محبوبیت بیشتر امام حسین(ع) نزد شیعیان: تفاوت میان نسخه‌ها

(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}}  سؤال: چرا در مساله گراميداشت برخي از ائمّه(ع) چون امام علي و ام...» ایجاد کرد)
 
 
(۷ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}


{{سوال}}
در مسئله گرامیداشت ائمه(ع)، امام حسین(ع) نزد مردم از محبوبیت بیشتری برخوردار است اما سایر امامان چنین نیستند؟
{{پایان سوال}}


اهل‌بیت پیامبر(ص) و همه [[امامان شیعه]] از نظر مقام و منزلت نور واحد هستند. [[امام علی(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] طبق سفارش خود امامان شیعه جایگاه مهمتر و برتری نسبت به سایرین، نزد [[شیعیان]] یافته‌اند.
فرهنگ سازی توجه به این دو امام توسط خود معصومان، مظلومیت و [[شهادت]] ایشان از دلایلی است که باعث شده، شیعیان توجه بیشتری نسبت به زنده نگاه‌داشتن یاد و خاطره ایشان داشته باشند.
{{پاسخ}}
==مقام یکسان اهل‌بیت(ع) در مقام و منزلت==
[[پیامبر اسلام(ص)]]، [[فاطمه زهرا(س)]] و دوازده امام معصوم، نزد [[شیعیان اثناعشری]] از جایگاه، منزلت و محبوبیت فراوانی برخوردارند و فرقی بین ایشان در مقام اطاعت و عمل وجود ندارد.<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الامام الرضا(ع)، نشر جهان، ۱۳۷۸ق، ج۱، ح ۲۵.</ref>


سؤال: چرا در مساله گراميداشت برخي از ائمّه(ع) چون امام علي و امام حسين
زمخشری از مفسران مسلمان در تفسیر کشاف احادیثی بر ضرورت محبت تمامی [[اهل‌بیت(ع)]] بیان کرده که گویای تساوی محبوبیت ایشان برای شیعیان است.<ref>زمخشری، کشاف، دارالفکر، ۱۳۹۷ق، ج۴، ص ۲۲۰.</ref>
ـ عليهما السلام ـ نزد مردم از محبوبيّت بيشتري برخوردار بوده و براي ديگر امامان چنين نمي باشد؟
===نور واحد===
ظهور تشریعی امامان معصوم به عنوان نور واحد در امر هدایت‌گری انسان نیز برابر است. جوهره هدایتی و ولایتی ایشان یک امر ثابت، و شکل هدایتی آنان به مقتضای شرائط موجود، یک امر متغیر است، به تعبیر دیگر آنجا که سؤال از هدف و حرکت است همه یک نور واحدند و آنجا که سؤال از چگونگی حرکت و هدایت است یک نوع تفاضل برقرار می‌باشد. به عنوان مثال هر کدام از ائمه(ع) اگر در زمان امام حسین(ع) بودند همان کاری را می‌کردند که امام حسین(ع) انجام دادند. لکن هیچ‌یک از ائمه(ع) در موقعیت و جایگاه آن حضرت قرار نگرفتند. بنابر این این تفاضل و برتری نسبی مخصوص امام حسین(ع) بوده و همه اهل‌بیت(ع) به این جایگاه احترام می‌گذارند.


بي شك وجود و شأن پيامبر مكرّم اسلام حضرت محمّد مصطفي(ص) و عترت ايشان، از يگانه دخت ايشان فاطمه(س) تا شوهر و يازده فرزند معصوم او در نزد مسلمين راستين (شيعيان اثناعشري) مطابق با سفارشات مكرّر پيامبر اكرم(ص) همچون حديث ثقلين<ref>عيون اخبار الامام الرضا(ع) ج۱، ح/ ۲۵. شيخ صدوق (۳۰۵ ـ ۳۸۱ ق) نشر جهان، ۱۳۷۸ ق.</ref> از جايگاه و منزلت و محبوبيّت مثال زدني و ويژه برخوردار بوده و فرقي بين ايشان در مقام اطاعت و عمل قائل نبوده و با ايمان و اعتقاد راسخ به طور مساوي خطاب به اين ذوات مقدسه بانك برمي‌ آورد
این تفاضل و برتری نسبی برخی از ائمّه، هیچگاه از فضایل و مقامات برخی دیگر نمی‌کاهد، مثلاً عدم کسوت امامت در وجود حضرت فاطمه(س) نه تنها از شأن و مقام ایشان نمی‌کاهد که بنابر نقل‌های متعدد<ref>شیخ صدوق، علل الشرایع، نشر مکتبه الداوری، قم، ص ۸۵.</ref> فاطمه بر دیگر ائمّه و معصومین برتری دارد وانگهی فاطمه شأن امامت را دارا بوده، ولی، امر الهی بر آن کارگر نشده است. با این رویکرد کلّی هیچ دلیلی، دالّ بر تفارق بین معصومین در نزد شیعیان مبنی بر شدّت و ضعف مقامات و محبوبیّت‌ها و… نمی‌باشد، الّا در مواردی که عقل و نقل بر تفاضل نسبی یا مرتبه وجودی ایشان قائل است که ذیلاً به آن اشاره می‌شود و عرف مردم ملاک ارزیابی مقام اهل‌بیت نیست.


