لزوم تبعیت از ولی‌فقیه با وجود معصوم نبودن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جا:ویرایش}} {{شروع متن}} {{سوال}} با توجه به اينکه ولي فقيه معصوم نيست و حتي احکا...» ایجاد کرد)
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
 
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Rezapour }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
با توجه به اينکه ولي فقيه معصوم نيست و حتي احکام معصوم را نيز ندارد تبعيت صرف از او موجب تعطيلي عقل نمي شود و باعث تقليدي شدن کار نمي شود؟
با توجه به اینکه ولی فقیه معصوم نیست، تبعیت از او موجب تعطیلی عقل و تقلیدی شدن امور نمی‌شود؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
از نظر اسلام براي اجراي احكام و قوانين اسلامي ، بهترين و شايسته ترين فرد كسي است كه بتواند در سه عرصه تفسير، تطبيق و اجراي قانون اسلام از موقعيت ايده آل برخوردار باشد كه از آن به عصمت تعبير مي كنيم؛ يعني كسي كه بهترين مفسر قانون باشد و در تفسير قانون دچار خطا و لغزش نشود؛ در تطبيق نيز از اشتباه مصون باشد و در اجرا نيز انگيزه اي براي تخلف از قانون براي او مطرح نباشد كه چنين ويژگي هايي همان عصمت است و شخصي كه واجد آنها باشد معصوم است. واضح است كه با وجود چنين كسي و دسترسي به وي، عقلاً نمي توان از پذيرش حاكميت او سرباز زد و سر به فرمان ديگري نهاد. بنابراين تا معصوم وجود دارد (رهبري ايده آل) و در دسترس است، نوبت به غير معصوم نمي رسد؛ امّا در زمان غيبت و عدم دسترسي به امام معصوم چه بايد كرد؟
{{درگاه|حکومت دینی|حوزه و روحانیت}}
حکومت ایده‌آل و مطلوب در اسلام را حکومتی دانسته‌اند که [[امامان معصوم(ع)]]، حاکم در آن باشند. عالمان معتقدند در [[غیبت امام زمان(ع)|دوران غیبت]] که مردم دسترسی به معصومان ندارند، باید تا حد توان به حکومت مطلوب، نزدیک شد. از نگاه این عالمان، جامعه باید حکومت کسی را که به امام معصوم نزدیک‌تر است، پذیرا شود. ظهور این نزدیک بودن را در سه امر دانسته‌اند:
دو راه وجود دارد: ۱. پذيرش حاكميت حكام جور و حاكمان فاسد و ظالم ؛ يعني اينكه گفته شود حال كه امام معصوم در دسترس نيست فرقي بين بقيه نيست. همه مثل هم هستند و تفاوتي بين يك فقيه و اسلام شناس متقي و زاهد و عادل با يك شخص بيگانه از دين و معنويت و جداي از اهل بيت وجود ندارد. بطلان اين مطلب به حدي واضح است كه به نظر مي رسد كسي در طرد آن به خود ترديد راه نمي دهد. در واقع اين مطلب شبيه اين است كه كسي بگويد براي علاج فلان مريض يا بايد پزشك فوق متخصص وجود داشته باشد و الّا اطباء ديگر براي من مثل اشخاص عادي است و براي معالجه مي توانيم به غير طبيب نيز رجوع كنم.
 
* علم به احکام کلی اسلام (فقاهت)  
۲. راه ديگر اين است كه با دست نيافتن به معصوم، دنبال كسي باشيم كه پس از معصوم در دين شناسي، تقوا و صلاحيت اجراي احكام و قوانين اسلام، بهترين باشد و از او لايق تر پيدا نشود. به نظر مي رسد اين راه، بهترين راه باشد و خطر انحراف حاكميت را هر چند به دليل عدم عصمت به طور صد در صد از بين نمي برد؛ امّا به حداقل ممكن مي رساند. به همين جهت معتقديم نظريه ولايت فقيه، متعالي ترين نظريه اي است كه مي تواند مسلمانان را به سعادت اجتماعي خود نايل سازد، تا آن زمان كه با آمدن آن معصوم غايب، كمبودهاي جامعه اسلامي به صورت ايده آل رفع گردد.
* شایستگی روحی و اخلاقی به گونه‌ای که تحت تأثیر هواهای نفسانی، تهدید و تطمیع قرار نگیرد (تقوا)
* کارایی در مقام مدیریت جامعه که در بردارنده درک سیاسی و اجتماعی، آگاهی از مسائل بین‌المللی، شجاعت در برخورد با دشمنان و ... است.
بنابراين ، حكومت ايده آل و مطلوب در اسلام، حكومتي است كه امامان معصوم - عليهم السلام - متكفّل اجرا و تامين سعادت مادي و معنوي جامعه شوند. در عصر غيبت، كه تحصيل مصلحت لازم، در حد مطلوب و ايده آل ميسر نيست و مردم از مصالح و محاسن حكومت معصوم محرومند، بايد نزديك ترين مرتبه به حد مطلوب را تأمين كرد، يعني جامعه بايد حكومت كسي را كه به امام معصوم نزديك تر است، پذيرا شود. اين اقربيت در سه امر تجلّي مي يابد، يكي علم به احكام كلي اسلام (فقاهت)، دوم شايستگي روحي و اخلاقي به گونه اي كه تحت تاثير هواهاي نفساني، تهديد و تطميع قرار نگيرد(تقوا) و سوم: كارآيي در مقام مديريت جامعه كه در بر دارنده درك سياسي و اجتماعي، آگاهي از مسائل بين المللي، شجاعت در بر خورد با دشمنان و تبهكاران، حدس صائب و غيره است. پس كسي كه بيش از ديگران واجد اين شرايط است، بايد زعامت و پيشوايي جامعه را بر عهده بگيرد و چنين كسي تنها فقيه جامع الشرايط است.}}<ref>مصباح یزدی ، محمد تقی ، « اختیارات ولی فقیه در خارج از مرزها » ، مجله حکومت اسلامی ، سال اول ، ش اول ، ۱۳۷۵، ص۸۹</ref>
 
