حدیث متواتر: تفاوت میان نسخه‌ها
(تکمیل اولیه مدخل) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
تواتر در لغت به | تواتر در لغت به معنای، پی در پی شدن، پیاپی بودن، پیاپی رسیدن، دمادم رسیدن، پیاپی آمدن، پی یکدیگر به مهلت آمدن می‌باشد. | ||
تواتر در اصطلاح خبر | تواتر در اصطلاح خبر جماعتی را گویند که انسان از شنیدن آن قطع به راستی مضمون حدیث پیدا کند. راویان اینگونه باید به تعدادی باشد که انسان یقین کند این مقدار افراد، به‌طور معمول بر دروغی همسو نمی‌شوند. | ||
برخی ملاک تواتر را عدد معینی بین ۵، ۱۰، ۲۰، ۴۰ و ۷۰ ذکر کرده‌اند، ولی باید گفت! عدد در تحقق آن معتبر نیست. بلکه ملاک تواتر حصول اطمینان و قطع به مضمون خبر و ایمنی از عدم تبانی مخبرین بر کذب است. از این جهت عدد بر حسب مورد و موضوع تفاوت پیدا می‌کند. چه بسا عددی در موضوعی کافی باشد و در مورد موضوع دیگر کفایت نکند و اطمینان حاصل نشود. | |||
درباره شرایط خبر دهندگان گفته شده است که عدد خبر دهندگان به حدّی برسد که نتوانند تبانی بر دروغ کرده باشند؛ خبر دهنده به آنچه خبر می‌دهد، علم داشته باشد و از روی ظن روایت نکند؛ مستند خبر دهنده، حس (شنیدن یا مشاهده) باشد نه دلیل عقلی بر مفاد خبر. | |||
تواتر سه قسم است: | تواتر سه قسم است: لفظی؛ معنوی و اجمالی. | ||
== تواتر در لغت == | == تواتر در لغت == | ||
تواتر در لغت به | تواتر در لغت به معنای، پی در پی شدن، پیاپی بودن، پیاپی رسیدن، دمادم رسیدن، پیاپی آمدن، پی یکدیگر به مهلت آمدن می‌باشد.<ref>حسینی زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۵۸۰.</ref> این معنا در [[قرآن]] نیز آمده است: {{قرآن|ثُمَّ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا تَتْرَیٰ|ترجمه= سپس رسولان خود را یکی پس از دیگری فرستادیم.|سوره= مومنون|آیه=۴۴}} ریشه این واژه از «وتر»، به معنای تنها تنها و یک یک به دنبال هم آمدن است.<ref>نجف زاده، محمد باقر، دانش حدیث، تهران، جهاد دانشگاهی، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۱.</ref> | ||
== تواتر در اصطلاح == | == تواتر در اصطلاح == | ||
خبر | خبر جماعتی را گویند که انسان از شنیدن آن قطع به راستی مضمون حدیث پیدا کند.<ref>امین، محمد، روایت و درایت، چاپ اول، ۱۳۷۲، ص۱۱۶. کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، المقالات و الرسالات، قم، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج۲۶، ص۲۴.</ref> راویان اینگونه باید به تعدادی باشد که انسان یقین کند این مقدار افراد، به‌طور معمول بر [[دروغ|دروغی]] همسو نمی‌شوند.<ref>مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال (رحلی)، بی‌جا، بی‌نا، چاپ اول، ج۳خاتمه، ص۲۷. کجوری شیرازی، محمدمهدی، الفوائد الرجالیه، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، چاپ اول، ۱۴۲۴ق، ص۱۸۱.</ref> | ||
== ملاک تواتر== | == ملاک تواتر == | ||
برخی ملاک تواتر را عدد معینی بین ۵، ۱۰، ۲۰، ۴۰ و ۷۰ ذکر کرده‌اند. باید گفت که عدد در تحقق تواتر حدیث معتبر نیست، ملاک حصول اطمینان و قطع به مضمون خبر و ایمنی از عدم تبانی مخبرین بر کذب است. از این جهت عدد بر حسب مورد و موضوع تفاوت پیدا می‌کند. چه بسا عددی در موضوعی کافی باشد و در مورد موضوع دیگر کفایت نکند و اطمینان حاصل نشود.<ref>امین، محمد، روایت و درایت، چاپ اول، ۱۳۷۲ش، ص۱۱۶.</ref> | |||
== | == شرایط خبر دهندگان == | ||
* عدد خبر دهندگان به | * عدد خبر دهندگان به حدّی برسد که نتوانند تبانی بر دروغ کرده باشند.<ref>مدیر شانه‌چی، کاظم، علم الحدیث و درایه الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پانزدهم، ۱۳۷۹ش، ص۳۳.</ref> | ||
