مقصود از دین حنیف در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
||
| (۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۵: | خط ۴: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
حنیف در قرآن به معنای حق‌گرایی و دین حق و اخلاص و در مقابل شرک آمده است. در قرآن حنیف نام آیینی است که حضرت ابراهیم(ع) تابع آن دین است. | |||
== معنای | == معنای حنیف == | ||
حنیف از ماده «ح ن ف» به معنای هدایت به استقامت و راه مستقیم است.<ref>راغب اصفهانی، محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالکاتب العربی، بی تا، ص۱۳۳.</ref> | حنیف از ماده «ح ن ف» به معنای هدایت به استقامت و راه مستقیم است.<ref>راغب اصفهانی، محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالکاتب العربی، بی تا، ص۱۳۳.</ref> حنیف در اصطلاح به معنای کسی است که از آیین‌ها و روش‌های منحرف چشم می‌پوشد و متوجه آیین حقیقی می‌شود. | ||
«حَنَف»، به معنای گرایش به حق و «جَنَف»، به معنای گرایش و تمایل به باطل است.<ref>تفسیر نور، محسن قرائتی، ج۱، ص۵۳۵</ref> | |||
== | == دین حق‌گرا == | ||
حنیف ده بار در قرآن تکرار شده است و دو بار هم به صورت جمع | حنیف ده بار در قرآن تکرار شده است و دو بار هم به صورت جمع یعنی حنفاء آمده است. در تمام این آیات حنیف به معنای حق‌گرایی آمده است که بیشتر درباره دین [[حضرت ابراهیم(ع)]] گفته شده است. دین حنیف، آیین پاک و خالص و تسلیم در برابر حق و اعتقاد به توحید کامل است که تمام پیامبران بزرگ الهی از جمله حضرت ابراهیم(ع) و حضرت محمد(ص) به چنین آیین و دینی بودند.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۷ ق، ج۳، ص۲۹۸.</ref> | ||
قرآن | در سوره بقره گفته شده که آیین ابراهیم حنیف بوده است:{{قرآن|وَقَالُوا کُونُوا هُودًا أَوْ نَصَارَیٰ تَهْتَدُوا ۗ قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا ۖ وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ|ترجمه=و [اهل کتاب] گفتند: «یهودی یا مسیحی باشید، تا هدایت یابید»؛ بگو: «نه، بلکه [بر] آیین ابراهیم حق‌گرا [هستم]؛ و وی از مشرکان نبود.|سوره=بقره|آیه=۱۳۵}} و نیز: {{قرآن|قُلْ صَدَقَ اللَّهُ ۗ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ|ترجمه=بگو: خدا راست می‌گوید. آیین حنیف ابراهیم را پیروی کنید و او از مشرکان نبود.|سوره=آل عمران|آیه=۹۵}} و نیز در آیات ۱۲۵ سوره نساء<ref>{{قرآن|وَمَنْ أَحْسَنُ دِینًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا ۗ وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا|ترجمه=و دین چه کسی بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کرده و نیکوکار است و از آیین ابراهیم حق‌گرا پیروی نموده است؟ و خدا ابراهیم را دوست گرفت.|سوره=نساء|آیه=۱۲۵}}</ref>و ۱۶۱ سوره انعام<ref>{{قرآن|قُلْ إِنَّنِی هَدَانِی رَبِّی إِلَیٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ دِینًا قِیَمًا مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا ۚ وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ|ترجمه=بگو: «آری! پروردگارم مرا به راه راست هدایت کرده است: دینی پایدار، آیین ابراهیمِ حق‌گرای! و او از مشرکان نبود.»|سوره=انعام|آیه=۱۶۱}}</ref>و ۱۲۰ سوره نحل<ref>{{قرآن|إِنَّ إِبْرَاهِیمَ کَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِیفًا وَلَمْ یَکُ مِنَ الْمُشْرِکِینَ|ترجمه=ابراهیم بزرگوار مردی بود. به فرمان خدا بر پای ایستاد و صاحب دین حنیف بود. و از مشرکان نبود،|سوره=نحل|آیه=۱۲۰}}</ref> و ۱۲۳ سوره نحل<ref>{{قرآن|ثُمَّ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا ۖ وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ|ترجمه=سپس به تو وحی کردیم که: «از آیین ابراهیم حق‌گرای پیروی کن، [چرا که] او از مشرکان نبود.»|سوره=نحل|آیه=۱۲۳}}</ref> | ||
و در جایی خودِ ابراهیم را حنیف و حق‌گرا می‌داند:{{قرآن|مَا کَانَ إِبْرَاهِیمُ یَهُودِیًّا وَلَا نَصْرَانِیًّا وَلٰکِنْ کَانَ حَنِیفًا مُسْلِمًا وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ|ترجمه=ابراهیم نه یهودی بود و نه نصرانی، بلکه حق گرایی فرمانبردار بود، و از مشرکان نبود.|سوره=آل عمران|آیه=۶۷}} در این آیه حنیف و مسلم (فرمانبردار) باهم و در مقابل مشرک آمده است. | |||
حضرت | در [[سوره انعام]]، حضرت ابراهیم(ع) خود را حنیف می‌نامد:{{قرآن|إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ حَنِیفًا ۖ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ|ترجمه=من از روی اخلاص، پاکدلانه روی خود را به سوی کسی گردانیدم که آسمانها و زمین را پدیدآورده است؛ و من از مشرکان نیستم.|سوره=انعام|آیه=۷۹}} | ||
