جهاد کبیر: تفاوت میان نسخه‌ها
(بازبینی و حذف و اضافه کردن برخی از مطالب، ابرابزار) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
{{درگاه|حکومت دینی|واژه‌ها}} | {{درگاه|حکومت دینی|واژه‌ها}} | ||
جهاد به‌کارگیری تمام توان تلاش و کوشش در مقابل دشمن است. | جهاد به‌کارگیری تمام توان تلاش و کوشش در مقابل دشمن است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=فرج اله|تاریخ=30 فروردین 1403|وبگاه=قرآن و اهل بيت رمزماندگاري|نشانی=https://farajolahabbasi.blogfa.com/post/742/%d8%af%d9%84%db%8c%d9%84-%d8%aa%d8%ae%d8%b1%db%8c%d8%a8-%d8%a8%d9%82%db%8c%d8%b9|عنوان=دلیل تخریب بقیع|تاریخ بازبینی=29 آبان 1403}}</ref> | ||
دشمن گاهی درونی است مانند نفس اماره؛ جهاد با آن را جهاد اکبر گویند. گاهی دشمن بیرونی است و جهاد با آن را جهاد اصغر گویند که هم جنگ نظامی است و هم جنگ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی. | دشمن گاهی درونی است مانند نفس اماره؛ جهاد با آن را جهاد اکبر گویند. گاهی دشمن بیرونی است و جهاد با آن را جهاد اصغر گویند که هم جنگ نظامی است و هم جنگ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی. | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
جهاد فکری و دربرگیرنده تمام ابعاد روح و فکر مردم و جنبه‌های مادی و معنوی؛ بیان آموزه‌های الهی و اتمام حجت با جامعه؛ جهاد سخت با افراد لجاجت‌پیشه؛ بزرگی جهاد به خاطر عظمت رسول‌الله(ص) از جمله مصداق‌های جهاد کبیر است. | جهاد فکری و دربرگیرنده تمام ابعاد روح و فکر مردم و جنبه‌های مادی و معنوی؛ بیان آموزه‌های الهی و اتمام حجت با جامعه؛ جهاد سخت با افراد لجاجت‌پیشه؛ بزرگی جهاد به خاطر عظمت رسول‌الله(ص) از جمله مصداق‌های جهاد کبیر است. | ||
== متن آیه == | ==متن آیه== | ||
{{قرآن بزرگ|فَلا تُطِعِ الْکافِرینَ وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً کَبیراً | {{قرآن بزرگ|فَلا تُطِعِ الْکافِرینَ وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً کَبیراً | ||
|سوره= فرقان | | سوره = فرقان | ||
|آیه=۵۲ | | آیه = ۵۲ | ||
|ترجمه= بنا بر این از کافران اطاعت مکن، و بوسیله آن [قرآن] با آنان جهاد بزرگی بنما!}} | | ترجمه = بنا بر این از کافران اطاعت مکن، و بوسیله آن [قرآن] با آنان جهاد بزرگی بنما! | ||
}} | |||
== معنای «جهاد» == | ==معنای «جهاد» == | ||
جهاد از ریشه «جهد» در لغت به معنای به‌کارگیری تمام توان و وسع برای انجام کاری است. «جهاد» بدون تلاش قابل فرض نیست و اگر عنصر تلاش و بذل طاقت از فعلی گرفته شود، نمی‌توان نام جهاد را روی آن فعل نهاد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=التحقیق فی کلمات القرآن الکریم|عنوان کتاب=التحقیق فی کلمات القرآن الکریم|سال=۱۳۶۸|نام=حسن|نام خانوادگی=مصطفوی|ناشر=وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی|جلد=۲|صفحه=۱۲۸|مکان=تهران}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر|عنوان کتاب=المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر|سال=۱۴۱۴|نام=احمد بن محمد|نام خانوادگی=فیومی|ناشر=موسسه دار الهجرة|جلد=۲|صفحه=۱۱۲|مکان=قم}}</ref> | جهاد از ریشه «جهد» در لغت به معنای به‌کارگیری تمام توان و وسع برای انجام کاری است. «جهاد» بدون تلاش قابل فرض نیست و اگر عنصر تلاش و بذل طاقت از فعلی گرفته شود، نمی‌توان نام جهاد را روی آن فعل