دیدگاه قرآن درباره برزخ: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۰

سؤال

دیدگاه قرآن را درباره برزخ و خصوصیات آن تشریح فرمائید؟

قرآن در آیه ۱۰۰ سوره مومنون به عالم برزخ تصریح کرده است. از آیات دیگر هم می‌توان عالم برزخ را اثبات کرد. برزخ در قرآن به جهانی گفته می‌شود بین دنیا و آخرت و مدت آن از مرگ انسان است تا برانگیخته‌شدن او. در برزخ حیات واقعی وجود دارد و پاداش و عذاب داده می‌شود.

برزخ در لغت و اصطلاح

واژه برزخ در اصل به معنی چیزی است که در میان دو شیء حائل می‌شود و نمی‌گذارد به هم برسند.^[۱]

به حسب اصطلاح به عالمی که میان دنیا و عالم آخرت قرار گرفته است، برزخ گفته می‌شود.^[۲] از عالم برزخ به عالم ارواح، عالم قبر^[۳] و عالم مثالی^[۴] نیز تعبیر می‌شود.

برزخ از دیدگاه قرآن

انسان، بعد از مرگ و پیش از برپایی قیامت، دورانی زیاد در عالم قبر و برزخ می‌گذراند: ﴿وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلی یَوْمِ یُبْعَثُون؛ و پشت سر آنها برزخی است، تا روزی که برانگیخته می‌شوند.﴾(مومنون:۱۰۰) این آیه دلالت روشنی بر وجود چنین عالمی دارد و تنها آیه‌ای است که کلمه برزخ را به صراحت بیان نموده است.

مراد از این برزخ، عالم قبر است و مردم در آن عالم که عالم بعد از مرگ است، زندگی می‌کنند تا قیامت برسد.^[۵] و تعبیر «الی یوم یبعثون» (تا روز قیامت)، گواه بودن برزخ میان دنیا و آخرت است.^[۶]

برای انسان در برزخ حیات واقعی وجود دارد:

﴿وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فی سَبیلِ اللَّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْیاءٌ وَ لکِنْ لا تَشْعُرُون؛ به آنها که در راه خدا کشته شدند مرده مگوئید بلکه آنها زنده‌اند ولی شما نمی‌فهمید.﴾(بقره:۱۵۴) آیه شریفه می‌تواند از ادله اثبات برزخ باشد، و هم دلیل بر وجود حیات واقعی در آن عالم است.
﴿قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلی خُرُوجٍ مِنْ سَبیل؛ آنها می‌گویند: پروردگارا ما را دوبار می‌راندی و دوبار زنده کردی، اکنون به گناهان خود معترفیم، آیا راهی برای خارج شدن از دوزخ وجود دارد؟﴾(مومن:۱۱)

مفسران گفته‌اند که منظور از دو بار میراندن، مرگ در پایان عمر و مرگ در پایان برزخ است؛ منظور از دو مرتبه زنده شدن، زنده شدن برزخی و زنده شدن در قیامت است.^[۷]

پیرامون برزخ آیات دیگری نیز وجود دارد.^[۸]

پاداش و عذاب برزخ

آیات قرآنی به پاداش و نعمت و عذاب جهان برزخ اشاره شده است، یعنی در برزخ نیز بهشت و دوزخ برزخی داریم که مؤمنان در آن متنعم و کافران گرفتار عذابند. نمونه بارز، پاداش شهیدان است که در قرآن آمده است: ﴿شهدا زنده‌اند و نزد پروردگارشان روزی داده می‌شوند﴾(آل‌عمران:۱۶۹) روشن است که شهیدان خصوصیتی ندارند، چرا که قرآن گروهی از صالحان و خاصان را همین‌طور از آنها شمرده است.^[۹]

در مورد عذاب و دوزخ برزخی، خداوند درباره طاغیان همچون آل‌فرعون می‌فرماید: ﴿مجازات دردناک آنها همان آتش است که هر صبح و شام بر آتش عرضه می‌شوند، و روزی که قیامت برپا می‌گردد و دستور می‌دهد، آل فرعون را در اشد عذاب وارد کنید.﴾(مومن:۴۶)

این آیه به خوبی دلالت دارد که عذاب اول، عذاب برزخی است که بعد از این دنیا و قبل از قیام قیامت است و کیفیت آن عرضه و نزدیکی به آتش دوزخ است. و عذاب دوم مربوط به دوزخ در روز رستاخیز است که هنوز کسی وارد آن نشده است.^[۱۰]

درباره قوم نوح چنین آمده است: ﴿... اغرقوا فادخلوا ناراً…؛ غرق گشتند و داخل آتش شدند.﴾(نوح:۲۵) مراد از این داخل آتش شدن همان آتشی است که در برزخ است.

