ابوهریره: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
در مورد ابوهریه و کثرت روایات ایشان از پیامبر(ص) توضیحاتی بفرمایید.
در مورد ابوهریره و کثرت روایات ایشان از پیامبر(ص) توضیحاتی بفرمایید.
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}[[ابوهریره]] در سن ۳۰ سالگی و در [[سال هفتم هجری]] با [[پیامبر(ص)]] بیعت کرد. او از معروف‌ترین [[اصحاب صفه]] بود. در تاریخ چیزی از داده شدن مأموریت، حضور در جنگ و همراهی پیامبر(ص) در مواقع خاص نقل نشده است. او مجموعا سه سال پیامبر(ص) را درک کرد اما تعداد روایاتی که از ابوهریره در کتب اهل سنت نقل شده است بسیار بیشتر از روایات [[اصحاب پیامبر(ص)]]، همچون [[علی(ع)]]، [[ابوبکر]]، [[عمر]] و [[عایشه]] است. کار جعل حدیث ابوهریره به جایی رسید که عمر در زمان خلافتش به او تازینه زد و او را از نسبت دادن حدیث دروغ به پیامبر(ص) بر حذر داشت. بیشترین حدیث نقل شده از ابوهریره در زمان عثمان و معاویه بوده است.
{{پاسخ}}
{{درگاه|واژه‌ها}}
[[ابوهریره]] از اصحاب پیامبر(ص) و از محدثان مشهور [[اهل سنت]] است. او از معروف‌ترین افراد [[اصحاب صُفّه]] بود. او مجموعا سه سال پیامبر(ص) را درک کرد اما تعداد روایاتی که از ابوهریره در کتب اهل سنت نقل شده است بسیار بیشتر از روایات [[اصحاب پیامبر(ص)]]، همچون [[علی(ع)]]، [[ابوبکر]]، [[عمر]] و [[عایشه]] است. درباره اعتبار روایاتی که ابوهریره نقل کرده است میان عالمان شیعه و اهل سنت اختلاف است. رجال‌شناسان اهل سنت ابوهریره را فردی ثقه و مورد اعتماد می‌دانند.


== معرفی ==
== معرفی ==
'''ابوهریره''' در [[یمن]] متولد شد. به جز کنیه ابوهریره نام دیگری برای او ثبت نشده است. در زمان جاهلیت برای او تا ۳۰ اسم احتمال داده‌اند و بعد از اسلام آوردنش بیش از ۱۰ اسم برایش نقل کرده‌اند.<ref>تهذیب التهذیب، ج۱۲، ص۲۸۸، محمدبن حجر عسقلانی، ط اول، بیروت، ۱۴۰۴ ه</ref> ابوهریره همراه با رئیس قبیله خود، در سن ۳۰ سالگی با کاروانی به [[مدینه]] آمد و با [[پیامبر(ص)]] بیعت کرد. تاریخ نگاران به اتفاق تاریخ بیعت ابوهریره با پیامبر(ص) را سال هفتم پس از هجرت نگاشته‌اند.<ref>تهذیب التهذیب، جلد ۱۲، ص۲۹۰، محمد بن علی بن حجر عسقلانی، ط اول، بیروت، ۱۴۰۴ هـ</ref> مدت مصاحبت ابوهریره با پیامبر(ص)، بنابر نقل خودش، بیش از ۳ سال نبوده است.<ref>طبقات الکبری، ابن سعد، جلد ۴، ص۳۲۷، دار صادر بیروت</ref>
'''ابوهریره''' در [[یمن]] متولد شد. به جز کنیه ابوهریره نام دیگری برای او ثبت نشده است. در زمان جاهلیت برای او تا ۳۰ اسم احتمال داده‌اند و بعد از اسلام آوردنش بیش از ۱۰ اسم برایش نقل کرده‌اند.<ref>احمد بن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، بیروت، ۱۴۰۴ق،  ج۱۲، ص۲۸۸.</ref> ابوهریره همراه با رئیس قبیله خود، در سن ۳۰ سالگی با کاروانی به [[مدینه]] آمد و در سال هفتم هجری با [[پیامبر(ص)]] بیعت کرد. تاریخ نگاران به اتفاق تاریخ بیعت ابوهریره با پیامبر(ص) را سال هفتم پس از هجرت نگاشته‌اند.<ref>احمد بن علی بن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، بیروت، ۱۴۰۴ق، جلد ۱۲، ص۲۹۰،</ref> مدت مصاحبت ابوهریره با پیامبر(ص)، بنابر نقل خودش، بیش از ۳ سال نبوده است.<ref>طبقات الکبری، ابن سعد، جلد ۴، ص۳۲۷، بیروت، دار صادر </ref>