نهاد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=التحقیق فی کلمات القرآن الکریم|عنوان کتاب=التحقیق فی کلمات القرآن الکریم|سال=۱۳۶۸|نام=حسن|نام خانوادگی=مصطفوی|ناشر=وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی|جلد=۲|صفحه=۱۲۸|مکان=تهران}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر|عنوان کتاب=المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر|سال=۱۴۱۴|نام=احمد بن محمد|نام خانوادگی=فیومی|ناشر=موسسه دار الهجرة|جلد=۲|صفحه=۱۱۲|مکان=قم}}</ref> | ||
جهاد مفهومی اعم از جنگ نظامی دارد و جنگ نظامی یکی از انواع جهاد است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=9640|عنوان=بیانات در دیدار اعضای بسیجی هیئت علمی دانشگاه‌ها|تاریخ بازبینی=2 تیر 1389|سال=1403}}</ref> این مطلب از [[قرآن کریم و معرفی اهداف آن|قرآن کریم]] قابل استفاده است. به عنوان مثال خداوند متعال در آیه ۷۳ [[سوره توبه]] می‌فرماید: {{قرآن|یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الکُفّارَ وَالمُنافِقینَ وَاغلُظ عَلَیهِم| ترجمه=ای پیامبر با کفار و منافقین جهاد کن و با آن‌ها با غلظت رفتار کن.}} در این آیه خداوند از واژه جهاد استفاده کرده است نه قتال. جهاد نسبت به قتال عمومیت دارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=35186|عنوان=بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی|تاریخ بازبینی=27 آذر 1395|سال=1403}}</ref> | جهاد مفهومی اعم از جنگ نظامی دارد و جنگ نظامی یکی از انواع جهاد است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=9640|عنوان=بیانات در دیدار اعضای بسیجی هیئت علمی دانشگاه‌ها|تاریخ بازبینی=2 تیر 1389|سال=1403}}</ref> این مطلب از [[قرآن کریم و معرفی اهداف آن|قرآن کریم]] قابل استفاده است. به عنوان مثال خداوند متعال در آیه ۷۳ [[سوره توبه]] می‌فرماید: {{قرآن|یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الکُفّارَ وَالمُنافِقینَ وَاغلُظ عَلَیهِم|ترجمه=ای پیامبر با کفار و منافقین جهاد کن و با آن‌ها با غلظت رفتار کن.}} در این آیه خداوند از واژه جهاد استفاده کرده است نه قتال. جهاد نسبت به قتال عمومیت دارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=35186|عنوان=بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی|تاریخ بازبینی=27 آذر 1395|سال=1403}}</ref> | ||
== اقسام جهاد == | ==اقسام جهاد== | ||
جهاد در یک دسته‌بندی به دو دسته «جهاد اکبر» و «جهاد اصغر» دسته‌بندی شده است: | جهاد در یک دسته‌بندی به دو دسته «جهاد اکبر» و «جهاد اصغر» دسته‌بندی شده است: | ||
* جهاد اکبر، جهاد و مبارزه با [[نفس اماره در قرآن|نفس اماره]] است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://fa.wikifeqh.ir/جهاد_اکبر|عنوان=جهاد اکبر|تاریخ بازبینی=1 فروردین 1403|سال=1403}}</ref>به عبارتی جهاد اکبر جنگ با دشمن درونی است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=44574|عنوان=بیانات در منزل سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی|تاریخ بازبینی=13 دی 1398|سال=1403}}</ref> | * جهاد اکبر، جهاد و مبارزه با [[نفس اماره در قرآن|نفس اماره]] است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://fa.wikifeqh.ir/جهاد_اکبر|عنوان=جهاد اکبر|تاریخ بازبینی=1 فروردین 1403|سال=1403}}</ref>به عبارتی جهاد اکبر جنگ با دشمن درونی است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=44574|عنوان=بیانات در منزل سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی|تاریخ بازبینی=13 دی 1398|سال=1403}}</ref> | ||