بهشت و دوزخ دیگری در عالم برزخ است که نمونه‌ای از بهشت و دوزخ رستاخیز است.

مطالعه بیشتر

برزخ و معاد از دیدگاه قرآن و روایات، محسنی دایکندی.
معاد، سید عبدالحسین دستغیب، انتشارات دار الکتاب، قم.
معاد، محسن قرائتی.

منابع

↑ حسيني زبيدي، محمد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، بيروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۶۰. مصطفوى، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۲۵۲.
↑ قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۸۱.
↑ رضايى اصفهانى، محمدعلى، تفسير قرآن مهر، قم، پژوهشهاى تفسير و علوم قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۷ش، ج۱۴، ص۹۸.
↑ عضيمه، صالح، معنا شناسى واژگان قرآن، مشهد آستان قدس رضوى، شركت به نشر، چاپ اول، 1380ش، ص121.
↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۹۷ق، ج۱۵، ص۶۸. طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء تراث العربی، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۱۸.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۳ش، ج۱۴، ص۳۱۵.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، داراکتب الاسلامیه، ج۲۴، ص۴۳.
↑ سوره آل عمران، آیه ۱۶۹–۱۷۰. سوره مؤمن، آیه ۴۶–۴۷. سوره نوح، آیه ۲۵. سوره روم، آیه ۵۵.
↑ سوره نساء، آیه۶۹؛ که صدیقین و شهدا و صالحان در کنار هم آورده شده است.
↑ مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، تهران، داالکتب الاسلامیه، ج۲۴، ص۱۱۵.

[1] حسيني زبيدي، محمد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، بيروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۶۰. مصطفوى، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۲۵۲.

[2] قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۸۱.

[3] رضايى اصفهانى، محمدعلى، تفسير قرآن مهر، قم، پژوهشهاى تفسير و علوم قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۷ش، ج۱۴، ص۹۸.

[4] عضيمه، صالح، معنا شناسى واژگان قرآن، مشهد آستان قدس رضوى، شركت به نشر، چاپ اول، 1380ش، ص121.

[5] طباطبایی، محمد حسین، المیزان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۹۷ق، ج۱۵، ص۶۸. طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء تراث العربی، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۱۸.

[6] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۳ش، ج۱۴، ص۳۱۵.

[7] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، داراکتب الاسلامیه، ج۲۴، ص۴۳.

[8] سوره آل عمران، آیه ۱۶۹–۱۷۰. سوره مؤمن، آیه ۴۶–۴۷. سوره نوح، آیه ۲۵. سوره روم، آیه ۵۵.

[9] سوره نساء، آیه۶۹؛ که صدیقین و شهدا و صالحان در کنار هم آورده شده است.

