شرایط شفاعت‌شوندگان: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (Aslanzadeh صفحه کسانی که به شفاعت می‌رسند را به شرایط شفاعتشوندگان منتقل کرد)
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
 
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۲: خط ۲:


{{سوال}}
{{سوال}}
در مورد شفاعت اهل بیت در قیامت توضیح دهید. چه کسانی به این شفاعت می‌رسند؟
چه کسانی مورد شفاعت واقع می‌شوند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
طبق قرآن و روایات پیامبر اسلام(ص)، اهل‌بیت(ع)، قرآن، ملائکه و مؤمنان اجازه شفاعت دارند. شفاعت شرایطی دارد که فرد باید آن را در خود ایجاد کند تا بتواند مشمول شفاعت شود.
در روایات و برخی از آیات، شرایط وقوع شفاعت، به صورت سلبی، بیان شده است؛ یعنی داشتن برخی خصلت‌ها و انجام برخی رفتارها موجب می‌شود که شخص از شفاعتِ شفاعت‌کنندگان محروم شود که عمده این روایات و شرایط را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:


==معنای شفاعت==
== توحید و عدم شرک ==
{{نوشتار اصلی| معنای شفاعت}}
کلمه شفاعت از ریشه شفع به معنی جفت و ضمیمه کردن چیزی به مثل خودش گرفته شده است. مفهوم شفاعت بر محور دگرگونی و تغییر موضوع به شفاعت شونده است. شخص شفاعت شونده موجباتی فراهم می‌سازد که از یک وضع نامطلوب بیرون آمده و به وسیله ارتباط با شفیع، خود را در وضع مطلوبی قرار دهد که شایسته بخشودگی گردد. شفاعت دارای قیود و شرایطی دارد. طبق قرآن و روایات پیامبر اسلام(ص)، اهل‌بیت(ع)، قرآن، ملائکه و مؤمنان اجازه شفاعت دارند.


==شفاعت کنندگان==
توحید و عدم شرک، شرط شفاعت است. از پیامبر اکرم(ص) روایت شده است که «شفاعت اختصاص به گروه مؤمنین از اهل توحید دارد و اهل شک و شرک و نیز اهل کفر و عناد از آن محروم‌اند.»<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۸، ص۵۸، باب ۲۱، حدیث ۷۵.</ref> در قرآن نیز تأکید شده است بر اینکه شرک گناهی نابخشودنی است. {{قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَك بِهِ…|ترجمه=محققاً خدا گناه شرک را نخواهد بخشید|سوره=نساٰء(۴)|آیه=۴۸}}
همچنین پیامبر اکرم(ص) فرموده است: «من در روز قیامت شفاعت می‌کنم و شفاعتم پذیرفته می‌شود، و علی هم شفاعت می‌کند و شفاعت او نیز پذیرفته می‌شود و اهل بیت من نیز شفاعت می‌کنند و شفاعت آنان هم پذیرفته می‌شود.<ref>ابن شهر آشوب محمّدبن علی، مناقب آل ابی طالب ۲/۱۵، المکتبه الحیدریه النجف الأشرف، ۱۳۷۶.</ref>


امام صادق(ع) می‌فرمایند: «در روز قیامت ما برای شیعیان گناهکارمان شفاعت می‌کنیم، امّا نیکوکاران را خدا نجات داده است.»<ref>صدوق محمّد، خصال، ص۶۲۴، منشورات جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه فی قم، ۱۴۰۳ق.</ref>
== اعتقاد به شفاعت ==


== افرادی که مشمول شفاعت می‌شوند ==
اعتقاد به شفاعت، شرط بهره‌مندی از شفاعت است. [[امام رضا(ع)]] از [[امام علی(ع)]] نقل می‌کند: مَنْ کَذَّبَ بِشَفَاعَه رَسُولِ اللَّهِ(ص) لَمْ تَنَلْه؛<ref>بحارالانوار، ج۸، ص۴۰، باب ۲۱، حدیث ۲۵</ref>کسی که شفاعت پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) را انکار کند، در قیامت از آن بهره نخواهد داشت؛ و نیز از پیامبر(ص) رسیده است که: شَفاعَتِی یَومَ القِیامَه حَقٌّ، فَمَن لَم یُؤمِنْ بها لَم یَکُن مِن أهلِها؛<ref>میزان‌الحکمه، محمدی ری‌شهری، ج۲، ص۱۴۷۳، شماره ۹۴۸۹، دارالحدیث، (۵ جلدی)</ref> شفاعت من برای امت در قیامت حق است و کسی که اعتقاد به آن نداشته باشد، اهل شفاعت من نخواهد بود.
شرایطی وجود دارد تا شخص بتواند مورد شفاعت قرار گیرد. گناهانی مانند ظلم، شخص را از شفاعت دور می‌کنند: {{قرآن|مَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ حَمِیمٍ وَلَا شَفِیعٍ یُطَاعُ
| ترجمه = برای ستمکاران دوستی وجود ندارد، و نه شفاعت کننده‌ای که شفاعتش پذیرفته شود.
| سوره = غافر
| آیه = ۱۸
}}، افراد باید برای برقرار ساختن ارتباط با خداوند از گناه توبه کنند و یا حداقل در آستانه توبه قرار گیرند، خلافکاری و شکستن قوانین الهی را متوقف سازند یا لااقل تقلیل دهند و ایمان به خدا و رستاخیز را در خود زنده نگه دارند و قوانین و مقررات او را محترم بشمارند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ۱/۲۳۶، دار الکتب الإسلامیه ۱۳۷۴.</ref>