* جهاد اصغر به معنای مبارزه و جهاد با دشمنان اسلام است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کافی|عنوان کتاب=کافی|سال=1363|نام=محمد بن یعقوب|نام خانوادگی=کلینی|ناشر=دارالکتب الاسلامیة|جلد=5|صفحه=593|مکان=تهران}}</ref> به عبارتی جهاد اصغر جنگ با دشمن بیرونی و خارجی است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=44574|عنوان=بیانات در منزل سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی|تاریخ بازبینی=13 دی 1398|سال=1403}}</ref> | *جهاد اصغر به معنای مبارزه و جهاد با دشمنان اسلام است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کافی|عنوان کتاب=کافی|سال=1363|نام=محمد بن یعقوب|نام خانوادگی=کلینی|ناشر=دارالکتب الاسلامیة|جلد=5|صفحه=593|مکان=تهران}}</ref> به عبارتی جهاد اصغر جنگ با دشمن بیرونی و خارجی است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=44574|عنوان=بیانات در منزل سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی|تاریخ بازبینی=13 دی 1398|سال=1403}}</ref> | ||
روایات [[اهل بیت(ع)]] جهادی را که در مقابله با نفس اماره باشد «[[جهاد اکبر]]» و جهادی که در مقابل با دشمن خارجی باشد «[[جهاد اصغر]]» نامیده است: {{متن عربی| أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعَثَ بِسَرِیَّةٍ فَلَمَّا رَجَعُوا قَالَ مَرْحَباً بِقَوْمٍ قَضَوُا الْجِهَادَ الْأَصْغَرَ وَ بَقِیَ الْجِهَادُ الْأَکْبَرُ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَا الْجِهَادُ الْأَکْبَرُ قَالَ جِهَادُ النَّفْسِ| ترجمه=رسول خدا(ص) گروهی را [برای جنگ]فرستاد هنگامی که بازگشتند گفت خوشا به حال مردمی که جهاد اصغر را انجام دادند و جهاد اکبر بر آنان باقی مانده است گفته شد ای رسول خدا جهاد اکبر چیست؟ گفت جهاد و پیکار با نفس سپس فرمود برترین جهاد، [از آن] کسی است که با نفسش که در میان دو پهلوی اوست جهاد کند.}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کافی|عنوان کتاب=کافی|سال=1363|نام=محمد بن یعقوب|نام خانوادگی=کلینی|ناشر=دارالکتب الاسلامیة|جلد=5|صفحه=593|مکان=تهران}}</ref> | روایات [[اهل بیت(ع)]] جهادی را که در مقابله با نفس اماره باشد «[[جهاد اکبر]]» و جهادی که در مقابل با دشمن خارجی باشد «[[جهاد اصغر]]» نامیده است: {{متن عربی|أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعَثَ بِسَرِیَّةٍ فَلَمَّا رَجَعُوا قَالَ مَرْحَباً بِقَوْمٍ قَضَوُا الْجِهَادَ الْأَصْغَرَ وَ بَقِیَ الْجِهَادُ الْأَکْبَرُ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَا الْجِهَادُ الْأَکْبَرُ قَالَ جِهَادُ النَّفْسِ|ترجمه=رسول خدا(ص) گروهی را [برای جنگ]فرستاد هنگامی که بازگشتند گفت خوشا به حال مردمی که جهاد اصغر را انجام دادند و جهاد اکبر بر آنان باقی مانده است گفته شد ای رسول خدا جهاد اکبر چیست؟ گفت جهاد و پیکار با نفس سپس فرمود برترین جهاد، [از آن] کسی است که با نفسش که در میان دو پهلوی اوست جهاد کند.}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کافی|عنوان کتاب=کافی|سال=1363|نام=محمد بن یعقوب|نام خانوادگی=کلینی|ناشر=دارالکتب الاسلامیة|جلد=5|صفحه=593|مکان=تهران}}</ref> | ||
== تفسیر آیه == | ==تفسیر آیه== | ||
