معوذتین: تفاوت میان نسخه‌ها

(ابرابزار)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
معوذتین چیست؟ به چه معنا است؟ علت و اساس این‌گونه نام‌گذاری را شرح دهید؟
معوذتین چیست؟ به چه معنا است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
بعضی از سوره‌های قرآن نام‌های مختلفی دارند از جمله سوره‌های فلق و ناس است که یکی از نام‌های آنها «معوذه» است و به هر دو سوره اطلاق «معوذتین» (دو معوذه) شده است، لذا به دو سوره «معوذتین» می‌گویند و در روایات هم به این دو سوره مبارکه اطلاق «معوذتین» شده است.}}<ref>جویباری، رستگار، تفسیر بصائر، قم، ناشر مؤلف، چاپ اول، ۱۴۱۳ هـ، ج۶۰، ص۶۵۸.</ref>
{{درگاه|واژه‌ها}}
 
سوره‌های فلق و ناس، هر کدام را «مُعَوَذه» می‌گویند و به هر دو سوره اطلاق «مُعَوَذَتین» (دو معوذه) شده است. این دو سوره با «قل اعوذ» شروع شده‌اند که متضمن تعویذ (پناه بردن به خدا) می‌باشد از این رو به این دو سوره معوذتین گفته‌اند. روایاتی آمده است که خواندن این دو سوره، انسان را از امراض و شرور دور می‌کند.
کلمه معوذه از «عَوْذ» گرفته شده به معنای پناه بردن و حفظ کردن خویش و پرهیز دادن از شر، از راه پناه بردن به کسی که می‌تواند آن شر را دفع کند.<ref>ر. ک. هاشم‌زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، تهران، انتشارات کتابخانه صدر، ۱۳۷۳، ص۶۳۲؛ و طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، ج۲۰، ص۶۸۰.</ref>
[[پرونده:سوره ناس و سوره فلق مشهور به معوذتین.jpg|بندانگشتی|سوره ناس و سوره فلق مشهور به معوذتین|200x200پیکسل]]
 
== علت نام‌گذاری این دو سوره به معوذتین ==
== علت نام‌گذاری این دو سوره به معوذتین ==
قبل از جواب دادن به این سؤال تذکر این مسئله لازم است قرآن خود را به عنوان شفاء معرفی می‌کند و می‌فرماید: {{قرآن|وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَه لِلْمُؤْمِنِینَ وَ لا یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إِلاَّ خَساراً<ref>اسراء/ ۸۲.</ref> و ما آنچه از قرآن فرستیم شفای دل و رحمت الهی به اهل ایمان است لکن کافران را به جز زیان چیزی نخواهد افزود. قرآن می‌تواند برای کسانی که به او تمسک می‌کنند و با او مأنوس هستند هم شفای ظاهری برای آنها باشد و هم شفای معنوی و روحی او باشد.}}<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۸ هـ، ج۶، ص۲۲۶.</ref>
به دو سوره فلق و ناس «معوذتین» می‌گویند و در روایات هم به این دو سوره مبارکه اطلاق «معوذتین» شده است.<ref>جویباری، رستگار، تفسیر بصائر، قم، ناشر مؤلف، چاپ اول، ۱۴۱۳ هـ، ج۶۰، ص۶۵۸.</ref> کلمه معوذه از «عَوْذ» گرفته شده به معنای پناه بردن و حفظ کردن خویش و پرهیز دادن از شر، از راه پناه بردن به کسی که می‌تواند آن شر را دفع کند.<ref>هاشم‌زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، تهران، انتشارات کتابخانه صدر، ۱۳۷۳، ص۶۳۲. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، ج۲۰، ص۶۸۰.</ref> مفسران گفته‌اند این دو سوره خاصیت تعویذ (پناه بردن به خدا) را دارد که باعث می‌شود انسان با این دو سوره خود را از شروری حفظ کند و بدین جهت این دو سوره به معوذتین نام‌گذاری شده است. در [[سوره فلق]] به پیامبر(ص) دستوری می‌دهد از شر هر چیزی مانند شری که در تاریکی باشد، از شر زنان ساحر و به‌طور کلی طلسم و جادو و از شر و زیان فرد حسود به خداوند پناه ببر که سفارشی است برای همه مؤمنان. و در [[سوره ناس]] هم انسان خود را از وسواس شیطانی که هر دم وسوسه می‌کند، تعویذ می‌کند و خود را در پناه خدا قرار می‌دهد.
 
