تفاوت ولایت فقیه با ولایت امام معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== گرفتن ولایت از معصوم == | == گرفتن ولایت از معصوم == | ||
عالمان شیعه، ولایت فقیه را در طول ولایت امامان معصوم(ع) قرار داده و معتقدند ولی‌فقیه، ولایت خود را از ناحیه امام معصوم(ع) گرفته و نائب و منصوب از ناحیه امام می‌باشد. | عالمان شیعه، با استنباط از روایات<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۱۰۱.</ref>، ولایت فقیه را در طول ولایت امامان معصوم(ع) قرار داده و معتقدند ولی‌فقیه، ولایت خود را از ناحیه امام معصوم(ع) گرفته و نائب و منصوب از ناحیه امام می‌باشد. | ||
بر این اساس، ولایت فقیه و ولایت امام معصوم(ع) در یک ردیف قرار نداشته و هم عرض | بر این اساس، ولایت فقیه و ولایت امام معصوم(ع) در یک ردیف قرار نداشته و هم عرض نیستند، بلکه ولایت فقیه جامع‌الشرایط از ولایت امام معصوم(ع) نشأت گرفته و در طول آن بوده و با واسطه ایشان، منصوب از سوی خداوند است. | ||
== تفاوت در | == تفاوت در ولایت تکوینی و ولایت تشریعی == | ||
ولایت فقیه از نظر حیطه ولایت با ولایت امام معصوم(ع) متفاوت است زیرا ولایت فقیه تنها در محدوده ولایت تشریعی است و ولایت تکوینی را در بر نمی‌گیرد اما ولایت امام معصوم(ع) شامل ولایت تشریعی و تکوینی هر دو می‌شود. | ولایت فقیه از نظر حیطه ولایت با ولایت امام معصوم(ع) متفاوت است زیرا ولایت فقیه تنها در محدوده ولایت تشریعی است و ولایت تکوینی را در بر نمی‌گیرد اما ولایت امام معصوم(ع) شامل ولایت تشریعی و تکوینی هر دو می‌شود. | ||
* ولایت تکوینی به معنای تصرف در نظام خلقت و قانون‌مندی‌های مربوط به طبیعت است که اساساً مربوط به خدای متعال است که خالق هستی در نظام خلقت و قوانین حاکم برآن است. براساس برخی اقوال، خداوند این ولایت را به پیامبر اکرم و امامان معصوم(ع) عطا نموده است.<ref>مصباح یزدی، محمدتقی، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش، ص۷۹.</ref> | * ولایت تکوینی به معنای تصرف در نظام خلقت و قانون‌مندی‌های مربوط به طبیعت است که اساساً مربوط به خدای متعال است که خالق هستی در نظام خلقت و قوانین حاکم برآن است. براساس برخی اقوال، خداوند این ولایت را به پیامبر اکرم و امامان معصوم(ع) عطا نموده است.<ref>مصباح یزدی، محمدتقی، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش، ص۷۹.</ref> | ||
نسخهٔ ۱۹ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۹
 | این مقاله هماکنون به دست Rezapour در حال ویرایش است. |
اگرولی فقیه دارای تمام اختیارات امام معصوم و پیامبر اکرم(ع) می‌باشد. با این وجود، جایگاه امام زمان(عج) در این میان چیست؟
گرفتن ولایت از معصوم
عالمان شیعه، با استنباط از روایات[۱]، ولایت فقیه را در طول ولایت امامان معصوم(ع) قرار داده و معتقدند ولی‌فقیه، ولایت خود را از ناحیه امام معصوم(ع) گرفته و نائب و منصوب از ناحیه امام می‌باشد.
بر این اساس، ولایت فقیه و ولایت امام معصوم(ع) در یک ردیف قرار نداشته و هم عرض نیستند، بلکه ولایت فقیه جامع‌الشرایط از ولایت امام معصوم(ع) نشأت گرفته و در طول آن بوده و با واسطه ایشان، منصوب از سوی خداوند است.
تفاوت در ولایت تکوینی و ولایت تشریعی
ولایت فقیه از نظر حیطه ولایت با ولایت امام معصوم(ع) متفاوت است زیرا ولایت فقیه تنها در محدوده ولایت تشریعی است و ولایت تکوینی را در بر نمی‌گیرد اما ولایت امام معصوم(ع) شامل ولایت تشریعی و تکوینی هر دو می‌شود.
- ولایت تکوینی به معنای تصرف در نظام خلقت و قانون‌مندی‌های مربوط به طبیعت است که اساساً مربوط به خدای متعال است که خالق هستی در نظام خلقت و قوانین حاکم برآن است. براساس برخی اقوال، خداوند این ولایت را به پیامبر اکرم و امامان معصوم(ع) عطا نموده است.[۲]
- ولایت تشریعی به معنای ولایت در محدوده تشریع و تابع قانون الهی است. این ولایت از امور اعتباری و قراردادی است.[۳]
ولایتی که در ولایت فقیه مطرح است، ولایت تشریعی است که امری اعتباری است و خداوند متعال به افراد دارای صلاحیت واگذار نموده است.