قرآن اطاعت نکردن از کفار و جهاد با دشمنان را دو برنامه اساسی پیامبران الهی دانسته است: {{قرآن|فَلَا تُطِعِ الْکَافِرِینَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا|ترجمه= از کافران اطاعت مکن و بوسیله آن با آنان جهاد بزرگی بنما! | سوره= فرقان| آیه =۵۲}}. | قرآن اطاعت نکردن از کفار و جهاد با دشمنان را دو برنامه اساسی پیامبران الهی دانسته است: {{قرآن|فَلَا تُطِعِ الْکَافِرِینَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا|ترجمه=از کافران اطاعت مکن و بوسیله آن با آنان جهاد بزرگی بنما!|سوره=فرقان|آیه=۵۲}}. | ||
=== ضمیر به در {{قرآن|وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا}} === | ===ضمیر به در {{قرآن|وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا}}=== | ||
علامه طباطبایی معتقدند ضمیر «به» در {{قرآن|وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا|سوره = فرقان|آیه=۵۲}} به قرآن یا وحی برمی‌گردد که در این صورت معنای آیه چنین می‌شود: «از کافران اطاعت مکن و با آن‌ها به وسیله قرآن جهاد کن و جهاد تو نیز جهاد کبیر باشد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المیزان فی تفسیر القرآن|عنوان کتاب=المیزان فی تفسیر القرآن|سال=1352|نام= محمد حسین|نام خانوادگی=طباطبایی|ناشر=مؤسسة الأعلمی للمطبوعات|جلد=15|صفحه=228|مکان=بیروت}}</ref><ref>طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ج۷، ص۴۹۸</ref> | علامه طباطبایی معتقدند ضمیر «به» در {{قرآن|وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا|سوره=فرقان|آیه=۵۲}} به قرآن یا وحی برمی‌گردد که در این صورت معنای آیه چنین می‌شود: «از کافران اطاعت مکن و با آن‌ها به وسیله قرآن جهاد کن و جهاد تو نیز جهاد کبیر باشد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المیزان فی تفسیر القرآن|عنوان کتاب=المیزان فی تفسیر القرآن|سال=1352|نام= محمد حسین|نام خانوادگی=طباطبایی|ناشر=مؤسسة الأعلمی للمطبوعات|جلد=15|صفحه=228|مکان=بیروت}}</ref> | ||
<ref>طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ج۷، ص۴۹۸</ref> | |||
مقام معظم رهبری می‌باشد مرجع ضمیر در «به» را مصدری دانسته است که از «لاتطع» انتزاع می‌گردد. در این صورت ترجمه آیه چنین می‌شود: «از کافرین اطاعت مکن و به وسیله این عدم اطاعتی که از کفار داری، با آن‌ها جهاد کن و جهادی که انجام می‌دهی نیز جهاد کبیر باشد.»<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33198|عنوان=بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری|تاریخ بازبینی=6 خرداد 1395|سال=1403}}</ref> | مقام معظم رهبری می‌باشد مرجع ضمیر در «به» را مصدری دانسته است که از «لاتطع» انتزاع می‌گردد. در این صورت ترجمه آیه چنین می‌شود: «از کافرین اطاعت مکن و به وسیله این عدم اطاعتی که از کفار داری، با آن‌ها جهاد کن و جهادی که انجام می‌دهی نیز جهاد کبیر باشد.»<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33198|عنوان=بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری|تاریخ بازبینی=6 خرداد 1395|سال=1403}}</ref> | ||