[[پرونده:سوره های ناس و فلق.png|بندانگشتی|معوذتین به خط احمد نیریزی|201x201پیکسل]]
امّا نسبت به این سوره از روایات این‌گونه استفاده می‌شود که اگر انسان خود یا دیگران را بوسیله این دو سوره تعویذ کند، مریضی او خوب می‌شود و از شروری که در این دو سوره بیان شده در امان خواهد بود، لذا از امام صادق(ع) نقل شده که: «پیامبر(ص) مریض شدند، تب ایشان شدت پیدا کرد، جبرئیل (و میکائیل) این دو سوره را برای شفای پیامبر(ص) نازل کردند، جبرئیل به قرائت سوره فلق و میکائیل به قرائت سوره ناس در پایین پای آن حضرت برای شفا متوسل شدند».<ref>خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، انتشارات دوستان، چاپ اول، ۱۳۷۷، ج۲، ص۲۱۲۳.</ref>
== فضیلت و اهمیت ==
 
اهمیت دو سوره ناس و فلق به سبب محتوای آن است و اگر کسی می‌خواهد به فضیلت این دو سوره دست یابد باید به مضمون آیات آن توجه و به آن عمل کند. آیات این دو سوره بیان این امر مهم است که با وجود شر و بلاهای‌های فراوان در دنیا و وسوسه‌های نفس آدمی و ترغیب شیطان، انسان باید به خداوندی پناه ببرد که قادر است همه اشرار و شرور را دفع کند و بنده خود را غرق رحمت و بخشندگی خود سازد.
هم‌چنین امام صادق(ع) می‌فرماید: «پیامبر(ص) فرمود: اگر کسی خواست به دیگری بدی انجام بدهد، و او بخواهد که خدا این شخص را از او دور کند (و مانع بدی او شود) پس وقتی که او را می‌بیند بگوید: «اَعُوذُ وَ بِحَولِ اللهِ وَ قُوَتِهِ مِن حَولِ خَلقِهِ وَ قُوُّتِهِم» و سوره فلق را بخواند بعد هم این آیه را بخواند: {{قرآن|فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ<ref>. توبه / ۱۲۹.</ref> در این صورت خداوند فریب هر فریب‌کاری و مکر هر مکرکننده‌ای و حسد هر حسدورزی را از او دور می‌کند و باید این کلمات را در صورت او بخواند».<ref>علی بن جمعه العروسی الحویزی، تفسیر نورالثقلین، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ هـ، ج۸، ص۳۷۹.</ref>
 
باز نقل شده که امام رضا(ع) یک فرد صرعی را (غشی) دید، یک کاسه آب درخواست کردو بعد امام(ع) سوره حمد و سوره فلق و ناس (معوذتین) را قرائت فرمود و در آب دمید، آب را روی آن مریض ریختند بعد هم مریض خوب شد و امام(ع) فرمود: «دیگر به آن حالت بر نمی‌گردد».<ref>علی بن جمعه العروسی الحویزی، تفسیر نورالثقلین، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ هـ، ج۸، ص۳۷۹.</ref>
 
و نقل شده که بسیار می‌شد پیامبر صلّی الله علیه و آله، امام حسن علیه السّلام و امام حسین علیه السّلام را با این دو سوره تعویذ می‌فرمود.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، ج۲۰، ص۶۸۳.</ref>


هم‌چنین پیامبر(ص) فرموده‌اند: «آیاتی بر من نازل شده که نظیرش نازل نشده و آن در سوره قل اعوذ است».<ref>همان.</ref>
احادیث متعددی در فضیلت معوّذتان (سوره فلق و ناس) وارد شده است. عقبة بن عامر از [[پیامبر اکرم(ص)]] نقل می‌کند که بعد از نزول این دو سوره فرمود: «آیا نمی‌دانی که آیاتی امشب نازل شده‌اند که نظیر آنها را هرگز کسی ندیده است.<ref>طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانى، چاپ اول، ج۲۷، ص۳۷۸. فرهنگ‌نامه علوم قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱، ص۳۶۰۴</ref>


