مراحل کلی مبارزه با نفس: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۵ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۳۲

سؤال

راه‌های کلی مبارزه با نفس چیست؟

راه علمی

عالمان اخلاق، برای مبارزه با نفس دو راه کلی بیان کرده‌اند. یکی از آن دو راه، «راه علمی» است.

مراد از راه علمی این است که انسان به عواقب کارهایی که منشأ آن هوی و هوس است، توجّه کند. انسان هنگامی که به خطر و ضرر چیزی علم پیدا می‌کند، برای پیش‌گیری از آن اقدام می‌کند، یا اگر گرفتار ضرر شده است، برای اصلاح آن اقدام می‌کند. برای نمونه، اگر فردی بداند در مسیری، حیوانات درنده وجود دارند، یا از آن مسیر نمی‌رود، یا با سلاح و تجهیزات دفاعی از آن گذر می‌کند.

راه علمی، برای تمام بیماری‌های اخلاقی و هواهای نفسانی تجویز شده و در دو مرحله صورت می‌پذیرد:

به شکل عمومی: در این مرحله، انسان باید بداند که به طور کلی همه بیماری‌های اخلاقی، باعث دور شدن از معنویت شده و موجب عقاب الهی است. انسان در این مرحله باید بداند که با ورود در هر گناه، از خدا فاصله گرفته و روز قیامت که صحنه‌های گناه به انسان نشان داده می‌شود، وجود او را، شرمندگی خواهد گرفت.
به شکل اختصاصی: راه اختصاصی علمی، آن است که نسبت به آثار بدِ یک گناه خاص، آگاهی و شناخت لازم را پیدا کند و خود را از آسیب‌های آن نجات دهد.^[۱]

راه عملی

راه دیگر، از دو راه کلی که عالمان اخلاق برای مبارزه با نفس ذکر کرده‌اند «راه عملی» است.

راه عملی برای پیش‌گیری یا درمان بیماری‌های اخلاقی، آن است که انسان تا مدتی باید برای ریشه‌کن کردن ویژگی‌های بد خود، به خود زحمت دهد و به امور پسندیده روی آورد و آن را تقویت کند؛ البته گاهی راه عملی، با توجه به نوع بیماری، به تلاش در مدتی طولانی نیاز دارد.

منابع

↑ برای اطلاعات بیش تر ر.ک. نراقی، ملا مهدی، جامع السعادات، گزیدهٔ آن با ترجمهٔ جلال الدین مجتبوی؛ و دستغیب شیرازی، گناهان کبیره.

[1] برای اطلاعات بیش تر ر.ک. نراقی، ملا مهدی، جامع السعادات، گزیدهٔ آن با ترجمهٔ جلال الدین مجتبوی؛ و دستغیب شیرازی، گناهان کبیره.

