سوره واقعه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
ثواب قرائت سوره واقعه و شرح مختصری از مضمون سوره؟
درباره محتوای سوره واقعه و فضیلت آن توضیح دهید.
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}سوره واقعه، از [[سوره‌های مکی]] و پنجاه و ششمین سوره قرآن است.
{{پاسخ}}
{{درگاه|واژه‌ها}}
'''سوره واقعه'''، از [[سوره‌های مکی]] و پنجاه و ششمین سوره قرآن است و نود و شش آیه دارد. موضوع این سوره وصف روز قیامت و عذاب و پاداش جهنمیان و بهشتیان است و انسان‌ها را در روز رستاخیز به سه گروه تقسیم می‌کند. گروه اول اصحاب شِمال هستند که افرادی شقی و تیره‌روز را شامل می‌شود که جهنم نصیب آنان خواهد بود. گروه دوم اصحاب یمین هستند که سعادت‌مند و بهشتی هستند. گروه سوم سابقون نام دارند که از اصحاب یمین هم بالاتر، و مقربان هستند.
[[پرونده:سوره-واقعه-خوشنویسی-خط-نسخ-اثر-مهرناز-قربانپور.jpg|بندانگشتی| خط نسخ آیات ابتدایی سوره واقعه، اثر مهرناز قربان‌پور|420x420پیکسل]]


== مضمون سوره واقعه ==
== معرفی ==
مطالب و محتوای این سوره بر محور قیامت و مسئله معاد دور می‌زند و بیان حتمی الوقوع بودن روز قیامت و ویژگیهای آن، موضوع اصلی مطالب این سوره به شمار می‌رود و خلاصه از سر فصل‌های مطالب بیان شده در این سوره عبارتند از:
سوره واقعه در مکه نازل شده و دارای ۹۶ آیه است‏. این سوره چهل و چهارمین سوره‌ای است که بر پیغمبر<small>(ص)</small> نازل شد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۱۹۳.</ref>


# در این سوره از آغاز ظهور روز قیامت و مقارن بودن آن با حوادث هول انگیز و حوادث نزدیک تر به زندگی دنیائی انسان و زندگی زمینی او سخن گفته است و تشریح می‌نماید که احوال زمین دگرگون می‌شود و زمین بالا و پائین و زیرو رو می‌گردد، زلزله بسیار سهمگین کوه‌ها را متلاشی و همچون غبار می‌سازد.
سوره واقعه ذکر قیامت است و واقعه یکی از نام‌های قیامت.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی التفسیر القرآن، ج۱۸، ص۲۹۴</ref> تقریباً می‌توان گفت که تمام این سوره مربوط به قیامت است.<ref>مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۸۵.</ref>
# بدنبال بیان وقوع حادثه عظیم قیامت به بیان چگونگی حال مردم در آنروز پرداخته و در واقع بیان می‌دارد که در آن روز نه تنها زمین و کوه‌ها زیرو رو می‌شود بلکه انسان‌ها نیز دگرگون می‌شوند مستکبران گردنکش و ظالمان صدرنشین سقوط می‌کنند و مستضعفان مؤمن و صالح بر اوج قله افتخار قرار می‌گیرند، عزیزان بی‌دلیل، ذلیل می‌شوند و محرومان بی جهت، عزیز می‌گردند و بالاخره گروهی در قعر جهنم سقوط می‌کنند و گروه دیگری در اعلا علیین بهشت جای می‌گیرند.
# در این سوره مردم را به سه گروه تقسیم نموده و سرانجام کار هر یک را شرح می‌دهد و آن سه گروه عبارتند از:
الف) سابقین و پیشگامان و مقربان درگاه الهی و کسانی که نه تنها در ایمان که در اعمال خیر و اتصاف به صفات و اخلاق انسانی نیز پیش قدمند همانهائی که به اعمال خیر سبقت گرفته‌اند و به همین دلیل پیشگام و سبقت گیرندگان به مغفرت خدای شان هستند کسانی هستند که هرگاه حق بر آنها عرضه شود پذیرا می‌شوند و هنگامی که از حق سئوال شوند آن را در اختیار مردم می‌گذارند.


