجا آورید!|سوره= جاثیه|آیه=۱۲}}
2. تسخير دريا برای بهره‌وری از نعمت‌هاى خداوند:
۲. تسخیر دریا برای بهره‌وری از نعمت‌های خداوند:
* {{قرآن| وَ هُوَ الَّذي سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِيًّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَى الْفُلْكَ مَواخِرَ فيهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ|ترجمه=او كسى است كه دريا را مسخّر (شما) ساخت تا از آن، گوشت تازه بخوريد؛ و زيورى براى پوشيدن (مانند مرواريد) از آن استخراج كنيد؛ و كشتيها را مى‏بينى كه سينه دريا را مى‏شكافند تا شما (به تجارت پردازيد و) از فضل خدا بهره گيريد؛ شايد شكر نعمتهاى او را بجا آوريد!|سوره= نحل|آیه=14}}
* {{قرآن| وَ هُوَ الَّذی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَی الْفُلْکَ مَواخِرَ فیهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ|ترجمه=او کسی است که دریا را مسخّر (شما) ساخت تا از آن، گوشت تازه بخورید؛ و زیوری برای پوشیدن (مانند مروارید) از آن استخراج کنید؛ و کشتیها را می‌بینی که سینه دریا را می‌شکافند تا شما (به تجارت پردازید و) از فضل خدا بهره گیرید؛ شاید شکر نعمتهای او را بجا آورید!|سوره= نحل|آیه=۱۴}}


== آثار معنوی و اقتصادی دریانوردی ==
== آثار معنوی و اقتصادی دریانوردی ==
1- دريا از منابع عمده مواد پروتئينى است. يعنى خدا دريا را رام و در فرمان بشریت قرار داد، راه سفرهاى دريايى و استخراج منافع دريا را آسان ساخت، تا از دريا انواع ماهى، صدف و ... بدست آورده شود. دريا  زمینه و مسیری است براى حمل وسایل و كالاهاى بزرگ از جايى به جاى ديگر؛ و بهره‌‏بردارى از راه‌هاى دريايى داراى فوايد اقتصادى و حياتى بسيار مهم است. <ref> طبرسي، فضل، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش، ج6،ص545.</ref>
۱- دریا از منابع عمده مواد پروتئینی است؛ یعنی خدا دریا را رام و در فرمان بشریت قرار داد، راه سفرهای دریایی و استخراج منافع دریا را آسان ساخت، تا از دریا انواع ماهی، صدف و بدست آورده شود. دریا زمینه و مسیری است برای حمل وسایل و کالاهای بزرگ از جایی به جای دیگر؛ و بهره‌برداری از راه‌های دریایی دارای فواید اقتصادی و حیاتی بسیار مهم است.<ref>طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش، ج6، ص545.</ref>


2- دريا از مهم‌ترين منابع شناخت زندگى (و اسرار حيات) و گسترش دادن آفاق تجربه‏‌هاى علمى است، از جمله در باره انواع گوناگون جانوران يعنى آفريدن باد و آب به صورتى كه حركت كشتى در آن امكان‌پذير باشد (و با قانونمند ساختن اين امور)، به حرکت درآورد، تا با سوار شدن بر كشتي‌ها بر روى آب، به جستجوى فضل و نعمت خداى متعال بپردازيد و امور بازرگانى و معاملات خويش را سامان دهيد.<ref> طبرسي، فضل، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش، ج6،ص545.</ref>
۲- دریا از مهم‌ترین منابع شناخت زندگی (و اسرار حیات) و گسترش دادن آفاق تجربه‌های علمی است، از جمله در باره انواع گوناگون جانوران یعنی آفریدن باد و آب به صورتی که حرکت کشتی در آن امکان‌پذیر باشد (و با قانونمند ساختن این امور)، به حرکت درآورد، تا با سوار شدن بر کشتی‌ها بر روی آب، به جستجوی فضل و نعمت خدای متعال بپردازید و امور بازرگانی و معاملات خویش را سامان دهید.<ref>طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش، ج6، ص545.</ref>


3- دريا گردشگاه و تفریح‌گاه بزرگى است براى سفر كردن و به سياحت پرداختن، و همچنين است ساحل‌هاى آن و فوايد و منافعى كه در آن‌ها وجود دارد.
۳- دریا گردشگاه و تفریح‌گاه بزرگی است برای سفر کردن و به سیاحت پرداختن، و همچنین است ساحل‌های آن و فواید و منافعی که در آن‌ها وجود دارد.