[10] مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، تهران، داالکتب الاسلامیه، ج۲۴، ص۱۱۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-ديدگاه قرآن را درباره برزخ و خصوصيات آن تشريح فرمائيد؟
+دیدگاه قرآن را درباره برزخ و خصوصیات آن تشریح فرمائید؟
 {{پایان سوال}}
-{{پاسخ}}
+{{پاسخ}}[[قرآن]] در آیه ۱۰۰ [[سوره مومنون]] به عالم برزخ تصریح کرده است. از آیات دیگر هم می‌توان عالم برزخ را اثبات کرد. [[برزخ]] در قرآن به جهانی گفته می‌شود بین دنیا و آخرت و مدت آن از مرگ انسان است تا برانگیخته‌شدن او. در برزخ حیات واقعی وجود دارد و پاداش و عذاب داده می‌شود.
-==برزخ در لغت و اصطلاح==
-واژه برزخ در اصل به معني چيزي است كه در ميان دو شيء حائل مي‌شود و نمي‌گذارد به هم برسند.}}<ref>قرشي، سيد علي اكبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۱۸۱.</ref>
+== برزخ در لغت و اصطلاح ==
+واژه برزخ در اصل به معنی چیزی است که در میان دو شیء حائل می‌شود و نمی‌گذارد به هم برسند.<ref>حسيني زبيدي، محمد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، بيروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۶۰. مصطفوى، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۲۵۲.</ref>
-به حسب اصطلاح به عالمي كه ميان دنيا و عالم آخرت قرار گرفته است، برزخ گفته مي‌شود. از عالم برزخ به عالم ارواح، ‌عالم قبر، و عالم مثالي<ref>برزخ را عالم مثالي مي‌گويند چون مثل اين عالم است البته از لحاظ صورت و شكل ولي از لحاظ ماده و خواص و خصوصيات فرق مي‌كند. «ر.ك: دستغيب، معاد، ص۳۲.»</ref> نيز تعبير مي‌شود.
+به حسب اصطلاح به عالمی که میان دنیا و عالم آخرت قرار گرفته است، برزخ گفته می‌شود.<ref>قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> از عالم برزخ به عالم ارواح، عالم قبر<ref>رضايى اصفهانى، محمدعلى، تفسير قرآن مهر، قم، پژوهشهاى تفسير و علوم قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۷ش، ج۱۴، ص۹۸.</ref> و عالم مثالی<ref>عضيمه، صالح، معنا شناسى واژگان قرآن، مشهد آستان قدس رضوى، شركت به نشر، چاپ اول، 1380ش، ص121.</ref> نیز تعبیر می‌شود.
-برزخ از ديدگاه قرآن: از آيات، استفاده مي‌شود كه انسان، بعد از مرگ و پيش از برپايي قيامت، دوراني زياد در عالم قبر و برزخ مي‌گذراند.
+== برزخ از دیدگاه قرآن ==
+انسان، بعد از مرگ و پیش از برپایی [[قیامت]]، دورانی زیاد در عالم قبر و برزخ می‌گذراند: {{قرآن|وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلی یَوْمِ یُبْعَثُون|ترجمه=و پشت سر آنها برزخی است، تا روزی که برانگیخته می‌شوند.|سوره=مومنون|آیه=۱۰۰}} این آیه دلالت روشنی بر وجود چنین عالمی دارد و تنها آیه‌ای است که کلمه برزخ را به صراحت بیان نموده است.
-{{قرآن|وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى‏ يَوْمِ يُبْعَثُون<ref>مؤمنون/۱۰۰.</ref> (... و پشت سر آنها برزخي است، تا روزي كه برانگيخته مي‌شوند.)
+مراد از این برزخ، عالم قبر است و مردم در آن عالم که عالم بعد از مرگ است، زندگی می‌کنند تا قیامت برسد.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۹۷ق، ج۱۵، ص۶۸. طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء تراث العربی، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۱۸.</ref> و تعبیر «الی یوم یبعثون» (تا روز قیامت)، گواه بودن برزخ میان دنیا و آخرت است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۳ش، ج۱۴، ص۳۱۵.</ref>
