|
|
| (۳۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
|
| |
|
| {{سوال}}بر اساس تعالیم دینی، سبک رفتاری والدین با دختران چگونه است؟{{پایان سوال}} | | {{سوال}}سبک رفتاری والدین با دختران چگونه باید باشد؟{{پایان سوال}} |
|
| |
|
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| از منظر دین اسلام، دختر و پسر، هر دو نعمت و حسنه‌ای هستند که خداوند متعال برای تداوم نسل بشر و تشکیل خانواده و عشق‌ورزی به پدر و مادر داده می‌شود. | | {{درگاه|زن و خانواده}}کارشناسان امور تربیتی برای '''رفتار مناسب والدین با دختران'''، مجموعه دستوراتی را با توجه به سه جنبه فرهنگی، عاطفی و مذهبی دختران ارائه داده‌اند که یکی از مهمترین آنها توجه به ارزش دختران در [[اسلام]] و ارج نهادن نسبت به آنها است. به گفته آنها، باید بدانند که دختر، شکننده و حساس است و باید از مهر و محبت برخوردار باشد تا از لحاظ عاطفی تأمین گردد و به دیگران پناه نیاورد. |
|
| |
|
| در اسلام و قرآن احترام به دختر به عنوان یک ویژگی انسانی مورد توجه و تأکید قرارگرفته است. احترام به دختر می‌بایست به گونه‌ای باشد که در عمل خود را نشان دهد. از این روست که در آموزه‌های قرآنی این احترام به شکل عملی نشان داده می‌شود و تنها در حرف و شعار بسنده نمی‌شود. احترام به شخص به معنای احترام به عقل و هوش اوست و این که از پیشنهادها و آرا و نظریات وی استفاده شود. در داستانی که قرآن درباره دختران شعیب گزارش می‌کند، شیوه درست برخورد با دختران به روشنی تبیین می‌گردد و احترام واقعی و عملی نشان داده می‌شود. حضرت شعیب (علیه‌السلام) هنگامی که با پیشنهاد به کارگیری حضرت موسی (علیه‌السلام) به دلیل قدرت بدنی و امانت از سوی دختران رو به رو می‌شود، آن را می‌پذیرد و نشان می‌دهد که مشاوره با دختران و زنان هنگامی که با دلیل و برهان همراه باشد نه تنها نادرست نیست بلکه امری درست و راست می‌باشد.
| | به گفته آنها، تربیت دختران باید به گونه‌ای باشد که [[حیا|صفت حیا]] در آنها ایجاد شود و بتوانند برای زندگی زناشویی آماده شوند و فرزند خودشان را به درستی تربیت کنند. همچنین نیازهای مالی او باید از سوی والدین تأمین شود تا خانه و خانواده برای دختر همیشه یک پناهگاه امن باشد. |
|
| |
|
| در آیات دیگر قران کریم نیز برنهی از تنفر از فرزند دختر و تکریم او تأکیدات فراوانی شده و وضعیت برخورد کفار با فرزندان دختر و زنده به گور کردن ایشان در زمان جاهلیت مورد سرزنش قرآن قرار گرفته است: «وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَکُمْ خَشْیَه إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَ إِیَّاکُمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ کانَ خِطْأً کَبیرا؛ فرزندان خویش را از ترس فقر نکشید، مائیم که به آنها و به شما روزی می‌دهیم، کشتن آنها گناه بزرگی است».<ref>اسراء: ۳۱.</ref> ضمن اینکه سوره مبارکه کوثر در شأن میلاد حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) و تکریم این مقام نازل شده است.