نتیجه هر دو احتمال یکی است و آن این که خداوند متعال به [[نبی اکرم(ص)]] دستور می‌دهد که از کافرین اطاعت نکن و با آن‌ها جهاد کبیر انجام بده. مرجع ضمیر چه قرآن باشد و چه «عدم الاطاعة»، در هر صورت خداوند به نبی اکرم(ص) دستور داده است که از برنامه و طرح کافرین پیروی نکند و بر اساس قرآن و وحی که برنامه الهی است به اداره جامعه اسلامی بپردازد. در دیدگاه مقام معظم رهبری مراد از عدم اطاعت از کفار، عدم اطاعت در تمام شئون اداره جامعه اسلامی است یعنی نبی اکرم(ص) در هر شأنی از شئون اداره جامعه و [[حکومت اسلامی]] همانند اقتصاد، سیاست، فرهنگ و …، موظف هستند طبق برنامه‌ای که خداوند برای ایشان معین کرده است که همان قرآن و وحی است، عمل کنند و نباید از برنامه‌هایی که کفار و منافقین ارائه می‌کنند، استفاده نمایند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33172|عنوان=بیانات در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین علیه‌السلام|تاریخ بازبینی=3 خرداد 1395|سال=1403}}</ref> | نتیجه هر دو احتمال یکی است و آن این که خداوند متعال به [[نبی اکرم(ص)]] دستور می‌دهد که از کافرین اطاعت نکن و با آن‌ها جهاد کبیر انجام بده. مرجع ضمیر چه قرآن باشد و چه «عدم الاطاعة»، در هر صورت خداوند به نبی اکرم(ص) دستور داده است که از برنامه و طرح کافرین پیروی نکند و بر اساس قرآن و وحی که برنامه الهی است به اداره جامعه اسلامی بپردازد. در دیدگاه مقام معظم رهبری مراد از عدم اطاعت از کفار، عدم اطاعت در تمام شئون اداره جامعه اسلامی است یعنی نبی اکرم(ص) در هر شأنی از شئون اداره جامعه و [[حکومت اسلامی]] همانند اقتصاد، سیاست، فرهنگ و …، موظف هستند طبق برنامه‌ای که خداوند برای ایشان معین کرده است که همان قرآن و وحی است، عمل کنند و نباید از برنامه‌هایی که کفار و منافقین ارائه می‌کنند، استفاده نمایند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33172|عنوان=بیانات در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین علیه‌السلام|تاریخ بازبینی=3 خرداد 1395|سال=1403}}</ref> | ||
=== چیستی جهاد کبیر === | ===چیستی جهاد کبیر=== | ||
* '''جهاد فکری:''' جهادی بزرگ به عظمت رسالتت و به عظمت جهاد تمام پیامبران پیشین، جهادی که تمام ابعاد روح و فکر مردم را دربر گیرد و جنبه‌های مادی و معنوی را شامل شود. منظور از جهاد در این مورد جهاد فکری و فرهنگی و تبلیغاتی است، نه جهاد مسلحانه، چرا که این سوره مکی است و دستور جهاد مسلحانه در مکه نازل نشده بود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۵، ص۱۲۱.</ref> | *'''جهاد فکری:''' جهادی بزرگ به عظمت رسالتت و به عظمت جهاد تمام پیامبران پیشین، جهادی که تمام ابعاد روح و فکر مردم را دربر گیرد و جنبه‌های مادی و معنوی را شامل شود. منظور از جهاد در این مورد جهاد فکری و فرهنگی و تبلیغاتی است، نه جهاد مسلحانه، چرا که این سوره مکی است و دستور جهاد مسلحانه در مکه نازل نشده بود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۵، ص۱۲۱.</ref> | ||
* '''بیان آموزه‌های الهی:''' خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد با قرآن با دشمنان جهاد کند، یعنی قرآن را بر آنان بخوان، معارف و حقایق آن را برای‌شان بیان کن و حجت را برای‌شان تمام نما، در تبلیغ رسالت خود و اتمام حجت بر مردم به وسیله قرآن نهایت کوشش خود را مبذول دار و جهاد کن با آنان جهادی بس بزرگ.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۵، ص۳۱۵.</ref> | *'''بیان آموزه‌های الهی:''' خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد با قرآن با دشمنان جهاد کند، یعنی قرآن را بر آنان بخوان، معارف و حقایق آن را برای‌شان بیان کن و حجت را برای‌شان تمام نما، در تبلیغ رسالت خود و اتمام حجت بر مردم به وسیله قرآن نهایت کوشش خود را مبذول دار و جهاد کن با آنان جهادی بس بزرگ.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۵، ص۳۱۵.</ref> | ||