4- دريا از جمله راه‌های خدا شناسی و پی‌بردن به وحدانیت و یگانگی خدا است، هم از لحاظ بديع بودن آفرينش آن و هم از لحاظ بزرگى و شگفتي‌هايى كه در آن وجود دارد. <ref> حكيمى، محمدرضا و حكيمى، محمد و حكيمى، على، الحياة، ترجمه احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چاپ اول، 1380، ج‏5، ص521.</ref>
۴- دریا از جمله راه‌های خداشناسی و پی‌بردن به وحدانیت و یگانگی خدا است، هم از لحاظ بدیع بودن آفرینش آن و هم از لحاظ بزرگی و شگفتی‌هایی که در آن وجود دارد.<ref>حکیمی، محمدرضا و حکیمی، محمد و حکیمی، علی، الحیاة، ترجمه احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1380، ج‏5، ص521.</ref>


{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


== منابع ==
== منابع ==
 
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
خط ۵۷: خط ۵۶:
|شاخه فرعی۳ =
|شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله=  
{{تکمیل مقاله=
  | شناسه =  
  | شناسه =
  | تیترها =
  | تیترها =
  | ویرایش =
  | ویرایش =

نسخهٔ ‏۱ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۲۳

سؤال

آیات مربوط به سفر دریایی در قرآن کدامند؟


قرآن بیش از چهل مرتبه به داستان‌های دریایی اشاره کرده است از جمله سفر دریایی حضرت یونس،[۱] سوراخ کردن کشتی توسط خضر،[۲] کشتی حضرت نوح و نجات مؤمنان از طوفان،[۳] حرکت کشتی در دریا برای بهره‌وری انسان‌ها از موجودات دریایی و …،[۴] تفکر در شگفتی‌های دریا و دیدن نشانه‌های الهی در آن[۵]

دریانوردی در قرآن

۱. حرکت کشتی‌ها در دریا به فرمان خدا، زمینه‌ساز دریانوردی برای انسان:

  • ﴿هُوَ الَّذی یُسَیِّرُکُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ حَتَّی إِذا کُنْتُمْ فِی الْفُلْکِ وَ جَرَیْنَ بِهِمْ بِریحٍ طَیِّبَةٍ وَ فَرِحُوا بِها جاءَتْها ریحٌ عاصِفٌ وَ جاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ کُلِّ مَکانٍ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ أُحیطَ بِهِمْ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ لَئِنْ أَنْجَیْتَنا مِنْ هذِهِ لَنَکُونَنَّ مِنَ الشَّاکِرینَ؛ او کسی است که شما را در خشکی و دریا سیر می‌دهد؛ زمانی که در کشتی قرار می‌گیرید، و بادهای موافق آنان را (بسوی مقصد) حرکت می‌دهد و خوشحال می‌شوند، ناگهان طوفان شدیدی می‌وزد؛ و امواج از هر سو به سراغ آنها می‌آید؛ و گمان می‌کنند هلاک خواهند شد؛ در آن هنگام، خدا را از روی اخلاص می‌خوانند که اگر ما را از این گرفتاری نجات دهی، حتماً از سپاسگزاران خواهیم بود!(یونس:۲۲)
  • ﴿وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْأَنْهارَ؛ و کشتی‌ها را مسخّر شما گردانید، تا بر صفحه دریا به فرمان او حرکت کنند؛ و نهرها را (نیز) مسخّر شما نمود(ابراهیم:۳۲)
  • ﴿اللَّهُ الَّذی سَخَّرَ لَکُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ فیهِ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ؛ خداوند همان کسی است که دریا را مسخّر شما کرد تا کشتی‌ها بفرمانش در آن حرکت کنند و بتوانند از فضل او بهره گیرید، و شاید شکر نعمت‌هایش را بجا آورید!(جاثیه:۱۲)