«بأبي أَنتُم و أُمّي و نَفسي و أَهلي و مَالي»<ref>مفاتيح الجنان، زيارت جامعه كبيره، شيخ عباس قمي.</ref>
==دلایل محبوبیت برخی امامان(ع) نزد شیعیان==
شیعیان نسبت به برخی امامان ارادت بیشتری نشان داده و یاد آنها را بیشتر گرامی می‌دارند. بزرگداشت ایام ولادت امام علی، [[عید غدیر]] و ایام شهادت و عزاداری برای امام حسین(ع) چنین است. این توجه خاص مردم به این دو امام به خاطر وجود دلایلی است که ذکر می شوپد:


پدر و مادر و جان من و نيز خانواده و مال من به قربان شما.
* '''فرهنگ سازی توسط خود معصومین''': وجود احادیث بسیار زیاد از پیامبر اسلام و معصومین(ع) مبنی بر محوریت ولایت امام علی(ع) در عبادت و طاعت و نیز بیان جایگاه و منزلت شخصی و شخصیتی آن حضرت، توسط پیامبر، از پشت پرده‌های [[شب معراج]]، سابقه [[جهاد]]، عبادات تا معرفی او در غدیر خم به عنوان رهبر و جانشین و …<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت، ج۷، ص ۱۸۶؛ ینابیع الموده، ص ۱۳۳، باب ۳۷؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ج۳، ص ۱۱۸؛ گنجی شافعی، کفایه الطالب، ص ۲۴۷، باب ۶۲.</ref> توجه شیعیان و مسلمانان هر زمان را به خود معطوف نموده است که باعث حیرت غیر مسلمانان هم شده است.<ref>اکبر اسد علیزاده، امام علی(ع) از نگاه اندیشمندان غیر شیعه، مؤسسه امام صادق(ع) چاپ اول، ۱۳۸۱، اعتماد، قم.</ref>


بنابراين محبّت و مودّت به اهل البيت(ع) محبّت به رسول خدا<ref>. ينابيع المودّه ص/ ۳۳۰، سليمان بن ابراهيم قندوزي، مكتبه الحيدريه نجف، ۱۳۸۴ ق.</ref> و محبت به ايشان محبّت به خداست. «مَن أَحَبّكم فقد أَحبَّ اللهَ و مَنْ أَبغَضَكُم فَقَد أَبغَضَ الله»<ref>مفاتيح الجنان، زيارت جامعه كبيره، شيخ عباس قمي.</ref> زمخشري در كشاف احاديثي را مبني بر ضرورت محبّت تمامي اهل البيت(ع) بيان كرده كه گوياي تساوي محبوبيّت ايشان براي شيعيان است.<ref>. كشاف، زمخشري، ج۴، ص/ ۲۲۰، دارالفكر (۱۳۹۷).</ref> وانگهي ظهور تشريعي امامان معصوم به عنوان نور واحد در امر هدايت گري بشر (ولايت مطلقه ايشان) نيز علي السّويه مي باشد. يعني جوهره هدايتي و ولايتي ايشان يك امر ثابت، و شكل هدايتي آنان به مقتضاي شرائط موجود، يك امر متغير است، به تعبير ديگر آنجا كه سؤال از هدف و حركت است همه يك نور واحدند و آنجا كه سؤال از چگونگي حركت و هدايت است يك نوع تفاضل برقرار مي باشد. به عنوان مثال هر كدام از ائمّه(ع) اگر در زمان امام حسين(ع) بودند (به عنوان وليّ امر) همان كاري را مي كردند كه ابي عبدالله الحسين(ع) انجام دادند و لكن هيچيك از ائمّه(ع) در موقعيت و جايگاه آن حضرت واقع نشدند. پس اين تفاضل و برتري نسبي مخصوص امام حسين(ع) بوده و همه اهل البيت(ع) و حتي از آدم تا خاتم به اين جايگاه احترام ويژه اي مي گذارند.
همچنین وجود ده‌ها روایت در اهمیت و عظمت [[واقعه کربلا]]، مثل [[زیارت عاشورا]]<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء بیروت، لبنان، ج۹۸، ص ۲۹۹، ۱۴۰۴ق.</ref> پذیرش توبه حضرت آدم با آن<ref>شیخ صدوق، معانی الأخبار، نشر جامعه مدرسین قم، ۱۳۶۱ش، ص ۱۲۵.</ref> گریه‌های پیامبر و اهل‌بیت(ع)، تشویق بر برپایی عزای حسینی، اجر و ثواب مترتب بر آن<ref>احادیث ثواب و آثار گریه بر امام حسین(ع) را در بحار الانوار، ج۴۴ ص۲۷۹ تا ۲۹۶ مطالعه کنید. و نیز کتاب آثار و برکات سیدالشهداء در دنیا و آخرت. علیرضارجائی تهرانی،انتشارات نبوغ، ۱۳۸۱.</ref> گریستن زمین و آسمان<ref>ر. ک. شفاء الصدور، حاج میرزا ابوالفضل طهرانی، نشر مرتضوی، ۱۳۷۶. و نیز ینابیع الموده، غررالخصائص، کامل الزیارات.</ref> و … توجه هر انسان آزاده‌ای را به خود جلب کرده است.