-آيه شريفه دلالت روشني بر وجود چنين عالمي دارد و تنها آيه ‌اي است كه كلمه برزخ را به صراحت بيان نموده است.
+برای انسان در برزخ حیات واقعی وجود دارد:
+* {{قرآن|وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فی سَبیلِ اللَّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْیاءٌ وَ لکِنْ لا تَشْعُرُون|ترجمه=به آنها که در راه خدا کشته شدند مرده مگوئید بلکه آنها زنده‌اند ولی شما نمی‌فهمید.|سوره=بقره|آیه=۱۵۴}} آیه شریفه می‌تواند از ادله اثبات برزخ باشد، و هم دلیل بر وجود حیات واقعی در آن عالم است.
+* {{قرآن|قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلی خُرُوجٍ مِنْ سَبیل|ترجمه=آنها می‌گویند: پروردگارا ما را دوبار می‌راندی و دوبار زنده کردی، اکنون به گناهان خود معترفیم، آیا راهی برای خارج شدن از دوزخ وجود دارد؟|سوره=مومن|آیه=۱۱}}
-پس مراد به اين برزخ، عالم قبر است و مردم در آن عالم كه عالم بعد از مرگ است، زندگي مي‌كنند، تا قيامت برسد.}}<ref>طباطبايي، سيد محمد حسين، الميزان، تهران، دارالکتب الاسلاميه، ۱۳۹۷ هـ ق، ج۱۵، ص۶۸. طبرسي، فضل، مجمع البيان في تفسير القرآن، بيروت، داراحياء تراث العربي، ۱۳۷۹ هـ ق، ج۴، ص۱۱۸.</ref> و تعبير «الي يوم يبعثون» (تا روز قيامت)، گواه بودن برزخ ميان دنيا و آخرت است.<ref>مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتاب الاسلاميه، ۱۳۵۳ هـ ش، ج۱۴، ص۳۱۵.</ref>
+مفسران گفته‌اند که منظور از دو بار میراندن، مرگ در پایان عمر و مرگ در پایان برزخ است؛ منظور از دو مرتبه زنده شدن، زنده شدن برزخی و زنده شدن در قیامت است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، داراکتب الاسلامیه، ج۲۴، ص۴۳.</ref>
-اين آيه مباركه تنها وجود عالمي را بنام «برزخ» اثبات مي‌كند، اما در آن، حيات وجود دارد يا نه؟ ساكت است و لكن از آيات ديگري استفاده مي‌شود كه در آن منشاء حيات واقعي براي انسان وجود دارد، كه آن را بيان مي‌نمائيم.
+پیرامون برزخ آیات دیگری نیز وجود دارد.<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۶۹–۱۷۰. سوره مؤمن، آیه ۴۶–۴۷. سوره نوح، آیه ۲۵. سوره روم، آیه ۵۵.</ref>
-{{قرآن|وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ في‏ سَبيلِ اللَّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْياءٌ وَ لكِنْ لا تَشْعُرُون<ref>بقره ، ۱۵۴.</ref> (به آنها كه در راه خدا كشته شدند مرده مگوئيد بلكه آنها زنده ‌اند ولي شما نمي‌فهميد.)
+== پاداش و عذاب برزخ ==
+آیات قرآنی به پاداش و نعمت و [[عذاب]] جهان برزخ اشاره شده است، یعنی در برزخ نیز بهشت و دوزخ برزخی داریم که مؤمنان در آن متنعم و کافران گرفتار عذابند. نمونه بارز، پاداش شهیدان است که در قرآن آمده است: {{قرآن|ترجمه=شهدا زنده‌اند و نزد پروردگارشان روزی داده می‌شوند|سوره=آل‌عمران|آیه=۱۶۹}} روشن است که شهیدان خصوصیتی ندارند، چرا که قرآن گروهی از صالحان و خاصان را همین‌طور از آنها شمرده است.<ref>سوره نساء، آیه۶۹؛ که صدیقین و شهدا و صالحان در کنار هم آورده شده است.</ref>
-آيه فوق از دلائل روشن اثبات جهان برزخ است و به روشني بر اين كه بعد از زندگي دنيا، و قبل از قيامت زندگي به نام «برزخ» هست،}}<ref>الميزان، ج۱، ص۳۴۷، تفسير نمونه، ج۱، ص۵۲۱، پيام قرآن، ج۵، ص۴۴۸، مجمع البيان، ج۱، ص۲۳۶.</ref> دلالت مي‌كند، و مي‌رساند كه شهيدان در راه خدا پس از مرگ زنده ‌اند ولي زندگي و كيفيت آن براي ما قابل درك نيست.