اینان روز قیامت در باغ‌های پر نعمت بهشتی آسوده و راحت به سر می‌برند و این پاداش کارهائی است که همیشه در این دنیا انجام می‌دادند.
=== فضیلت تلاوت سوره واقعه ===
[[امام صادق(ع)]] در مورد فضیلت تلاوت سوره واقعه می‌فرماید: «هرکس سوره واقعه را در هر شب جمعه (مطابق روایت دیگر در هر شب) بخواند خداوند او را دوست می‌دارد و نزد همه مردم او را محبوب می‌کند و هرگز در دنیا ناراحتی نمی‌بیند و فقر و فاقه و آفتی از آفات دنیا دامنگیرش نمی‌شود و از دوستان امیر مؤمنان علی(ع) خواهد بود.»<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، ثواب الاعمال، ارمغان طوبی، اول، ۱۳۸۲ش، ص۲۶۷.</ref> شاید به همین جهت و دارا بودن خصوصیتی که بدان اشاره شد این سوره به سوره «غنی» نامگذاری شده یعنی ثروت و بی‌نیازی.


ب) اصحاب یمین و کسانی که از نظر مقام نسبت به مقربان درگاه حق، در درجه پائین‌تری قرار دارند، انسان هائی که سعادتمند و خوشبختند، خوشبختی که وصف نمی‌پذیرد و در روز قیامت نامه عمل آنان به نشانه اینکه خوشبخت و سعادتمندند به دست راست شان داده می‌شود و از نعمت‌های بهشتی و میوه‌هایی که در هیچ فصلی قطع و در هیچ حالی ممنوع نمی‌شود، بهره‌مند هستند.
[[امام باقر(ع)]] فرموده است: «هر کسی که سوره واقعه را هر شب پیش از خواب تلاوت کند خدای گرامی و بزرگ را در حالی دیدار کند که رخسارش چون ماه شب چهارده است.»<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، ثواب الاعمال، ص۲۶۷.</ref>


ج) اصحاب شمال و گروه بدبخت و تیره‌روز و بیچاره و بینوا که نامه عمل شان به دست چپ شان داده می‌شود و این خود نشان از جرم و جنایت (علیه خود و با دیگران) آنان است. اینان در آتش سوزان و آب جوشان و در سایه ای از دود سیاه قرار دارند که نه خنکی دارد و نه سودی می‌بخشد و این‌ها بخاطر عیاشی و طغیان آنان در دنیاست و نیز به خاطر انکار روز جزاست.
[[ابن مسعود]] از [[پیامبر(ص)]] روایت کرده است و نیز از [[امام باقر(ع)]] روایت شده است که هرکس هر شب سوره واقعه را بخواند دچار فقر و تنگدستی نشود.<ref>طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ج۶، ص۲۱۰؛ تفسیر مجمع البیان، طبرسی، ج۲۴، ص۱۲۸.</ref>