اين تفاضل و برتري نسبي برخي از ائمّه، هيچگاه از فضايل و مقامات برخي ديگر نمي كاهد،مثلاً عدم كسوت امامت در وجود حضرت فاطمه(س) نه تنها از شأن و مقام ايشان نمي كاهد كه بنابر نقل هاي متعدد<ref>علل الشرايع، شيخ صدوق (۳۰۵ ـ ۳۸۱ ق) ص/ ۸۵. نشر مكتبه الداوري، قم.</ref> فاطمه بر ديگر ائمّه و معصومين برتري دارد وانگهي فاطمه شأن امامت را دارا بوده، ولي، امر الهي بر آن كارگر نشده است. با اين رويكرد كلّي هيچ دليلي، دالّ بر تفارق بين معصومين در نزد شيعيان مبني بر شدّت و ضعف مقامات و محبوبيّت ها و... نمي باشد، الّا در مواردي كه عقل و نقل بر تفاضل نسبي و يا مرتبه وجودي ايشان قائل است كه ذيلاً به آن اشاره
این فرهنگ سازی توسط معصومین(ع) با گفتار و کردار خود، دال بر اهمیت و تفاضل نسبی این امام از بین دیگر ائمه(ع) است که شیعیان خصوصاً و مسلمانان و غیرمسلمانان عموماً به زنده نگهداشتن آن اهتمام می‌ورزند. این فرهنگ سازی در خصوص صدیقه طاهره(س) نیز به موجب ده‌ها روایت از زبان پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) به چشم می‌خورد که خود حاکی از اهمیت و محبوبیت ویژه ایشان نزد معصومان و شیعیان آنهاست.<ref>میر علی محمدنژاد، پرتوی از فضایل حضرت فاطمه زهرا(س) درکلام معصومین، نشر سَنا، ۱۳۷۸، چاپ سوره.</ref>
مي شود.شايان ذكر است كه عرف مردم هيچ گاه ملاك ارزيابي در اين مقال نمي باشد چه اينكه عرف تنها نقش قابلي داشته و در صورت خطا و اشتباه بايد اعتقادات و اعمال خود را به منابع اصلي دين عرضه نمايد.


عوامل توجه بيشتر مردم به امام علي(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) و امام حسين(ع) :
* '''مظلومیت اهل‌بیت(ع)'''


۱ . فرهنگ سازي توسط خود معصومين؛
گرچه اهل‌بیت(ع) در زمان حیات خویش همگی، در مظلومیت<ref>. آیه «و سیعلم الذین ظلموا اَیّ منقلب ینقلبون» (شعراء: ۲۲۵) به مظلومیت اهل بیت تأویل گشته است. تفسیر برهان، ج۳، سید هاشم حسینی بحرانی، نشر بنیاد بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق.</ref> به سر برده و مورد آزار و اذیت حاکمان و بعضی نابخردان واقع می شدند، لکن نقطه شروع و اوج این مظلومیت در عصر امام علی(ع)، تاریخ را برجسته کرده است. اگر غصب ولایت و ظلم و ستم در حق امام علی(ع) و نیز فاطمه(س) در آن زمان صورت نمی‌گرفت، نه تنها شاهد رهبری و حکومت دیگر ائمه(ع) بدون ظلم و ستم می‌بودیم که سرنوشت جهان اسلام تاکنون به اسلام جهانی مبدل و روزگار مناسبی پیش روی بشریت به تصویر می‌آمد.