ابوهریره برای سیر کردن شکمش کاری جز نشستن بر سر راه رهگذران و درخواست غذا و ابراز گرسنگی نداشت. هیچ وقت مأموریتی برای او ذکر نشده است نه مأموریت در جنگی که همراه با پیامبر رفته باشد و نه در صلحی. بله، نقل شده است که در [[جنگ موته]] از ترس لشکر دشمن پا به فرار گذاشت.<ref>المستدرک علی الصحیحین، ابی عبدالله حاکم نیشابوری، دارالکتب العربی، ج۳، ص۴۲</ref>
ابوهریره جزء اصحاب صفه بود، چنانکه ابونعیم اصفهانی تصریح کرده است که ابوهریره شناخته‌ترین فرد اهل صفه بوده و در طول عمر پیامبر(ص) از آنجا منتقل نشده و همه اهل صفّه را به خوبی می‌شناخت.<ref>ابن اثیر علی بن محمد جزری، اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰، دارالفکر بیروت، ۱۴۰۹ ق</ref>


== ابوهریره از اصحاب صفه ==
از روایات پراكنده دربارۀ حضور ابوهریره در بحرین چنین برمی‌آید كه وی در سال پایانی حیات پیامبر (ص) به همراه علاء ‌ابن‌حضرمی به بحرین فرستاده شد. در زمان خلافت عمر به عنوان والی بحرین گماشته شد. در برخی منابع، افزون بر بحرین، از ولایت او بر «عمان» و «یمامه» نیز سخن رفته است. برخی می‌گویند ابرهریره بر پیکر [[عایشه]] نماز خواند که این روایات مورد تردید است.<ref>بهرامیان، علی، «ابوهریره»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.</ref>
{{اصلی|اصحاب صفه}}
ابوهریره جزء اصحاب صفه بود، چنانچه ابونعیم اصفهانی تصریح کرده است که ابوهریره شناخته‌ترین فرد اهل صفه بوده و در طول عمر پیامبر(ص) از آنجا منتقل نشده و همه اهل صفّه را به خوبی می‌شناخت.<ref>اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰، ابن اثیر علی بن محمد جزری، دارالفکر بیروت، ط۱۴۰۹ هـ</ref>


== کثرت نقل حدیث ==
== کثرت نقل حدیث ==
کثرت روایات ابوهریره در سه سال از تمامی صحابه بیشتر است. <ref>حلیه الاولیاء، ج۱، ص۳۷۸، ابو نعیم اصفهانی، دارالکتب العلمیه بیروت، ط اول، ۱۴۰۹ هـ، متوفای ۴۳۰</ref>چنان‌که خودش می‌گوید: «هیچ‌یک از اصحاب پیامبر بیشتر از من نقل حدیث نکرده است مگر عبدالله بن عمرو بن العاص به دلیل اینکه او احادیث را می‌نوشت ولی من نمی‌نوشتم.»<ref>اضواء علی السنه المحمدیه ص۲۰۱، محمود ابوریه، داراکتب اسلامی</ref>
کثرت روایات ابوهریره در سه سال از تمامی صحابه بیشتر است.<ref>ابو نعیم اصفهانی، حلیه الاولیاء، ج۱، ص۳۷۸، دارالکتب العلمیه بیروت، چ1، ۱۴۰۹ ق، متوفای ۴۳۰</ref> چنان‌که خودش می‌گوید: «هیچ‌یک از اصحاب پیامبر بیشتر از من نقل حدیث نکرده است مگر عبدالله بن عمرو بن العاص به دلیل اینکه او احادیث را می‌نوشت ولی من نمی‌نوشتم.»<ref>محمود ابوریه، اضواء علی السنه المحمدیه، ص۲۰۱، دارالکتب الاسلامی</ref>
این در حالیست که تمامی احادیثی که از عبدالله بن عمرو نقل شده است، ۷۲۴ حدیث آن هم در باب [[دعا]] می‌باشد. بخاری هفت حدیث و مسلم ۲۱ حدیث از عبدالله بن عمرو نقل کرده است در حالیکه روایات منقوله از ابوهریره در مسانید و صحاح ۵۳۷۴ حدیث می‌باشد. در زیر به تعداد روایات نقل شده از برخی از صحابه بزرگ پیامبر اشاره می‌شود که با بررسی مشخص می‌شود، تعداد روایات ابوهریه از جمع روایات این اشخاص بیشتر است:
این در حالیست که تمامی احادیثی که از عبدالله بن عمرو نقل شده است، ۷۲۴ حدیث آن هم در باب [[دعا]] است. بخاری هفت حدیث و مسلم ۲۱ حدیث از عبدالله بن عمرو نقل کرده است در حالیکه روایات منقوله از ابوهریره در مسانید و صحاح ۵۳۷۴ حدیث است. در زیر به تعداد روایات نقل شده از برخی از صحابه بزرگ پیامبر اشاره می‌شود که با بررسی مشخص می‌گردد، تعداد روایات ابوهریره از جمع روایات این اشخاص بیشتر است:
{{ستون|۲}}
{{ستون|۲}}
* [[ابوبکر]]، ۱۴۲ حدیث<ref>تاریخ الخلفاء ص۸۱، جلال الدین سیوطی، دارالفکر بیروت، ط ۱۴۲۱ ه</ref>
* [[ابوبکر]]، ۱۴۲ حدیث<ref>جلال الدین سیوطی، تاریخ الخلفاء ص۸۱، دارالفکر بیروت، ط ۱۴۲۱ ق</ref>
* [[عمر]] ۵۳۷ حدیث.<ref>تاریخ الخلفاء، ص۱۰۲.</ref>
* [[عمر]] ۵۳۷ حدیث.<ref>تاریخ الخلفاء، ص۱۰۲.</ref>
* [[عثمان]] ۱۴۶ روایت<ref>تاریخ الخلفاء، ص۱۳۹.</ref>
* [[عثمان]] ۱۴۶ روایت<ref>تاریخ الخلفاء، ص۱۳۹.</ref>
* [[علی بن ابی طالب(ع)]] ۵۸۶ حدیث<ref>تاریخ الخلفاء، ص۱۵۷.</ref>
* [[علی بن ابی طالب(ع)]] ۵۸۶ حدیث<ref>تاریخ الخلفاء، ص۱۵۷.</ref>
* [[عایشه]] و انس غلام آن حضرت بیش از ۲۳۰۰ حدیث<ref>نظره عابره الی صحاح السته، عبدالصمد شاکر.</ref>
* [[عایشه]] و انس غلام آن حضرت بیش از ۲۳۰۰ حدیث<ref>نظرة عابرة الی الصحاح الستة، عبدالصمد شاکر.</ref>
{{پایان}}
{{پایان}}