فردی که بیش از دیگران، واجد این شرایط باشد، باید رهبری و پیشوایی جامعه را بر عهده بگیرد.<ref>مصباح یزدی، محمد تقی، «اختیارات ولی فقیه در خارج از مرزها»، مجله حکومت اسلامی، سال اول، ش اول، ۱۳۷۵، ص۸۹</ref>
پس ولي فقيه جامع الشرايط اگر چه داراي مقام عصمت نيست امّا در شرايطي که دست ما از دامان امام معصوم کوتاه است ، بهترين گزينه اي است که براي اداره جامعه اسلامي می توان برگزید که با توجه به ویژگیهای برجسته فقاهت و عدالت و تقوا از یک سو و نظارت مجلس خبرگان از سوی دیگر و استفاده از نظر مشاوران و کارشناسان ، درصد احتمال خطا و اشتباه در ایشان تا حدود بسیار زیادی کاهش پیدا می کند که در نزد عقلا به این احتمال کم ، اعتنایی نمی کنند امّا با اين حال، نبايد چنين تلقي کرد که اطاعت از فرامين رهبري يعني تعطيلي عقل. چرا که اساساّ در اسلام از سويي عقل خود يکي از منابعي است که رهبري به عنوان اسلام شناس و مجتهد ديني در راستاي استخراج احکام شرعي سياسي و اجتماعي از آن بهره مي گيرد و از سويي ديگر مردم نيز به تدبر و تعقل در انتخاب هاي خود دعوت شده و حتي قرآن هم علاوه بر اينکه انسان هايي که تعقل نمي کنند را بدترين جنبنده معرفي مي کند<ref>«ان شر الدواب عندالله الصم البکم الذين لايعقلون» انفال / ۲۲.</ref> به پذيرش اسلام بر اساس تعقل و نه احساسات صرف دعوت مي کند که تعابيري همچون {{قرآن|افلا تعقلون<ref>بقره / ۴۴؛ انبياء ۶۷ و... .</ref>، {{قرآن|لعلکم تعقلون}}<ref>بقره / ۷۳ و ۲۴۲ و... .</ref> و... بر همين نکته تأکيد دارد. بر اين اساس ، اطاعت از دستورات ولايت فقيه نيز بر اساس اطاعت صرف و بدون تعقل صورت نمي گيرد بلکه بر اين اساس صورت مي گيرد که پايه هاي آن بر مبناي عقلانيت قرار دارد.
 