وجود ده ها روايت از پيامبر مكرم اسلام و ائمّه معصومين(ع) مبني بر محوريّت ولايت امام علي(ع) در عبادات و طاعات و نيز بيان جايگاه و منزلت شخصي و شخصيّتي آن حضرت، توسط پيامبر، از پشت پرده هاي شب معراج گرفته،تا سابقه جبهه و جهادِ مخلصانه و شجاعانه او و تا عبادات و بندگي روز و شب او، و تا معرّفي او در غدير خم به عنوان رهبر و جانشين بر حق پيامبر و نيز برادر و جان پيامبر و ...<ref>ر.ك: بحارالانوار، محمدباقر مجلسي، ج۷، ص/ ۱۸۶، مؤسسه الوفاء ، بيروت، ينابيع الموده، ص/ ۱۳۳ باب / ۳۷، همان؛ ميزان الاعتدال، ذهبي (۷۴۸ ق) ج۳، ص/ ۱۱۸، شماره / ۵۸۰۲؛ كفايه الطالب، گنجي شافعي، ص/ ۲۴۷ باب / ۶۲.</ref> توجه شيعيان و مسلمين هر زمان را به خود معطوف نموده و حتي غير مسلمين را به حيرت آورده است.<ref>. ر.ك: امام علي(ع) از نگاه انديشمندان غير شيعه، اكبر اسد عليزاده،مؤسسه امام صادق(ع) چاپ اول، ۱۳۸۱،اعتماد، قم.</ref> و همچنين وجود ده ها روايت در اهميّت و عظمت كربلا، كه آدم و عالم را مشغول خود نموده است، از نفس زيارت عاشورا به عنوان حديث قدسي<ref>بحارالانوار، محمدباقر مجلسي، ج۹۸ ص/ ۲۹۹، موسسه الوفاء‌ بيروت، لبنان، (۱۴۰۴ ق).</ref> گرفته، تا پذيرش توبه حضرت آدم با آن<ref>معاني الأخبار، شيخ صدوق ، ص/ ۱۲۵، نشر جامعه مدرسين قم، ۱۳۶۱ هـ . ش.</ref> و تا گريه هاي پيامبر و اهل البيت(ع) و تشويق بر برپايي عزاي حسيني و اجر و ثواب مترتّب بر آن<ref>احاديث ثواب و آثار گريه بر امام حسين(ع) را در بحار الانوار، ج۴۴ ص۲۷۹ تا ۲۹۶ مطالعه كنيد. و نيز كتاب آثار و بركات سيدالشهداء در دنيا و آخرت. عليرضارجائي تهراني،انتشارات نبوغ، ۱۳۸۱.</ref> و تا گريستن زمين و آسمان<ref>ر.ك: شفاء الصدور، حاج ميرزا ابوالفضل طهراني، نشر مرتضوي، ۱۳۷۶. و نيز ينابيع الموده، غررالخصائص، كامل الزيارات.</ref> و ... توجه هر انسان آزاده اي را به خود جلب كرده است. اين فرهنگ سازي توسط معصومين(ع) با گفتار و كردار خود،‌دالّ بر اهميّت و تفاضل نسبي اين امام همام از بين ديگر ائمّه(ع) است كه شيعيان خصوصاً و مسلمين و غيرمسلمانان عموماً به زنده نگهداشتن آن اهتمام ويژه مي ورزند. اين فرهنگ سازي در خصوص صدّيقه طاهره ـ عليها السّلام ـ نيز به موجب ده ها روايت از لسان پيامبر اكرم(ص) و ائمّه معصومين(ع) به چشم مي خورد كه خود حاكي از اهميت و محبوبيّت ويژه ايشان در نزد معصومين و شيعيان آنهاست.<ref>ر.ك: پرتوي از فضايل حضرت فاطمه زهرا(س) دركلام معصومين. نوشته مير علي محمدنژاد، نشر سَنا، ۱۳۷۸، چاپ سوره.</ref>
این عداوت و دشمنی از یک سو و شروع مظلومیت از سوی دیگر، مردم را در هر عصر و زمانی داغدار کرده و با ابراز احساسات پاک خود به افشاگری اوّل ظالمان و معرفی اول مظلومان در این عرصه با هر شیوه و روشی می‌پردازند.