| | == ارزش دختر و احترام به او == |
| | بر اساس آیه ۲۶ [[سوره قصص]]، [[حضرت شعیب|حضرت شعیب(ع)]] مشاوره و پیشنهاد دخترانش درباره به‌کارگیری [[حضرت موسی(ع)]] برای چوپانی را پذیرفت.<ref>سوره قصص: ۲۶.</ref> از این آیه، ارزش دادن به دختران و پذیرفتن مشاوره آنها برداشت شده است. همچنین در روایات، دخترانْ مهربان، اهل انس و الفت، بابرکت و با نظافت شمرده شده‌اند<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، کافی، قم: دار الحدیث، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۳۳۶.</ref> و طبق حدیثی، [[پیامبر(ص)]] پس از به دنیا آمدن دخترش [[حضرت فاطمه زهرا(س)|فاطمه]]، او را شاخه ریحانی خوش‌بو دانست.<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۳۶۵.</ref> |
|
| |
|
| در روایات نیز برای فرزند دختر ارزش و احترام خاصی قائل شده است. از جمله این روایات به سه روایت اشاره می‌کنیم: | | == ویژگی‌های تربیتی و رفتار با دختران == |
| | عالمان و پژوهشگران رشته‌های تربیتی،ویژگی‌های دختران را در سه جنبه فرهنگی، عاطفی و اخلاقی بررسی کرده و در هر جنبه، سفارش‌هایی برای تربیت آنها از سوی والدین پیشنهاد کرده‌اند. |
|
| |
|
| امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «اَلبَناتُ حَسَناتٌ وَ البَنُونَ نِعَمٌ فَالحَسَناتُ تُثابُ عَلَیهِنَّ وَ النِّعمَه تُسأَلُ عَنها؛ دختران خوبی‌ها و پسران نعمت‌اند، به خوبی‌ها ثواب می‌دهند و از نعمت‌ها سئوال می‌شود».<ref>حرانی، ابن شعبه، حسین بن روح، تحف العقول، قم: جامعهٔ مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۰۴ق، ص۳۸۲.</ref>
| | === جنبه فرهنگی و اجتماعی === |
|
| | پژوهشگران رشته‌های تربیتی گفته‌اند والدین در تربیت دختران باید به جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی آنان توجه کنند و در این راستا موارد زیر را بیان کرده‌ند: |
| پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرمایند: «نِعْمَ الْوَلَدُ الْبَنَاتُ مُلْطِفَاتٌ مُجَهِّزَاتٌ مُونِسَاتٌ مُبَارَکَاتٌ مُفَلِّیَات؛ دختران چه فرزندان خوبی هستند: مهربان، باجهاز، اهل انس و الفت، با برکت و با نظافت می‌باشند».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، کافی، قم: دار الحدیث، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۳۳۶.</ref>
| |
|
| |
| از خالد بن برقی وارد است که: «بُشِّرَ النَّبِیُّ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بِابْنَه فَنَظَرَ فِی وُجُوهِ أَصْحَابِهِ فَرَأَی الْکَرَاهَه فِیهِمْ فَقَالَ مَا لَکُمْ رَیْحَانَه أَشَمُّهَا وَ رِزْقُهَا عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کَانَ صأَبَا بَنَاتٍ؛ رسول خدا را به میلاد دخترش فاطمه بشارت دادند؛ در چهره اصحاب خود نگریست و آنان را ناراحت یافت، فرمود: شما را چه می‌شود. (او همچون) شاخه ریحانی است که او را می‌بویم و روزیش بر خداوند عزّ و جلّ است».<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۳۶۵.</ref>
| |
|
| |
| در خصوص برخورد با دختر، اسلام می‌خواهد دختران در دوران کودکی و نوجوانی مسائلی را بیاموزند که در سنین مربوط به حال و مخصوصاً آینده بدان نیاز دارند. مثل هنر زن بودن، تدبیرمنزل، حفظ و پاسداری از عفاف، مدیریت کانون، پرورش نسل، ارضای تمایلات، جهت‌دهی رغبت‌ها، بویژه از آن بابت که این امر برای پسران و دختران یکسان نیست و حتی اشتغال به سایر اموری که زاید بر وظیفه و موجب برتری و افتخار زن است و اسلام این تفاخر را برای او می‌پذیرد. طبیعی است که برای این مقاصد ویژگی‌هایی را در تربیت پذیرا شویم. نوع ویژگی‌ها متعدد و دامنه آن بسیار وسیع است. ما در این بررسی ناگزیریم با دیدی اجمالی و نظری سریع به آنها بنگریم و تفصیل مباحث را به مطالعه شما پرسشگر محترم در منابع پایانی واگذار می‌نماییم.
| |
|
| |
|
| ویژگی‌های تربیتی و رفتار با دختران | | * فکر و اندیشه دختران باید به سوی ویژگی‌های خاص زنانه جهت‌دهی شود؛ مانند گرم داشتن کانون پرورش نسل، تبدیل خانه به محل آرامش، پرستاری از ناتوان و کودک.<ref>قائمی، علی، سازندگی و تربیت دختران، تهران: انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۸۴، ص۶۰–۵۴.</ref> |
| | * رفتارهای دختران به سمت حفظ [[عفاف]] جهت‌دهی شود؛ مانند حفظ [[حجاب]]، حضور او در اجتماع با حفظ حجاب و عفاف. |
| | * دقت در انتخاب دوستان دختر: دختران در سنین بلوغ، دوست دارند بیشتر وقتشان را با دوستان خود بگذرانند و با آنها درباره مسائل مختلف سخن بگویند. با توجه به این امر، پدر و مادر وظیفه دارند که دوست‌یابی او را جهت‌دهی کنند و به او کمک کنند تا دوستی مؤمن، شایسته، با وقار و با نشاط انتخاب کند و حتی از دوستش بخواهند گاهی به منزل ایشان بیاید. |