# در بخش دیگری از این سوره دلائل مختلف پیرامون مسئله معاد از طریق بیان قدرت خدا و خلقت انسان از نطفه ناچیز و تجلی حیات در گیاهان و نزول باران و آب شیرین و تصفیه شده آن و فروغ آتش که هر یک نشانه‌های توحید نیز می‌باشد، اقامه شده و علیه منکرین معاد یعنی همان اصحاب شمال استدلال شده و براهین قانع کننده ارائه شده است.
ثواب‌های دیگری نیز در روایات برای تلاوت این سوره بیان شده ولی روشن است که هر چند خالی از فایده نیست ولی آن ثوابها و برکاتی که در روایات بیان شده برای تلاوت با فکر و تأمل و همراه با عمل است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۱۹۶.</ref>
# به بیان حالت احتضار و ترسیم آن پرداخته شده که خود مقدمه رستاخیز و قیامت است و با بیان حال جان دادن انسان و اینکه جان او به حلقومش رسیده و جان می‌دهد و دیگران کاری از دست شان بر نمیاید، به عجز و ناتوانی آدمی اشاره کرده است و تکذیب روز قیامت را صرف استبعاد دانسته که کسی دلیل قانع کننده بر انکار آن ندارد.
۶. بعد از آنکه دلائل ربوبیت خداوند و حتمی بودن روز قیامت و… ذکر شد به پیامبر اکرم(ص) در پایان سوره دستور می‌دهد که خدایش را از شرکی که مردم می‌ورزند و تکذیبی که درباره بعث و جزا دارند منزه بدارد.<ref>طباطبائی، محمد حسین، تفسیر المیزان، (ترجمه موسوی همدانی) دفتر انتشارات اسلامی، بی تا، ج۱۹, ص۱۹۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۲۳، ص۱۹۵.</ref>


== فضیلت تلاوت سوره واقعه ==
== محتوا ==
[[امام صادق(ع)]] در مورد فضیلت تلاوت سوره واقعه می‌فرماید: «هرکس سوره واقعه را در هر شب جمعه (مطابق روایت دیگر در هر شب) بخواند خداوند او را دوست می‌دارد و نزد همه مردم او را محبوب می‌کند و هرگز در دنیا ناراحتی نمی‌بیند و فقر و فاقه و آفتی از آفات دنیا دامنگیرش نمی‌شود و از دوستان امیر مؤمنان علی(ع) خواهد بود.»<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، ثواب الاعمال، انتشارات ارمغان طوبی، اول، ۱۳۸۲ش، ص۲۶۷.</ref> شاید به همین جهت و دارا بودن خصوصیتی که بدان اشاره شد این سوره به سوره «غنی» نامگذاری شده یعنی ثروت و بی‌نیازی.
خلاصه از سر فصل‌های مطالب بیان شده در این سوره عبارتند از:


[[امام باقر(ع)]] فرموده است: «هر کسی که سوره واقعه را هر شب پیش از خواب تلاوت کند خدای گرامی و بزرگ را در حالی دیدار کند که رخسارش چون ماه شب چهارده است.»<ref>همان، ص۲۶۷.</ref>
'''یک''': در این سوره از آغاز ظهور روز قیامت و مقارن بودن آن با حوادث هول‌انگیز و حوادث نزدیک‌تر به زندگی دنیایی انسان و زندگی زمینی او سخن گفته است و تشریح می‌نماید که احوال زمین دگرگون می‌شود و زمین بالا و پائین و زیرو رو می‌گردد، زلزله بسیار سهمگین کوه‌ها را متلاشی و همچون غبار می‌سازد.


ثواب‌های دیگری نیز در روایات برای تلاوت این سوره بیان شده ولی روشن است که هر چند خالی از فایده نیست ولی آن ثوابها و برکاتی که در روایات بیان شده برای تلاوت با فکر و تأمل و همراه با عمل است.{{پایان پاسخ}}
'''دو''': بدنبال بیان وقوع حادثه عظیم قیامت به بیان چگونگی حال مردم در آنروز پرداخته و در واقع بیان می‌دارد که در آن روز نه تنها زمین و کوه‌ها زیرو رو می‌شود بلکه انسان‌ها نیز دگرگون می‌شوند مستکبران گردنکش و ظالمان صدرنشین سقوط می‌کنند و مستضعفان مؤمن و صالح بر اوج قله افتخار قرار می‌گیرند.
{{مطالعه بیشتر}}
 
'''سه''': در این سوره مردم را به سه گروه تقسیم نموده و سرانجام کار هر یک را شرح می‌دهد و آن سه گروه عبارتند از:
* الف) سابقین و پیشگامان و مقربان درگاه الهی و کسانی که نه تنها در ایمان که در اعمال خیر و اتصاف به صفات و اخلاق انسانی نیز پیش قدم هستند. همانهائی که به اعمال خیر سبقت گرفته‌اند و به همین دلیل پیشگام و سبقت گیرندگان به مغفرت خدای شان هستند.
* ب) اصحاب یمین و کسانی که از نظر مقام نسبت به مقربان درگاه حق، در درجه پائین‌تری قرار دارند. انسان‌هایی که سعادتمند و بهشتی هستند.
* ج) اصحاب شمال و گروه بدبخت و تیره‌روز که گرفتار عذاب جهنم می‌شوند.
 