علامه طباطبایی بعد از بحث طولانی می‌گوید: «شفاعت وسیله نجات گناهکاران از اصحاب یمین است، در قرآن می‌فرماید: {{قرآن|إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ|ترجمه=اگر از گناهان بزرگی که از آن نهی می‌شوید پرهیز کنید، گناهان کوچک شما را می‌پوشانیم|سوره=نساء(۴)|آیه۳۱=}} منظور آیه این است که گناهان صغیره را خدا می‌آمرزد و احتیاجی به شفاعت ندارد، پس مورد شفاعت آن عدّه از اصحاب یمین اند، که گناهان کبیره از آنان تا روز قیامت باقی مانده، و به وسیله توبه یا اعمال حسنه دیگر از بین نرفته است، هم چنان که رسول خدا فرمود: شفاعتم تنها مربوط به اهل کبائر از امتم است، و امّا نیکوکاران هیچ ناراحتی ندارند.»<ref>علامه طباطبائی محمد حسین، المیزان ترجمه سید محمّد باقر موسوی همدانی ۱/۲۸۴، پیشین.</ref>
== عدم دشمنی و عداوت با اهل بیت(ع) ==


رسول خدا(ص) فرمود: «هنگامی که در مقام محمود (مقام شفاعت) قرار گیرم، برای آن افراد از امّتم که مرتکب گناهان بزرگ شده‌اند شفاعت می‌کنم و خداوند شفاعتم را درباره آنان می‌پذیرد، به خدا سوگند برای کسانی که ذرّیه و فرزندان مرا آزار کرده باشند شفاعت نمی‌کنم.»<ref>شیخ حر عاملی محمّد بن الحسن، الفصول المهمه فی اصول الائمه، ص۳۶۰، پیشین.</ref>
دشمنی با اهل بیت(ع) مانع شفاعت است. [[امام باقر(ع)]] می‌فرماید: لَوْ أَنَّ کُلَّ مَلَکٍ خَلَقَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کُلَّ نَبِیٍّ بَعَثَهُ اللَّهُ وَ کُلَّ صِدِّیقٍ وَ کُلَّ شَهِیدٍ شَفَعُوا فِی نَاصِبٍ لَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ أَنْ یُخْرِجَهُ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ مِنَ النَّارِ مَا أَخْرَجَهُ اللَّهُ أَبَداً وَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ ماکِثِینَ فِیهِ أَبَدا؛<ref>بحارالانوار، ج۲۷، ص۲۳۴، باب ۱۰، حدیث ۴۷.</ref> اگر همه فرشتگانی که خدا آفریده است و تمام پیامبرانی که مبعوث نموده است و همه راستگویان و شهدای راه خدا، برای کسی که دشمنی با اهل بیت(ع) دارد، شفاعت کنند تا او را خداوند از آتش نجات دهد، هرگز خداوند وی را از جهنم بیرون نخواهد کرد چون خودش فرموده است که آنان در جهنم برای همیشه باقی می‌مانند.


از امام صادق(ع) نقل است: «به خدا سوگند که شیعیان خود را شفاعت می‌کنیم، به خدا سوگند، آنان را شفاعت می‌کنیم، تا این که اهل جهنم می‌گویند: اکنون ما را شفیعانی نیست…»<ref>ابن شهر آشوب محمّد بن علی، مناقب آل ابی طالب ۲/۱۴، المکتبه الحیدریه، النجف الأشرف، ۱۳۷۶.</ref>
== سبک نشمردن نماز ==
 
سبک شمردن نماز مانع شفاعت است: [[امام صادق(ع)]] از رسول الله(ص) نقل می‌فرماید: لَا یَنَالُ شَفَاعَتِی مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلَاتِهِ فَلَا یَرِدُ عَلَیَّ الْحَوْضَ لَا وَ اللَّه‏؛<ref>وسائل الشیعه، ج۲۵، ص۳۲۸، باب ۱۵ (باب تحریم کل مسکر).</ref>شفاعت من نمی‌رسد به کسی که نمازش را خفیف شمارد و فردای قیامت چنین شخصی در کنار حوض، بر من وارد نمی‌شود، بخدا قسم که نمی‌شود.
 