۲. تمکّن انسان‌ها برای دریانوردی، جلوه‌ای از تکریم خداوند نسبت به آنان:

  • ﴿وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلی کَثیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضیلاً؛ ما آدمی‌زادگان را گرامی داشتیم؛ و آنها را در خشکی و دریا، (بر مرکب‌های راهوار) حمل کردیم؛ و از انواع روزی‌های پاکیزه به آنان روزی دادیم؛ و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده‌ایم، برتری بخشیدیم.(اسراء:۷۰)

۳. اعطای قدرت دریانوردی به انسان، جلوه‌ای از رحمت خدا:

  • ﴿رَبُّکُمُ الَّذی یُزْجی لَکُمُ الْفُلْکَ فِی الْبَحْرِ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ کانَ بِکُمْ رَحیماً؛ پروردگارتان کسی است که کشتی را در دریا برای شما به حرکت درمی‌آورد، تا از نعمت او بهره‌مند شوید؛ او نسبت به شما مهربان است.(اسراء:۶۶)
  • ﴿أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی الْأَرْضِ وَ الْفُلْکَ تَجْری فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ یُمْسِکُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلاَّ بِإِذْنِهِ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحیمٌ؛ آیا ندیدی که خداوند آنچه را در زمین است مسخّر شما کرد؛ و (نیز) کشتی‌هایی را که به فرمان او بر صفحه اقیانوسها حرکت می‌کنند؛ و آسمان را نگه می‌دارد، تا جز بفرمان او، بر زمین فرو نیفتند؟ خداوند نسبت به مردم رحیم و مهربان است!(حج:۶۵)
  • ﴿وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ یُرْسِلَ الرِّیاحَ مُبَشِّراتٍ وَ لِیُذیقَکُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ؛ و از آیات (عظمت) خدا این است که بادها را بعنوان بشارتگرانی می‌فرستد تا شما را از رحمتش بچشاند و کشتی‌ها بفرمانش حرکت کنند و از فضل او بهره گیرید؛ شاید شکرگزاری کنید.(روم:۴۶)

تاریخ دریانوردی

۱. آشنایی مردم عصر حضرت نوح با صنعت دریانوردی:

  • ﴿وَ اصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنا وَ وَحْیِنا وَ لا تُخاطِبْنی فِی الَّذینَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ؛ و (اکنون) در حضور ما و طبق وحی ما، کشتی بساز! و درباره آنها که ستم کردند شفاعت مکن، که (همه) آنها غرق شدنی هستند!»(هود:۳۷)

۲. دریانوردی در زمان حضرت یونس:

  • ﴿وَ إِنَّ یُونُسَ لَمِنَ الْمُرْسَلینَ. إِذْ أَبَقَ إِلَی الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ؛ و یونس از رسولان است. به خاطر بیاور زمانی را که به سوی کشتی پر (از جمعیّت و بار) فرار کرد.(صافت:۱۴۰–۱۳۹)

۳. رواج دریانوردی در زمان حضرت خضر و موسی:

  • ﴿فَانْطَلَقا حَتَّی إِذا رَکِبا فِی السَّفینَةِ خَرَقَها قالَ أَ خَرَقْتَها لِتُغْرِقَ أَهْلَها لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً إِمْراً؛ آن دو به راه افتادند؛ تا آن که سوار کشتی شدند، (خضر) کشتی را سوراخ کرد. (موسی) گفت: آیا آن را سوراخ کردی که اهلش را غرق کنی؟! راستی که چه کار بدی انجام دادی(کهف:۷۱)