علامه طباطبایی در توضیح این حدیث می‌فرماید: شاید مراد پیامبر(ص) از این‌که فرمود مثل این دو سوره بر من نازل نشده، این باشد که تنها این دو سوره در مورد عوذه و حرز نازل شده و هیچ سوره‌ای دیگر این خاصیت را ندارد.<ref>علی بن جمعه العروسی الحویزی، تفسیر نورالثقلین، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ هـ، ج۸، ص۳۷۹.</ref>
و در روایتی از پیغمبر اکرم(ص) می‌خوانیم: «به یکی از یارانش فرمود: می‌خواهی دو سوره به تو تعلیم کنم که برترین سوره‌های قرآن است؟ عرض کرد: آری ای رسول خدا! حضرت «معوذتان» (سوره فلق و سوره ناس) را به او تعلیم کرد، سپس آن دو را در نماز صبح قرائت نمود و به او فرمود: هر گاه برمی‌خیزی و می‌خوابی آنها را بخوان». مفسران ذیل این روایات گفته‌اند که این فضایل در صورتی است که کسی که تلاوت می‌کند باید روح و جان و عقیده و عمل خود را با محتوای آن هماهنگ سازد.<ref> مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۴۵۶.</ref>


پس می‌توان گفت: این دو سوره خاصیت تعویذ (پناه بردن به خدا) را دارد که باعث می‌شود انسان با این دو سوره خود را از شروری حفظ کند و بدین جهت این دو سوره به معوذتین نام‌گذاری شده است. در سوره فلق به پیامبر(ص) دستوری می‌دهد از چند چیز به خدا پناه ببر البتّه این دستور اختصاصی به پیامبر(ص) ندارد.
گفته شده سوره‌های معوذتان قرآن کریم به عنوان تعویذی برای ابطال عزایم و اثرات سحر بر پیامبر(ص) نازل شد.<ref>بلوکباشی، علی، «باطل سحر»،‌ دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ذیل مدخل.</ref>


# از شر هر مخلوقی چه جن و چه حیوانات و هر مخلوق دیگری که شری همراه خود دارد.
# از شر شب وقتی که با ظلمتش داخل می‌شود، در این‌جا خداوند شر را به شب نسبت داده، زیرا شبِ تاریک، انسان شرور را در رساندن شر کمک می‌کند لذا به همین خاطر شر در شب بیشتر از روز است، علاوه بر این؛ انسان که مورد حمله شرور واقع می‌شود در شب ناتوان‌تر از روز است.
# از شر زنان جادوگر و ساحر.
# از شر حسود وقتی که مبتلاء به حسد گشته و مشغول اعمال حسدورزی می‌شود.
بعضی هم گفته‌اند این آیه شامل شورچشمی نیز می‌شود چون چشم زدن هم ناشی از نوعی حسادت است.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر میزان، مترجم سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، ج۲۰، ص۶۸۰.</ref>
و در سوره ناس هم انسان خود را از وساوس شیطانی که هر دم وسوسه می‌کند، تعویذ می‌کند و خود را در پناه خدا قرار می‌دهد.
البتّه همان‌طوری که می‌دانیم این دو سوره با «قل اعوذ» شروع شده‌اند که متضمن تعویذ (پناه بردن به خدا) می‌باشد از این رو به این دو سوره معوذتین گفته‌اند.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}


== مطالعه بیشتر ==
== مطالعه بیشتر ==
۱. طبرسی، تفسیر مجمع‌البیان، (بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۷ هـ) ج۱۰، ص۳۹۲.


۲. ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، (تهران، ناشر دارالکتب الاسلامیه، چاپ ۱۵، ۱۳۷۴) ج۲۷، ص۴۵۴.
* طبرسی، تفسیر مجمع‌البیان، (بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۷ هـ) ج۱۰، ص۳۹۲.


۳. فیض کاشانی، تفسیر صافی، (بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۴۰۲هـ) ج۵، ص۳۹.
* ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، (تهران، ناشر دارالکتب الاسلامیه، چاپ ۱۵، ۱۳۷۴) ج۲۷، ص۴۵۴.
 
۴. سید هاشم بحرانی، تفسیر برهان (بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۱۹ هـ) ج۸، ص۴۳۷.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


خط ۵۷: خط ۳۸:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
خط ۶۷: خط ۴۸:
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:مقاله‌های پیشنهادی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۴۹

سؤال

معوذتین چیست؟ به چه معنا است؟

درگاه‌ها
واژه-ها.png


سوره‌های فلق و ناس، هر کدام را «مُعَوَذه» می‌گویند و به هر دو سوره اطلاق «مُعَوَذَتین» (دو معوذه) شده است. این دو سوره با «قل اعوذ» شروع شده‌اند که متضمن تعویذ (پناه بردن به خدا) می‌باشد از این رو به این دو سوره معوذتین گفته‌اند. روایاتی آمده است که خواندن این دو سوره، انسان را از امراض و شرور دور می‌کند.