۲ . عنصر مظلوميّت؛
در خصوص امام حسین(ع) عنصر مظلومیت به عنوان لقب آن امام در زیارتنامه‌ها و احادیث<ref>امام باقر(ع) فرمودند: «ان الحسین صاحب کربلا قتل مظلوماً مکروباً عطشاناً لهفاناً» کامل الزیارات ص/ ۱۶۸، نشر مرتضوین نجف / ۱۳۵۶. و نیز آیه «أَذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا» (حج، ۳۶) نیز طبق روایات، درباره حسین بن علی(ع) است. تفسیر قمی، ذیل آیه و بحار ج۲۴، ص/ ۲۲۳.</ref> یاد شده و تاریخ شاهد و گویای شدت و اوج آن است. تنهایی، بی سپاهی، غربت در میان دوست و دشمن، نحوه ظلم و ستم به خاندان او و نهایتاً چگونگی شهادت او و یارانش از یک سو و فراموشی و ذبح اسلام از سوی دیگر، اسلام خواهان و آزادمردان هر عصر و زمانی را جریحه‌دار کرده و با زنده نگه داشتن آن خاطره تلخ از حریم انسان و اسلام حِراست می‌کنند. این مهم، جایگاه و محبوبیت نسبی این امام شهید را در نظر مردم ویژه کرده است.


گرچه اهل البيت(ع) در زمان حيات خويش همگي، در مظلوميّت<ref>. آيه «و سيعلم الذين ظلموا اي منقلب ينقلبون» (شعراء / ۲۲۵) به مظلوميت اهل بيت تأويل گشته است. تفسير برهان، ج۳، سيد هاشم حسيني بحراني.
* '''شهادت'''


(۱۱۰۷ ق) نشر بنياد بعثت، چاپ اول، (۱۴۱۵ ق).</ref> به سر برده و مورد آزار و اذيت حكّام جور و بعضي از نابخردان واقع مي شدندولكن نقطه شروع و اوج اين مظلوميت. در عصر امام علي(ع) تاريخ را برجسته كرده است. اگر غصب ولايت و ظلم و ستم در حق امام علي(ع) و نيز فاطمه(س) در آن زمان صورت نمي گرفت، نه تنها شاهد رهبري و حكومت ديگر ائمّه(ع) بدون تعرّض و ظلم و ستم مي بوديم كه سرنوشت جهان اسلام تاكنون به اسلام جهاني مبدّل و روزگار مناسبي پيش روي بشريت به تصوير مي‌ آمد. اين تخم عداوت و دشمني از يك سو و شروع مظلوميّت از سوي ديگر، مردم را در هر عصر و زماني داغدار كرده و با ابراز احساسات پاك خود به افشاگري اوّل ظالمان و معرفي اول مظلومان در اين عرصه با هر شيوه و روشي مي پردازند در خصوص امام حسين(ع) عنصر مظلوميت به عنوان لقب آن امام در زيارتنامه ها و احاديث<ref>. امام باقر(ع) فرمودند: «ان الحسين صاحب كربلا قتل مظلوماً مكروباً عطشاناً لهفاناً» كامل الزيارات ص/ ۱۶۸، نشر مرتضوين نجف / ۱۳۵۶. و نيز آيه «أَذن للذين يقاتلون بانهم ظلموا» (حج، ۳۶) نيز طبق روايات، درباره حسين بن علي(ع) است. تفسير قمي،ذيل آيه و بحار ج۲۴، ص/ ۲۲۳.</ref> ياد شده و تاريخ شاهد و گوياي شدت و اوج آن است. تنهايي،بي سپاهي، غربت در ميان دوست و دشمن، نحوه ظلم و ستم به خاندان او و نهايتاً چگونگي شهادت او و يارانش از يك سو و فراموشي و ذبح اسلام از سوي ديگر، اسلام خواهان و آزادمردان هر عصر و زماني را جريحه دار كرده و با زنده نگه داشتن آن خاطره تلخ از حريم انسان و اسلام حِراست
اگرچه اهل البیت(ع) به شهادت تاریخ در اثر ظلم و ستم یاغیان، همگی شهید شده‌اند، اما هیچ شهادتی به زشتی کشته شدن امام حسین(ع) نمی‌رسد<ref>کتب مقاتل از جمله مقتل «لهوف» سید بن طاووس را مطالعه کنید.</ref> و اگرچه عنصر شهادت افتخار و آرزوی اولیاء الهی است لکن امام کُشی قبیح، و فجیع کُشی او اقبح است. امام حسین(ع) با فجیع‌ترین حالت ممکن (به دست مسلمانان به ظاهر مسلمان) که حاکی از بغض و کینه آنان به ولایت و امامت ائمه(ع) بوده است در نهایت جسارت به شهادت رسید.<ref>الصوارم المهرقه. قاضی نورالله شوشتری، ص/ ۱۹۸، نشر نهضت تهران، (۱۳۶۷هـ).</ref>
مي كنند، اين مهم، جايگاه و محبوبيّت نسبي اين امام شهيد را در نظر مردم ويژه كرده است.


