رابطه اختیار و مقدرات انسان در شب قدر: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۵ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۰۶

سؤال

مقدرات شب قدر چیست؟

شب قدر، با توجه به آیه‌ای از سوره دخان^[۱] شب تفریق و جدائی امر خداوند است؛ یعنی امورات مخلوقات در آن شب اندازه‌گیری می‌شوند و از هم جدا می‌گردند.

در بعضی روایات از تفریق چنین یاد کرده است که خداوند در این شب، اموری از قبیل مرگ، رزق و روزی را به مدبّرات امر (اسرافیل، میکائیل، عزرائیل و جبرئیل(ع))تسلیم می‌نمایند، مقدّر می‌کند.^[۲] این تقدیر و اندازه‌گیری گرچه حتمی است، اما مانع از مشیت خدا نمی‌شود؛ یعنی حتمیت مقدرّات به آن معنا نیست که خداوند تبارک و تعالی به دست خود، دست مردم و مخلوقش را ببندد که نتوانند بر خلاف آن را بخواهند. اعمال و رفتار آدمی با قید اختیار نوشته و مقدر می‌شوند. روی این جهت است که اعلام چنین شبی و درخواست از مردم که آن را به دعا و مناجات و عبادت زنده نگه دارند، و از خداوند طلب خیر و برکت کنند، تقرّب به سوی او جویند. این درخواست از مردم در جهت دعا و مناجات، در حقیقت یک نوع لطف، رحمت، عنایت و حکمت از طرف خداوند به بندگان است؛ زیرا، اگر مقدّرات هر چیز و هر کسی از قبل تعیین می‌شدند، و اگر انسان قابلیت جبران و تغییر آن را نداشت یا فرصتی برای او پیش نمی‌آمد که آن را تغییر دهد، یا راهی نبود که در رفع آن، یا تبدیل به احسن کردن آن، از خدا درخواست کند. در این صورت مسیر به اجبار و اکراه کشیده می‌شد. امّا طبق روایات با اینکه مقدّرات یک سال در یک شب معین می‌گردد، ولی شخص می‌تواند خطاهای خود را جبران کند و با اعمال صالحه، بعضی از مقدّرات را تغییر دهد. چنان‌که صدقه، احترام به والدین، صله رحم، کمک به فقرا، بسیاری از بلاها را رفع نموده وسیله وسعت روزی، طول عمر، و توفیق آداب نیکو می‌گردد.

بنابراین، تقدیرات در یک شب نه قدرت مطلقه خدا را مقید می‌گرداند، نه مشیت او را حتمی می‌سازد.^[۳] چون منافات ندارد که در شب قدر چیزی مقدّر بشود ولی در هنگام تحقّق و واقع شدن طور دیگر محقق و واقع بشود؛ زیرا، در عین اینکه کیفیت موجود شدن و مقدّر یک امر حتمی است اما دگرگونی در تقدیر امر مسلم دیگری است؛ مثل حوادث که در لوح محو و اثبات معین شده است ولی مشیت الهی بوسیله عملکردهای انسان آن را تغییر می‌دهد.^[۴]چنان‌که طول عمر انسان در لوح محفوظ برای هر کسی معین می‌باشد، امّا صدقه، احترام والدین، صله رحم، آن را تغییر می‌دهد. اگر احترام، صدقه، صله رحم بود، از آن اندازه معین فراتر اگر نرود در همان اندازه می‌ماند، و اگر نافرمانی باشد از آن هم کمتر می‌شود. پس تقدیر مقدرات در شب قدر، هیچگونه منافاتی با تلاش انسان در تغییر سرنوشت ندارد.

منابع

↑ دخان، ۴.
↑ جامع الاحکام، قرطبی، ج۲۰، ص۱۳۰، مؤسسه التاریخ، بیروت.
↑ رعد، ۳۹.
↑ المیزان، علامه طباطبائی، ج۲۰، ص۳۳۱، اعلمی، بیروت.

[1] دخان، ۴.

[2] جامع الاحکام، قرطبی، ج۲۰، ص۱۳۰، مؤسسه التاریخ، بیروت.

[3] رعد، ۳۹.

