باطل کردن سحر

سؤال

راهکارهای باطل کردن سحر و جادو چیست؟

درگاه‌ها

همانطور که سحر و جادو سابقه دیرینه‌ای در زندگی بشر داشته است، در مقابل آن راهکارهای مختلفی برای ابطال و جلوگیری از آن گزارش شده است. در متون اسلامی، برای مقابله با آثار سحر و جادو توصیه‌هایی ارائه شده است، از جمله استفاده از دعاهایی که از پیامبر اسلام(ص) و اهل‌بیت(ع) نقل شده‌اند. همچنین، آیات قرآن که در آن‌ها واژه «سحر» و مشتقات آن حدود ۶۰ مرتبه آمده، به‌عنوان ابزار مؤثری برای در امان ماندن از آسیب‌های سحر معرفی شده‌اند.

بر اساس تعالیم قرآن کریم، خداوند تنها قدرت مطلق برای دفع آسیب‌های ناشی از سحر و جادو است. ایمان به خداوند و تلاوت آیات قرآن، به‌ویژه آیه‌های مرتبط با دفع سحر، از جمله مهم‌ترین روش‌های حفاظت در برابر این خطرات محسوب می‌شود. قرآن بر اهمیت توکل به خدا و انس با کلام وحی تأکید دارد و آن را سپری مطمئن در برابر آسیب‌های ماورایی می‌داند.

باطل‌السّحر به ابزارها یا روش‌هایی گفته می‌شود که برای خنثی کردن آثار سحر و جادو به کار می‌روند. این ابزارها شامل تمائم (طلسم‌ها)، نَفِرات (دمیدن‌های خاص)، و اشیائی هستند که به آن‌ها نیرویی فرابشری و خاصیت جادویی نسبت داده می‌شود. در جوامع باستانی، از این وسایل به‌عنوان راهکاری برای دفع ارواح پلید و حفاظت از خانه‌ها و مزارع استفاده می‌شد.

معرفی باطل سحر

باطل سحرها از جمله تَمائم (تعویذ و اشیاء آویختنی، به ویژه اشیاء سنگی) و نَفِرات یا رماننده‌هایی هستند که مردم آنها را دارای نیرویی ماورای طبیعی و خاصیت جادویی و شرزُدایی می‌پندارند و در گریزاندن دیو و جن و ارواح پلید از انسان، دام و حیوان خانگی، خانه، مزرعه، باغ و… مؤثر می‌انگارند. در جامعه‌های باستانی و ابتدایی برای این رماننده‌ها نیرویی به نام «مانا» (واژه‌ای پولینزیایی؛ احتمالاً شبیه «فَرّ» یا «فَرّه» یا «خرّه» نزد ایرانیان) قائل بودند که شخص یا شیئی با برخورداری از آن نیرویی ایزدی و جادویی تأثیرگذار می‌یافت.

کاربرد باطل سحر

کاربرد سحر و باطل سحر از کهن‌ترین زمان در جامعه‌های باستانی آریایی و سامی، و مردم آفریقا و استرالیا و سرزمینهای دیگر رایج بوده است‌ (تأثیرگذاری از طریق چیزی شبیه چیزی یا کسی، مانند تندیس یا پیکره آن چیز یا کس) و روش «جادوی ساری» (تأثیرگذاری از طریق اجزاء و اشیائی که زمانی در مجاورت و تماس نزدیک با چیزی یا کسی بوده‌اند، مانند مو و ناخن یا پاره‌هایی از جامه کسی) استفاده می‌کردند. ابن خلدون سحرهایی را که بی‌واسطه بر عالم تأثیر می‌گذارند، «ساحری»، و آنهایی را که با واسطه اثر می‌گذارند، «طلسمات» خوانده است.

طبقه‌بندی باطل سحر

قدما باطل سحرها را به دو دسته تقسیم می‌کردند:

1. تعویذهایی که نام خدا در آن‌ها به کار رفته.
2. تعویذهایی که نام خدا در آن‌ها به کار نرفته بود.