۳ . عنصر شهادت؛
{{پایان پاسخ}}
==مطالعه بیشتر==
* ''امام علی(ع) از نگاه اندیشمندان غیر شیعی''، اکبراسد علیزاده، مؤسسه امام صادق(ع)، قم.
* ''پرتوی از فضائل حضرت زهرا(س)''، میر علی محمدنژاد، نشر سنا، ۱۳۶۸.


اگرچه اهل البيت(ع) به شهادت تاريخ در اثر ظلم و ستم ياغيان، همگي شهيد شده اند، اما هيچ شهادتي به قباحت طريقه كشته شدن امام حسين(ع) نمي رسد<ref>كتب مقاتل از جمله مقتل «لهوف» سيد بن طاووس را مطالعه كنيد.</ref> و اگرچه عنصر شهادت افتخار و آرزوي اولياء الهي است ولكن امام كُشي قبيح و فجيع كُشي او اقبح است. امام حسين(ع) با فجيع ترين حالت ممكن (به دست مسلمين به ظاهر مسلمان) كه حاكي از بغض و كينه آنان به ولايت و امامت ائمّه(ع) بوده است در نهايت جسارت به شهادت رسيد.<ref>الصوارم المهرقه. قاضي نورالله شوشتري، ص/ ۱۹۸،نشر نهضت تهران، (۱۳۶۷هـ ).</ref>
== منابع ==
 
{{پانویس|۲}}
براي مطالعه بيشتر به منابع ذيل رجوع كنيد:
 
۱ . امام علي(ع) از نگاه انديشمندان غير شيعي؛ اکبراسد عليزاده، مؤسسه امام صادق(ع) ، قم.
 
۲ .پرتوي از فضائل حضرت زهرا(س) مير علي محمدنژاد، نشر سنا، ۱۳۶۸.
 
==منابع==
<references />
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =  
  | شاخه اصلی =امامت
|شاخه فرعی۱ =  
|شاخه فرعی۱ =امت و امام
|شاخه فرعی۲ =  
|شاخه فرعی۲ =محبت و انس با اهل‌بیت(ع)
|شاخه فرعی۳ =  
|شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =شد
  | تیترها =  
  | تیترها =شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =
  | کیفیت =  
  | کیفیت =
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۲۱


سؤال

در مسئله گرامیداشت ائمه(ع)، امام حسین(ع) نزد مردم از محبوبیت بیشتری برخوردار است اما سایر امامان چنین نیستند؟

اهل‌بیت پیامبر(ص) و همه امامان شیعه از نظر مقام و منزلت نور واحد هستند. امام علی(ع) و امام حسین(ع) طبق سفارش خود امامان شیعه جایگاه مهمتر و برتری نسبت به سایرین، نزد شیعیان یافته‌اند. فرهنگ سازی توجه به این دو امام توسط خود معصومان، مظلومیت و شهادت ایشان از دلایلی است که باعث شده، شیعیان توجه بیشتری نسبت به زنده نگاه‌داشتن یاد و خاطره ایشان داشته باشند.

مقام یکسان اهل‌بیت(ع) در مقام و منزلت

پیامبر اسلام(ص)، فاطمه زهرا(س) و دوازده امام معصوم، نزد شیعیان اثناعشری از جایگاه، منزلت و محبوبیت فراوانی برخوردارند و فرقی بین ایشان در مقام اطاعت و عمل وجود ندارد.[۱]

زمخشری از مفسران مسلمان در تفسیر کشاف احادیثی بر ضرورت محبت تمامی اهل‌بیت(ع) بیان کرده که گویای تساوی محبوبیت ایشان برای شیعیان است.[۲]

نور واحد

ظهور تشریعی امامان معصوم به عنوان نور واحد در امر هدایت‌گری انسان نیز برابر است. جوهره هدایتی و ولایتی ایشان یک امر ثابت، و شکل هدایتی آنان به مقتضای شرائط موجود، یک امر متغیر است، به تعبیر دیگر آنجا که سؤال از هدف و حرکت است همه یک نور واحدند و آنجا که سؤال از چگونگی حرکت و هدایت است یک نوع تفاضل برقرار می‌باشد. به عنوان مثال هر کدام از ائمه(ع) اگر در زمان امام حسین(ع) بودند همان کاری را می‌کردند که امام حسین(ع) انجام دادند. لکن هیچ‌یک از ائمه(ع) در موقعیت و جایگاه آن حضرت قرار نگرفتند. بنابر این این تفاضل و برتری نسبی مخصوص امام حسین(ع) بوده و همه اهل‌بیت(ع) به این جایگاه احترام می‌گذارند.