== پرهیز از شرب مسکرات ==
 
نوشیدن مسکرات موجب محرومیت از شفاعت است. [[پیامبر اکرم(ص)]] می‌فرماید: ِ وَ لَا یَنَالُ شَفَاعَتِی مَنْ شَرِبَ الْمُسْکِرَ وَ لَا یَرِدُ عَلَیَّ الْحَوْضَ لَا وَ اللَّه‏؛<ref>وسائل الشیعه، ج۲۵، ص۳۲۷، باب ۱۵ (باب تحریم کل مسکر).</ref>نوشنده شراب و مسکرات از شفاعت من دور است و حق ورود بر من در کنار حوض را ندارد. این حدیث که در مورد سبک شمردن نماز و شرب مسکر از پیامبر(ص) صادر شده و با قسم نیز تأکید شده است کنایه از این است که در فردای قیامت وقتی که پیامبر(ص) کنار حوض در مقام شفاعت امت قرار دارد، این افراد امکان ورود در آن را ندارند تا بتوانند از شفاعت حضرت بهره‌مند شوند.
 
== احتراز از ظلم و ستم ==
 
ظالم و ستمگر از شفاعت محروم است. طبق آیه صریح قرآن، شخصی که اهل ظلم است در روز قیامت هیچ یاور و شفیعی نخواهد داشت{{قرآن|مَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ حَمِیمٍ وَلَا شَفِیعٍ یُطَاعُ|ترجمه=ستمکاران را هیچ یار گرم و دلسوز و یاوری که شفاعتش پذیرفته شود نخواهد بود.|سوره=غافر(۴۰)|آیه=۱۸}}. پیامبر اکرم(ص) نیز می‌فرماید: وَ أَمَّا شَفَاعَتِی فَفِی أَصْحَابِ الْکَبَائِرِ مَا خَلَا أَهْلَ الشِّرْکِ وَ الظُّلْم‏؛<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۱، ص۳۶۴، باب ۴۷، (باب فی صحه التوبه من الکبائر).</ref> شفاعت من برای اهل گناهان کبیره، ذخیره شده است؛ غیر از کسانی که اهل شرک و ظلم هستند.


{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
== مطالعه بیشتر ==
* تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی.
* تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی.
* الفصول المهمه فی اصول الائمه، شیخ حر عاملی.


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = ادیان و مذاهب
  | شاخه اصلی= ادیان و مذاهب
  |شاخه فرعی۱ = شیعه امامیه
  | شاخه فرعی۱ = شیعه امامیه
  |شاخه فرعی۲ = عقاید شیعه
  | شاخه فرعی۲ = عقاید شیعه
  |شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
خط ۵۰: خط ۴۷:
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =شد
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =شد
| بازبینی نویسنده = 
  | بازبینی = شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =ج
  | اولویت =ج
خط ۵۹: خط ۵۷:
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:شفاعت]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۳۲


سؤال

چه کسانی مورد شفاعت واقع می‌شوند؟

در روایات و برخی از آیات، شرایط وقوع شفاعت، به صورت سلبی، بیان شده است؛ یعنی داشتن برخی خصلت‌ها و انجام برخی رفتارها موجب می‌شود که شخص از شفاعتِ شفاعت‌کنندگان محروم شود که عمده این روایات و شرایط را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

توحید و عدم شرک

توحید و عدم شرک، شرط شفاعت است. از پیامبر اکرم(ص) روایت شده است که «شفاعت اختصاص به گروه مؤمنین از اهل توحید دارد و اهل شک و شرک و نیز اهل کفر و عناد از آن محروم‌اند.»[۱] در قرآن نیز تأکید شده است بر اینکه شرک گناهی نابخشودنی است. ﴿إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَك بِهِ…؛ محققاً خدا گناه شرک را نخواهد بخشید(نساٰء(۴):۴۸)

اعتقاد به شفاعت

اعتقاد به شفاعت، شرط بهره‌مندی از شفاعت است. امام رضا(ع) از امام علی(ع) نقل می‌کند: مَنْ کَذَّبَ بِشَفَاعَه رَسُولِ اللَّهِ(ص) لَمْ تَنَلْه؛[۲]کسی که شفاعت پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) را انکار کند، در قیامت از آن بهره نخواهد داشت؛ و نیز از پیامبر(ص) رسیده است که: شَفاعَتِی یَومَ القِیامَه حَقٌّ، فَمَن لَم یُؤمِنْ بها لَم یَکُن مِن أهلِها؛[۳] شفاعت من برای امت در قیامت حق است و کسی که اعتقاد به آن نداشته باشد، اهل شفاعت من نخواهد بود.