راه‌های بطلان سحر

همان‌طور که خداوند برای بعضی داروهای مُضر تأثیراتی را در بدن قرار داده و در بعضی داروها اثراتی را قرار داده که تأثیرات داروهای مضر را از بین می‌برد، برای بعضی اعمال نیز تأثیراتی را در بدن‌ها و عقول مردم قرار داده است که همان سحر باشد و بر زبان انبیا و اوصیا، آیات و ادعیه و اسما و اعمالی جاری ساخته که ضرر آن چشم زخم را دفع می‌کند. پس بهترین راه برای علاج این مقوله توجه به معارف و دستورات اهل‌بیت(ع) است. در بعضی از کتب و روایات برای از بین بردن سحر خواندن آیات و دعاهایی توصیه شده است. در ادامه تعدادی از این راه‌کارها بیان شده است:

۱. دستورات اهل‌بیت برای علاج سحر

حضرت محمد(ص)

راهکارهای حضرت محمد(ص) برای دفع سحر:

1. از رسول خدا(ص) برای دفع شیاطین و جادوگران وارد شده: «آیه سُخره» را بخوانند که این آیه است: ﴿إِنَّ رَبَّکُمُ اللّٰهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیّٰامٍ ثُمَّ اسْتَویٰ عَلَی الْعَرْشِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهٰارَ یَطْلُبُهُ حَثِیثاً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّرٰاتٍ بِأَمْرِهِ أَلاٰ لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبٰارَکَ اللّٰهُ رَبُّ الْعٰالَمِینَ۝ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لاٰ یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ،وَ لاٰ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاٰحِهٰا وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللّٰهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ﴾(اعراف:۵۴ الی ۵۶)
2. از رسول خدا(ص) نقل شده که بر هر یک از برگ و دانه اسپند ملکی موکل است که با آنهاست تا بپوسد و ریشه‌اش و شاخه‌اش غم و سحر را برطرف می‌کند.
3. برخی کتب تاریخی و برخی روایات در منابع حدیثی گزارشی از سحر پیامبر و دفع سحر آن توسط پیامبر دادند: لبید بن اعصم یهودی و به نقلی خواهران او با گره زدن چندتار موی و قرار دادن آن در غلاف شکوفه خرما پیامبر (ص) را سحر کرده و این طلسم را زیر سنگی از چاه ذروان که متعلق به تیره خزرجی بنی‌زُریق بودقرار دادند، حضرت بیمار شد؛ و پس از آن که از سوی خداوند از طلسم، و مکان آن، آگاهی یافت،به نقلی قیس بن مُحصن پیغمبر(ص)، علی (ع) و زبیر و عمار را فرستاد تا آب چاه را کشیدند و سنگ را برداشتند، پس از آن پیامبر (ص) با قرائت آیات سوره‌های معوذتین، گره‌های طلسم را باز کردند و جبرئیل می‌گفت: «بسم الله ارقیک من کل شیء یؤذیک من حاسد و عین و الله یشفیک»
4. دعایی که پیامبر(ص) برای امام حسن(ع) و امام حسین(ع) خواندند و به اصحاب نیز توصیه فرمودند: «اللَّهُمَّ یا ذَا السُّلْطَانِ الْعَظِیمِ، وَالْمَنِّ الْقَدِیمِ، وَالْوَجْهِ الْکَرِیمِ، ذَالْکَلِمَاتِ التَّامَّاتِ وَالدَّعَوَاتِ الْمُسَتَجَابَاتِ عَافِ فِلاناً مِنْ اَنْفُسِ الْجِنِّ وَاَعْیُنِ الاِنْسِ»».
5. علامه كفعمی دعایی به عنوان حدیث قدسی نقل كرده است كه خداوند به حضرت محمد (ص) فرمود: كسی كه دوست دارد از سحر در امان باشد، بگوید: «اللَّهُمَّ رَبَّ مُوسَی وَ خَاصَّهُ بِكَلَامِهِ وَ هَازِمَ مَنْ كَادَهُ بِسِحْرِهِ بِعَصَاهُ وَ مُعِیدَهَا بَعْدَ الْعَوْدِ ثُعْبَاناً وَ مُلَقِّفَهَا إِفْكَ أَهْلِ الْإِفْكِ وَ مُفْسِدَ عَمَلِ السَّاحِرِینَ وَ مُبْطِلَ كَیْدِ أَهْلِ الْفَسَادِ مَنْ كَادَنِی بِسِحْرٍ أَوْ بِضُرٍّ عَامِداً أَوْ غَیْرَ عَامِدٍ أَعْلَمُهُ أَوْ لَا أَعْلَمُهُ وَ أَخَافُهُ أَوْ لَا أَخَافُهُ فَاقْطَعْ مِنْ أَسْبَابِ السَّمَاوَاتِ عَمَلَهُ حَتَّی تُرْجِعَهُ عَنِّی غَیْرَ نَافِذٍ وَ لَا ضَارٍّ لِی وَ لَا شَامِتٍ بِی إِنِّی أَدْرَأُ بِعَظَمَتِكَ فِی نُحُورِ الْأَعْدَاءِ فَكُنْ لِی مِنْهُمْ مُدَافِعاً أَحْسَنَ مُدَافَعَةٍ وَ أَتَمَّهَا یَا كَرِیم»