'''چهار''': در بخش دیگری از این سوره دلائل مختلف پیرامون مسئله معاد از طریق بیان قدرت خدا و خلقت انسان از نطفه ناچیز و تجلی حیات در گیاهان و نزول باران و آب شیرین و تصفیه شده آن و فروغ آتش که هر یک نشانه‌های توحید نیز می‌باشد، اقامه شده و علیه منکرین معاد یعنی همان اصحاب شمال استدلال شده و براهین قانع کننده ارائه شده است.
 
'''پنج''': به بیان حالت احتضار و ترسیم آن پرداخته شده که خود مقدمه رستاخیز و قیامت است و با بیان حال جان دادن انسان و اینکه جان او به حلقومش رسیده و جان می‌دهد و دیگران کاری از دست شان بر نمیاید، به عجز و ناتوانی آدمی اشاره کرده است و تکذیب روز قیامت را صرف استبعاد دانسته که کسی دلیل قانع کننده بر انکار آن ندارد.
 
'''شش''': بعد از آنکه دلائل ربوبیت خداوند و حتمی بودن روز قیامت و… ذکر شد به پیامبر اکرم(ص) در پایان سوره دستور می‌دهد که خدایش را از شرکی که مردم می‌ورزند و تکذیبی که درباره بعث و جزا دارند منزه بدارد.<ref>طباطبائی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه موسوی همدانی) دفتر انتشارات اسلامی، بی تا، ج۱۹, ص۱۹۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۲۳، ص۱۹۵.</ref>
 
== مراد از سابقون ==
مفسران درباره سابقون در آیه ۱۰ سوره واقعه گفته‌اند که ایشان کسانی هستند که نه تنها در ایمان پیشگامند، که در اعمال خیر و صفات و اخلاق انسانی نیز پیشقدم هستند. آنها اسوه و الگوی متقین هستند، و امام و پیشوای خلقند، و به همین دلیل مقربان درگاه خداوند بزرگ شمرده می‌شوند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۲۰۴.</ref>
 
در قرآن آیاتی وجود دارد که «سابقون» را شرح می‌دهد: {{قرآن|وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ|ترجمه=و بعضی به فرمان خدا در کارهای نیک پیشی گرفتند.|سوره=فاطر|آیه=۳۲}} و آیه ۱۴۸ [[سوره بقره]] و آیه ۶۱ [[سوره مؤمنون]]؛ که این آیات نشان می‌دهد سابقون کسانی هستند که خیرات و کار خوب و نیک پیشی می‌گیرند. [[علامه طباطبایی]] می‌گوید این سبقت، پیشی گرفتن به سمت رحمت و مغفرت خداوند است. طبق این نظر در آیه {{قرآن|وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ}} مراد از سابقون اول، سابقین به خیرات، و مراد از سابقون دوم سابقین به اثر خیرات یعنی مغفرت و رحمت است.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۹۹.</ref> نظرات دیگری هم درباره معنای این آیه آمده است. از جمله اینکه سابقون در این آیه مبتدا و آیه بعد یعنی «أُولٰئِکَ الْمُقَرَّبُونَ» خبر است. بعضی گفته‌اند سابقون دوم همان سابقون اول است. برخی هم گفته‌اند معنای آن این است که منظور سبقت گیرندگان به هر عمل و اعتقادی است که خدا بدان دعوت کرده است.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۹۹.</ref> [[شهید مطهری]] می‌گوید سابقون کسانی هستند که در همه خیرات پیشی گرفته‌اند.<ref>مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۹۴.</ref>
 