+در مورد عذاب و دوزخ برزخی، خداوند درباره طاغیان همچون آل‌فرعون می‌فرماید: {{قرآن|ترجمه=مجازات دردناک آنها همان آتش است که هر صبح و شام بر آتش عرضه می‌شوند، و روزی که قیامت برپا می‌گردد و دستور می‌دهد، آل فرعون را در اشد عذاب وارد کنید.|سوره=مومن|آیه=۴۶}}
-پس آيه شريفه مي‌تواند از ادله اثبات برزخ باشد، و هم دليل بر وجود حيات واقعي در آن عالم است.
+این آیه به خوبی دلالت دارد که عذاب اول، عذاب برزخی است که بعد از این دنیا و قبل از قیام قیامت است و کیفیت آن عرضه و نزدیکی به آتش دوزخ است. و عذاب دوم مربوط به دوزخ در روز رستاخیز است که هنوز کسی وارد آن نشده است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، تهران، داالکتب الاسلامیه، ج۲۴، ص۱۱۵.</ref>
-{{قرآن|قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَ أَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلى‏ خُرُوجٍ مِنْ سَبيل<ref>مؤمن/۱۱.</ref> (آنها مي‌گويند: پروردگارا ما را دوبار ميراندي و دوبار زنده كردي، اكنون به گناهان خود معترفيم، آيا راهي براي خارج شدن از دوزخ وجود دارد؟)
+درباره قوم نوح چنین آمده است: {{قرآن|... اغرقوا فادخلوا ناراً…|ترجمه=غرق گشتند و داخل آتش شدند.|سوره=نوح|آیه=۲۵}}  مراد از این داخل آتش شدن همان آتشی است که در برزخ است.
-در اين كه منظور از «دوبار ميراند» و «دوبار زنده كردن» چيست؟ مفسران چندين تفسير ذكر كرده ‌اند كه از ميان همه اين تفاسير، اين تفسير مناسب است كه منظور از دو بار، ميراندن، مرگ در پايان عمر و مرگ در پايان برزخ است. و منظور از دو مرتبه احياء، احياي برزخي و احياي در قيامت است.}}<ref>مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، داراکتاب الاسلاميه، ج۲۴، ص۴۳، ج۲۴، ص۴۳.</ref> و<ref>آيات ديگر پيرامون عالم برزخ، سوره آل عمران آيه ۱۶۹ـ۱۷۰؛ سوره مؤمن آيه ۴۶ـ۴۷؛ سوره نوح آيه ۲۵؛ سوره روم آيه ۵۵.</ref>
+[[بهشت]] و [[دوزخ]] دیگری در عالم برزخ است که نمونه‌ای از بهشت و دوزخ [[رستاخیز]] است.
-==پاداش و عذاب برزخ==
-در آيات قرآني به پاداش و نعمت و عذاب جهان برزخ اشاره شده است، يعني در برزخ نيز بهشت و دوزخ برزخي داريم كه شهيدان و مؤمنان پيشرو در آن متنعم و طاغيان و كافران گرفتار عذابند. نمونه بارز، پاداش شهيدان است كه در قرآن مجيد آمده است: «شهدا زنده ‌اند و نزد پروردگارشان روزي داده مي‌شوند»<ref>آل عمران/۱۶۹.</ref> البته روشن است كه شهيدان خصوصيتي ندارند، چرا كه قرآن گروهي از صالحان و خاصان را همين طور از آنها شمرده است.<ref>نساء/ ۶۹؛ كه صديقين و شهدا و صالحان در كنار هم آورده شده است.</ref>
+== مطالعه بیشتر ==
+* برزخ و معاد از دیدگاه قرآن و روایات، محسنی دایکندی.
+* معاد، سید عبدالحسین دستغیب، انتشارات دار الکتاب، قم.
+* معاد، محسن قرائتی.
-با اين آيه شريفه كه {{قرآن|قيلَ ادْخُلِ الْجَنَّه قالَ يا لَيْتَ قَوْمي‏ يَعْلَمُو<ref>يس/۲۶.</ref> (درباره‌ي مجاهدي كه جان بر كف به نام حبيب نجار}}<ref>ر.ك، تفسير نمونه، ج۱۸، ص۳۴۸.</ref> نازل شده است. مسلماً اين بهشت، بهشت جاويدان رستاخيز نيست، بلكه بهشت برزخي است. چون كه بر طبق آيات ورود در آن بهشت جاويدان رستاخيز، در قيامت پس از حساب محشر صورت خواهد گرفت و هنوز كسي داخل آن نشده است.
+== منابع ==
+{{پانویس|۲}}
-و يا در مورد عذاب و دوزخ برزخي، خداوند متعال درباره طاغيان همچون آل فرعون مي‌فرمايد: «مجازات دردناك آنها همان آتش است كه هر صبح و شام بر آتش عرضه مي‌شوند، و روزي كه قيامت برپا مي‌گردد و دستور مي‌دهد، آل فرعون را در اشد عذاب وارد كنيد.»<ref>مؤمن/۴۶.</ref>