== جعل حدیث ==
== جعل حدیث ==
ابوهریره برای جمعی نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمود: «افضل الصدقات …» همه از ابوهریره سؤال کردند این را از [[رسول خدا(ص)]] شنیدید؟ ابوهریره در جواب سائلین گفت: نه این از برکت کیسه ابوهریره است<ref>صحیح بخاری، ج۷، ص۱۲۰، رقم۲۶۹، دارالقلم بیروت، ط اول، ۱۴۰۷ق، بخاری</ref> ابوهریره با صراحت در مقابل جمع، اقرار به جعل حدیث می‌کند. با توجه به کثرت روایات و وضعیت اصحاب صفه، به نظر می‌رسد تعداد احادیث جعلی ابوهریه و نسبت احادیث جعلی به ایشان دور از ذهن نیست.
ابوهریره برای جمعی نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمود: «افضل الصدقات …» همه از ابوهریره سؤال کردند این را از [[رسول خدا(ص)]] شنیدید؟ ابوهریره در جواب سائلین گفت: نه این از برکت کیسه ابوهریره است<ref>بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۷، ص۱۲۰، رقم۲۶۹، دارالقلم بیروت، ط اول، ۱۴۰۷ق. </ref> ابوهریره با صراحت در مقابل جمع، اقرار به جعل حدیث می‌کرد. با توجه به کثرت روایات و وضعیت اصحاب صفه، به نظر می‌رسد تعداد احادیث جعلی ابوهریره و نسبت احادیث جعلی به ایشان دور از ذهن نیست.


ابوهریره به مراتب بیشتر از همه صحابه احادیث نقل می‌کرد از همین جهت، ابوهریره در همان زمان هم مشهور به جعل حدیث و نسبت دادن کذب به [[پیامبر(ص)]] بود. سعیدعقیری نقل می‌کند که ابوهریره مدام می‌گفت که مردم می‌گویند ابوهریره حدیث جعلی به پیامبر(ص) نسبت می‌دهد و کثرت در حدیث می‌کند …<ref>اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰، ابن اثیر علی بن محمد جزری، دارالفکر بیروت، ط ۱۴۰۹ق</ref>
ابوهریره به مراتب بیشتر از همه صحابه احادیث نقل می‌کرد از همین جهت، ابوهریره در همان زمان هم مشهور به جعل حدیث و نسبت دادن کذب به [[پیامبر(ص)]] بود. سعید عقیری نقل می‌کند که ابوهریره مدام می‌گفت مردم می‌گویند ابوهریره حدیث جعلی به پیامبر(ص) نسبت می‌دهد و کثرت در حدیث می‌کند …<ref>ابن اثیر علی بن محمد جزری،اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰،  دارالفکر بیروت، چ ۱۴۰۹ق</ref>