امام علی(ع)

راهکارهای حضرت علی(ع) برای دفع سحر:

1. امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرمایند: برای علاج سحر هفت مرتبه بگوید: «بِسْمِ الله وَ بِاللهِ وَ سَنَشُدُّ عَضُدَکَ بِاَخِیکَ وَنَجْعَلُ لَکُمَا سُلْطَانًا فَلَا یَصِلُونَ اِلَیْکُمَا بِآیَاتِنَا اَنْتُمَا وَمَنِ اتَّبَعَکُمَا الْغَالِبُونَ»».
2. از امیرالمؤمنین(ع) نقل است که باید این دعا روی پوست آهو نگارش و به وی آویزان یا همراه شود. حضرت در این روایت می‌فرماید: نوشتن این دعا روی پوست آهو و آویزان کردن آن به شخص باعث می‌شود ضرری از سحر و طلسم و نیرنگ‌ها به شخص وارد نشود: «بسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ وَماشاءَ اللّهِ بِسْمِ اللّهِ لاحَوْلَ وَلاقُوَّةِ اِلاّ بِاللّهِ قالَ مُوسى ما جِئْتُمْ بِهِ السِّحْرَاِنَّ اللّهَ سَيُبْطِلُهُ اِنَّ اللّهِ لايُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدينَ فَوَقَعَ الْحَقُ وَبَطَلَ ماكانُوا يَعْمَلُونَ فَغْلِبُوا هُنالِكَ وَانْقَلَبُوا صاغِرينَ؛ به نام خدا، و به خدا، به نام خدا، آنچه خدا خواست، به نام خدا، و جنبش و نیرویى نیست مگر به خدا. موسى گفت: آنچه شما آوردید سحر است، همانا خدا آن را باطل مى‌کند. خدا کار بدکاران را اصلاح نمى‌کند. پس حق واقع شد، و آنچه آنان انجام داده بودند باطل گشت، در آنجا مغلوب شدند، و با خوارى بازگشتند.»

امام صادق(ع)

مقالهٔ اصلی: باطل کردن سحر در روایات امام صادق(ع)

1. روایت محمد بن مسلم که می‌گوید: این تعویذی است که امام صادق(ع) فرموده و فرمودند که این دعا را نوشته و به همراه خود داشته باشید که سحر را باطل می‌کند: آیات ۸۱ و ۸۲ سوره یونس همراه آیات ۲۷ تا ۳۲ سوره نازعات و همچنین آیات ۱۱۸ تا ۱۲۲ سوره اعراف را در کاغد نوشته و همراه خود داشته باشید هر نگرانی و … دارید برطرف می‌شود و سحر و جادو را باطل می‌کند.
2. در حدیث دیگری از امام صادق(ع) آمده است: «مَنْ أَكْثَرَ قِرائَةَ «قُلْ أُوحِىَ» لَمْ يُصِبْهُ فِى الْحَياةِ الدُّنْيا شَىْءٌ مِنْ أَعْيُنِ الْجِنِّ وَ لا نَفَثِهِمْ وَ لا سِحْرِهِمْ، وَ لا كَيْدِهِمْ، وَ كانَ مَعَ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه و آله فَيَقُولُ يا رَبِّ لا أُرِيْدُ مِنْهُ بَدَلًا وَ لا أَبْغِى عَنْهُ حِوْلًا؛ هر كس سوره «جنّ» را بسيار بخواند، هرگز در زندگى دنيا چشم زخم جنّ، جادو، سحر و مكر آن‌ها به او نمى‌رسد، او با محمّد صلى الله عليه و آله همراه خواهد بود، و مى‌گويد: پروردگارا! من كسى را به جاى او نمى‌خواهم، و هرگز از او به ديگرى متمايل نمى‌شوم»
3. امام جعفر صادق(ع) فرمودند: سه مرتبه بگویید: «ما شاءَ الله لا قوَّةَ الّا باللهِ العَلِیِّ العَظیم»
4. امام صادق(ع) برای از بین رفتن اثر این پدیده توصیه فراوان به خواندن سوره جن کرده‌اند.

