|
|
| (۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{در دست ویرایش|کاربر=Rezapour }}
| |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| سؤال: آیا اطلاق ولیّ امر بر ولی فقیه درست است ؟
| | آیا اطلاق ولی‌امر بر ولی‌فقیه درست است؟ |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| اطلاق ولیّ امر به معنای رهبر و کسی که ولایت و سرپرستی جامعه اسلامی را بر عهده دارد، بر ولّی فقیه که بر اساس ادله عقلی و نقلی دارای این مسئولیت بوده و به عنوان نائب عام معصوم در عصر غیبت از سوی ایشان منصوب شده است، صحیح است. اما آنچه موجب تشکیک در اطلاق ولیّ امر به ولی فقیه شده است، انحصار واژه اولی الامر در آیه شریفه اطاعت<ref>«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَطيعُوا اللَّهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُم»(سوره نساء، آیه ۵۹)</ref> به معصومین(ع) است. زیرا در آیه اطاعت از اولي الامر به صورت مطلق واجب شمرده شده است و اطاعت مطلق تنها از معصوم(ع) جایز است و در مورد غیر معصوم که در معرض خطا و اشتباه است، حکم به اطاعت مطلق از ناحیه خداوند حکیم جایز نیست. بر این اساس«همه مفسران شيعه در اين زمينه اتفاق نظر دارند كه منظور از«اولوا الامر»، امامان معصوم مىباشند كه رهبرى مادى و معنوى جامعه اسلامى، در تمام شئون زندگى از طرف خداوند و پيامبر اکرم به آنها سپرده شده است و غير آنها را شامل نمىشود و البته كسانى كه از طرف آنها به مقامى منصوب شوند و پستى را در جامعه اسلامى به عهده بگيرند، با شروط معينى اطاعت آنها لازم است نه به خاطر اينكه اولوا الامرند، بلكه به خاطر اينكه نمايندگان اولوا الامر مىباشند.»<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران: دارالكتب الإسلاميه، ۱۳۷۴، ج۳، ص۴۳۶</ref> و روایات فراوانی نیز مصداق اولوالامر در آیه شریفه را ائمه اطهار(ع) بر شمرده اند. <ref>ر.ک:حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۵۰۸-۴۹۷</ref>
| | {{درگاه|حکومت دینی|حوزه و روحانیت}} |
|
| | {{جعبه نقل قول|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ '''أُولِي الْأَمْرِ '''مِنْكُمْ|اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از خدا اطاعت كنيد و از رسول و اولوالامر خويش فرمان بريد.(آیه ۵۹ سوره نساء)}} |
| اما انحصار مصداق اولوالامر در آیه شریفه به معصومین(ع) و شامل نشدن غیر معصوم به معنای عدم اطلاق ولی امر در جایگاه رهبری حکومت اسلامی بر اساس مبانی دینی نیست. از این جهت نباید میان این دو مسأله خلط کرد.