کار کثرت و جعل حدیث توسط ابوهریره به جایی رسید که [[عمر]] به او تازیانه زد و گفت: ابوهریره کثرت در حدیث می‌کنی بترس از نسبت کذب به رسول خدا(ص).<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۴ ص۱۸۸، محمدبن احمد ذهبی، م ۷۴۸، دارالفکر بیروت، ط اول، ۱۴۱۷ق.</ref>
کار کثرت و جعل حدیث توسط ابوهریره به جایی رسید که [[عمر]] به او تازیانه زد و گفت: ابوهریره کثرت در حدیث می‌کنی بترس از نسبت کذب به رسول خدا(ص).<ref>محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴ ص۱۸۸، م ۷۴۸، دارالفکر بیروت، ۱۴۱۷ق.</ref>


بیشترین حدیث او در زمان حکومت [[معاویه]] و [[عثمان]] به تشویق [[مروان بن حکم]] و شخص معاویه صادر گردیده است. در روایتی ابوهریره از رسول خدا(ص) نقل می‌کند که پیامبر فرمود: «خداوند سه کس را امین [[وحی]] خود قرار داده است: من و [[جبرئیل]] و معاویه را.»!<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۲۱۰.</ref>
بیشترین حدیث او در زمان حکومت [[معاویه]] و [[عثمان]] به تشویق [[مروان بن حکم]] و شخص معاویه صادر گردیده است. در روایتی ابوهریره از رسول خدا(ص) نقل می‌کند که پیامبر فرمود: «خداوند سه کس را امین [[وحی]] خود قرار داده است: من و [[جبرئیل]] و معاویه را.»!<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۲۱۰.</ref>
خط ۴۴: خط ۴۴:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
خط ۵۳: خط ۵۳:
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی نویسنده =  
  | بازبینی نویسنده =  
  | بازبینی =
  | ارزیابی کمی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۵

سؤال

در مورد ابوهریره و کثرت روایات ایشان از پیامبر(ص) توضیحاتی بفرمایید.

درگاه‌ها
واژه-ها.png


ابوهریره از اصحاب پیامبر(ص) و از محدثان مشهور اهل سنت است. او از معروف‌ترین افراد اصحاب صُفّه بود. او مجموعا سه سال پیامبر(ص) را درک کرد اما تعداد روایاتی که از ابوهریره در کتب اهل سنت نقل شده است بسیار بیشتر از روایات اصحاب پیامبر(ص)، همچون علی(ع)، ابوبکر، عمر و عایشه است. درباره اعتبار روایاتی که ابوهریره نقل کرده است میان عالمان شیعه و اهل سنت اختلاف است. رجال‌شناسان اهل سنت ابوهریره را فردی ثقه و مورد اعتماد می‌دانند.

معرفی

ابوهریره در یمن متولد شد. به جز کنیه ابوهریره نام دیگری برای او ثبت نشده است. در زمان جاهلیت برای او تا ۳۰ اسم احتمال داده‌اند و بعد از اسلام آوردنش بیش از ۱۰ اسم برایش نقل کرده‌اند.[۱] ابوهریره همراه با رئیس قبیله خود، در سن ۳۰ سالگی با کاروانی به مدینه آمد و در سال هفتم هجری با پیامبر(ص) بیعت کرد. تاریخ نگاران به اتفاق تاریخ بیعت ابوهریره با پیامبر(ص) را سال هفتم پس از هجرت نگاشته‌اند.[۲] مدت مصاحبت ابوهریره با پیامبر(ص)، بنابر نقل خودش، بیش از ۳ سال نبوده است.[۳]

ابوهریره جزء اصحاب صفه بود، چنانکه ابونعیم اصفهانی تصریح کرده است که ابوهریره شناخته‌ترین فرد اهل صفه بوده و در طول عمر پیامبر(ص) از آنجا منتقل نشده و همه اهل صفّه را به خوبی می‌شناخت.[۴]

از روایات پراكنده دربارۀ حضور ابوهریره در بحرین چنین برمی‌آید كه وی در سال پایانی حیات پیامبر (ص) به همراه علاء ‌ابن‌حضرمی به بحرین فرستاده شد. در زمان خلافت عمر به عنوان والی بحرین گماشته شد. در برخی منابع، افزون بر بحرین، از ولایت او بر «عمان» و «یمامه» نیز سخن رفته است. برخی می‌گویند ابرهریره بر پیکر عایشه نماز خواند که این روایات مورد تردید است.[۵]