| | * آگاهی‌بخشی از مسائل اجتماعی و جریانات جامعه، فریب‌ها، وسوسه‌ها، انحرافات در جامعه و تمرین [[تقوا|خودنگهداری]] و عفت. |
| | * [[هدیه|هدیه دادن]]: در روایتی از پیامبر(ص)، هدیه گرفتن برای خانواده ستوده شده و سفارش شده هدیه قبل از پسران به دختران داده شود.<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام)، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۵۱۴.</ref> |
| | * عدم تبعیض بین دختر و پسر.<ref>نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۸ق ج۲، ص۱۱۸؛ فقیهی، علی‌نقی، تربیت جنسی از منظر قرآن و حدیث، قم: دارالحدیث، ۱۳۸۳، ص۱۰۷.</ref> |
| | === جنبه عاطفی === |
| | متخصصان تربیت با توجه به جنبه‌های عاطفی دختران، موارد زیر را برای تربیت بهتر دختران سفارش کرده‌اند: |
|
| |
|
| ۱. از جنبه فرهنگی: تربیت دختران باید واجد ویژگی‌های ذیل باشد:<ref>قائمی، علی، سازندگی و تربیت دختران، تهران: انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۸۴، ص۶۰–۵۴.</ref>
| | * خانه باید کانون محبت برای دختران باشد تا نیاز آنها از نظر عاطفی تأمین شود. در غیر این صورت، آنها برای تأمین نیازهای عاطفی خود از راه‌های دیگری استفاده می‌کنند. در منزل باید رابطه‌ای صمیمی با او برقرار شود. ابعاد مثبت شخصیت او تشویق گردد و از صفات خوبش نزد دیگران (محارم) تعریف و تمجید شود.<ref>سادات، محمدعلی، رفتار والدین با فرزندان، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ پنجم، ۱۳۷۶، ص۳۸.</ref> |
|
| |
|
| - جهت‌دهی فکر و اندیشه به حیات خاص زنانه، چون گرم داشتن کانون پرورش نسل، رام کردن طبع سرکش مردان، چگونگی تبدیل خانه و منزل به محل سکون و آرامش یا مسکن، گسترش فکر خدمت و حمایت و پرستاری از ناتوان و کودک و…
| | * در تربیت دختر به محبت و تشویق، بیشتر از تنبیه توجه می‌شود و والدین باید تلاش کنند او را از محبت و نوازش اقناع کنند. |
|
| |
|
| - ارائه فلسفه خاص حیات زن و نقش او در پهنه گیتی، راز چگونه زیستن و چگونه مردن، شناخت قدر خویش و مرز خود و آگاهی از وجود گوهر عفت در خود
| | * سعی شود [[عزت نفس]] و عاطفه او ضربه نبیند، تا دیگران نتوانند در او نفوذ کنند. |
|
| |
|
| ۲. از جنبه اجتماعی:
| | * عقل در او رشد داده شود؛ زیرا عقل کنترل‌کننده احساسات است. |
|
| |
|
| - برخوردها و روابط اجتماعی او معقول و بر اساس اصل نیاز و در حد رفع آن است و حضورش در اجتماع جز در مورد ضرورت و بمانند مردان مطرح نیست.
| | * والدین باید در طول شبانه‌روز، قسمتی از وقت خود را به دخترشان اختصاص داده و با او از مدرسه‌اش، دوستش و نیازهایش سخن بگویند؛ برای نمونه درباره دکوراسیون خانه از او نظرخواهی کنند. این گفتگوهای صمیمی والدین را به دخترشان نزدیک‌تر می‌کند و باعث می‌شود او به گفته‌هایشان توجه بیشتری کند. |
|
| |
|
| - اصل بر پوشش و ستردر قالب حجاب، برای حفظ عفت خود و مردم جامعه است و تربیت وظیفه دارد بار این القاء را از سنین بروز شخصیت بر دوش گیرد.
| | * هرگز در بین جمع از او [[انتقاد]] نکنند.<ref>امام علی (علیه‌السلام) نُصحک بین الملاء تقریعٌ؛ نصیحت و انتقاد در بین جمع باعث خرد شدن شخصیت طرف مقابل است. (خوانساری، آقاجمال، شرح غرر الحکم و درر الکلم، تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۶۶ش، ج۷، ص۳۸۲)، به نقل از محدثی، جواد، اخلاق معاشرت. بوستان کتاب، چاپ پنجم، ۱۳۸۲، ص۳۱۱.</ref> |
| | * هنگام انتقاد از ویژگی‌های بد او هیچگاه به کل شخصیت او حمله نکنند؛ برای نمونه گفته نشود: «من تو را دوست ندارم». بلکه بگویند: «من این رفتار تو را دوست ندارم».<ref name=":0" /> |
| | * برای انتقاد کردن سعی کنند از نکات مثبت شخصیت او سخن بگویند و بعد به‌طور غیرمستقیم از او انتقاد کنند.<ref name=":0" /> |
| | * سعی کنند انتقادهای خود را در قالب جملات امر و نهی بیان نکنند و جای آنها از جملاتی مثل «شاید بهتر باشد»، «به نظرت اگر این‌طور باشد بهتر نیست» استفاده کنند.<ref name=":0">شرفی، محمدرضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، انتشارات سروش، چاپ دوم، ۱۳۸۰، ص۲۴–۲۱.</ref> |
|
| |
|
| - دقت در انتخاب دوستان او نیز حائز اهمیت است. دختران در سنین بلوغ، دوست دارند بیشتر وقتش را با دوستان خود بگذراند و با آنها درباره مسائل مختلف سخن بگویند. با توجه به این امر، پدر و مادر وظیفه دارند که دوست‌یابی او را جهت‌دهی کنند، یعنی خودشان به او کمک کنند تا دوستی مؤمن، شایسته، با وقار و با نشاط انتخاب کند و حتی از دوستش بخواهند گاهی به منزل ایشان بیاید. خصوصیات خوب دوستش به مرور زمان بر او اثر مثبت می‌گذارد.