عدم دشمنی و عداوت با اهل بیت(ع)

دشمنی با اهل بیت(ع) مانع شفاعت است. امام باقر(ع) می‌فرماید: لَوْ أَنَّ کُلَّ مَلَکٍ خَلَقَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کُلَّ نَبِیٍّ بَعَثَهُ اللَّهُ وَ کُلَّ صِدِّیقٍ وَ کُلَّ شَهِیدٍ شَفَعُوا فِی نَاصِبٍ لَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ أَنْ یُخْرِجَهُ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ مِنَ النَّارِ مَا أَخْرَجَهُ اللَّهُ أَبَداً وَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ ماکِثِینَ فِیهِ أَبَدا؛[۴] اگر همه فرشتگانی که خدا آفریده است و تمام پیامبرانی که مبعوث نموده است و همه راستگویان و شهدای راه خدا، برای کسی که دشمنی با اهل بیت(ع) دارد، شفاعت کنند تا او را خداوند از آتش نجات دهد، هرگز خداوند وی را از جهنم بیرون نخواهد کرد چون خودش فرموده است که آنان در جهنم برای همیشه باقی می‌مانند.

سبک نشمردن نماز

سبک شمردن نماز مانع شفاعت است: امام صادق(ع) از رسول الله(ص) نقل می‌فرماید: لَا یَنَالُ شَفَاعَتِی مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلَاتِهِ فَلَا یَرِدُ عَلَیَّ الْحَوْضَ لَا وَ اللَّه‏؛[۵]شفاعت من نمی‌رسد به کسی که نمازش را خفیف شمارد و فردای قیامت چنین شخصی در کنار حوض، بر من وارد نمی‌شود، بخدا قسم که نمی‌شود.

پرهیز از شرب مسکرات

نوشیدن مسکرات موجب محرومیت از شفاعت است. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: ِ وَ لَا یَنَالُ شَفَاعَتِی مَنْ شَرِبَ الْمُسْکِرَ وَ لَا یَرِدُ عَلَیَّ الْحَوْضَ لَا وَ اللَّه‏؛[۶]نوشنده شراب و مسکرات از شفاعت من دور است و حق ورود بر من در کنار حوض را ندارد. این حدیث که در مورد سبک شمردن نماز و شرب مسکر از پیامبر(ص) صادر شده و با قسم نیز تأکید شده است کنایه از این است که در فردای قیامت وقتی که پیامبر(ص) کنار حوض در مقام شفاعت امت قرار دارد، این افراد امکان ورود در آن را ندارند تا بتوانند از شفاعت حضرت بهره‌مند شوند.

احتراز از ظلم و ستم

ظالم و ستمگر از شفاعت محروم است. طبق آیه صریح قرآن، شخصی که اهل ظلم است در روز قیامت هیچ یاور و شفیعی نخواهد داشت﴿مَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ حَمِیمٍ وَلَا شَفِیعٍ یُطَاعُ؛ ستمکاران را هیچ یار گرم و دلسوز و یاوری که شفاعتش پذیرفته شود نخواهد بود.(غافر(۴۰):۱۸). پیامبر اکرم(ص) نیز می‌فرماید: وَ أَمَّا شَفَاعَتِی فَفِی أَصْحَابِ الْکَبَائِرِ مَا خَلَا أَهْلَ الشِّرْکِ وَ الظُّلْم‏؛[۷] شفاعت من برای اهل گناهان کبیره، ذخیره شده است؛ غیر از کسانی که اهل شرک و ظلم هستند.


منابع

  1. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۸، ص۵۸، باب ۲۱، حدیث ۷۵.
  2. بحارالانوار، ج۸، ص۴۰، باب ۲۱، حدیث ۲۵
  3. میزان‌الحکمه، محمدی ری‌شهری، ج۲، ص۱۴۷۳، شماره ۹۴۸۹، دارالحدیث، (۵ جلدی)
  4. بحارالانوار، ج۲۷، ص۲۳۴، باب ۱۰، حدیث ۴۷.
  5. وسائل الشیعه، ج۲۵، ص۳۲۸، باب ۱۵ (باب تحریم کل مسکر).
  6. وسائل الشیعه، ج۲۵، ص۳۲۷، باب ۱۵ (باب تحریم کل مسکر).
  7. مستدرک الوسائل، ج۱۱، ص۳۶۴، باب ۴۷، (باب فی صحه التوبه من الکبائر).