کثرت نقل حدیث

کثرت روایات ابوهریره در سه سال از تمامی صحابه بیشتر است.[۶] چنان‌که خودش می‌گوید: «هیچ‌یک از اصحاب پیامبر بیشتر از من نقل حدیث نکرده است مگر عبدالله بن عمرو بن العاص به دلیل اینکه او احادیث را می‌نوشت ولی من نمی‌نوشتم.»[۷] این در حالیست که تمامی احادیثی که از عبدالله بن عمرو نقل شده است، ۷۲۴ حدیث آن هم در باب دعا است. بخاری هفت حدیث و مسلم ۲۱ حدیث از عبدالله بن عمرو نقل کرده است در حالیکه روایات منقوله از ابوهریره در مسانید و صحاح ۵۳۷۴ حدیث است. در زیر به تعداد روایات نقل شده از برخی از صحابه بزرگ پیامبر اشاره می‌شود که با بررسی مشخص می‌گردد، تعداد روایات ابوهریره از جمع روایات این اشخاص بیشتر است:


جعل حدیث

ابوهریره برای جمعی نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمود: «افضل الصدقات …» همه از ابوهریره سؤال کردند این را از رسول خدا(ص) شنیدید؟ ابوهریره در جواب سائلین گفت: نه این از برکت کیسه ابوهریره است[۱۳] ابوهریره با صراحت در مقابل جمع، اقرار به جعل حدیث می‌کرد. با توجه به کثرت روایات و وضعیت اصحاب صفه، به نظر می‌رسد تعداد احادیث جعلی ابوهریره و نسبت احادیث جعلی به ایشان دور از ذهن نیست.

ابوهریره به مراتب بیشتر از همه صحابه احادیث نقل می‌کرد از همین جهت، ابوهریره در همان زمان هم مشهور به جعل حدیث و نسبت دادن کذب به پیامبر(ص) بود. سعید عقیری نقل می‌کند که ابوهریره مدام می‌گفت مردم می‌گویند ابوهریره حدیث جعلی به پیامبر(ص) نسبت می‌دهد و کثرت در حدیث می‌کند …[۱۴]

کار کثرت و جعل حدیث توسط ابوهریره به جایی رسید که عمر به او تازیانه زد و گفت: ابوهریره کثرت در حدیث می‌کنی بترس از نسبت کذب به رسول خدا(ص).[۱۵]

بیشترین حدیث او در زمان حکومت معاویه و عثمان به تشویق مروان بن حکم و شخص معاویه صادر گردیده است. در روایتی ابوهریره از رسول خدا(ص) نقل می‌کند که پیامبر فرمود: «خداوند سه کس را امین وحی خود قرار داده است: من و جبرئیل و معاویه را.»![۱۶]


منابع

  1. احمد بن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، بیروت، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۲۸۸.
  2. احمد بن علی بن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، بیروت، ۱۴۰۴ق، جلد ۱۲، ص۲۹۰،
  3. طبقات الکبری، ابن سعد، جلد ۴، ص۳۲۷، بیروت، دار صادر
  4. ابن اثیر علی بن محمد جزری، اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰، دارالفکر بیروت، ۱۴۰۹ ق
  5. بهرامیان، علی، «ابوهریره»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل.
  6. ابو نعیم اصفهانی، حلیه الاولیاء، ج۱، ص۳۷۸، دارالکتب العلمیه بیروت، چ1، ۱۴۰۹ ق، متوفای ۴۳۰
  7. محمود ابوریه، اضواء علی السنه المحمدیه، ص۲۰۱، دارالکتب الاسلامی
  8. جلال الدین سیوطی، تاریخ الخلفاء ص۸۱، دارالفکر بیروت، ط ۱۴۲۱ ق
  9. تاریخ الخلفاء، ص۱۰۲.
  10. تاریخ الخلفاء، ص۱۳۹.
  11. تاریخ الخلفاء، ص۱۵۷.
  12. نظرة عابرة الی الصحاح الستة، عبدالصمد شاکر.
  13. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۷، ص۱۲۰، رقم۲۶۹، دارالقلم بیروت، ط اول، ۱۴۰۷ق.
  14. ابن اثیر علی بن محمد جزری،اسد الغابه، ج۵، ص۳۲۰، دارالفکر بیروت، چ ۱۴۰۹ق
  15. محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴ ص۱۸۸، م ۷۴۸، دارالفکر بیروت، ۱۴۱۷ق.
  16. سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۲۱۰.