[۱]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 }}
 {{سوال}}
-راه‌های مبارزه با نفس چیست؟
+راه‌های کلی مبارزه با نفس چیست؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-علمای اخلاق به‌طور کلی دو راه برای تک تک بیماری‌های اخلاقی ذکر کرده‌اند: ۱. علمی؛ ۲. عملی.
+== راه علمی ==
+عالمان [[اخلاق]]، برای [[مبارزه با نفس]] دو راه کلی بیان کرده‌اند. یکی از آن دو راه، «راه علمی» است.
-۱. راه علمی: مقصود از راه علمی این است که به عواقب و نتایج شوم هر چیزی که منشأ آن هوی و هوس انسانی است، باید توجّه نمود. غالباً کسانی که علم به خطر، ضرر و خسران پیدا می‌کنند، در صدد پیش‌گیری از آن برمی آیند و در چنین وضعیتی، یا به دنبال آن زشتی نخواهند رفت یا اگر دامن گیرشان شود، در صدد ریشه کن کردن آن برخواهند آمد؛ لذا علم به آفت و ضرر بیماری‌های اخلاقی ـ اگر تمام نقش را در زدودن آن نداشته باشد ـ تأثیر زیادی در پیش‌گیری و درمان دارد؛ از باب مثال، اگر به شما بگویند که در این مسیر حیوانات درنده و وحشی در کمین هستند، به‌طور قطع، یا آن مسیر را برای حرکت انتخاب نمی‌کنید یا با سلاح و تجهیزات دفاعی کامل و با احتیاط از آن مسیر گذر خواهید کرد. از سویی دیگر اگر راه استفاده از سلاح مبارزه را ندانسته باشد، یا نتواند به خوبی دشمن را تشخصی دهد حتماً مغلوب می‌گردد. این راه علمی برای تمام بیماری‌های اخلاقی و هواهای نفسانی تجویز شده است، منتهی در دو مرحله صورت می‌پذیرد.
+مراد از راه علمی این است که انسان به عواقب کارهایی که منشأ آن [[هوی]] و [[هوس]] است، توجّه کند. انسان هنگامی که به خطر و ضرر چیزی علم پیدا می‌کند، برای پیش‌گیری از آن اقدام می‌کند، یا اگر گرفتار ضرر شده است، برای اصلاح آن اقدام می‌کند. برای نمونه، اگر فردی بداند در مسیری، حیوانات درنده وجود دارند، یا از آن مسیر نمی‌رود، یا با سلاح و تجهیزات دفاعی از آن گذر می‌کند.
-الف) به شکل عمومی: به این معنا که شخص سالک باید بداند که بیماری‌های اخلاقی سبب محرومیت انسان از انس و قرب الهی و موجب عذاب وجدان و عقاب الهی برای خود می‌گردد؛ هم چنین باید بداند که با ورود در هر گناه، از خدای عالم که صمیمی‌ترین و با وفاترین دوست انسان است، فاصله گرفته و خود را از نعمت او محروم ساخته است؛ و دیگر آن که در روز قیامت تمام صحنه‌های گناه به انسان نشان داده می‌شود و سراسر وجود او را، شرمندگی فرا می‌گیرد.
+راه علمی، برای تمام بیماری‌های اخلاقی و هواهای نفسانی تجویز شده و در دو مرحله صورت می‌پذیرد:
-ب) اختصاصی: راه اختصاصی علمی، آن است که نسبت به آثار سوء آن گناه خاص آگاهی و شناخت لازم را پیدا کند و خود را از آفت‌ها و آسیب‌های آن نجات دهد.<ref>برای اطلاعات بیش تر ر.ک. نراقی، ملا مهدی، جامع السعادات، گزیدهٔ آن با ترجمهٔ جلال الدین مجتبوی؛ و دستغیب شیرازی، گناهان کبیره.</ref>
+* '''به شکل عمومی''': در این مرحله، انسان باید بداند که به طور کلی همه بیماری‌های اخلاقی، باعث دور شدن از معنویت شده و موجب عقاب الهی است. انسان در این مرحله باید بداند که با ورود در هر گناه، از خدا فاصله گرفته و روز [[قیامت]] که صحنه‌های [[گناه]] به انسان نشان داده می‌شود، وجود او را، شرمندگی خواهد گرفت.
+* '''به شکل اختصاصی''': راه اختصاصی علمی، آن است که نسبت به آثار بدِ یک گناه خاص، آگاهی و شناخت لازم را پیدا کند و خود را از آسیب‌های آن نجات دهد.<ref>برای اطلاعات بیش تر ر.ک. نراقی، ملا مهدی، جامع السعادات، گزیدهٔ آن با ترجمهٔ جلال الدین مجتبوی؛ و دستغیب شیرازی، گناهان کبیره.</ref>
-راه عملی: و اما راه عملی برای پیش‌گیری یا درمان بیماری روانی و اخلاقی آن است که شخص بیمار تا مدتی باید به یک سری ریاضت‌های شرعی اشتغال داشته باشد و برای ریشه کن ساختن آن رذایل، کمی به خود زحمت دهد و به امور پسندیده که صفت مقابل آن رذایل است روی آورد و آن را تقویت کند؛ البته گاهی راه عملی با توجه به نوع بیماری به مدتی محدود و گاهی به مدتی طولانی نیاز دارد. انسان برای بهره‌گیری از هر دو راه باید از خدای متعال توفیق مسئلت نماید تا در تمام مراحل درمان او را یاری کند.
+== راه عملی ==
-{{پایان پاسخ}}
+راه دیگر، از دو راه کلی که عالمان [[اخلاق]] برای [[مبارزه با نفس]] ذکر کرده‌اند «راه عملی» است.
+راه عملی برای پیش‌گیری یا درمان بیماری‌های اخلاقی، آن است که انسان تا مدتی باید برای ریشه‌کن کردن ویژگی‌های بد خود، به خود زحمت دهد و به امور پسندیده روی آورد و آن را تقویت کند؛ البته گاهی راه عملی، با توجه به نوع بیماری، به تلاش در مدتی طولانی نیاز دارد.
 == منابع ==