مسافرت دریایی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

(ابرابزار)
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
خط ۲۰: خط ۲۰:


== تاریخ دریانوردی ==
== تاریخ دریانوردی ==
{{همچنین ببینید|حضرت نوح(ع)}}
۱. آشنایی مردم عصر حضرت نوح با صنعت دریانوردی:
۱. آشنایی مردم عصر حضرت نوح با صنعت دریانوردی:
{{اصلی|حضرت نوح(ع)}}
* {{قرآن|وَ اصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنا وَ وَحْیِنا وَ لا تُخاطِبْنی فِی الَّذینَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ|ترجمه=و (اکنون) در حضور ما و طبق وحی ما، کشتی بساز! و درباره آنها که ستم کردند شفاعت مکن، که (همه) آنها غرق شدنی هستند!»|سوره= هود|آیه=۳۷}}
* {{قرآن|وَ اصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنا وَ وَحْیِنا وَ لا تُخاطِبْنی فِی الَّذینَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ|ترجمه=و (اکنون) در حضور ما و طبق وحی ما، کشتی بساز! و درباره آنها که ستم کردند شفاعت مکن، که (همه) آنها غرق شدنی هستند!»|سوره= هود|آیه=۳۷}}
۲. دریانوردی در زمان حضرت یونس:
۲. دریانوردی در زمان حضرت یونس:

نسخهٔ ‏۱ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۱۸

سؤال

آیات مربوط به سفر دریایی در قرآن کدامند؟


قرآن بیش از چهل مرتبه به داستان‌های دریایی اشاره کرده است از جمله سفر دریایی حضرت یونس،[۱] سوراخ کردن کشتی توسط خضر،[۲] کشتی حضرت نوح و نجات مؤمنان از طوفان،[۳] حرکت کشتی در دریا برای بهره‌وری انسان‌ها از موجودات دریایی و …،[۴] تفکر در شگفتی‌های دریا و دیدن نشانه‌های الهی در آن[۵]

دریانوردی در قرآن

۱. حرکت کشتی‌ها در دریا به فرمان خدا، زمینه‌ساز دریانوردی برای انسان:

  • ﴿هُوَ الَّذی یُسَیِّرُکُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ حَتَّی إِذا کُنْتُمْ فِی الْفُلْکِ وَ جَرَیْنَ بِهِمْ بِریحٍ طَیِّبَةٍ وَ فَرِحُوا بِها جاءَتْها ریحٌ عاصِفٌ وَ جاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ کُلِّ مَکانٍ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ أُحیطَ بِهِمْ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ لَئِنْ أَنْجَیْتَنا مِنْ هذِهِ لَنَکُونَنَّ مِنَ الشَّاکِرینَ؛ او کسی است که شما را در خشکی و دریا سیر می‌دهد؛ زمانی که در کشتی قرار می‌گیرید، و بادهای موافق آنان را (بسوی مقصد) حرکت می‌دهد و خوشحال می‌شوند، ناگهان طوفان شدیدی می‌وزد؛ و امواج از هر سو به سراغ آنها می‌آید؛ و گمان می‌کنند هلاک خواهند شد؛ در آن هنگام، خدا را از روی اخلاص می‌خوانند که اگر ما را از این گرفتاری نجات دهی، حتماً از سپاسگزاران خواهیم بود!(یونس:۲۲)
  • ﴿وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْأَنْهارَ؛ و کشتی‌ها را مسخّر شما گردانید، تا بر صفحه دریا به فرمان او حرکت کنند؛ و نهرها را (نیز) مسخّر شما نمود(ابراهیم:۳۲)
  • ﴿اللَّهُ الَّذی سَخَّرَ لَکُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ فیهِ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ؛ خداوند همان کسی است که دریا را مسخّر شما کرد تا کشتی‌ها بفرمانش در آن حرکت کنند و بتوانند از فضل او بهره گیرید، و شاید شکر نعمت‌هایش را بجا آورید!(جاثیه:۱۲)

۲. تمکّن انسان‌ها برای دریانوردی، جلوه‌ای از تکریم خداوند نسبت به آنان:

  • ﴿وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلی کَثیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضیلاً؛ ما آدمی‌زادگان را گرامی داشتیم؛ و آنها را در خشکی و دریا، (بر مرکب‌های راهوار) حمل کردیم؛ و از انواع روزی‌های پاکیزه به آنان روزی دادیم؛ و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده‌ایم، برتری بخشیدیم.(اسراء:۷۰)

۳. اعطای قدرت دریانوردی به انسان، جلوه‌ای از رحمت خدا:

  • ﴿رَبُّکُمُ الَّذی یُزْجی لَکُمُ الْفُلْکَ فِی الْبَحْرِ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ کانَ بِکُمْ رَحیماً؛ پروردگارتان کسی است که کشتی را در دریا برای شما به حرکت درمی‌آورد، تا از نعمت او بهره‌مند شوید؛ او نسبت به شما مهربان است.(اسراء:۶۶)
  • ﴿أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی الْأَرْضِ وَ الْفُلْکَ تَجْری فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ یُمْسِکُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلاَّ بِإِذْنِهِ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحیمٌ؛ آیا ندیدی که خداوند آنچه را در زمین است مسخّر شما کرد؛ و (نیز) کشتی‌هایی را که به فرمان او بر صفحه اقیانوسها حرکت می‌کنند؛ و آسمان را نگه می‌دارد، تا جز بفرمان او، بر زمین فرو نیفتند؟ خداوند نسبت به مردم رحیم و مهربان است!(حج:۶۵)
  • ﴿وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ یُرْسِلَ الرِّیاحَ مُبَشِّراتٍ وَ لِیُذیقَکُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ؛ و از آیات (عظمت) خدا این است که بادها را بعنوان بشارتگرانی می‌فرستد تا شما را از رحمتش بچشاند و کشتی‌ها بفرمانش حرکت کنند و از فضل او بهره گیرید؛ شاید شکرگزاری کنید.(روم:۴۶)