و اینکه قرآن [[حضرت عیسی(ع)]] را از مقربین می‌داند،<ref>سوره آل عمران، آیه ۴۵.</ref> برای این است وی مانند دیگر پیامبران در انجام کارهای نیک بر دیگران سبقت می‌گرفت.<ref>سبحانی، شیخ جعفر، منشور جاوید، ج۵، ص۶۵۱.</ref>
[[پرونده:تفسیر سوره واقعه از ملاصدرا.jpg|بندانگشتی|200x200پیکسل|تفسیر سوره واقعه از ملاصدرا]]
== تفاسیر سوره واقعه ==
* ترجمه و متن سوره واقعه، ملاصدرا، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
* تفسیر سوره واقعه، سید محمد باقر حجتی، علمی فرهنگی.
* تفسیر مختصر سوره واقعه، محمد صادقی تهرانی، انتشارات شکرانه.
* سرای دیگر (تفسیر سوره واقعه)، عبدالحسین دستغیب، انتشارات اسلامی.
* تفسیر سوره‌های واقعه و الرحمن، محسن قرائتی، مؤسسه فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
* سورة الواقعة ومنهجها فی العقائد، محمود محمد غریب، دار التراث العربی - القاهرة.
{{پایان پاسخ}}


== مطالعه بیشتر ==
== مطالعه بیشتر ==
۱ـ تفسیر احسن الحدیث؛ سید علی اکبر قرشی، ج۱۰، سوره واقعه.
{{مطالعه بیشتر}}
 
* تفسیر احسن الحدیث؛ سید علی اکبر قرشی، ج۱۰، سوره واقعه.
۲ـ اطیب البیان؛ سید عبدالحسین طیب، ج۱۲، سوره واقعه؛
{{پایان مطالعه بیشتر}}


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
خط ۴۷: خط ۶۹:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۵۲

سؤال

درباره محتوای سوره واقعه و فضیلت آن توضیح دهید.

درگاه‌ها
واژه-ها.png


سوره واقعه، از سوره‌های مکی و پنجاه و ششمین سوره قرآن است و نود و شش آیه دارد. موضوع این سوره وصف روز قیامت و عذاب و پاداش جهنمیان و بهشتیان است و انسان‌ها را در روز رستاخیز به سه گروه تقسیم می‌کند. گروه اول اصحاب شِمال هستند که افرادی شقی و تیره‌روز را شامل می‌شود که جهنم نصیب آنان خواهد بود. گروه دوم اصحاب یمین هستند که سعادت‌مند و بهشتی هستند. گروه سوم سابقون نام دارند که از اصحاب یمین هم بالاتر، و مقربان هستند.

خط نسخ آیات ابتدایی سوره واقعه، اثر مهرناز قربان‌پور

معرفی

سوره واقعه در مکه نازل شده و دارای ۹۶ آیه است‏. این سوره چهل و چهارمین سوره‌ای است که بر پیغمبر(ص) نازل شد.[۱]

سوره واقعه ذکر قیامت است و واقعه یکی از نام‌های قیامت.[۲] تقریباً می‌توان گفت که تمام این سوره مربوط به قیامت است.[۳]

فضیلت تلاوت سوره واقعه

امام صادق(ع) در مورد فضیلت تلاوت سوره واقعه می‌فرماید: «هرکس سوره واقعه را در هر شب جمعه (مطابق روایت دیگر در هر شب) بخواند خداوند او را دوست می‌دارد و نزد همه مردم او را محبوب می‌کند و هرگز در دنیا ناراحتی نمی‌بیند و فقر و فاقه و آفتی از آفات دنیا دامنگیرش نمی‌شود و از دوستان امیر مؤمنان علی(ع) خواهد بود.»[۴] شاید به همین جهت و دارا بودن خصوصیتی که بدان اشاره شد این سوره به سوره «غنی» نامگذاری شده یعنی ثروت و بی‌نیازی.