* '''جهاد سخت:''' {{قرآن|جِهاداً کَبِیراً}} یعنی جهاد با افرادی که اندیشه نمی‌کنند به مراتب بزرگ‌تر و سخت‌تر از جهاد باشمشیر است.<ref>بیضاوی، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۱۲۷.</ref> | *'''جهاد سخت:''' {{قرآن|جِهاداً کَبِیراً}} یعنی جهاد با افرادی که اندیشه نمی‌کنند به مراتب بزرگ‌تر و سخت‌تر از جهاد باشمشیر است.<ref>بیضاوی، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۱۲۷.</ref> | ||
* '''بزرگی جهاد به خاطر عظمت رسول‌الله(ص):''' رسول خدا(ص) پیامبر همه عالمیان است،<ref>سوره انبیاء، آیه۱۰۷. سوره انعام، آیه۹۰. سوره یوسف، آیه۱۰۴. سوره فرقان، آیه۱. سوره ص، آیه۸۷. سوره قلم، آیه۵۲. سوره تویر، آیه۲۷.</ref> جهادش نیز بزرگ و جامع خواهد شد و این عظمت رسول‌الله را بیان می‌کند که ای پیامبری که برای همه عالمیان هستی و برای یک گروه یا منطقه خاصی فرستاده نشدی، اگر با این‌ها جهاد کنی، جهادت نیز با عظمت‌تر از جهاد در یک منطقه خواهد شد.<ref>ابوالسعود، محمد بن محمد، تفسیر ابی السعود (ارشاد العقل السلیم الی مزایا القرآن الکریم)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۹۸۳م، ج۶، ص۲۲۵.</ref> | *'''بزرگی جهاد به خاطر عظمت رسول‌الله(ص):''' رسول خدا(ص) پیامبر همه عالمیان است،<ref>سوره انبیاء، آیه۱۰۷. سوره انعام، آیه۹۰. سوره یوسف، آیه۱۰۴. سوره فرقان، آیه۱. سوره ص، آیه۸۷. سوره قلم، آیه۵۲. سوره تویر، آیه۲۷.</ref> جهادش نیز بزرگ و جامع خواهد شد و این عظمت رسول‌الله را بیان می‌کند که ای پیامبری که برای همه عالمیان هستی و برای یک گروه یا منطقه خاصی فرستاده نشدی، اگر با این‌ها جهاد کنی، جهادت نیز با عظمت‌تر از جهاد در یک منطقه خواهد شد.<ref>ابوالسعود، محمد بن محمد، تفسیر ابی السعود (ارشاد العقل السلیم الی مزایا القرآن الکریم)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۹۸۳م، ج۶، ص۲۲۵.</ref> | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن | |||
| شاخه فرعی۱ = مفردات قرآن | |||
| شاخه فرعی۲ = | |||
| شاخه فرعی۳ = | |||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = شد | |||
| تیترها = شد | |||
| ویرایش = شد | |||
| لینک‌دهی = شد | |||
| ناوبری = | |||
| نمایه = | |||
| تغییر مسیر = | |||
| ارجاعات = | |||
| بازبینی = | |||
| تکمیل = | |||
| اولویت = ب | |||
| کیفیت = ب | |||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ ۱۹ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۳۳
سؤال
جهاد کبیر در آیه شریفه ﴿فَلَا تُطِعِ الْکَافِرِینَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا﴾(فرقان:۵۲) به چه معنی است؟ ارتباط آن با جهاد اصغر چیست؟
درگاه‌ها
جهاد به‌کارگیری تمام توان تلاش و کوشش در مقابل دشمن است.[۱]
دشمن گاهی درونی است مانند نفس اماره؛ جهاد با آن را جهاد اکبر گویند. گاهی دشمن بیرونی است و جهاد با آن را جهاد اصغر گویند که هم جنگ نظامی است و هم جنگ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی.
جهاد کبیر یکی از اقسام جهاد اصغر یعنی جهاد با دشمن بیرونی است.
جهاد فکری و دربرگیرنده تمام ابعاد روح و فکر مردم و جنبه‌های مادی و معنوی؛ بیان آموزه‌های الهی و اتمام حجت با جامعه؛ جهاد سخت با افراد لجاجت‌پیشه؛ بزرگی جهاد به خاطر عظمت رسول‌الله(ص) از جمله مصداق‌های جهاد کبیر است.