امام رضا(ع)

مقالهٔ اصلی: باطل کردن سحر در روایات امام رضا(ع)

1. روایت محمدبن عیسی که گفتند: از امام رضا(ع) در مورد جادو پرسیدم؟ فرمود: آن واقعیت دارد و به اذن خدا ضرر می‌رساند و هرگاه تو را جادو کردند پس دست‌هایت را تا صورتت بالا ببرو بگو: «بسم الله العظیم بسم الله العظیم رب العرش العظیم الا ذهبت و انقرضتبه نام خدای عظیم؛ به نام پرودگار عرش عظیم که بروی و منقرض شوی.» در ادامه حدیث آمده است که راوی از حضرت پرسید: آیا چشم زخم واقعیت دارد؟ امام رضا(ع) پاسخ دادند: بله، هرگاه به چشم زخم دچار شدی، کف دستت را مقابل صورتت بگیر و سوره‌های حمد، قل هو اللَّه احد و معوذتین را بخوان و سپس هر دو کف را به صورتت بکش. خداوند تو را از گزند آن حفظ خواهد کرد.

۲. آیات قرآن برای دفع سحر:

1. فردی که سحر شده، آیات: ﴿قالَ مُوسی ما جِئْتُمْ بِهِ السِّحْرُ إِنَّ اللَّهَ سَیُبْطِلُهُ إِنَّ اللَّهَ لا یُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِینَ، وَ یُحِقُّ اللَّهُ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ﴾(یونس:۸۱و۸۲) را همیشه همراه خود داشته باشد.
2. همچنین همراه داشتن آیات﴿وَ أَوْحَیْنا إِلی مُوسی أَنْ أَلْقِ عَصاکَ فَإِذا هِیَ تَلْقَفُ ما یَأْفِکُونَ، فَوَقَعَ الْحَقُّ وَ بَطَلَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ، فَغُلِبُوا هُنالِکَ وَ انْقَلَبُوا صاغِرِینَ﴾(اعراف:117 و 119)
3. شب‌ها پس از نماز و روزها پیش از نماز هفت مرتبه این آیه را هفت بار بر سحر شده بخوانند: ﴿بِسمِ الله وَ بِالله سَنَشُدُّ عَضُدَکَ بِأَخِیکَ وَنَجْعَلُ لَکُمَا سُلْطَانًا فَلَا یَصِلُونَ إِلَیْکُمَا بِآیَاتِنَا أَنْتُمَا وَمَنِ اتَّبَعَکُمَا الْغَالِبُونَ﴾(قصص:۳۵)

۳. دستورات علما برای علاج سحر

آیت الله بهجت

درباره اقدام جهت بطلان سحر و طلسم از آیت الله بهجت چند راهکار گزارش شده است که عبارتند از:

1. بستن حرز امام جواد(ع) به بازو
2. همیشه قرآنی کوچک را به همراه داشته باش
3. معوذتین را بخوانید و تکرار نمایید
4. چهار قل را بخوانید و تکرار کنید، خصوصاً وقت خواب
5. در موقع اذان با صدای نسبتاً بلند، اذان بگویید
6. آیت الکرسی را بخوانید و در منزل نصب نمایید
7. روزی ۵۰ آیه از قرآن کریم با صدای نسبتاً بلند بخوانید
8. ختم سوره واقعه که از دوشنبه‌ای که اول ماه است شروع می‌شود و هر روز اضافه می‌گردد تا روز چهاردهم و خواندن دعایی که وارد شده
9. نماز روز پنجشنبه که ۴ رکعت است.

جستارهای وابسته

• تفاوت معجزه با سحر و جادو
• راهکار قرآنی برای باطل‌کردن سحر
• باطل‌کردن سحر به روش شیخ بهایی
• باطل کردن سحر در روایات امام صادق(ع)
• باطل کردن سحر در روایات امام رضا(ع)
• دعای شش قفل