=== اسلام دین حنیف === | |||
[[پیامبر اسلام(ص)]] هم خود را مطیع دین حنیف می‌داند:{{قرآن|وَأَنْ أَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا وَلَا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِکِینَ|ترجمه=و [به من دستور داده شده است] که به دین حنیف روی آور، و زنهار از مشرکان مباش.|سوره=یونس|آیه=۱۰۵}} در این آیه هم حنیف در مقابل شرک آمده است. در جای دیگر آمده است که به دین حنیف روی آور:{{قرآن|فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا|ترجمه=پس روی خود را با گرایش تمام به حق، به سوی این دین کن|سوره=روم|آیه=۳۰}} | |||
'''حنفاء''' | |||
در دو جا در قرآن حنیف به صورت جمع آمده است: {{قرآن|حُنَفَاءَ لِلَّهِ غَیْرَ مُشْرِکِینَ بِهِ|ترجمه=در حالی که گروندگان خالص به خدا باشید؛ نه شریک‌گیرندگان [برای] او|سوره=حج|آیه=۳۱}} | |||
و نیز {{قرآن|وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفَاءَ|ترجمه=و فرمان نیافته بودند جز اینکه خدا را بپرستند، و در حالی که به توحید گراییده‌اند، دین [خود] را برای او خالص گردانند|سوره=بینه|آیه=۵}} علامه طباطبایی ذیل این آیه می‌فرماید: «و خدای تعالی اسلام را بدین جهت دین حنیف خوانده که خلق را دستور می‌دهد به اینکه در تمامی امور حد وسط و حالت اعتدال را از دست ندهند، و از انحراف به سوی افراط و تفریط بپرهیزند.»<ref>ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۲۰، ص۵۷۵</ref> | |||
{{پایان پاسخ}} | {{پایان پاسخ}} | ||
{{مطالعه بیشتر}} | {{مطالعه بیشتر}} | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۵: | ||
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۹ ق، ج۱، ص۴۵۷. | طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۹ ق، ج۱، ص۴۵۷. | ||
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۷، ج۲، ص۴۶۱. | مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۷، ج۲، ص۴۶۱. | ||
شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق، ج۲، ص۴۹۲. | شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق، ج۲، ص۴۹۲. | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۹: | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۹: | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۱۸
منظور از دین حنیف در قرآن چیست؟
حنیف در قرآن به معنای حق‌گرایی و دین حق و اخلاص و در مقابل شرک آمده است. در قرآن حنیف نام آیینی است که حضرت ابراهیم(ع) تابع آن دین است.
معنای حنیف
حنیف از ماده «ح ن ف» به معنای هدایت به استقامت و راه مستقیم است.[۱] حنیف در اصطلاح به معنای کسی است که از آیین‌ها و روش‌های منحرف چشم می‌پوشد و متوجه آیین حقیقی می‌شود.
«حَنَف»، به معنای گرایش به حق و «جَنَف»، به معنای گرایش و تمایل به باطل است.[۲]
دین حق‌گرا
حنیف ده بار در قرآن تکرار شده است و دو بار هم به صورت جمع یعنی حنفاء آمده است. در تمام این آیات حنیف به معنای حق‌گرایی آمده است که بیشتر درباره دین حضرت ابراهیم(ع) گفته شده است. دین حنیف، آیین پاک و خالص و تسلیم در برابر حق و اعتقاد به توحید کامل است که تمام پیامبران بزرگ الهی از جمله حضرت ابراهیم(ع) و حضرت محمد(ص) به چنین آیین و دینی بودند.[۳]
در سوره بقره گفته شده که آیین ابراهیم حنیف بوده است:﴿وَقَالُوا کُونُوا هُودًا أَوْ نَصَارَیٰ تَهْتَدُوا ۗ قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا ۖ وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ؛ و [اهل کتاب] گفتند: «یهودی یا مسیحی باشید، تا هدایت یابید»؛ بگو: «نه، بلکه [بر] آیین ابراهیم حق‌گرا [هستم]؛ و وی از مشرکان نبود.﴾(بقره:۱۳۵) و نیز: ﴿قُلْ صَدَقَ اللَّهُ ۗ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ؛ بگو: خدا راست می‌گوید. آیین حنیف ابراهیم را پیروی کنید و او از مشرکان نبود.﴾(آل عمران:۹۵) و نیز در آیات ۱۲۵ سوره نساء[۴]و ۱۶۱ سوره انعام[۵]و ۱۲۰ سوره نحل[۶] و ۱۲۳ سوره نحل[۷]
و در جایی خودِ ابراهیم را حنیف و حق‌گرا می‌داند:﴿مَا کَانَ إِبْرَاهِیمُ یَهُودِیًّا وَلَا نَصْرَانِیًّا وَلٰکِنْ کَانَ حَنِیفًا مُسْلِمًا وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ؛ ابراهیم نه یهودی بود و نه نصرانی، بلکه حق گرایی فرمانبردار بود، و از مشرکان نبود.﴾(آل عمران:۶۷) در این آیه حنیف و مسلم (فرمانبردار) باهم و در مقابل مشرک آمده است.