تفاوت در گستره ولایت
یکی دیگر از تفاوت‌های ولایت فقیه با ولایت امام معصوم(ع)، تفاوت در گستره ولایت است بدین معنا که ولایت فقیه تنها امور اجتماعی را در بر می‌گیرد و شامل امور شخصی و فردی افراد نمی‌شود، در حالی که ولایت امام معصوم(ع) هم امور شخصی و فردی افراد را شامل می‌شود و هم امور اجتماعی را، حضرت امام (ره) در این باره فرمودند: «آنچه برای پیامبر اکرم و امام صلوات الله علیهما از جهت ولایت و حکومت ثابت شده است برای فقیه ثابت است اما اگر برای ایشان ولایتی غیر از این جهت ثابت باشد، برای فقیه ثابت نیست پس اگر بگوییم که معصوم(ع) در اموری مانند طلاق زن یا فروش اموال یا گرفتن اموال از فردی ولو بدون مصلحت، ولایت دارد، چنین ولایتی برای فقیه ثابت نیست».[۴]
بنابر این، منظور از اینکه ولی فقیه تمامی اختیارات پیامبر اکرم و امامان معصوم(ع) را دارا است، تمام اختیارات در امر حکومت و اداره امور جامعه است نه به‌طور مطلق در تمام امور و لو اموری که مربوط به شخص ایشان بوده یا از اختیارات خاص ایشان محسوب می‌گردد علاوه بر اینکه در اینجا بحث از فضایل و مقامات معنوی نیست زیرا هیچ‌کس در این زمینه با معصومین(ع) قابل مقایسه نیست، آنچه بحث ولایت اعتباری و اداره امور حکومت و کشور است که در این زمینه تفاوتی میان اختیارات ولی فقیه با ایشان نیست زیرا معقول نیست که اداره امور جامعه اسلامی را به فقیه بسپاریم اما اختیارات لازم را در این زمینه در اختیار او قرار ندهیم. امام (ره) در این باره فرمودند: «این توهم که اختیارات حکومتی رسول اکرم(ص) بیشتر از حضرت امیر(ع) بود، یا اختیارات حکومتی حضرت امیر(ع) بیش از فقیه است، باطل و غلط است. البته فضایل حضرت رسول اکرم(ص) بیش از همه عالم است؛ و بعد از ایشان فضایل حضرت امیر(ع) از همه بیشتر است؛ لکن زیادی فضایل معنوی، اختیارات حکومتی را افزایش نمی‌دهد. همان اختیارات و ولایتی که حضرت رسول و دیگر ائمه، صلوات اللَّه علیهم، در تدارک و بسیج سپاه، تعیین ولات و استانداران، گرفتن مالیات و صرف آن در مصالح مسلمانان داشتند، خداوند همان اختیارات را برای حکومت فعلی قرار داده است؛ منتها شخص معینی نیست، روی عنوانِ «عالم عادل» است.[۵]
بنابراین، اینکه ولی فقیه تمام اختیارات حکومتی امام معصوم(ع) را دارا باشد هیچ منافاتی با ولایت مطلقه امام زمان(عج) ندارد و به هیچ عنوان ولی فقیه، را در ردیف ایشان قرار نمی‌دهد بلکه ولایت فقیه، پرتو و شعاعی از ولایت امام زمان(عج) بوده و ولایت خویش را از ایشان گرفته و منصوب از ناحیه ایشان می‌باشد. آیا هیچگاه وجود شعاع و اشعه خورشید ما را بی‌نیاز از منبع نور و سرچشمه روشنایی می‌کند؟ ولایت فقیه و ولایت امام زمان(عج) در عرض هم قرار ندارند و در یک ردیف نیستند تا ولایت فقیه، ما را در عصر غیبت از ولایت امام زمان(عج) بی‌نیاز کند بلکه در عصر غیبت و عدم ظهور امام، فقیه جامع‌الشرایط تنها اختیارات حکومتی و اداره امور جامعه را از سوی ایشان عهده‌دار می‌گردد و در راستای اجرای احکام اسلام به میزان توانایی خویش تلاش می‌نماید و البته عنایات امام زمان(عج) نیز شامل ایشان و جامعه اسلامی خواهد شد. اما برپایی حکومت جهانی اسلام و برافراشتن حکومت عدل جهانی در سراسر گیتی و به فعلیت ساختن تلاش تمام انبیاء و پیامبر اکرم و امامان معصوم(ع)، نیازمند ولایت مطلقه الهی و حضور انسان کامل و مظهر تام خلیفه اللهی است و بدون وجود و ظهور ایشان این امر محقق نخواهد شد و این اراده الهی است که {{قرآن|و نرید ان نمنّ علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین[۶]؛ و ما اراده کردیم که بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم» و اگر خداوند متعال اراده فرموده ﴿هو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کلّه ولو کره المشرکون﴾[۷]؛ او کسی است که رسول خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را برهمه ادیان غالب سازد، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند».
این مهم، جز با ظهور امام زمان(عج) محقق نخواهد شد و او خواهد آمد تا حق به پیروزی رسیده و جلوه باطل از بین برود ﴿و قل جاء الحق و زهق الباطل انّ الباطل کان زهوقاً﴾[۸]؛ بگو که حق آمد و باطل را نابود ساخت، که باطل از بین رفتنی است». و بدون ظهور او عدل و قسط در جهان حاکم نخواهد شد.
پیامبر گرامی اسلام فرمودند: «طوبی لمن ادرک زمانه و به یفرّج الله غم الامّه حتی یملاها قسطاً و عدلاً؛ خوشا به حال کسانی که زمانش را درک کنند، خداوند به برکت وجود او برای مسلمانان گشایش ایجاد می‌کند تا اینکه زمین را پر از عدل و داد می‌سازد».[۹]
منابع
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۱۰۱.
- ↑ مصباح یزدی، محمدتقی، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش، ص۷۹.
- ↑ همان، ص۱۲۴.
- ↑ موسوی خمینی، سید روح الله، البیع، قم، اسماعیلیان، ج۲، ص۴۸۹.
- ↑ موسوی خمینی، سید روح الله، ولایت فقیه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۷ش، ص۵۰ و ۵۱.
- ↑ قصص / ۵.
- ↑ صف / ۹.
- ↑ اسرا / ۸۱.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۵۱، ص۷۶، ح۳۱.