[4] المیزان، علامه طباطبائی، ج۲۰، ص۳۳۱، اعلمی، بیروت.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|کاربر=Mafkalam }}
+{{در دست ویرایش|کاربر=Mafkalam}}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 {{شروع متن}}
-شب قدر، با توجه به آيه اي از سوره دخان<ref>دخان، ۴.</ref> شب تفريق و جدائي امر خداوند است. يعني امورات مخلوقات در آن شب اندازه گيري مي شوند و از هم جدا مي گردند.
+شب قدر، با توجه به آیه‌ای از سوره دخان<ref>دخان، ۴.</ref> شب تفریق و جدائی امر خداوند است؛ یعنی امورات مخلوقات در آن شب اندازه‌گیری می‌شوند و از هم جدا می‌گردند.
-در بعضي روايات از تفريق چنين ياد کرده است که خداوند در اين شب، اموري از قبيل مرگ، رزق و روزي را به مدبّرات امر (اسرافيل، ميکائيل، عزرائيل و جبرئيل(ع))تسليم مي نمايند، مقدّر مي کند.<ref>جامع الاحکام، قرطبي، ج۲۰، ص۱۳۰، مؤسسه التاريخ، بيروت.</ref> اين تقدير و اندازه گيري گرچه حتمي است، اما مانع از مشيت خدا نمي شود. يعني حتميت مقدرّات به آن معنا نيست که خداوند تبارک و تعالي به دست خود، دست مردم و مخلوقش را ببندد که نتوانند بر خلاف آن را بخواهند. اعمال و رفتار آدمي با قيد اختيار آدمي نوشته مي شوند. يعني با توجه به اختيار در انجام آن خداوند آن ها را مقدّر مي کند. روي اين جهت است که اعلام چنين شبي و درخواست از مردم که آن را به دعا و مناجات و عبادت زنده نگه دارند، و از خداوند طلب خير و برکت کنند، تقرّب به سوي او جويند. اين درخواست از مردم در جهت دعا و مناجات، در حقيقت يک نوع لطف، رحمت، عنايت و حکمت از طرف خداوند به بندگان است؛ زيرا، اگر مقدّرات هر چيز و هر کسي از قبل تعيين مي شدند، و اگر انسان قابليت جبران و تغيير آن را نداشت و يا فرصتي براي او پيش نمي آمد که آن را تغيير دهد، يا راهي نبود که در رفع آن، و يا تبديل به احسن کردن آن، از خدا درخواست کند. در اين صورت مسير به اجبار و اکراه کشيده مي شد. امّا طبق روايات با اينکه مقدّرات يک سال در يک شب معين مي گردد، ولي شخص مي تواند خطاهاي خود را جبران کند و با اعمال صالحه، بعضي از مقدّرات را تغيير دهد. چنان که صدقه، احترام به والدين، صله رحم، کمک به فقرا، بسياري از بلاها را رفع نموده وسيله وسعت روزي، طول عمر، و توفيق آداب نيکو مي گردد.
+در بعضی روایات از تفریق چنین یاد کرده است که خداوند در این شب، اموری از قبیل مرگ، رزق و روزی را به مدبّرات امر (اسرافیل، میکائیل، عزرائیل و جبرئیل(ع))تسلیم می‌نمایند، مقدّر می‌کند.<ref>جامع الاحکام، قرطبی، ج۲۰، ص۱۳۰، مؤسسه التاریخ، بیروت.</ref> این تقدیر و اندازه‌گیری گرچه حتمی است، اما مانع از مشیت خدا نمی‌شود؛ یعنی حتمیت مقدرّات به آن معنا نیست که خداوند تبارک و تعالی به دست خود، دست مردم و مخلوقش را ببندد که نتوانند بر خلاف آن را بخواهند. اعمال و رفتار آدمی با قید اختیار نوشته و مقدر می‌شوند. روی این جهت است که اعلام چنین شبی و درخواست از مردم که آن را به دعا و مناجات و عبادت زنده نگه دارند، و از خداوند طلب خیر و برکت کنند، تقرّب به سوی او جویند. این درخواست از مردم در جهت دعا و مناجات، در حقیقت یک نوع