امام باقر(ع) فرموده است: «هر کسی که سوره واقعه را هر شب پیش از خواب تلاوت کند خدای گرامی و بزرگ را در حالی دیدار کند که رخسارش چون ماه شب چهارده است.»[۵]

ابن مسعود از پیامبر(ص) روایت کرده است و نیز از امام باقر(ع) روایت شده است که هرکس هر شب سوره واقعه را بخواند دچار فقر و تنگدستی نشود.[۶]

ثواب‌های دیگری نیز در روایات برای تلاوت این سوره بیان شده ولی روشن است که هر چند خالی از فایده نیست ولی آن ثوابها و برکاتی که در روایات بیان شده برای تلاوت با فکر و تأمل و همراه با عمل است.[۷]

محتوا

خلاصه از سر فصل‌های مطالب بیان شده در این سوره عبارتند از:

یک: در این سوره از آغاز ظهور روز قیامت و مقارن بودن آن با حوادث هول‌انگیز و حوادث نزدیک‌تر به زندگی دنیایی انسان و زندگی زمینی او سخن گفته است و تشریح می‌نماید که احوال زمین دگرگون می‌شود و زمین بالا و پائین و زیرو رو می‌گردد، زلزله بسیار سهمگین کوه‌ها را متلاشی و همچون غبار می‌سازد.

دو: بدنبال بیان وقوع حادثه عظیم قیامت به بیان چگونگی حال مردم در آنروز پرداخته و در واقع بیان می‌دارد که در آن روز نه تنها زمین و کوه‌ها زیرو رو می‌شود بلکه انسان‌ها نیز دگرگون می‌شوند مستکبران گردنکش و ظالمان صدرنشین سقوط می‌کنند و مستضعفان مؤمن و صالح بر اوج قله افتخار قرار می‌گیرند.

سه: در این سوره مردم را به سه گروه تقسیم نموده و سرانجام کار هر یک را شرح می‌دهد و آن سه گروه عبارتند از:

  • الف) سابقین و پیشگامان و مقربان درگاه الهی و کسانی که نه تنها در ایمان که در اعمال خیر و اتصاف به صفات و اخلاق انسانی نیز پیش قدم هستند. همانهائی که به اعمال خیر سبقت گرفته‌اند و به همین دلیل پیشگام و سبقت گیرندگان به مغفرت خدای شان هستند.
  • ب) اصحاب یمین و کسانی که از نظر مقام نسبت به مقربان درگاه حق، در درجه پائین‌تری قرار دارند. انسان‌هایی که سعادتمند و بهشتی هستند.
  • ج) اصحاب شمال و گروه بدبخت و تیره‌روز که گرفتار عذاب جهنم می‌شوند.

چهار: در بخش دیگری از این سوره دلائل مختلف پیرامون مسئله معاد از طریق بیان قدرت خدا و خلقت انسان از نطفه ناچیز و تجلی حیات در گیاهان و نزول باران و آب شیرین و تصفیه شده آن و فروغ آتش که هر یک نشانه‌های توحید نیز می‌باشد، اقامه شده و علیه منکرین معاد یعنی همان اصحاب شمال استدلال شده و براهین قانع کننده ارائه شده است.

پنج: به بیان حالت احتضار و ترسیم آن پرداخته شده که خود مقدمه رستاخیز و قیامت است و با بیان حال جان دادن انسان و اینکه جان او به حلقومش رسیده و جان می‌دهد و دیگران کاری از دست شان بر نمیاید، به عجز و ناتوانی آدمی اشاره کرده است و تکذیب روز قیامت را صرف استبعاد دانسته که کسی دلیل قانع کننده بر انکار آن ندارد.