| | * او را با دیگران مقایسه نکنند و خوبی‌های دیگران را به رخ او نکشند. طوری رفتار کنند که احساس کند او و شخصیت‌اش نزد والدین محبوب و دوست داشتنی است. |
|
| |
|
| - آگاهی‌بخشی از مسائل اجتماعی و جریانات جامعه، فریب‌ها و وسوسه‌ها و انحرافات، زشتی و زیبایی‌ها در جامعه و تمرین خودنگهداری و عفت برای او.
| | === جنبه مذهبی و اخلاقی === |
| | عالمان حوزه‌های تربیتی و اخلاقی معتقدند باید زمینه‌های رعایت [[احکام شرعی]] را پیش از [[سن تکلیف دختران]] (نُه سال قمری) در آنها ایجاد کرد. ترغیب دختران با شیوه تشویق به انجام دستورات دینی، مانند خواندن [[نمازهای واجب]]، در آسان شدن این تکالیف برای آنها تأثیرگذار است. |
|
| |
|
| - عادت دادن به پوشش زنانه و خاص خود، نوع آرایش‌ها و بیرون، که خود در طرز رفتار مؤثر است.
| | یکی از مسائلی که رعایت آن در تربیت دختران ضروری دانسته شده رعایت اصول و [[آداب جنسی]] است. [[تربیت جنسی]] را از دیدگاه [[اسلام]]، فراهم‌سازی زمینه‌های رشد و پرورش [[غریزه جنسی]]، به‌گونه‌ای که عفت و سلامت جنسی رعایت شود، شمرده‌اند. سفارش شده والدین در برخورد با دختران [[حیا|حیای جنسی]] را رعایت نموده و از این راه سلامت روانی آنها را حفظ کنند. |
|
| |
|
| - هدیه دادن و تقدیم دختران بر پسران، یکی از چیزهایی که دل‌ها را به هم نزدیک می‌کند هدیه دادن است. والدین می‌توانند با در نظر گرفتن این امر، در یکی از اعیاد مذهبی برایش چادر، چادر نماز، مقنعه و دیگر ملزومات حجاب را تهیه کنند و به او هدیه بدهند. اگر به این‌ها علاقه خاصی ندارد در کنار هدیه‌ای که به او می‌دهند از هدیه‌های فوق نیز استفاده کنند. به وی بگویند: دختر خوبم چون قلب تو پاکتر از ماست برایمان دعا کن چون خداوند نوجوانان را دوست دارد و دعایشان زودتر پذیرفته می‌شود. کتاب‌هایی جذاب برای او خریداری کنند که متناسب سن او و در مورد حجاب و دیگر مسائل دینی باشد و از او بخواهند نکات زیبای این کتاب‌ها را برای پدر و مادر بگوید.
| | مواردی که در روایات به پرهیز آن سفارش شده چنین است: عریان کردن عورت در مقابل دختر، بوسیده شدن دختربچه توسط نامحرم در سنین مورد نهی، بازی با اعضای جنسی کودک، خوابیدن دختر و پسر در یک بستر. |
| | |
| ضمن اینکه پدر و مادر سعی نمایند در صورت تهیه هدیه از دخترشان شروع کنند؛ پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در این رابطه می‌فرمایند: «مَنْ دَخَلَ السُّوقَ فَاشْتُرِیَ تُحْفَه فَحَمَلَهَا الی عِیَالِهِ کان کحامل صَدَقَه الی قَوْمٍ مَحَاوِیجَ ولیبدا بالاناث قَبْلَ الذکور فَانٍ مَنْ فَرَّحَ ابْنَتَهُ فکانما أَعْتَقَ رَقَبَه مِنْ وُلْدِ اسماعیل…؛ هر کس به بازار رود و هدیه‌ای برای خانواده‌اش بخرد و ببرد، [پاداش او] مانند کسی است که برای نیازمندان صدقه می‌برد. [و هنگامی که هدیه را به خانه می‌برد]، باید، قبل از پسران، به دختران بدهد، زیرا کسی که دخترش را شادمان کند، مانند کسی است که یک بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کرده است».<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام)، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۵۱۴.</ref>
| |
| | |
| - عدم تبعیض و تحقیر دختران در خانواده، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با اشاره به حفظ عزّت و ارزشمندی فرزند و عوارض روانی عملکردهای نامطلوب، نسبت به دختر فرمود:
| |
| * «مَن کَانَت لَهُ أُنثَی فَلَم یُؤذِهَا وَ لَم یُهنِها وَ لَم یُؤثِر وُلدَهُ عَلَیهَا أَدخَلَهُ اللّهُ الجَنَّهَ؛ کسی که فرزند دختری داشته باشد و او را اذیت نکند و توهین نکند و پسر را بر او ترجیح ندهد، خداوند، او را وارد بهشت می‌کند».<ref>نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۸ق ج۲، ص۱۱۸.</ref>
| |
| *
| |
| در این حدیث، چند نکته وجود دارد:
| |
| | |
| الف) سه رفتار نامطلوب برخی از والدین نسبت به دخترانشان مورد توجّه قرار گرفته و از این که رفتارهایی از خود بروز دهند که دخترشان را «آزار» دهند یا احساس «تحقیر» کنند یا بین آنها و پسرانشان «تبعیض» روا دارند، برحذر داشته شده‌اند.