لطف، رحمت، عنایت و حکمت از طرف خداوند به بندگان است؛ زیرا، اگر مقدّرات هر چیز و هر کسی از قبل تعیین می‌شدند، و اگر انسان قابلیت جبران و تغییر آن را نداشت یا فرصتی برای او پیش نمی‌آمد که آن را تغییر دهد، یا راهی نبود که در رفع آن، یا تبدیل به احسن کردن آن، از خدا درخواست کند. در این صورت مسیر به اجبار و اکراه کشیده می‌شد. امّا طبق روایات با اینکه مقدّرات یک سال در یک شب معین می‌گردد، ولی شخص می‌تواند خطاهای خود را جبران کند و با اعمال صالحه، بعضی از مقدّرات را تغییر دهد. چنان‌که صدقه، احترام به والدین، صله رحم، کمک به فقرا، بسیاری از بلاها را رفع نموده وسیله وسعت روزی، طول عمر، و توفیق آداب نیکو می‌گردد.
-بنابراين، تقديرات در يک شب نه قدرت مطلقه خدا را مقيد مي گرداند، نه مشيت او را حتمي مي سازد.<ref>رعد، ۳۹.</ref> چون منافات ندارد که در شب قدر چيزي مقدّر بشود ولي در هنگام تحقّق و واقع شدن طور ديگر محقق و واقع بشود. زيرا، در عين اينکه کيفيت موجود شدن و مقدّر يک امر حتمي است اما دگرگوني در تقدير امر مسلم ديگري است؛ مثل حوادث که در لوح محو و اثبات معين شده است ولي مشيت الهي بوسيله عملکردهاي انسان آن را تغيير مي دهد.<ref>الميزان، علامه طباطبائي، ج۲۰، ص۳۳۱، اعلمي، بيروت.</ref>چنانکه طول عمر انسان در لوح محفوظ براي هر کسي معين مي باشد، امّا صدقه، احترام والدين، صله رحم، آن را تغيير مي دهد. اگر احترام، صدقه، صله رحم بود، از آن اندازه معين فراتر اگر نرود در همان اندازه مي ماند، و اگر نافرماني باشد از آن هم کمتر مي شود. پس تقدير مقدرات در شب قدر، هيچگونه منافاتي با تلاش انسان در تغيير سرنوشت ندارد.
+بنابراین، تقدیرات در یک شب نه قدرت مطلقه خدا را مقید می‌گرداند، نه مشیت او را حتمی می‌سازد.<ref>رعد، ۳۹.</ref> چون منافات ندارد که در شب قدر چیزی مقدّر بشود ولی در هنگام تحقّق و واقع شدن طور دیگر محقق و واقع بشود؛ زیرا، در عین اینکه کیفیت موجود شدن و مقدّر یک امر حتمی است اما دگرگونی در تقدیر امر مسلم دیگری است؛ مثل حوادث که در لوح محو و اثبات معین شده است ولی مشیت الهی بوسیله عملکردهای انسان آن را تغییر می‌دهد.<ref>المیزان، علامه طباطبائی، ج۲۰، ص۳۳۱، اعلمی، بیروت.</ref>چنان‌که طول عمر انسان در لوح محفوظ برای هر کسی معین می‌باشد، امّا صدقه، احترام والدین، صله رحم، آن را تغییر می‌دهد. اگر احترام، صدقه، صله رحم بود، از آن اندازه معین فراتر اگر نرود در همان اندازه می‌ماند، و اگر نافرمانی باشد از آن هم کمتر می‌شود. پس تقدیر مقدرات در شب قدر، هیچگونه منافاتی با تلاش انسان در تغییر سرنوشت ندارد.
-مطالعه بيشتر
+== منابع ==
+{{پانویس}}
-۱ـ تفسير نمونه، ج۲۷، مکارم شيرازي.
-۲ـ تفسير نور، قرائتي، ج۲۰.
-۳ـ خير الاثر، حسن زاده آملي.
-==منابع==
-<references />
 {{شاخه
   | شاخه اصلی = ماه‌ها
   | شاخه فرعی۱ = رمضان
   | شاخه فرعی۲ =
   | شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
   | شناسه =
   | تیترها =
   | ویرایش =
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
   | بازبینی =
   | تکمیل =
   | اولویت =
   | کیفیت =
 }}
 {{پایان متن}}