این تفاضل و برتری نسبی برخی از ائمّه، هیچگاه از فضایل و مقامات برخی دیگر نمی‌کاهد، مثلاً عدم کسوت امامت در وجود حضرت فاطمه(س) نه تنها از شأن و مقام ایشان نمی‌کاهد که بنابر نقل‌های متعدد[۳] فاطمه بر دیگر ائمّه و معصومین برتری دارد وانگهی فاطمه شأن امامت را دارا بوده، ولی، امر الهی بر آن کارگر نشده است. با این رویکرد کلّی هیچ دلیلی، دالّ بر تفارق بین معصومین در نزد شیعیان مبنی بر شدّت و ضعف مقامات و محبوبیّت‌ها و… نمی‌باشد، الّا در مواردی که عقل و نقل بر تفاضل نسبی یا مرتبه وجودی ایشان قائل است که ذیلاً به آن اشاره می‌شود و عرف مردم ملاک ارزیابی مقام اهل‌بیت نیست.

دلایل محبوبیت برخی امامان(ع) نزد شیعیان

شیعیان نسبت به برخی امامان ارادت بیشتری نشان داده و یاد آنها را بیشتر گرامی می‌دارند. بزرگداشت ایام ولادت امام علی، عید غدیر و ایام شهادت و عزاداری برای امام حسین(ع) چنین است. این توجه خاص مردم به این دو امام به خاطر وجود دلایلی است که ذکر می شوپد:

  • فرهنگ سازی توسط خود معصومین: وجود احادیث بسیار زیاد از پیامبر اسلام و معصومین(ع) مبنی بر محوریت ولایت امام علی(ع) در عبادت و طاعت و نیز بیان جایگاه و منزلت شخصی و شخصیتی آن حضرت، توسط پیامبر، از پشت پرده‌های شب معراج، سابقه جهاد، عبادات تا معرفی او در غدیر خم به عنوان رهبر و جانشین و …[۴] توجه شیعیان و مسلمانان هر زمان را به خود معطوف نموده است که باعث حیرت غیر مسلمانان هم شده است.[۵]

همچنین وجود ده‌ها روایت در اهمیت و عظمت واقعه کربلا، مثل زیارت عاشورا[۶] پذیرش توبه حضرت آدم با آن[۷] گریه‌های پیامبر و اهل‌بیت(ع)، تشویق بر برپایی عزای حسینی، اجر و ثواب مترتب بر آن[۸] گریستن زمین و آسمان[۹] و … توجه هر انسان آزاده‌ای را به خود جلب کرده است.

این فرهنگ سازی توسط معصومین(ع) با گفتار و کردار خود، دال بر اهمیت و تفاضل نسبی این امام از بین دیگر ائمه(ع) است که شیعیان خصوصاً و مسلمانان و غیرمسلمانان عموماً به زنده نگهداشتن آن اهتمام می‌ورزند. این فرهنگ سازی در خصوص صدیقه طاهره(س) نیز به موجب ده‌ها روایت از زبان پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) به چشم می‌خورد که خود حاکی از اهمیت و محبوبیت ویژه ایشان نزد معصومان و شیعیان آنهاست.[۱۰]

  • مظلومیت اهل‌بیت(ع)

گرچه اهل‌بیت(ع) در زمان حیات خویش همگی، در مظلومیت[۱۱] به سر برده و مورد آزار و اذیت حاکمان و بعضی نابخردان واقع می شدند، لکن نقطه شروع و اوج این مظلومیت در عصر امام علی(ع)، تاریخ را برجسته کرده است. اگر غصب ولایت و ظلم و ستم در حق امام علی(ع) و نیز فاطمه(س) در آن زمان صورت نمی‌گرفت، نه تنها شاهد رهبری و حکومت دیگر ائمه(ع) بدون ظلم و ستم می‌بودیم که سرنوشت جهان اسلام تاکنون به اسلام جهانی مبدل و روزگار مناسبی پیش روی بشریت به تصویر می‌آمد.

این عداوت و دشمنی از یک سو و شروع مظلومیت از سوی دیگر، مردم را در هر عصر و زمانی داغدار کرده و با ابراز احساسات پاک خود به افشاگری اوّل ظالمان و معرفی اول مظلومان در این عرصه با هر شیوه و روشی می‌پردازند.