| |
| | |
| ب) این رفتارها چون آثار نامطلوب روانی روی دختر می‌گذارد، جایز نیست و چنین والدینی را جهنّمی می‌سازد. بندورا (۱۹۶۹) در مورد سبب‌شناسی اختلالات جنسی (از جمله مبدّل پوشی جنسی)، معتقد است که والدین، خودآگاه یا ناخودآگاه، با تأکید و ارائه الگوهای جنسیتی مشخّص، زمینه تمایل فرزندشان به پوشیدن لباس جنس مخالف و ارضای جنسی از این طریق را از کودکی، در او پی‌ریزی می‌کنند.
| |
| | |
| ج. اثر کنترل نفس و انجام ندادن این نوع رفتارها از سوی والدین، ضمانت خداوند متعال، برای ورود والدین به بهشت محسوب می‌شود.<ref>فقیهی، علی‌نقی، تربیت جنسی از منظر قرآن و حدیث، قم: دارالحدیث، ۱۳۸۳، ص۱۰۷.</ref>
| |
| | |
| ۳. از جنبه عاطفی:
| |
| | |
| - منزل باید کانون مهر و محبت برای دختران باشد تا ایشان کاملاً از جهت عاطفی ارضاء گردند. اگر به این امر توجه نشود، ایشان به دنبال ارضاء این نیاز از راه‌های دیگر بر می‌آید. در منزل باید رابطه‌ای صمیمی با او وجود داشته باشد. ابعاد مثبت شخصیت او مورد تشویق قرار گیرد و از این صفات خوبش نزد دیگران (محارم) تعریف و تمجید شود.<ref>سادات، محمدعلی، رفتار والدین با فرزندان، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ پنجم، ۱۳۷۶، ص۳۸.</ref>
| |
| | |
| - در تربیت دختر به محبت و تشویق بیشتر از تنبیه توجه می‌شود و می‌کوشیم که او را از محبت و نوازش خود اقناع کنیم.
| |
| | |
| - سعی بر این است که غرور، عزت نفس و عاطفه او جریحه‌دار نشود تا دیگران نتوانند در او نفوذ کنند.
| |
| | |
| - در عین غرق داشتن او در عواطف و غرور می‌کوشیم از وادی عقل دورش نداریم که عقل کنترل‌کننده احساسات است.
| |
| | |
| - پدر و مادر باید در طول شبانه روز، قسمتی از وقت خود را به او اختصاص داده و با او از مدرسه‌اش، دوستش، نیازهایش، سخن بگویند. در مورد نظافت منزل و دکوراسیون آن نظرخواهی نمایند. این گفتگوهای صمیمی والدین را به دخترشان نزدیک‌تر می‌کند به گونه‌ای که هیچگاه والدین را از خود دور نمی‌پندارد و ایشان را نزدیک‌ترین دوستان خود می‌پندارد و به گفته‌هایشان توجه می‌کند و حاضر نیست دلشان را آزرده کند و…. والدین سعی کنند هیچگاه به‌طور مستقیم او را نصیحت نکنند. سعی کنند در مذاکره‌های خود با سؤال‌های هدفمند او را به فکر وادارند. بگذارند قضاوت با خودش باشد به عنوان مثال می‌توانند این گونه شروع کنند: فلانی عجب خوش‌اخلاق است همه از او تعریف می‌کنند به نظر تو چه خوبی‌هایی دارد که همه از او خوب می‌گویند؟ شاید بخاطر این باشد که به زیارت امام یا امام زاده می‌رود و یا… همین‌طور ادامه دهند تا او خود به این نکته برسد که رعایت حجاب در زندگی مؤثر است.