| | اطاعت از أُولِی الْأَمر در کنار [[اطاعت از خداوند]] و پیامبر لازم دانسته شده<ref>سوره نساء، آیه ۵۹.</ref> و اولی الامر را [[امام معصوم]] دانسته‌اند.<ref name=":0">مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۷۴، ج۳، ص۴۳۶</ref> همه مفسران شیعه، اتفاق نظر دارند که منظور از «اولی‌الامر»، امامان معصوم هستند و غیر آنها را شامل نمی‌شود.<ref name=":0" /> روایات فراوانی نیز مصداق اولی‌الامر را ائمه اطهار(ع) برشمرده‌اند.<ref>ر. ک.. حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۵۰۸–۴۹۷</ref> |
|
| | |
| هم «عقل حکم مي کند که اجراي احکام دين بايد استمرار داشته باشد و مختص به زمان حضرت پيامبر(ص) و حضرت امير المؤمنين(ع) نبوده و اگر چه «اولي الامر» در آيه کريمه «اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و اولي الامر منکم» ظاهر در معصومين(ع) است و آنان اولي الامر بالاصاله هستند ولي در عصر غيبت ، معصوم(ع) طبق رهنمود عقل و نيز به تبع دستور خود معصومين(ع) ، نائبان ايشان و اولي الامر هستند ، اما «اولي الامر بالتبع» و نه «اولي الامر بالاصاله» و همان گونه که در عصر حضور و ظهور معصوم ، نائبان خاص ، بسياري از کارها را به عهده داشتند و مباشرت خود معصوم شرط نبود ، در عصر غيبت نيز نائبان عام ، اداره امور را به دست دارند.<ref>جوادی آملی، عبد الله، ولايت فقيه ، ولايت فقاهت و عدالت ، قم: مرکز نشر اسرا، ۱۳۸۵ ، ص۳۷۰</ref>»
| | علت اختصاص اولی‌الامر به امام معصوم را چنین دانسته‌اند که این اطاعت به صورت مطلق، واجب شمرده شده و اطاعت مطلق، تنها از معصوم(ع) جایز است. غیر معصوم به‌جهت اینکه در معرض خطا و اشتباه است، اطاعت مطلق از او جایز نیست و نمی‌تواند مصداق اولی‌الامر باشد. |
|
| | |
| در روایات نیز فقیه جامع شرایط به عنوان «حاکم»<ref>«...فإنّى قد جعلته عليكم حاكماً...»( الحر العاملی ، محمد بن الحسن ، وسائل الشیعه ، بیروت ، دار احیاء التراث العربی ، بی تا ، ج۱۸،ص ۹۹)</ref> و «حجت»<ref>همان ، ج۱۸، ص۱۰۱</ref> معرفی شده اند که بیانگر جایگاه ایشان به عنوان نیابت و رهبری جامعه اسلامی است . | | برخی معتقدند اولی‌الامر با اینکه در اصل، ائمه هستند اما [[ولی‌فقیه]] به‌جهت اینکه منصوب و نائب عامِ امام است، اولی‌الامر تبعی به حساب می‌آید.<ref>جوادی آملی، عبد الله، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، قم: مرکز نشر اسرا، ۱۳۸۵، ص۳۷۰</ref> |
|
| | |
| همچنین واژه «اولي الامر» در آيه ۸۳ سوره نساء<ref>«وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلى أُولِي الْأَمْر»</ref> به فراتر از امام معصوم(ع) تفسير شده است این دیدگاه معتقد است که با توجه به محور آیه شریفه، منظور از اولی الامر در این آیه خصوص معصومین ((ع) ) نیستند بلکه همه کسانی که قدرت تشخیص نسبت به مسائل مختلف دارند را در بر می گیرد . به عنوان نمونه حضرت آیت الله مکارم شیرازی می فرمایند:
| | البته در آیه ۸۳ [[سوره نساء]] نیز تعبیر «أُولِی الْأَمر» گفته شده و اشاره دارد، وقتی خبر می‌رسد، آن‌را به پیامبر یا اولی‌الامر برسانند. این اولی‌الامر شامل همه افرادی که قدرت تشخیص، نسبت به مسائل مختلف دارند را در بر می‌گیرد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، پیشین، ج۴، ص۳۱</ref> [[آیت الله جوادی آملی]] از مفسران شیعه معتقد است محور این آیه، روشنگری در موضوعات خارجی و حوادث است.<ref>جوادی آملی، عبد الله، تفسیر تسنیم، قم: مرکز نشر اسرا، ۱۳۸۵، ج۱۹، ص۶۴۳</ref> |
|
| | |