* خبر دهنده به آنچه خبر می‌دهد، علم داشته باشد و از روی ظن روایت نکند.<ref> | * خبر دهنده به آنچه خبر می‌دهد، علم داشته باشد و از روی ظن روایت نکند.<ref>مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، بی‌جا، بی‌نا، چاپ اول، ج۳خاتمة، ص۲۹.</ref> | ||
* مستند خبر دهنده، حس( | * مستند خبر دهنده، حس (شنیدن یا مشاهده) باشد نه دلیل عقلی بر مفاد خبر.<ref>مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، بی‌جا، بی‌نا، چاپ اول، ج۳خاتمة، ص۲۹.</ref> | ||
== اقسام تواتر== | == اقسام تواتر == | ||
* متواتر | * متواتر لفظی: محور مشترک در تمام خبرها لفظ باشد؛ همانند: [[سند حدیث غدیر|حدیث غدیر]] «من کنت مولاه فعلیّ مولاه» که ۱۱۰ نفر از صحابه آن را نقل کرده‌اند. | ||
* متواتر | * متواتر معنوی: محور مشترک در تمام خبرها، معنای خبر باشد؛<ref>مرعی، حسین عبدالله، منتهی المقال فی الدرایة و الرجال، بیروت، موسسة العروة الوثقی، چاپ اول، ۱۴۱۷ق، ص۲۵. نجف زاده، محمد باقر، دانش حدیث، تهران، جهاد دانشگاهی، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۱.</ref> همانند: شجاعت [[امیرالمؤمنین|امیرمومنان علی(ع)]] که با لفظ‌های متفاوتی نقل شده است و در معنا شجاع بودن حضرت را می‌رساند. | ||
* متواتر | * متواتر اجمالی: محور مشترک در تمام خبرها، نه لفظ باشد و نه معنا؛ بلکه عده‌ای از روایات مطلبی را بیان می‌کند که انسان به یقین می‌رسد برخی از این روایات معتبر است و از مجموع آن می‌توان آن مطلب را ثابت کرد.<ref>مرعی، حسین عبدالله، منتهی المقال فی الدرایة و الرجال، بیروت، موسسة العروة الوثقی، چاپ اول، ۱۴۱۷ق، ص۲۵.</ref> | ||
خبر متواتر دامنه | خبر متواتر دامنه گسترده‌ای دارد. علاوه بر عرصه روایات صادره از معصوم(ع)، عرصه‌های گوناگون دیگری مانند بسیاری از حوادث تاریخی نیز شامل می‌شود.<ref>نجف زاده، محمد باقر، دانش حدیث، تهران، جهاد دانشگاهی، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۱.</ref> | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۱: | ||
| شاخه فرعی۱ = منبع‌شناسی | | شاخه فرعی۱ = منبع‌شناسی | ||
| شاخه فرعی۲ = علم رجال | | شاخه فرعی۲ = علم رجال | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = شد | | شناسه = شد | ||
| تیترها = شد | | تیترها = شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش = | ||
| لینک‌دهی = شد | | لینک‌دهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = شد | | تغییر مسیر = شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = ج | | اولویت = ج | ||
| کیفیت = ب | | کیفیت = ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ ۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۴۹
سؤال
تواتر در احادیث به چه معناست و چه شرایط و ملاکی دارد؟
تواتر در لغت به معنای، پی در پی شدن، پیاپی بودن، پیاپی رسیدن، دمادم رسیدن، پیاپی آمدن، پی یکدیگر به مهلت آمدن می‌باشد.
تواتر در اصطلاح خبر جماعتی را گویند که انسان از شنیدن آن قطع به راستی مضمون حدیث پیدا کند. راویان اینگونه باید به تعدادی باشد که انسان یقین کند این مقدار افراد، به‌طور معمول بر دروغی همسو نمی‌شوند.
برخی ملاک تواتر را عدد معینی بین ۵، ۱۰، ۲۰، ۴۰ و ۷۰ ذکر کرده‌اند، ولی باید گفت! عدد در تحقق آن معتبر نیست. بلکه ملاک تواتر حصول اطمینان و قطع به مضمون خبر و ایمنی از عدم تبانی مخبرین بر کذب است. از این جهت عدد بر حسب مورد و موضوع تفاوت پیدا می‌کند. چه بسا عددی در موضوعی کافی باشد و در مورد موضوع دیگر کفایت نکند و اطمینان حاصل نشود.
درباره شرایط خبر دهندگان گفته شده است که عدد خبر دهندگان به حدّی برسد که نتوانند تبانی بر دروغ کرده باشند؛ خبر دهنده به آنچه خبر می‌دهد، علم داشته باشد و از روی ظن روایت نکند؛ مستند خبر دهنده، حس (شنیدن یا مشاهده) باشد نه دلیل عقلی بر مفاد خبر.
تواتر سه قسم است: لفظی؛ معنوی و اجمالی.