| |
| | |
| - هرگز در بین جمع از او انتقاد نکنند،<ref>امام علی (علیه‌السلام) نُصحک بین الملاء تقریعٌ؛ نصیحت و انتقاد در بین جمع باعث خرد شدن شخصیت طرف مقابل است. (خوانساری، آقاجمال، شرح غرر الحکم و درر الکلم، تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۶۶ش، ج۷، ص۳۸۲)، به نقل از محدثی، جواد، اخلاق معاشرت. بوستان کتاب، چاپ پنجم، ۱۳۸۲، ص۳۱۱.</ref> در انتقاد از صفت بد او هیچگاه به کل شخصیت او حمله نکنند یعنی نگویند: «من شما را دوست ندارم». بگویند من این رفتار خاص شما را دوست ندارم. برای انتقاد کردن سعی کنند از نکات مثبت شخصیت او سخن بگویند و بعد به‌طور غیرمستقیم از او انتقاد کنند. سعی کنند انتقادهای خود را در قالب جملات امر و نهی بیان نکنند و بجای آنها از جملاتی مثل «شاید بهتر باشد»، «به نظر شما آیا این‌طور باشد بهتر نیست» و… استفاده کنند.<ref>شرفی، محمدرضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، انتشارات سروش، چاپ دوم، ۱۳۸۰، ص۲۴–۲۱.</ref>
| |
| | |
| - او را مقایسه نکنند. صفات بد او را با صفات خوب دیگران مقایسه نکنند. خوبی‌های دیگران را به رخ او نکشند. طوری رفتار کنند که احساس کند او و شخصیت‌اش نزد والدین محبوب و دوست داشتنی هستند. بگویند: امروز از دیروز دوست داشتنی‌تر شده‌ای، چون امروز نمازت را اول وقت خواندی (البته خود والدین نیز باید در عمل به این مسایل دینی توجه داشته باشند و گرنه انتظار صحیحی نیست که خودشان رعایت نکنند و از او انتظار داشته باشند).
| |
| | |
| ۴. در جنبه مذهبی و اخلاق
| |
| | |
| پایبندی به مذهب و اصول و ضوابط آن برای همگان از مرد و زن فرض است ولی بنا به مصالحی لازم است حالت خداترسی و تقوای در قول و فعل و رفتار را در زنان بیشتر کنیم. مسئولیت عظیم آنان در پرورش نسل آینده، امانتداریشان در اصل تکلیف خانوادگی، حفظ ذخایر اسلامی، گرم و پاک نگه داشتن کانون، وجوب حفظ عفت که در زنان از ارجحیتی برخوردار است، پاک داشتن دامن و رحم برای شناخته شدن نسل، سالم داشتن محیط جامعه و دور داشتن آن از تحریک‌ها، تهییج‌ها وسوسه‌ها ایجاب می‌کنند که رابطه زن با خدا محکمتر، اندیشیده‌تر و خالصانه‌تر از مرد باشد.
| |
| | |
| از سوی دیگر یکی از مسائلی که رعایت آن در تربیت دختران ضروریست رعایت اصول و آداب جنسی است. از دیدگاه اسلام، تربیت جنسی یعنی فراهم‌سازی زمینه‌های رشد و پرورش غریزه جنسی، به‌گونه‌ای که هم «عفت جنسی» حاصل شود و هم «سلامت جنسی». توصیه می‌شود والدین در برخورد با دختران جوانب حیای جنسی را رعایت نموده و از این طریق سلامت روانی او را حفظ نمایند. رعایت پوشش عورت در مقابل دختر، بوسیده شدن کودک توسط نامحرم در سنین مورد نهی، بازی با اعضای جنسی کودک، همبستری دختر و پسر در مکان واحد و… همه از مواردی است که توصیه به رعایت آنها در برخورد والدین با فرزندان شده است.
| |
| | |
| به‌طور مثال در روایت آمده است که چون دختر شش ساله شد او را مبوس و پسر نیز چون از هفت سالگی گذشت زن را نبوسد. امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «إِذَا بَلَغَتِ الْجَارِیَه سِتَّ سِنِینَ فَلَا تُقَبِّلْهَا وَ الْغُلَامُ لَا یُقَبِّلُ الْمَرْأَه إِذَا جَازَ سَبْعَ سِنِین؛ دختر چون به شش سال رسد او را نبوس و پسر چون از هفت سال بگذرد زن را نبوسد»<ref>بروجردی، آقا حسین، جامع أحادیث الشیعه، تهران: فرهنگ سبز، ۱۳۸۶، ج۲۵، ص۶۴۶.</ref> یا در روایت دیگری وارد شده است که امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «مُبَاشَرَهُ الْمَرْأَهِ ابْنَتَهَا إِذَا بَلَغَتْ سِتَّ سِنِینَ شُعْبَهٌ مِنَ الزِّنَا»؛ مادری که آلت تناسلی دختر شش ساله خود را لمس کند، نوعی زنا مرتکب شده است».<ref>شیخ صدوق، ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۳۶.</ref> پس والدین لازم است جوانب تربیت جنسی را رعایت نمایند.
