رفتار والدین با دختران

سؤال

سبک رفتاری والدین با دختران چگونه باید باشد؟

درگاه‌ها

کارشناسان امور تربیتی برای رفتار مناسب والدین با دختران، مجموعه دستوراتی را با توجه به سه جنبه فرهنگی، عاطفی و مذهبی دختران ارائه داده‌اند که یکی از مهمترین آنها توجه به ارزش دختران در اسلام و ارج نهادن نسبت به آنها است. به گفته آنها، باید بدانند که دختر، شکننده و حساس است و باید از مهر و محبت برخوردار باشد تا از لحاظ عاطفی تأمین گردد و به دیگران پناه نیاورد.

به گفته آنها، تربیت دختران باید به گونه‌ای باشد که صفت حیا در آنها ایجاد شود و بتوانند برای زندگی زناشویی آماده شوند و فرزند خودشان را به درستی تربیت کنند. همچنین نیازهای مالی او باید از سوی والدین تأمین شود تا خانه و خانواده برای دختر همیشه یک پناهگاه امن باشد.

ارزش دختر و احترام به او

بر اساس آیه ۲۶ سوره قصص، حضرت شعیب(ع) مشاوره و پیشنهاد دخترانش درباره به‌کارگیری حضرت موسی(ع) برای چوپانی را پذیرفت. از این آیه، ارزش دادن به دختران و پذیرفتن مشاوره آنها برداشت شده است. همچنین در روایات، دخترانْ مهربان، اهل انس و الفت، بابرکت و با نظافت شمرده شده‌اند و طبق حدیثی، پیامبر(ص) پس از به دنیا آمدن دخترش فاطمه، او را شاخه ریحانی خوش‌بو دانست.

ویژگی‌های تربیتی و رفتار با دختران

عالمان و پژوهشگران رشته‌های تربیتی،‌ویژگی‌های دختران را در سه جنبه فرهنگی، عاطفی و اخلاقی بررسی کرده و در هر جنبه، سفارش‌هایی برای تربیت آنها از سوی والدین پیشنهاد کرده‌اند.

جنبه فرهنگی و اجتماعی

پژوهشگران رشته‌های تربیتی گفته‌اند والدین در تربیت دختران باید به جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی آنان توجه کنند و در این راستا موارد زیر را بیان کرده‌ند:‌

• فکر و اندیشه دختران باید به سوی ویژگی‌های خاص زنانه جهت‌دهی شود؛ مانند گرم داشتن کانون پرورش نسل، تبدیل خانه به محل آرامش، پرستاری از ناتوان و کودک.
• رفتارهای دختران به سمت حفظ عفاف جهت‌دهی شود؛ مانند حفظ حجاب، حضور او در اجتماع با حفظ حجاب و عفاف.
• دقت در انتخاب دوستان دختر: دختران در سنین بلوغ، دوست دارند بیشتر وقتشان را با دوستان خود بگذرانند و با آنها درباره مسائل مختلف سخن بگویند. با توجه به این امر، پدر و مادر وظیفه دارند که دوست‌یابی او را جهت‌دهی کنند و به او کمک کنند تا دوستی مؤمن، شایسته، با وقار و با نشاط انتخاب کند و حتی از دوستش بخواهند گاهی به منزل ایشان بیاید.
• آگاهی‌بخشی از مسائل اجتماعی و جریانات جامعه، فریب‌ها، وسوسه‌ها، انحرافات در جامعه و تمرین خودنگهداری و عفت.
• هدیه دادن: در روایتی از پیامبر(ص)، هدیه گرفتن برای خانواده‌ ستوده شده و سفارش شده هدیه قبل از پسران به دختران داده شود.
• عدم تبعیض بین دختر و پسر.

جنبه عاطفی

متخصصان تربیت با توجه به جنبه‌های عاطفی دختران، موارد زیر را برای تربیت بهتر دختران سفارش کرده‌اند:

• خانه باید کانون محبت برای دختران باشد تا نیاز آنها از نظر عاطفی تأمین شود. در غیر این صورت، آنها برای تأمین نیازهای عاطفی خود از راه‌های دیگری استفاده می‌کنند. در منزل باید رابطه‌ای صمیمی با او برقرار شود. ابعاد مثبت شخصیت او تشویق گردد و از صفات خوبش نزد دیگران (محارم) تعریف و تمجید شود.

• در تربیت دختر به محبت و تشویق، بیشتر از تنبیه توجه می‌شود و والدین باید تلاش کنند او را از محبت و نوازش اقناع کنند.

• سعی شود عزت نفس و عاطفه او ضربه نبیند، تا دیگران نتوانند در او نفوذ کنند.

• عقل در او رشد داده شود؛ زیرا عقل کنترل‌کننده احساسات است.

• والدین باید در طول شبانه‌روز، قسمتی از وقت خود را به دخترشان اختصاص داده و با او از مدرسه‌اش، دوستش و نیازهایش سخن بگویند؛ برای نمونه درباره دکوراسیون خانه از او نظرخواهی کنند. این گفتگوهای صمیمی والدین را به دخترشان نزدیک‌تر می‌کند و باعث می‌شود او به گفته‌هایشان توجه بیشتری کند.

• هرگز در بین جمع از او انتقاد نکنند.
• هنگام انتقاد از ویژگی‌های بد او هیچ‌گاه به کل شخصیت او حمله نکنند؛ برای نمونه گفته نشود: «من تو را دوست ندارم». بلکه بگویند: «من این رفتار تو را دوست ندارم».
• برای انتقاد کردن سعی کنند از نکات مثبت شخصیت او سخن بگویند و بعد به‌طور غیرمستقیم از او انتقاد کنند.
• سعی کنند انتقادهای خود را در قالب جملات امر و نهی بیان نکنند و جای آنها از جملاتی مثل «شاید بهتر باشد»، «به نظرت اگر این‌طور باشد بهتر نیست» استفاده کنند.

• او را با دیگران مقایسه نکنند و خوبی‌های دیگران را به رخ او نکشند. طوری رفتار کنند که احساس کند او و شخصیت‌اش نزد والدین محبوب و دوست داشتنی است.

جنبه مذهبی و اخلاقی

عالمان حوزه‌های تربیتی و اخلاقی معتقدند باید زمینه‌های رعایت احکام شرعی را پیش از سن تکلیف دختران (نُه سال قمری) در آنها ایجاد کرد. ترغیب دختران با شیوه تشویق به انجام دستورات دینی، مانند خواندن نمازهای واجب، در آسان شدن این تکالیف برای آنها تأثیرگذار است.

یکی از مسائلی که رعایت آن در تربیت دختران ضروری دانسته شده رعایت اصول و آداب جنسی است. تربیت جنسی را از دیدگاه اسلام، فراهم‌سازی زمینه‌های رشد و پرورش غریزه جنسی، به‌گونه‌ای که عفت و سلامت جنسی رعایت شود، شمرده‌اند. سفارش شده والدین در برخورد با دختران حیای جنسی را رعایت نموده و از این راه سلامت روانی آنها را حفظ کنند.

مواردی که در روایات به پرهیز آن سفارش شده چنین است: عریان کردن عورت در مقابل دختر، بوسیده شدن دختربچه توسط نامحرم در سنین مورد نهی، بازی با اعضای جنسی کودک، خوابیدن دختر و پسر در یک بستر.