| «منظور از اولی الامر در اينجا كسانى هستند كه قدرت تشخيص و احاطه كافى به مسائل مختلف دارند و مىتوانند حقايق را از شايعات بى اساس و مطالب راستين را از نادرست براى مردم روشن سازند، كه در درجه اول پيغمبر ((ص) ) و ائمه اهل بيت ((ع)) جانشينان او و در درجه بعد دانشمندانى هستند كه در اين گونه مسائل صاحب نظرند.»<ref>مکارم شیرازی ، ناصر ، تفسیر نمونه ، پیشین ، ج۴، ص۳۱</ref> و آیت الله جوادی آملی نیز معتقدند « درباره مصداق (اُولِي الاَمرِ) در اين آيه بايد توجه داشت كه چون محور آيه مورد بحث، روشنگري در موضوعات خارجي و حوادث جزئي و مقطعي است و در اينگونه حوادث روزانه، كارشناس هوشمند، يعني ولي امر كه محور تصميم سازي و ارائه دهنده راه حل است، بايد حاضر باشد تا مسلمانان با گزارش و ارجاع امور به او، از او تكليف را جويا شوند، بنابراين، در زمان حضور و ظهور معصومان(ع) آن ذوات قدسي نخستين مرجعاند ـ و بدين لحاظ مصداق قطعي و روشن نه مصداق منحصر «اُولِي الاَمرِ» در اين آيه امامان معصوم(عليهم‌السلام) هستند و در زمان غيبت طبق فرمان خود معصومان(عليهم‌السلام) عهدهدار اين مسئوليت، نائب عادل و كارشناس فني و مدير و مدبّر، يعني فقيه جامع الشرايطي است كه در متن حكومت بوده و توان تحليل اخبار جنگ و رفتارهاي دشمن و تصميمسازي سياسي ـ اجتماعي و صدور فرمان نظامي براي رويارويي درست با دشمن و دفاع از دين، آبرو، جان و مال مسلمانان را داراست.»<ref>جوادی آملی ، عبد الله ، تفسیر تسنیم ، قم : مرکز نشر اسرا ، ۱۳۸۵، ج۱۹، ص۶۴۳</ref>
| | '''اطلاق ولی‌امر''' |
|
| | |
| ایشان با اشاره به دیدگاه علامه طباطبایی (ره) در مورد یکی بودن مصداق اولی الامر در دو آیه معتقدند «آيه مورد بحث با آيه اطاعت ( سوره نساء آیه ۵۹) تفاوت دارد؛آنجا سخن از اطاعت خدا و رسول و اولي الامر به طور مطلق است؛ امّا اينجا سخن از اطاعت الله نيست، بلكه فقط سخن از ارجاع امور به رسول و اولي الامر است.آنجا كه سخن از اطاعت است، قرآن مجيد مرجع احكام و قوانين كلّي را خدا، پيامبر و معصومان(ع) ميشمارد ولي محور آيه مورد بحث، روشنگري در حوادث جزئي است و به حكم كلّي و قانون نياز ندارد، بلكه كارشناسي هوشمندانه ميخواهد، پس اولوا الامر، محور تصميم سازي در حوادث مقطعي و موضوعات خارجياند كه راه حل مشكلات روزانه را نشان ميدهند. در اينگونه حوادث روزانه، ولي امر بايد حاضر باشد تا مسلمانان به او گزارش دهند و تكليف را از او جويا شوند...آيه مورد بحث امامان معصوم(ع) را قطعاً شامل ميشود و در عصر حضور و ظهورِ آن ذوات قدسي نخستين مرجع، همان بزرگان معصوماند و در عصر غيبت نايبان عادل و كارشناس فني و مدير و مدبّر مصاديق اين آيهاند، زيرا قرينه در آيه مزبور كه دليلي بر عصمت مرجع گزارشهاي امن و خوف دلالت كند وجود ندارد؛ اما آيه (اَطيعُوا اللهَ... ) چون با قرينه داخلي بر عصمت همراه است، هرگز غير معصوم را شامل نميشود و استدلال به آن آيه براي لزوم اطاعت از فقيه جامع الشرايط در عصر غيبت براي آن است كه اولوا الامر معصوم وي را نصب فرموده است.»<ref>همان ، ج۱۹، ص۶۵۱</ref>
| | اطلاق ولی‌امر به معنای رهبر و کسی که ولایت و سرپرستی جامعه اسلامی را بر عهده دارد را صحیح دانسته‌اند. علت این تعبیر را چنین دانسته‌اند که ولی‌فقیه، به عنوان نائب عامِ امام، در دوران غیبت، است. |
|
| | == منابع == |
| بنابر این، مصداق اولوا الامر در آیه شریفه اطاعت، تنها معصومین(ع) هستند و بر اساس مبانی دینی نیز مصداق اتم و اکمل اولي الامر، امامان معصوم(ع) مي باشند، اما این به معنای جایز نبودن اطلاق ولیّ امر در جایگاه رهبری حکومت اسلامی بر ولی فقیه نبوده و به حکم عقل و نقل فقیه جامع شرایط مسئولیت و منصب ولایت و رهبری جامعه اسلامی در عصر غیبت را به نیابت از امام معصوم(ع) را دارا هستند.
