بهره‌مندی از ماه مبارک رمضان

سؤال

چگونه از ماه رمضان می‌توان استفاده معنوی کامل برد؟

برنامه‌ریزی برای عبادت در ماه مبارک رمضان علاوه بر عبادت‌های واجب، اعمال مستحبی دیگری را هم دربرمی‌گیرد. از آن جمله هستند اعمالی مانند نمازهای مستحبی و نوافل و نماز شب، شب زنده‌داری و تهجد، تلاوت قرآن و تدبر در آن و مطالعه تفاسیر قرآن کریم، خواندن دعاهای وارده و مخصوص روزهای ماه رمضان، استغفار و ذکر گفتن همراه با توجه قلبی و نیز دائم‌الوضو بودن و…

سفارش‌هایی برای استفاده معنوی از ماه رمضان

1. در شبانه روز چند نوبت قرآن تلاوت شود؛ مثلاً پانزده دقیقه بعد از نماز صبح، پانزده دقیقه بعد از نماز ظهر، پانزده دقیقه شب‌ها بعد از صرف افطاری.
2. خواندن ادعیه مأثوره در ماه رمضان مستحب است. گفته شده روزها به همان مقدار دعایی که بین نماز یا بعد از نمازهای یومیه خوانده می‌شود، اکتفا شود، ولی شب‌ها کمی وقت بیشتری صرف خواندن دعا شود. اگر بعضی از دعاها طولانی است لازم نیست هر شب همه آن دعا خوانده شود.
3. برای استفاده بهینه از زمان، در هر اوقاتی ذکر گفته شود. (البته ذکرهای بدون صدا و آرام تا شائبه ریا به وجود نیاید). باید سعی شود از مرحله ذکر زبانی به مرتبه ذکر قلبی و یاد واقعی خداوند برسید؛ به طوری که او را حاضر و ناظر بر خود بدانید.
4. روزه‌دار باید سعی کند دائم‌الوضو باشد و حتی قبل از خواب نیز وضو بگیرید و به بستر خواب برود؛ زیرا در ماه مبارک رمضان خواب نیز عبادت است و نفس کشیدن نیز تسبیح به حساب می‌آید.
5. از شب زنده‌داری و احیاء، به ویژه در شب‌هایی که فردای آن تعطیل هستند، غفلت نشود. یکی از مهم‌ترین اعمال در ماه مبارک، شب‌زنده‌داری، تهجد، استغفار و نماز شب در نیمه شب‌ها است.
6. شرکت در یکی از مجالس بیان احکام و معارف دینی و موعظه در مساجد یا حسینیه‌ها از برنامه های ماه رمضان برای فرد روزه‌دار می‌تواند باشد. بسیاری از علما و مجتهدان نیز مقید هستند به موعظه و ذکر مصیبت‌های گویندگان گوش فرا دهند تا دل و جان آدمی به واسطه شنیدن معارف دینی متذکر و نورانی گردد. به‌طور کلی شرکت در مجالس مذهبی، خود را در معرض نفحات و نسیم‌های رحمت الهی قرار دادن است که نقش مهمی در حفظ دین و معنویت انسان دارد.

نکاتی برای روزه‌داری

1. از انجام دادن ورزش‌های سنگین در طول ماه رمضان اجتناب شود و در این ماه سعی شود ورزش‌های سبک و آرام (مانند پیاده‌روی یا نرمش) انجام شود.
2. مواد مغذی به ویژه غذاهای قندی و پروتئین‌دار در رژیم غذایی بیشتر استفاده شود؛ مانند خرما، لبنیات.
3. از پرخوری هنگام افطار و سحری جدا پرهیز شود؛ زیرا علاوه بر اینکه چرخه خواب را به هم خواهد زد، از سایر برنامه‌های عبادی و درسی نیز محروم خواهد کرد.
4. از هدر دادن انرژی بی‌جا و بی‌مورد اجتناب شود؛ به ویژه در روزها مثلا از حرف زدن‌های بی‌مورد و تماشای برنامه‌های تلویزیونی غیرضروری اجتناب شود. به عبارت دیگر با سکوت بیشتر و کنترل حواس، از هدر دادن انرژی جلوگیری شود.

پیوند به بیرون

• این مقاله برگرفته از مقاله «برنامه‌ريزی برای بهره‌مندی از ماه مبارک رمضان» در سایت اندیشه قم است.