| |
| | |
| در نتیجه والدین باید در زمینه‌های مختلفی که عرض شد، در تربیت و رفتار با دختران در خانواده دقت داشته و ایشان را ارج نهند. توجه به مقام دختر در اسلام مورد توجه قرار گرفته و نباید والدین تحت تأثیر افکار جاهلی، این مقام را تنزّل دهند.
| |
|
| |
|
| {{پایان پاسخ}} | | {{پایان پاسخ}} |
| {{مطالعه بیشتر}}
| |
|
| |
| == مطالعه بیشتر ==
| |
| فرهادیان، رضا، آنچه والدین و مربیان باید بدانند، قم: بوستان کتاب، ۱۳۹۱.
| |
| قائمی، علی، اسلام و تربیت دختران، تهران: امیری، ۱۳۸۶،
| |
| {{پایان مطالعه بیشتر}}
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| خط ۹۸: |
خط ۶۱: |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینک‌دهی = | | | لینک‌دهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| خط ۱۰۸: |
خط ۷۱: |
| | بازبینی = | | | بازبینی = |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت =ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ج |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |
| | |
| | [[es:La visión del Islam sobre el comportamiento de los padres con sus hijas]] |
سؤال
سبک رفتاری والدین با دختران چگونه باید باشد؟
کارشناسان امور تربیتی برای رفتار مناسب والدین با دختران، مجموعه دستوراتی را با توجه به سه جنبه فرهنگی، عاطفی و مذهبی دختران ارائه داده‌اند که یکی از مهمترین آنها توجه به ارزش دختران در اسلام و ارج نهادن نسبت به آنها است. به گفته آنها، باید بدانند که دختر، شکننده و حساس است و باید از مهر و محبت برخوردار باشد تا از لحاظ عاطفی تأمین گردد و به دیگران پناه نیاورد.
به گفته آنها، تربیت دختران باید به گونه‌ای باشد که صفت حیا در آنها ایجاد شود و بتوانند برای زندگی زناشویی آماده شوند و فرزند خودشان را به درستی تربیت کنند. همچنین نیازهای مالی او باید از سوی والدین تأمین شود تا خانه و خانواده برای دختر همیشه یک پناهگاه امن باشد.
ارزش دختر و احترام به او
بر اساس آیه ۲۶ سوره قصص، حضرت شعیب(ع) مشاوره و پیشنهاد دخترانش درباره به‌کارگیری حضرت موسی(ع) برای چوپانی را پذیرفت.[۱] از این آیه، ارزش دادن به دختران و پذیرفتن مشاوره آنها برداشت شده است. همچنین در روایات، دخترانْ مهربان، اهل انس و الفت، بابرکت و با نظافت شمرده شده‌اند[۲] و طبق حدیثی، پیامبر(ص) پس از به دنیا آمدن دخترش فاطمه، او را شاخه ریحانی خوش‌بو دانست.[۳]
ویژگی‌های تربیتی و رفتار با دختران
عالمان و پژوهشگران رشته‌های تربیتی،ویژگی‌های دختران را در سه جنبه فرهنگی، عاطفی و اخلاقی بررسی کرده و در هر جنبه، سفارش‌هایی برای تربیت آنها از سوی والدین پیشنهاد کرده‌اند.
جنبه فرهنگی و اجتماعی
پژوهشگران رشته‌های تربیتی گفته‌اند والدین در تربیت دختران باید به جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی آنان توجه کنند و در این راستا موارد زیر را بیان کرده‌ند:
- فکر و اندیشه دختران باید به سوی ویژگی‌های خاص زنانه جهت‌دهی شود؛ مانند گرم داشتن کانون پرورش نسل، تبدیل خانه به محل آرامش، پرستاری از ناتوان و کودک.[۴]
- رفتارهای دختران به سمت حفظ عفاف جهت‌دهی شود؛ مانند حفظ حجاب، حضور او در اجتماع با حفظ حجاب و عفاف.
- دقت در انتخاب دوستان دختر: دختران در سنین بلوغ، دوست دارند بیشتر وقتشان را با دوستان خود بگذرانند و با آنها درباره مسائل مختلف سخن بگویند. با توجه به این امر، پدر و مادر وظیفه دارند که دوست‌یابی او را جهت‌دهی کنند و به او کمک کنند تا دوستی مؤمن، شایسته، با وقار و با نشاط انتخاب کند و حتی از دوستش بخواهند گاهی به منزل ایشان بیاید.
- آگاهی‌بخشی از مسائل اجتماعی و جریانات جامعه، فریب‌ها، وسوسه‌ها، انحرافات در جامعه و تمرین خودنگهداری و عفت.