| | {{پانویس|۲}} |
|
| |
|
| |
| ==منابع== | |
| <references />
| |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = | | | شاخه اصلی = سیاست |
| | شاخه فرعی۱ = | | | شاخه فرعی۱ = حکومت اسلامی |
| | شاخه فرعی۲ = | | | شاخه فرعی۲ = |
| | شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ = |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =- |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینک‌دهی = | | | لینک‌دهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر = |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی = | | | بازبینی =شد |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت =ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ج |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |
سؤال
آیا اطلاق ولی‌امر بر ولی‌فقیه درست است؟
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ
اطاعت از أُولِی الْأَمر در کنار اطاعت از خداوند و پیامبر لازم دانسته شده[۱] و اولی الامر را امام معصوم دانسته‌اند.[۲] همه مفسران شیعه، اتفاق نظر دارند که منظور از «اولی‌الامر»، امامان معصوم هستند و غیر آنها را شامل نمی‌شود.[۲] روایات فراوانی نیز مصداق اولی‌الامر را ائمه اطهار(ع) برشمرده‌اند.[۳]
علت اختصاص اولی‌الامر به امام معصوم را چنین دانسته‌اند که این اطاعت به صورت مطلق، واجب شمرده شده و اطاعت مطلق، تنها از معصوم(ع) جایز است. غیر معصوم به‌جهت اینکه در معرض خطا و اشتباه است، اطاعت مطلق از او جایز نیست و نمی‌تواند مصداق اولی‌الامر باشد.
برخی معتقدند اولی‌الامر با اینکه در اصل، ائمه هستند اما ولی‌فقیه به‌جهت اینکه منصوب و نائب عامِ امام است، اولی‌الامر تبعی به حساب می‌آید.[۴]
البته در آیه ۸۳ سوره نساء نیز تعبیر «أُولِی الْأَمر» گفته شده و اشاره دارد، وقتی خبر می‌رسد، آن‌را به پیامبر یا اولی‌الامر برسانند. این اولی‌الامر شامل همه افرادی که قدرت تشخیص، نسبت به مسائل مختلف دارند را در بر می‌گیرد.[۵] آیت الله جوادی آملی از مفسران شیعه معتقد است محور این آیه، روشنگری در موضوعات خارجی و حوادث است.[۶]
اطلاق ولی‌امر
اطلاق ولی‌امر به معنای رهبر و کسی که ولایت و سرپرستی جامعه اسلامی را بر عهده دارد را صحیح دانسته‌اند. علت این تعبیر را چنین دانسته‌اند که ولی‌فقیه، به عنوان نائب عامِ امام، در دوران غیبت، است.
منابع
- ↑ سوره نساء، آیه ۵۹.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۷۴، ج۳، ص۴۳۶
- ↑ ر. ک.. حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم: اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۵۰۸–۴۹۷
- ↑ جوادی آملی، عبد الله، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، قم: مرکز نشر اسرا، ۱۳۸۵، ص۳۷۰
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، پیشین، ج۴، ص۳۱
- ↑ جوادی آملی، عبد الله، تفسیر تسنیم، قم: مرکز نشر اسرا، ۱۳۸۵، ج۱۹، ص۶۴۳