در سوره انعام، حضرت ابراهیم(ع) خود را حنیف می‌نامد:﴿إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ حَنِیفًا ۖ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ؛ من از روی اخلاص، پاکدلانه روی خود را به سوی کسی گردانیدم که آسمانها و زمین را پدیدآورده است؛ و من از مشرکان نیستم.﴾(انعام:۷۹)
اسلام دین حنیف
پیامبر اسلام(ص) هم خود را مطیع دین حنیف می‌داند:﴿وَأَنْ أَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا وَلَا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِکِینَ؛ و [به من دستور داده شده است] که به دین حنیف روی آور، و زنهار از مشرکان مباش.﴾(یونس:۱۰۵) در این آیه هم حنیف در مقابل شرک آمده است. در جای دیگر آمده است که به دین حنیف روی آور:﴿فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا؛ پس روی خود را با گرایش تمام به حق، به سوی این دین کن﴾(روم:۳۰)
حنفاء
در دو جا در قرآن حنیف به صورت جمع آمده است: ﴿حُنَفَاءَ لِلَّهِ غَیْرَ مُشْرِکِینَ بِهِ؛ در حالی که گروندگان خالص به خدا باشید؛ نه شریک‌گیرندگان [برای] او﴾(حج:۳۱)
و نیز ﴿وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفَاءَ؛ و فرمان نیافته بودند جز اینکه خدا را بپرستند، و در حالی که به توحید گراییده‌اند، دین [خود] را برای او خالص گردانند﴾(بینه:۵) علامه طباطبایی ذیل این آیه می‌فرماید: «و خدای تعالی اسلام را بدین جهت دین حنیف خوانده که خلق را دستور می‌دهد به اینکه در تمامی امور حد وسط و حالت اعتدال را از دست ندهند، و از انحراف به سوی افراط و تفریط بپرهیزند.»[۸]
مطالعه بیشتر
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۹ ق، ج۱، ص۴۵۷.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۷، ج۲، ص۴۶۱.
شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق، ج۲، ص۴۹۲.
منابع
- ↑ راغب اصفهانی، محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالکاتب العربی، بی تا، ص۱۳۳.
- ↑ تفسیر نور، محسن قرائتی، ج۱، ص۵۳۵
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۷ ق، ج۳، ص۲۹۸.
- ↑ ﴿وَمَنْ أَحْسَنُ دِینًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا ۗ وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا؛ و دین چه کسی بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کرده و نیکوکار است و از آیین ابراهیم حق‌گرا پیروی نموده است؟ و خدا ابراهیم را دوست گرفت.﴾(نساء:۱۲۵)
- ↑ ﴿قُلْ إِنَّنِی هَدَانِی رَبِّی إِلَیٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ دِینًا قِیَمًا مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا ۚ وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ؛ بگو: «آری! پروردگارم مرا به راه راست هدایت کرده است: دینی پایدار، آیین ابراهیمِ حق‌گرای! و او از مشرکان نبود.»﴾(انعام:۱۶۱)
- ↑ ﴿إِنَّ إِبْرَاهِیمَ کَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِیفًا وَلَمْ یَکُ مِنَ الْمُشْرِکِینَ؛ ابراهیم بزرگوار مردی بود. به فرمان خدا بر پای ایستاد و صاحب دین حنیف بود. و از مشرکان نبود،﴾(نحل:۱۲۰)
- ↑ ﴿ثُمَّ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا ۖ وَمَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ؛ سپس به تو وحی کردیم که: «از آیین ابراهیم حق‌گرای پیروی کن، [چرا که] او از مشرکان نبود.»﴾(نحل:۱۲۳)
- ↑ ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۲۰، ص۵۷۵