- هدیه دادن: در روایتی از پیامبر(ص)، هدیه گرفتن برای خانواده ستوده شده و سفارش شده هدیه قبل از پسران به دختران داده شود.[۵]
- عدم تبعیض بین دختر و پسر.[۶]
جنبه عاطفی
متخصصان تربیت با توجه به جنبه‌های عاطفی دختران، موارد زیر را برای تربیت بهتر دختران سفارش کرده‌اند:
- خانه باید کانون محبت برای دختران باشد تا نیاز آنها از نظر عاطفی تأمین شود. در غیر این صورت، آنها برای تأمین نیازهای عاطفی خود از راه‌های دیگری استفاده می‌کنند. در منزل باید رابطه‌ای صمیمی با او برقرار شود. ابعاد مثبت شخصیت او تشویق گردد و از صفات خوبش نزد دیگران (محارم) تعریف و تمجید شود.[۷]
- در تربیت دختر به محبت و تشویق، بیشتر از تنبیه توجه می‌شود و والدین باید تلاش کنند او را از محبت و نوازش اقناع کنند.
- سعی شود عزت نفس و عاطفه او ضربه نبیند، تا دیگران نتوانند در او نفوذ کنند.
- عقل در او رشد داده شود؛ زیرا عقل کنترل‌کننده احساسات است.
- والدین باید در طول شبانه‌روز، قسمتی از وقت خود را به دخترشان اختصاص داده و با او از مدرسه‌اش، دوستش و نیازهایش سخن بگویند؛ برای نمونه درباره دکوراسیون خانه از او نظرخواهی کنند. این گفتگوهای صمیمی والدین را به دخترشان نزدیک‌تر می‌کند و باعث می‌شود او به گفته‌هایشان توجه بیشتری کند.
- هرگز در بین جمع از او انتقاد نکنند.[۸]
- هنگام انتقاد از ویژگی‌های بد او هیچگاه به کل شخصیت او حمله نکنند؛ برای نمونه گفته نشود: «من تو را دوست ندارم». بلکه بگویند: «من این رفتار تو را دوست ندارم».[۹]
- برای انتقاد کردن سعی کنند از نکات مثبت شخصیت او سخن بگویند و بعد به‌طور غیرمستقیم از او انتقاد کنند.[۹]
- سعی کنند انتقادهای خود را در قالب جملات امر و نهی بیان نکنند و جای آنها از جملاتی مثل «شاید بهتر باشد»، «به نظرت اگر این‌طور باشد بهتر نیست» استفاده کنند.[۹]
- او را با دیگران مقایسه نکنند و خوبی‌های دیگران را به رخ او نکشند. طوری رفتار کنند که احساس کند او و شخصیت‌اش نزد والدین محبوب و دوست داشتنی است.
جنبه مذهبی و اخلاقی
عالمان حوزه‌های تربیتی و اخلاقی معتقدند باید زمینه‌های رعایت احکام شرعی را پیش از سن تکلیف دختران (نُه سال قمری) در آنها ایجاد کرد. ترغیب دختران با شیوه تشویق به انجام دستورات دینی، مانند خواندن نمازهای واجب، در آسان شدن این تکالیف برای آنها تأثیرگذار است.
یکی از مسائلی که رعایت آن در تربیت دختران ضروری دانسته شده رعایت اصول و آداب جنسی است. تربیت جنسی را از دیدگاه اسلام، فراهم‌سازی زمینه‌های رشد و پرورش غریزه جنسی، به‌گونه‌ای که عفت و سلامت جنسی رعایت شود، شمرده‌اند. سفارش شده والدین در برخورد با دختران حیای جنسی را رعایت نموده و از این راه سلامت روانی آنها را حفظ کنند.
مواردی که در روایات به پرهیز آن سفارش شده چنین است: عریان کردن عورت در مقابل دختر، بوسیده شدن دختربچه توسط نامحرم در سنین مورد نهی، بازی با اعضای جنسی کودک، خوابیدن دختر و پسر در یک بستر.
منابع
- ↑ سوره قصص: ۲۶.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، کافی، قم: دار الحدیث، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۳۳۶.
- ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۳۶۵.
- ↑ قائمی، علی، سازندگی و تربیت دختران، تهران: انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۸۴، ص۶۰–۵۴.
- ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام)، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۵۱۴.
- ↑ نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۸ق ج۲، ص۱۱۸؛ فقیهی، علی‌نقی، تربیت جنسی از منظر قرآن و حدیث، قم: دارالحدیث، ۱۳۸۳، ص۱۰۷.
- ↑ سادات، محمدعلی، رفتار والدین با فرزندان، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ پنجم، ۱۳۷۶، ص۳۸.
- ↑ امام علی (علیه‌السلام) نُصحک بین الملاء تقریعٌ؛ نصیحت و انتقاد در بین جمع باعث خرد شدن شخصیت طرف مقابل است. (خوانساری، آقاجمال، شرح غرر الحکم و درر الکلم، تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۶۶ش، ج۷، ص۳۸۲)، به نقل از محدثی، جواد، اخلاق معاشرت. بوستان کتاب، چاپ پنجم، ۱۳۸۲، ص۳۱۱.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ شرفی، محمدرضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، انتشارات سروش، چاپ دوم، ۱۳۸۰، ص۲۴–۲۱.