متن آیه
| ﴿ | فَلا تُطِعِ الْکافِرینَ وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً کَبیراً
بنا بر این از کافران اطاعت مکن، و بوسیله آن [قرآن] با آنان جهاد بزرگی بنما! فرقان:۵۲ |
﴾ |
معنای «جهاد»
جهاد از ریشه «جهد» در لغت به معنای به‌کارگیری تمام توان و وسع برای انجام کاری است. «جهاد» بدون تلاش قابل فرض نیست و اگر عنصر تلاش و بذل طاقت از فعلی گرفته شود، نمی‌توان نام جهاد را روی آن فعل نهاد.[۲][۳] جهاد مفهومی اعم از جنگ نظامی دارد و جنگ نظامی یکی از انواع جهاد است.[۴] این مطلب از قرآن کریم قابل استفاده است. به عنوان مثال خداوند متعال در آیه ۷۳ سوره توبه می‌فرماید: ﴿یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الکُفّارَ وَالمُنافِقینَ وَاغلُظ عَلَیهِم؛ ای پیامبر با کفار و منافقین جهاد کن و با آن‌ها با غلظت رفتار کن.﴾ در این آیه خداوند از واژه جهاد استفاده کرده است نه قتال. جهاد نسبت به قتال عمومیت دارد.[۵]
اقسام جهاد
جهاد در یک دسته‌بندی به دو دسته «جهاد اکبر» و «جهاد اصغر» دسته‌بندی شده است:
- جهاد اکبر، جهاد و مبارزه با نفس اماره است.[۶]به عبارتی جهاد اکبر جنگ با دشمن درونی است.[۷]
- جهاد اصغر به معنای مبارزه و جهاد با دشمنان اسلام است.[۸] به عبارتی جهاد اصغر جنگ با دشمن بیرونی و خارجی است.[۹]
روایات اهل بیت(ع) جهادی را که در مقابله با نفس اماره باشد «جهاد اکبر» و جهادی که در مقابل با دشمن خارجی باشد «جهاد اصغر» نامیده است: «أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعَثَ بِسَرِیَّةٍ فَلَمَّا رَجَعُوا قَالَ مَرْحَباً بِقَوْمٍ قَضَوُا الْجِهَادَ الْأَصْغَرَ وَ بَقِیَ الْجِهَادُ الْأَکْبَرُ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَا الْجِهَادُ الْأَکْبَرُ قَالَ جِهَادُ النَّفْسِ؛ رسول خدا(ص) گروهی را [برای جنگ]فرستاد هنگامی که بازگشتند گفت خوشا به حال مردمی که جهاد اصغر را انجام دادند و جهاد اکبر بر آنان باقی مانده است گفته شد ای رسول خدا جهاد اکبر چیست؟ گفت جهاد و پیکار با نفس سپس فرمود برترین جهاد، [از آن] کسی است که با نفسش که در میان دو پهلوی اوست جهاد کند.»[۱۰]
تفسیر آیه
قرآن اطاعت نکردن از کفار و جهاد با دشمنان را دو برنامه اساسی پیامبران الهی دانسته است: ﴿فَلَا تُطِعِ الْکَافِرِینَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا؛ از کافران اطاعت مکن و بوسیله آن با آنان جهاد بزرگی بنما!﴾(فرقان:۵۲).
ضمیر به در ﴿وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا﴾
علامه طباطبایی معتقدند ضمیر «به» در ﴿وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا﴾(فرقان:۵۲) به قرآن یا وحی برمی‌گردد که در این صورت معنای آیه چنین می‌شود: «از کافران اطاعت مکن و با آن‌ها به وسیله قرآن جهاد کن و جهاد تو نیز جهاد کبیر باشد.»[۱۱] [۱۲] مقام معظم رهبری می‌باشد مرجع ضمیر در «به» را مصدری دانسته است که از «لاتطع» انتزاع می‌گردد. در این صورت ترجمه آیه چنین می‌شود: «از کافرین اطاعت مکن و به وسیله این عدم اطاعتی که از کفار داری، با آن‌ها جهاد کن و جهادی که انجام می‌دهی نیز جهاد کبیر باشد.»[۱۳]
نتیجه هر دو احتمال یکی است و آن این که خداوند متعال به نبی اکرم(ص) دستور می‌دهد که از کافرین اطاعت نکن و با آن‌ها جهاد کبیر انجام بده. مرجع ضمیر چه قرآن باشد و چه «عدم الاطاعة»، در هر صورت خداوند به نبی اکرم(ص) دستور داده است که از برنامه و طرح کافرین پیروی نکند و بر اساس قرآن و وحی که برنامه الهی است به اداره جامعه اسلامی بپردازد. در دیدگاه مقام معظم رهبری مراد از عدم اطاعت از کفار، عدم اطاعت در تمام شئون اداره جامعه اسلامی است یعنی نبی اکرم(ص) در هر شأنی از شئون اداره جامعه و حکومت اسلامی همانند اقتصاد، سیاست، فرهنگ و …، موظف هستند طبق برنامه‌ای که خداوند برای ایشان معین کرده است که همان قرآن و وحی است، عمل کنند و نباید از برنامه‌هایی که کفار و منافقین ارائه می‌کنند، استفاده نمایند.[۱۴]