در خصوص امام حسین(ع) عنصر مظلومیت به عنوان لقب آن امام در زیارتنامه‌ها و احادیث[۱۲] یاد شده و تاریخ شاهد و گویای شدت و اوج آن است. تنهایی، بی سپاهی، غربت در میان دوست و دشمن، نحوه ظلم و ستم به خاندان او و نهایتاً چگونگی شهادت او و یارانش از یک سو و فراموشی و ذبح اسلام از سوی دیگر، اسلام خواهان و آزادمردان هر عصر و زمانی را جریحه‌دار کرده و با زنده نگه داشتن آن خاطره تلخ از حریم انسان و اسلام حِراست می‌کنند. این مهم، جایگاه و محبوبیت نسبی این امام شهید را در نظر مردم ویژه کرده است.

  • شهادت

اگرچه اهل البیت(ع) به شهادت تاریخ در اثر ظلم و ستم یاغیان، همگی شهید شده‌اند، اما هیچ شهادتی به زشتی کشته شدن امام حسین(ع) نمی‌رسد[۱۳] و اگرچه عنصر شهادت افتخار و آرزوی اولیاء الهی است لکن امام کُشی قبیح، و فجیع کُشی او اقبح است. امام حسین(ع) با فجیع‌ترین حالت ممکن (به دست مسلمانان به ظاهر مسلمان) که حاکی از بغض و کینه آنان به ولایت و امامت ائمه(ع) بوده است در نهایت جسارت به شهادت رسید.[۱۴]

مطالعه بیشتر

  • امام علی(ع) از نگاه اندیشمندان غیر شیعی، اکبراسد علیزاده، مؤسسه امام صادق(ع)، قم.
  • پرتوی از فضائل حضرت زهرا(س)، میر علی محمدنژاد، نشر سنا، ۱۳۶۸.

منابع

  1. شیخ صدوق، عیون اخبار الامام الرضا(ع)، نشر جهان، ۱۳۷۸ق، ج۱، ح ۲۵.
  2. زمخشری، کشاف، دارالفکر، ۱۳۹۷ق، ج۴، ص ۲۲۰.
  3. شیخ صدوق، علل الشرایع، نشر مکتبه الداوری، قم، ص ۸۵.
  4. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت، ج۷، ص ۱۸۶؛ ینابیع الموده، ص ۱۳۳، باب ۳۷؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ج۳، ص ۱۱۸؛ گنجی شافعی، کفایه الطالب، ص ۲۴۷، باب ۶۲.
  5. اکبر اسد علیزاده، امام علی(ع) از نگاه اندیشمندان غیر شیعه، مؤسسه امام صادق(ع) چاپ اول، ۱۳۸۱، اعتماد، قم.
  6. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء بیروت، لبنان، ج۹۸، ص ۲۹۹، ۱۴۰۴ق.
  7. شیخ صدوق، معانی الأخبار، نشر جامعه مدرسین قم، ۱۳۶۱ش، ص ۱۲۵.
  8. احادیث ثواب و آثار گریه بر امام حسین(ع) را در بحار الانوار، ج۴۴ ص۲۷۹ تا ۲۹۶ مطالعه کنید. و نیز کتاب آثار و برکات سیدالشهداء در دنیا و آخرت. علیرضارجائی تهرانی،انتشارات نبوغ، ۱۳۸۱.
  9. ر. ک. شفاء الصدور، حاج میرزا ابوالفضل طهرانی، نشر مرتضوی، ۱۳۷۶. و نیز ینابیع الموده، غررالخصائص، کامل الزیارات.
  10. میر علی محمدنژاد، پرتوی از فضایل حضرت فاطمه زهرا(س) درکلام معصومین، نشر سَنا، ۱۳۷۸، چاپ سوره.
  11. . آیه «و سیعلم الذین ظلموا اَیّ منقلب ینقلبون» (شعراء: ۲۲۵) به مظلومیت اهل بیت تأویل گشته است. تفسیر برهان، ج۳، سید هاشم حسینی بحرانی، نشر بنیاد بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق.
  12. امام باقر(ع) فرمودند: «ان الحسین صاحب کربلا قتل مظلوماً مکروباً عطشاناً لهفاناً» کامل الزیارات ص/ ۱۶۸، نشر مرتضوین نجف / ۱۳۵۶. و نیز آیه «أَذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا» (حج، ۳۶) نیز طبق روایات، درباره حسین بن علی(ع) است. تفسیر قمی، ذیل آیه و بحار ج۲۴، ص/ ۲۲۳.
  13. کتب مقاتل از جمله مقتل «لهوف» سید بن طاووس را مطالعه کنید.
  14. الصوارم المهرقه. قاضی نورالله شوشتری، ص/ ۱۹۸، نشر نهضت تهران، (۱۳۶۷هـ).