نعمت دریانوردی

۱. دریانوردی، نعمت شایان شکرگزاری:

  • ﴿أَ لَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْکَ تَجْری فِی الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِیُرِیَکُمْ مِنْ آیاتِهِ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ؛ آیا ندیدی کشتی‌ها بر دریاها به فرمان خدا، و به نعمت او حرکت می‌کنند تا بخشی از آیاتش را به شما نشان دهد؟! در اینها نشانه‌هایی است برای کسانی که شکیبا و شکرگزارند!(لقمان:۳۱)
  • ﴿اللَّهُ الَّذی سَخَّرَ لَکُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ فیهِ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ؛ خداوند همان کسی است که دریا را مسخّر شما کرد تا کشتی‌ها بفرمانش در آن حرکت کنند و بتوانند از فضل او بهره گیرید، و شاید شکر نعمت‌هایش را بجا آورید!(جاثیه:۱۲)

۲. تسخیر دریا برای بهره‌وری از نعمت‌های خداوند:

  • ﴿وَ هُوَ الَّذی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَی الْفُلْکَ مَواخِرَ فیهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ؛ او کسی است که دریا را مسخّر (شما) ساخت تا از آن، گوشت تازه بخورید؛ و زیوری برای پوشیدن (مانند مروارید) از آن استخراج کنید؛ و کشتیها را می‌بینی که سینه دریا را می‌شکافند تا شما (به تجارت پردازید و) از فضل خدا بهره گیرید؛ شاید شکر نعمتهای او را بجا آورید!(نحل:۱۴)

آثار معنوی و اقتصادی دریانوردی

۱- دریا از منابع عمده مواد پروتئینی است؛ یعنی خدا دریا را رام و در فرمان بشریت قرار داد، راه سفرهای دریایی و استخراج منافع دریا را آسان ساخت، تا از دریا انواع ماهی، صدف و … بدست آورده شود. دریا زمینه و مسیری است برای حمل وسایل و کالاهای بزرگ از جایی به جای دیگر؛ و بهره‌برداری از راه‌های دریایی دارای فواید اقتصادی و حیاتی بسیار مهم است.[۶]

۲- دریا از مهم‌ترین منابع شناخت زندگی (و اسرار حیات) و گسترش دادن آفاق تجربه‌های علمی است، از جمله در باره انواع گوناگون جانوران یعنی آفریدن باد و آب به صورتی که حرکت کشتی در آن امکان‌پذیر باشد (و با قانونمند ساختن این امور)، به حرکت درآورد، تا با سوار شدن بر کشتی‌ها بر روی آب، به جستجوی فضل و نعمت خدای متعال بپردازید و امور بازرگانی و معاملات خویش را سامان دهید.[۷]

۳- دریا گردشگاه و تفریح‌گاه بزرگی است برای سفر کردن و به سیاحت پرداختن، و همچنین است ساحل‌های آن و فواید و منافعی که در آن‌ها وجود دارد.

۴- دریا از جمله راه‌های خداشناسی و پی‌بردن به وحدانیت و یگانگی خدا است، هم از لحاظ بدیع بودن آفرینش آن و هم از لحاظ بزرگی و شگفتی‌هایی که در آن وجود دارد.[۸]


منابع

  1. سوره انبیاء: آیه 88-87.
  2. سوره کهف: آیه 82-60
  3. سوره هود: آیه 48-36.
  4. سوره نحل: آیه14؛ سوره اسراء: آیه 66.
  5. سوره لقمان: آیه31.
  6. طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش، ج6، ص545.
  7. طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش، ج6، ص545.
  8. حکیمی، محمدرضا و حکیمی، محمد و حکیمی، علی، الحیاة، ترجمه احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1380، ج‏5، ص521.

الگو:تکمیل مقاله=