ولی‌فقیه جامع‌الشرایط اگر چه دارای مقام عصمت نیست امّا در شرایط غیبت معصوم، بهترین گزینه برای اداره جامعه اسلامی حساب شده است. با توجه به ویژگی‌های برجسته فقاهت و [[عدالت اجتماعی از دیدگاه امام علی(ع)|عدالت]] و [[تقوا]]،‌ نظارت مجلس خبرگان رهبری و استفاده از مشاوران و کارشناسان، درصد احتمال خطا و اشتباه تا حدود بسیار زیادی کاهش پیدا می‌کند. البته محققان به این نکته توجه داده‌اند که نباید چنین تلقی کرد که اطاعت از دستورات رهبری به معنای تعطیلی عقل است؛ زیرا مردم به تدبر و تعقل در انتخاب‌های خود دعوت شده و حتی [[قرآن]] علاوه بر اینکه انسان‌هایی که تعقل نمی‌کنند را بدترین جنبنده معرفی می‌کند<ref>«ان شر الدواب عندالله الصم البکم الذین لایعقلون» انفال / ۲۲.</ref> به پذیرش اسلام بر اساس تعقل و نه احساسات دعوت می‌کند{{پایان پاسخ}}
از طرفي يکي از راههاي بسته شدن باب عقل اين است که تصميمات رهبري صرفاً بر اساس نظرات شخصي وي اتخاذ شده و ديگران تنها کارگزار اجراي فرامين باشند ، در حالي که رهبري در جمهوري اسلامي از ابزارهاي مشورتي مختلفي همچون مجمع تشخيص مصلحت نظام، مشاوران رهبري در امور مختلف سياسي، نظامي، اقتصادي و... استفاده کرده و تصميمات رهبري حاصل جمع بندي نظرات مشاوران و متخصصان مربوطه مي باشد و در نتيجه تصميمات رهبري تنها بر اساس نظر شخصي وي نمي باشد تا چنين اشکالي پيش آيد.
==جستار وابسته==
* [[ملاک مشروعیت ولی فقیه در فرمان‌برداری مردم]]
البته ممکن است در عرصه سياسي، نظري از نظرات ولايت فقيه با نظرات شخصي برخی افراد منطبق نباشد، امّا با اين حال ، لزوم جلوگيري از اختلال نظام ، ايجاب مي کند که وي عليرغم عدم اعتقاد نظري به آن مساله، به لحاظ عملي التزام داشته باشد. همچون صحنه جنگ که در آن سرباز ممکن است نسبت به ديدگاه فرمانده اعتقاد نظري نداشته باشد امّا الزامات صحنه جنگ اقتضا مي کند که وي نسبت به دستور فرمانده التزام عملي داشته باشد وگر نه باعث اختلال خواهد شد.
== منابع ==
{{پانویس}}
نتيجه اينکه اسلام اهتمام ويژه اي به عقلانيت دارد و حتي پذيرش اعتقادات را نه مبتني بر تقليد بلکه مبتني بر استدلال شخصي مي داند و در نتيجه از نظر اسلام پذيرش نظر ولايت فقيه به دليل استفاده وي از عنصر عقل به عنوان يکي از منابع شرعي صورت مي گيرد و با اين حال حتي اگر فردي نظر ولي فقيه را داراي خطا و اشتباه بداند لازم است به آن التزام عملي داشته باشد و در عين حال با رعايت ساير شرايط مي تواند حتي از اين نظر انتقاد نموده<ref>مصباح یزدی ، محمد تقی ، پرسش ها و پاسخ هاقم: مؤسسه اموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ۱۳۸۰، ج۱، ص۶۹.</ref> و يا از راههاي ديگر خطا بودن نظر و استدلال هاي خود بر اين اشتباه را به گوش ولي فقيه برساند.
{{پایان پاسخ}}
==منابع==
<references />
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =  
  | شاخه اصلی = سیاست
  | شاخه فرعی۱ =  
  | شاخه فرعی۱ = حکومت اسلامی
  | شاخه فرعی۲ =  
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۳ =  
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =-
  | تیترها =  
  | تیترها =-
  | ویرایش =  
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =ج
  | کیفیت =  
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۳۳

سؤال

با توجه به اینکه ولی فقیه معصوم نیست، تبعیت از او موجب تعطیلی عقل و تقلیدی شدن امور نمی‌شود؟

درگاه‌ها
حکومت دینی.png
حوزه-و-روحانیت.png


حکومت ایده‌آل و مطلوب در اسلام را حکومتی دانسته‌اند که امامان معصوم(ع)، حاکم در آن باشند. عالمان معتقدند در دوران غیبت که مردم دسترسی به معصومان ندارند، باید تا حد توان به حکومت مطلوب، نزدیک شد. از نگاه این عالمان، جامعه باید حکومت کسی را که به امام معصوم نزدیک‌تر است، پذیرا شود. ظهور این نزدیک بودن را در سه امر دانسته‌اند:

  • علم به احکام کلی اسلام (فقاهت)
  • شایستگی روحی و اخلاقی به گونه‌ای که تحت تأثیر هواهای نفسانی، تهدید و تطمیع قرار نگیرد (تقوا)
  • کارایی در مقام مدیریت جامعه که در بردارنده درک سیاسی و اجتماعی، آگاهی از مسائل بین‌المللی، شجاعت در برخورد با دشمنان و ... است.

فردی که بیش از دیگران، واجد این شرایط باشد، باید رهبری و پیشوایی جامعه را بر عهده بگیرد.[۱]

ولی‌فقیه جامع‌الشرایط اگر چه دارای مقام عصمت نیست امّا در شرایط غیبت معصوم، بهترین گزینه برای اداره جامعه اسلامی حساب شده است. با توجه به ویژگی‌های برجسته فقاهت و عدالت و تقوا،‌ نظارت مجلس خبرگان رهبری و استفاده از مشاوران و کارشناسان، درصد احتمال خطا و اشتباه تا حدود بسیار زیادی کاهش پیدا می‌کند. البته محققان به این نکته توجه داده‌اند که نباید چنین تلقی کرد که اطاعت از دستورات رهبری به معنای تعطیلی عقل است؛ زیرا مردم به تدبر و تعقل در انتخاب‌های خود دعوت شده و حتی قرآن علاوه بر اینکه انسان‌هایی که تعقل نمی‌کنند را بدترین جنبنده معرفی می‌کند[۲] به پذیرش اسلام بر اساس تعقل و نه احساسات دعوت می‌کند

جستار وابسته

منابع

  1. مصباح یزدی، محمد تقی، «اختیارات ولی فقیه در خارج از مرزها»، مجله حکومت اسلامی، سال اول، ش اول، ۱۳۷۵، ص۸۹
  2. «ان شر الدواب عندالله الصم البکم الذین لایعقلون» انفال / ۲۲.