-از آنجا كه آيه شريفه مي‌فرمايد: كه آنها صبح و شام بر آتش عرضه مي‌شوند، اما در قيامت آنها را وارد و عذاب مي‌كند، اين به خوبي دلالت دارد كه عذاب اول عذاب برزخي است كه بعد از اين دنيا و قبل از قيام قيامت است، و كيفيت آن عرضه و نزديكي به آتش دوزخ است، و عذاب دوم مربوط به دوزخ در روز رستاخيز است كه هنوز كسي وارد آن نشده است.<ref>مکارم شيرازي، ناصر؛ تفسير نمونه، تهران، داالکتب الاسلاميه، ج۲۴، ص۱۱۵.</ref>
-و درباره‌ي قوم نوح چنين آمده است: {{قرآن|... اغرقوا فادخلوا ناراً...<ref>نوح/۲۵.</ref> يعني قوم نوح به خاطر خطاهاي زيادي كه داشتند غرق شدند و داخل آتش شدند.
-مراد از اين داخل آتش شدن همان آتشي است كه در برزخ است.
-نتيجه بيان اين آيات اين شد، بهشت و دوزخ ديگري در عالم برزخ است كه نمونه ‌اي از بهشت و دوزخ رستاخيز است. چنانكه در روايات امير مؤمنان علي(ع) در مورد قبر وارد شده است: «قبر باغي از باغ‌ هاي بهشت است نام حفره ‌اي كه حفره‌ هاي برزخ.»<ref>طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، تهران، دارالکتب الاسلاميه، ۱۳۹۷ هـ ق، ج۲۰، ص۱۰۹.</ref>
-==خصوصيات برزخ==
-الف) از روايات بسياري استفاده مي‌شود هنگامي كه انساني را در قبر گذاشتيد دو فرشته از فرشته‌ هاي الهي به نام‌ هاي نكير و منكر به سراغ او مي‌آيند، و از اصول عقايد او، توحيد و نبوت و ولايت، و از چگونگي مصرف كردن عمر در طرق مختلف، و طريق كسب اموال و مصرف آنها از او سئوال مي‌كنند.<ref>مجلسي، محمد باقر؛ بحارالانوار، بيروت، موسسه الوفا، ۱۴۰۴ هـ ق، ج۶، ص۲۱۲، باب ۸، احوال برزخ و ... .</ref>
-ب) فشار قبر: به نظر مي‌رسد كه فشار قبر اولين نقطه كيفرهاي عالم برزخ است. و طبق روايات زيادي وجود فشار قبر امري مسلم است. چنانكه رسول خدا(ص) فرمودند: «هيچ مؤمني نيست مگر اين كه فشاري در قبر دارد.»<ref>همان، ص۲۲۱.</ref>
-ج) ارتباط برزخ با اين جهان: روايات متعددي وجود دارد كه نشان مي‌دهد روح به هنگام انتقال به عالم برزخ به كلي از دنيا بريده نمي‌شود، بلكه گهگاه با آن ارتباط برقرار مي‌كند.
-محتواي يكي از روايات اين است كه «افراد با ايمان، و حتي افراد بي‌ايمان گهگاه به ديدار خانواده خود مي‌آيند. مؤمنان تنها خوبي‌ها و خوشي‌ هاي خانواده خود را مي‌بينند و خوشحال مي‌شوند، و كافران تنها بدي‌ها و ناخوشي‌ها را و غمگين مي‌شوند.»<ref>کليني، محمد؛ اصول کافي، تهران، دارالکتب الاسلاميه، ۱۳۶۵ هـ ش، ج۳، ص۲۳۰، حديث ۱.</ref>
-{{پایان پاسخ}}
-{{مطالعه بیشتر}}
-==مطالعه بيشتر==
-۱. پيام قرآن، ناصر مكارم شيرازي، ج۵، انتشارات امير المؤمنين، قم.
-۲. الميزان، سيد محمد حسين طباطبائي، ج۱۵، انتشارات مؤسسه الاعلمي، بيروت.
-۳. معاد، سيد عبدالحسين دستغيب، انتشارات دار الكتاب، قم.
-۴. معاد، محسن قرائتي.
-{{پایان مطالعه بیشتر}}
-==منابع==
-<references />
 {{شاخه
   | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
-|شاخه فرعی۱ = معادشناسی در قرآن
+| شاخه فرعی۱ = معاد در قرآن
-|شاخه فرعی۲ = برزخ و قیامت
+| شاخه فرعی۲ = برزخ و قیامت
-|شاخه فرعی۳ =
+| شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه = شد
-  | تیترها =
+  | تیترها = شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش = شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی = شد
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+  | بازبینی نویسنده =
-  | تکمیل =
+ | ارزیابی کمی =
-  | اولویت =
+  | تکمیل =
-  | کیفیت =
+  | اولویت = ج
+  | کیفیت = ج
 }}
 {{پایان متن}}