تاریخ دریانوردی

۱. آشنایی مردم عصر حضرت نوح با صنعت دریانوردی:

  • ﴿وَ اصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنا وَ وَحْیِنا وَ لا تُخاطِبْنی فِی الَّذینَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ؛ و (اکنون) در حضور ما و طبق وحی ما، کشتی بساز! و درباره آنها که ستم کردند شفاعت مکن، که (همه) آنها غرق شدنی هستند!»(هود:۳۷)

۲. دریانوردی در زمان حضرت یونس:

  • ﴿وَ إِنَّ یُونُسَ لَمِنَ الْمُرْسَلینَ. إِذْ أَبَقَ إِلَی الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ؛ و یونس از رسولان است. به خاطر بیاور زمانی را که به سوی کشتی پر (از جمعیّت و بار) فرار کرد.(صافت:۱۴۰–۱۳۹)

۳. رواج دریانوردی در زمان حضرت خضر و موسی:

  • ﴿فَانْطَلَقا حَتَّی إِذا رَکِبا فِی السَّفینَةِ خَرَقَها قالَ أَ خَرَقْتَها لِتُغْرِقَ أَهْلَها لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً إِمْراً؛ آن دو به راه افتادند؛ تا آن که سوار کشتی شدند، (خضر) کشتی را سوراخ کرد. (موسی) گفت: آیا آن را سوراخ کردی که اهلش را غرق کنی؟! راستی که چه کار بدی انجام دادی(کهف:۷۱)

نعمت دریانوردی

۱. دریانوردی، نعمت شایان شکرگزاری:

  • ﴿أَ لَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْکَ تَجْری فِی الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِیُرِیَکُمْ مِنْ آیاتِهِ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ؛ آیا ندیدی کشتی‌ها بر دریاها به فرمان خدا، و به نعمت او حرکت می‌کنند تا بخشی از آیاتش را به شما نشان دهد؟! در اینها نشانه‌هایی است برای کسانی که شکیبا و شکرگزارند!(لقمان:۳۱)
  • ﴿اللَّهُ الَّذی سَخَّرَ لَکُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ فیهِ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ؛ خداوند همان کسی است که دریا را مسخّر شما کرد تا کشتی‌ها بفرمانش در آن حرکت کنند و بتوانند از فضل او بهره گیرید، و شاید شکر نعمت‌هایش را بجا آورید!(جاثیه:۱۲)

۲. تسخیر دریا برای بهره‌وری از نعمت‌های خداوند:

  • ﴿وَ هُوَ الَّذی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَی الْفُلْکَ مَواخِرَ فیهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ؛ او کسی است که دریا را مسخّر (شما) ساخت تا از آن، گوشت تازه بخورید؛ و زیوری برای پوشیدن (مانند مروارید) از آن استخراج کنید؛ و کشتیها را می‌بینی که سینه دریا را می‌شکافند تا شما (به تجارت پردازید و) از فضل خدا بهره گیرید؛ شاید شکر نعمتهای او را بجا آورید!(نحل:۱۴)

آثار معنوی و اقتصادی دریانوردی

۱- دریا از منابع عمده مواد پروتئینی است؛ یعنی خدا دریا را رام و در فرمان بشریت قرار داد، راه سفرهای دریایی و استخراج منافع دریا را آسان ساخت، تا از دریا انواع ماهی، صدف و … بدست آورده شود. دریا زمینه و مسیری است برای حمل وسایل و کالاهای بزرگ از جایی به جای دیگر؛ و بهره‌برداری از راه‌های دریایی دارای فواید اقتصادی و حیاتی بسیار مهم است.[۶]

۲- دریا از مهم‌ترین منابع شناخت زندگی (و اسرار حیات) و گسترش دادن آفاق تجربه‌های علمی است، از جمله در باره انواع گوناگون جانوران یعنی آفریدن باد و آب به صورتی که حرکت کشتی در آن امکان‌پذیر باشد (و با قانونمند ساختن این امور)، به حرکت درآورد، تا با سوار شدن بر کشتی‌ها بر روی آب، به جستجوی فضل و نعمت خدای متعال بپردازید و امور بازرگانی و معاملات خویش را سامان دهید.[۷]

۳- دریا گردشگاه و تفریح‌گاه بزرگی است برای سفر کردن و به سیاحت پرداختن، و همچنین است ساحل‌های آن و فواید و منافعی که در آن‌ها وجود دارد.

۴- دریا از جمله راه‌های خداشناسی و پی‌بردن به وحدانیت و یگانگی خدا است، هم از لحاظ بدیع بودن آفرینش آن و هم از لحاظ بزرگی و شگفتی‌هایی که در آن وجود دارد.[۸]


منابع

  1. سوره انبیاء: آیه 88-87.
  2. سوره کهف: آیه 82-60
  3. سوره هود: آیه 48-36.
  4. سوره نحل: آیه14؛ سوره اسراء: آیه 66.
  5. سوره لقمان: آیه31.
  6. طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش، ج6، ص545.
  7. طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش، ج6، ص545.
  8. حکیمی، محمدرضا و حکیمی، محمد و حکیمی، علی، الحیاة، ترجمه احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1380، ج‏5، ص521.

الگو:تکمیل مقاله=