کنترل غریزه جنسی از دیدگاه قرآن

سؤال

از نظر قرآن چگونه می‌توان غریزه جنسی را مهار کرد یا در حدّ اعتدال درآورد؟

خداوند متعال در قرآن کریم راه‌های متعددی را جهت کنترل و مهار غریزه جنسی معرفی نموده است. مهم‌ترین راهی که برای این کار توصیه شده و می‌تواند راه‌حل اصلی و نهایی باشد ازدواج است؛ و در کنار آن، حفظ نگاه و چیرگی بر نفس و همینطور عفت‌ورزی و داشتن شرم و حیا است که می‌تواند شهوت و غریزه انسان را کنترل کند.

ازدواج

قرآن کریم می‌فرماید: ﴿وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّه وَ رَحْمَه إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُون‏؛ و از نشانه‌های او این که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد؛ در این نشانه‌هایی است برای گروهی که تفکر می‌کنند.﴾(روم:۲۱)

همانگونه که از این آیه نمایان است، ازدواج سبب آرامش و تسکین خاطر انسان می‌شود. به وسیله ازدواج غریزه جنسی انسان تعدیل و مهار می‌شود و با تأمین نیاز جنسی او، آرامش و آسایش خاصی برایش حاصل می‌گردد؛ بنابراین، طبیعی‌ترین و اصلی‌ترین راه تأمین و مهار غریزه جنسی، ازدواج است.

پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «هر کس ازدواج کند همانا که نصف دینش را حفظ کرده است» پس باید با تقوای الهی و پرهیزگاری نصف دیگرش را حفظ کند. و معلوم می‌شود که ازدواج کمک بسیار بزرگی است در حفظ و تعدیل غریزه جنسی؛ هم‌چنین ازدواج در سالهای طبیعی مانع فحشاء و منکرات است؛ از این رو، انسان نباید بی جهت و بدون دلیل موجه ازدواج را به تأخیر اندازد.

حفظ نگاه و غضّ بصر

﴿قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکی لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِما یَصْنَعُونَ۝۳۰وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُن‏..؛ به مؤمنان بگو چشمهای خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گیرند، و عفاف خود را حفظ کنند؛ این برای آنان پاکیزه‌تر است؛ خداوند از آنچه انجام می‌دهند آگاه است؛ و به زنان با ایمان بگو چشمهای خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گیرند و دامان خویش را حفظ کنند….﴾(نور:۳۰ و ۳۱)

پس از ارائه مؤثرترین راه و طبیعی‌ترین روش در ارضای غریزه جنسی یعنی ازدواج، به بیان طریق دوم یعنی «حفظ نگاه» می‌پردازیم. تجربه نشان داده است که حفظ نگاه از نامحرمان و دوری کردن از نظر بازی و چشم چرانی برای همه کس و در هر شرایطی لازم و ضروری است؛ خواه انسان جوان باشد خواهد پیر و مسن، متأهل باشد یا مجرد. شخصی که مجرد است و هنوز ازدواج نکرده است، در فشار روحی و جسمی به سر می‌برد. او نیاز به آرامش روحی روانی دارد نه تحریک و تهییج. پس بسیار مناسب است که از چشم چرانی پرهیز نماید تا عواقب سوء آن دامن‌گیرش نشود.

نظربازی و چشم چرانی، برای شخص متأهل نیز عواقب سوء بسیاری در پی دارد. شخص متأهلی که در کوچه و بازار و محل کار به نامحرمان نگاه هوس آلود می‌کند، کم‌کم به آنان دلبسته می‌شود و نسبت به همسر خویش کم مهر و محبت می‌گردد؛ و این به نوبه خود باعث اختلاف و درگیری در منزل شده و نظام خانواده را از هم متلاشی می‌سازد و… از آنچه گذشت روشن شد که حفظ چشم و نگاه برای همه کس لازم و یکی از راه‌های کنترل غریزه جنسی است.

عفاف و حفظ نفس

از کتب لغت استفاده می‌شود که «عفاف» به معنی «خودداری» و حفظ نفس از تمایلات و شهوات نفسانی است. «عفت» به معنی پدید آمدن حالتی در نفس است که آدمی را از غلبه شهوت بازمی‌دارد و عفیف به کسی گفته می‌شود که دارای این وصف و حالت باشد.

در قرآن کریم آیات متعددی در این رابطه موجود است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: ﴿وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لا یَجِدُونَ نِکاحاً حَتَّی یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِه‏...؛ و کسانی که امکانی برای ازدواج نمی‌یابند، باید پاکدامنی پیشه کنند تا خداوند از فضلِ خود آنان را بی‌نیاز گرداند﴾(نور:۳۳)

از این آیه معلوم می‌شود که قدم اول و راه اصلی در کنترل غریزه جنسی ازدواج است؛ اما از آن‌جا که همه افراد امکان ازدواج کردن را ندارند می‌بایست تقوی و عفاف به خرج دهند و از گناه و آلودگی بپرهیزند؛ تا آنگاه که امکان ازدواج بیابند. در آیات دیگری، آنان را که دامن خویش آلوده نمی‌سازند را تشویق کرده و گرامی می‌دارد: ﴿... وَالحافِظینَ فُرُوجَهُم وَالْحافِظات…؛ و مردان و زنان پاكدامن‏﴾(احزاب:۳۵)؛ در این آیه، سخن از صفات برجسته مؤمنان است و ضمن بیان بخش مهمی از صفات مؤمنان، پاکدامنی و عفت را یکی از خصلت‌های برجستهٔ آن‌ها می‌شمرد.