تواتر در لغت
تواتر در لغت به معنای، پی در پی شدن، پیاپی بودن، پیاپی رسیدن، دمادم رسیدن، پیاپی آمدن، پی یکدیگر به مهلت آمدن می‌باشد.[۱] این معنا در قرآن نیز آمده است: ﴿ثُمَّ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا تَتْرَیٰ؛ سپس رسولان خود را یکی پس از دیگری فرستادیم.﴾(مومنون:۴۴) ریشه این واژه از «وتر»، به معنای تنها تنها و یک یک به دنبال هم آمدن است.[۲]
تواتر در اصطلاح
خبر جماعتی را گویند که انسان از شنیدن آن قطع به راستی مضمون حدیث پیدا کند.[۳] راویان اینگونه باید به تعدادی باشد که انسان یقین کند این مقدار افراد، به‌طور معمول بر دروغی همسو نمی‌شوند.[۴]
ملاک تواتر
برخی ملاک تواتر را عدد معینی بین ۵، ۱۰، ۲۰، ۴۰ و ۷۰ ذکر کرده‌اند. باید گفت که عدد در تحقق تواتر حدیث معتبر نیست، ملاک حصول اطمینان و قطع به مضمون خبر و ایمنی از عدم تبانی مخبرین بر کذب است. از این جهت عدد بر حسب مورد و موضوع تفاوت پیدا می‌کند. چه بسا عددی در موضوعی کافی باشد و در مورد موضوع دیگر کفایت نکند و اطمینان حاصل نشود.[۵]
شرایط خبر دهندگان
- عدد خبر دهندگان به حدّی برسد که نتوانند تبانی بر دروغ کرده باشند.[۶]
- خبر دهنده به آنچه خبر می‌دهد، علم داشته باشد و از روی ظن روایت نکند.[۷]
- مستند خبر دهنده، حس (شنیدن یا مشاهده) باشد نه دلیل عقلی بر مفاد خبر.[۸]
اقسام تواتر
- متواتر لفظی: محور مشترک در تمام خبرها لفظ باشد؛ همانند: حدیث غدیر «من کنت مولاه فعلیّ مولاه» که ۱۱۰ نفر از صحابه آن را نقل کرده‌اند.
- متواتر معنوی: محور مشترک در تمام خبرها، معنای خبر باشد؛[۹] همانند: شجاعت امیرمومنان علی(ع) که با لفظ‌های متفاوتی نقل شده است و در معنا شجاع بودن حضرت را می‌رساند.
- متواتر اجمالی: محور مشترک در تمام خبرها، نه لفظ باشد و نه معنا؛ بلکه عده‌ای از روایات مطلبی را بیان می‌کند که انسان به یقین می‌رسد برخی از این روایات معتبر است و از مجموع آن می‌توان آن مطلب را ثابت کرد.[۱۰]
خبر متواتر دامنه گسترده‌ای دارد. علاوه بر عرصه روایات صادره از معصوم(ع)، عرصه‌های گوناگون دیگری مانند بسیاری از حوادث تاریخی نیز شامل می‌شود.[۱۱]
منابع
- ↑ حسینی زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۵۸۰.
- ↑ نجف زاده، محمد باقر، دانش حدیث، تهران، جهاد دانشگاهی، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۱.
- ↑ امین، محمد، روایت و درایت، چاپ اول، ۱۳۷۲، ص۱۱۶. کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، المقالات و الرسالات، قم، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج۲۶، ص۲۴.
- ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال (رحلی)، بی‌جا، بی‌نا، چاپ اول، ج۳خاتمه، ص۲۷. کجوری شیرازی، محمدمهدی، الفوائد الرجالیه، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، چاپ اول، ۱۴۲۴ق، ص۱۸۱.
- ↑ امین، محمد، روایت و درایت، چاپ اول، ۱۳۷۲ش، ص۱۱۶.
- ↑ مدیر شانه‌چی، کاظم، علم الحدیث و درایه الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پانزدهم، ۱۳۷۹ش، ص۳۳.
- ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، بی‌جا، بی‌نا، چاپ اول، ج۳خاتمة، ص۲۹.
- ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، بی‌جا، بی‌نا، چاپ اول، ج۳خاتمة، ص۲۹.
- ↑ مرعی، حسین عبدالله، منتهی المقال فی الدرایة و الرجال، بیروت، موسسة العروة الوثقی، چاپ اول، ۱۴۱۷ق، ص۲۵. نجف زاده، محمد باقر، دانش حدیث، تهران، جهاد دانشگاهی، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۱.
- ↑ مرعی، حسین عبدالله، منتهی المقال فی الدرایة و الرجال، بیروت، موسسة العروة الوثقی، چاپ اول، ۱۴۱۷ق، ص۲۵.
- ↑ نجف زاده، محمد باقر، دانش حدیث، تهران، جهاد دانشگاهی، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۱.