چیستی جهاد کبیر
- جهاد فکری: جهادی بزرگ به عظمت رسالتت و به عظمت جهاد تمام پیامبران پیشین، جهادی که تمام ابعاد روح و فکر مردم را دربر گیرد و جنبه‌های مادی و معنوی را شامل شود. منظور از جهاد در این مورد جهاد فکری و فرهنگی و تبلیغاتی است، نه جهاد مسلحانه، چرا که این سوره مکی است و دستور جهاد مسلحانه در مکه نازل نشده بود.[۱۵]
- بیان آموزه‌های الهی: خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد با قرآن با دشمنان جهاد کند، یعنی قرآن را بر آنان بخوان، معارف و حقایق آن را برای‌شان بیان کن و حجت را برای‌شان تمام نما، در تبلیغ رسالت خود و اتمام حجت بر مردم به وسیله قرآن نهایت کوشش خود را مبذول دار و جهاد کن با آنان جهادی بس بزرگ.[۱۶]
- جهاد سخت: ﴿جِهاداً کَبِیراً﴾ یعنی جهاد با افرادی که اندیشه نمی‌کنند به مراتب بزرگ‌تر و سخت‌تر از جهاد باشمشیر است.[۱۷]
- بزرگی جهاد به خاطر عظمت رسول‌الله(ص): رسول خدا(ص) پیامبر همه عالمیان است،[۱۸] جهادش نیز بزرگ و جامع خواهد شد و این عظمت رسول‌الله را بیان می‌کند که ای پیامبری که برای همه عالمیان هستی و برای یک گروه یا منطقه خاصی فرستاده نشدی، اگر با این‌ها جهاد کنی، جهادت نیز با عظمت‌تر از جهاد در یک منطقه خواهد شد.[۱۹]
منابع
- ↑ فرج اله (۳۰ فروردین ۱۴۰۳). «دلیل تخریب بقیع». قرآن و اهل بيت رمزماندگاري. دریافت‌شده در ۲۹ آبان ۱۴۰۳.
- ↑ مصطفوی، حسن (۱۳۶۸). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. ج. ۲. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ص. ۱۲۸.
- ↑ فیومی، احمد بن محمد (۱۴۱۴). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. ج. ۲. قم: موسسه دار الهجرة. ص. ۱۱۲.
- ↑ «بیانات در دیدار اعضای بسیجی هیئت علمی دانشگاه‌ها». ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲ تیر ۱۳۸۹.
- ↑ «بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی». ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲۷ آذر ۱۳۹۵.
- ↑ «جهاد اکبر». ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۱ فروردین ۱۴۰۳.
- ↑ «بیانات در منزل سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی». ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۱۳ دی ۱۳۹۸.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب (۱۳۶۳). کافی. ج. ۵. تهران: دارالکتب الاسلامیة. ص. ۵۹۳.
- ↑ «بیانات در منزل سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی». ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۱۳ دی ۱۳۹۸.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب (۱۳۶۳). کافی. ج. ۵. تهران: دارالکتب الاسلامیة. ص. ۵۹۳.
- ↑ طباطبایی، محمد حسین (۱۳۵۲). المیزان فی تفسیر القرآن. ج. ۱۵. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. ص. ۲۲۸.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ج۷، ص۴۹۸
- ↑ «بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری». ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۶ خرداد ۱۳۹۵.
- ↑ «بیانات در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین علیه‌السلام». ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۳ خرداد ۱۳۹۵.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۵، ص۱۲۱.
- ↑ طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۵، ص۳۱۵.
- ↑ بیضاوی، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۱۲۷.
- ↑ سوره انبیاء، آیه۱۰۷. سوره انعام، آیه۹۰. سوره یوسف، آیه۱۰۴. سوره فرقان، آیه۱. سوره ص، آیه۸۷. سوره قلم، آیه۵۲. سوره تویر، آیه۲۷.
- ↑ ابوالسعود، محمد بن محمد، تفسیر ابی السعود (ارشاد العقل السلیم الی مزایا القرآن الکریم)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۹۸۳م، ج۶، ص۲۲۵.