شش: بعد از آنکه دلائل ربوبیت خداوند و حتمی بودن روز قیامت و… ذکر شد به پیامبر اکرم(ص) در پایان سوره دستور می‌دهد که خدایش را از شرکی که مردم می‌ورزند و تکذیبی که درباره بعث و جزا دارند منزه بدارد.[۸]

مراد از سابقون

مفسران درباره سابقون در آیه ۱۰ سوره واقعه گفته‌اند که ایشان کسانی هستند که نه تنها در ایمان پیشگامند، که در اعمال خیر و صفات و اخلاق انسانی نیز پیشقدم هستند. آنها اسوه و الگوی متقین هستند، و امام و پیشوای خلقند، و به همین دلیل مقربان درگاه خداوند بزرگ شمرده می‌شوند.[۹]

در قرآن آیاتی وجود دارد که «سابقون» را شرح می‌دهد: ﴿وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ؛ و بعضی به فرمان خدا در کارهای نیک پیشی گرفتند.(فاطر:۳۲) و آیه ۱۴۸ سوره بقره و آیه ۶۱ سوره مؤمنون؛ که این آیات نشان می‌دهد سابقون کسانی هستند که خیرات و کار خوب و نیک پیشی می‌گیرند. علامه طباطبایی می‌گوید این سبقت، پیشی گرفتن به سمت رحمت و مغفرت خداوند است. طبق این نظر در آیه ﴿وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ مراد از سابقون اول، سابقین به خیرات، و مراد از سابقون دوم سابقین به اثر خیرات یعنی مغفرت و رحمت است.[۱۰] نظرات دیگری هم درباره معنای این آیه آمده است. از جمله اینکه سابقون در این آیه مبتدا و آیه بعد یعنی «أُولٰئِکَ الْمُقَرَّبُونَ» خبر است. بعضی گفته‌اند سابقون دوم همان سابقون اول است. برخی هم گفته‌اند معنای آن این است که منظور سبقت گیرندگان به هر عمل و اعتقادی است که خدا بدان دعوت کرده است.[۱۱] شهید مطهری می‌گوید سابقون کسانی هستند که در همه خیرات پیشی گرفته‌اند.[۱۲]

و اینکه قرآن حضرت عیسی(ع) را از مقربین می‌داند،[۱۳] برای این است وی مانند دیگر پیامبران در انجام کارهای نیک بر دیگران سبقت می‌گرفت.[۱۴]

تفسیر سوره واقعه از ملاصدرا

تفاسیر سوره واقعه

  • ترجمه و متن سوره واقعه، ملاصدرا، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
  • تفسیر سوره واقعه، سید محمد باقر حجتی، علمی فرهنگی.
  • تفسیر مختصر سوره واقعه، محمد صادقی تهرانی، انتشارات شکرانه.
  • سرای دیگر (تفسیر سوره واقعه)، عبدالحسین دستغیب، انتشارات اسلامی.
  • تفسیر سوره‌های واقعه و الرحمن، محسن قرائتی، مؤسسه فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
  • سورة الواقعة ومنهجها فی العقائد، محمود محمد غریب، دار التراث العربی - القاهرة.


مطالعه بیشتر

  • تفسیر احسن الحدیث؛ سید علی اکبر قرشی، ج۱۰، سوره واقعه.

منابع

  1. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۱۹۳.
  2. ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی التفسیر القرآن، ج۱۸، ص۲۹۴
  3. مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۸۵.
  4. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، ثواب الاعمال، ارمغان طوبی، اول، ۱۳۸۲ش، ص۲۶۷.
  5. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، ثواب الاعمال، ص۲۶۷.
  6. طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ج۶، ص۲۱۰؛ تفسیر مجمع البیان، طبرسی، ج۲۴، ص۱۲۸.
  7. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۱۹۶.
  8. طباطبائی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه موسوی همدانی) دفتر انتشارات اسلامی، بی تا، ج۱۹, ص۱۹۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۲۳، ص۱۹۵.
  9. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۲۰۴.
  10. طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۹۹.
  11. طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۹۹.
  12. مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۹۴.
  13. سوره آل عمران، آیه ۴۵.
  14. سبحانی، شیخ جعفر، منشور جاوید، ج۵، ص۶۵۱.