سوره ناس و سوره فلق مشهور به معوذتین

علت نام‌گذاری این دو سوره به معوذتین

به دو سوره فلق و ناس «معوذتین» می‌گویند و در روایات هم به این دو سوره مبارکه اطلاق «معوذتین» شده است.[۱] کلمه معوذه از «عَوْذ» گرفته شده به معنای پناه بردن و حفظ کردن خویش و پرهیز دادن از شر، از راه پناه بردن به کسی که می‌تواند آن شر را دفع کند.[۲] مفسران گفته‌اند این دو سوره خاصیت تعویذ (پناه بردن به خدا) را دارد که باعث می‌شود انسان با این دو سوره خود را از شروری حفظ کند و بدین جهت این دو سوره به معوذتین نام‌گذاری شده است. در سوره فلق به پیامبر(ص) دستوری می‌دهد از شر هر چیزی مانند شری که در تاریکی باشد، از شر زنان ساحر و به‌طور کلی طلسم و جادو و از شر و زیان فرد حسود به خداوند پناه ببر که سفارشی است برای همه مؤمنان. و در سوره ناس هم انسان خود را از وسواس شیطانی که هر دم وسوسه می‌کند، تعویذ می‌کند و خود را در پناه خدا قرار می‌دهد.

معوذتین به خط احمد نیریزی

فضیلت و اهمیت

اهمیت دو سوره ناس و فلق به سبب محتوای آن است و اگر کسی می‌خواهد به فضیلت این دو سوره دست یابد باید به مضمون آیات آن توجه و به آن عمل کند. آیات این دو سوره بیان این امر مهم است که با وجود شر و بلاهای‌های فراوان در دنیا و وسوسه‌های نفس آدمی و ترغیب شیطان، انسان باید به خداوندی پناه ببرد که قادر است همه اشرار و شرور را دفع کند و بنده خود را غرق رحمت و بخشندگی خود سازد.

احادیث متعددی در فضیلت معوّذتان (سوره فلق و ناس) وارد شده است. عقبة بن عامر از پیامبر اکرم(ص) نقل می‌کند که بعد از نزول این دو سوره فرمود: «آیا نمی‌دانی که آیاتی امشب نازل شده‌اند که نظیر آنها را هرگز کسی ندیده است.[۳]

و در روایتی از پیغمبر اکرم(ص) می‌خوانیم: «به یکی از یارانش فرمود: می‌خواهی دو سوره به تو تعلیم کنم که برترین سوره‌های قرآن است؟ عرض کرد: آری ای رسول خدا! حضرت «معوذتان» (سوره فلق و سوره ناس) را به او تعلیم کرد، سپس آن دو را در نماز صبح قرائت نمود و به او فرمود: هر گاه برمی‌خیزی و می‌خوابی آنها را بخوان». مفسران ذیل این روایات گفته‌اند که این فضایل در صورتی است که کسی که تلاوت می‌کند باید روح و جان و عقیده و عمل خود را با محتوای آن هماهنگ سازد.[۴]

گفته شده سوره‌های معوذتان قرآن کریم به عنوان تعویذی برای ابطال عزایم و اثرات سحر بر پیامبر(ص) نازل شد.[۵]


مطالعه بیشتر

  • طبرسی، تفسیر مجمع‌البیان، (بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۷ هـ) ج۱۰، ص۳۹۲.
  • ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، (تهران، ناشر دارالکتب الاسلامیه، چاپ ۱۵، ۱۳۷۴) ج۲۷، ص۴۵۴.


منابع

  1. جویباری، رستگار، تفسیر بصائر، قم، ناشر مؤلف، چاپ اول، ۱۴۱۳ هـ، ج۶۰، ص۶۵۸.
  2. هاشم‌زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، تهران، انتشارات کتابخانه صدر، ۱۳۷۳، ص۶۳۲. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، ج۲۰، ص۶۸۰.
  3. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانى، چاپ اول، ج۲۷، ص۳۷۸. فرهنگ‌نامه علوم قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱، ص۳۶۰۴
  4. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۴۵۶.
  5. بلوکباشی، علی، «باطل سحر»،‌ دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ذیل مدخل.