خاتم بخشی امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۱۷

سؤال

ماجرای خاتم بخشی امام علی(ع) در وقت رکوع چه بود و چه امتیازی برای حضرت داشت؟

درگاه‌ها

آیه ولایت و جریان بخشیدن انگشتر در هنگام رکوع، بنابر اتفاق مفسران درباره امام علی(ع) نازل شده است. در زمان پیامبر اسلام، فقیری وارد مسجد شد و درخواست کمک کرد، بعد از اینکه کسی به او توجه نکرد، زبان به گلایه گشود. در همین هنگام امام علی(ع) که درحال رکوع بود با انگشت اشاره کرد، سائل نزدیک آمد و با اشاره امام، انگشتر را از دست آن حضرت بیرون آورد. بعد از این عمل، آیه ﴿سرپرست و رهبر شما تنها خدا است، و پیامبر او، و آنهایی که ایمان آورده‌اند و نماز را برپای دارند و در حال رکوع زکات می‌پردازند.﴾(مائده:۵۵) نازل شد.

با توجه به عبارت‌های «انّما» و «ولیکم»، به دست می‌آید که آیه در بیان ولایت و سرپرستی جامعه است، و دلالت بر امامت و ولایت امام علی(ع) می‌کند.

پرداخت زکات در حال نماز، انجام عبادت در ضمن عبادت است نه انجام یک عمل مباح در ضمن عبادت. بنابر این از آنجا که مقام امام علی(ع) و عمل او در دادن انگشتر، نزد خدا بسیار ارزشمند بود؛ لذا خداوند در شأن این عبادت، آیه ولایت را نازل کرد.

شأن نزول آیه ولایت

اکثر مفسران و اهل حدیث معتقدند آیه ولایت ﴿إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ؛ سرپرست و رهبر شما تنها خدا است، و پیامبر او، و آنهایی که ایمان آورده‌اند و نماز را برپای دارند و در حال رکوع زکات می‌پردازند.﴾(مائده:۵۵) در شأن امام علی(ع) نازل شده است.

ابوذر غفاری نقل کرده که با رسول خدا(ص) در مسجد نماز می‌خواندم، فقیری وارد مسجد شد و از مردم تقاضای کمک کرد ولی کسی چیزی به او نداد. او گفت: خدایا تو شاهد باش که من در مسجد رسول تو تقاضای کمک کردم ولی کسی جواب مساعد به من نداد. در همین حال علی(ع) که در حال رکوع بود با انگشت اشاره کرد. فقیر نزدیک آمد و انگشتر را از دست آن حضرت بیرون آورد. سپس جبرئیل نازل شد و آیه ولایت را بر پیامبر(ص) نازل کرد.^[۱]

دلالت آیه بر ولایت امام علی(ع)

این آیه با کلمه «إنما» که در زبان عربی به معنای انحصار است، آمده است. معنای آیه چنین می‌شود: ولی و سرپرست شما، تنها خدا، پیامبر و کسانی که ایمان آورده‌اند و نماز را به پا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند، می‌باشند. رکوع در این آیه به معنی رکوع نماز است، نه به معنی خضوع. همچنین کلمه «ولی» در آیه مورد بحث به معنای دوست و یاور و ناصر نیست زیرا ولایت به معنای دوستی و یاری کردن مخصوص کسانی که نماز می‌خوانند و در حال رکوع زکات می‌دهند، نیست بلکه همه مسلمانان باید همدیگر را دوست بدارند و به همدیگر کمک کنند. پس منظور از «ولی» در آیه فوق به معنی سرپرستی و رهبری می‌باشد.

بنابراین آیه از آیاتی است که دلالت بر ولایت و امامت علی(ع) می‌کند و از این رو به آیه ولایت معروف و مشهور می‌باشد. شأن نزولی که در آیه ولایت ذکر شد علاوه بر کتب شیعه در کتاب‌های معتبر اهل‌سنت نیز ذکر شده است.^[۲]

توجه کامل امام علی(ع) به خداوند

برخی اشکال کرده‌اند که امام علی(ع) در زمان نماز، تنها به خداوند می‌اندیشید تا جایی که تیر از پایش بیرون آوردند و او متوجه نمی‌شد. حال چگونه ممکن است صدای فقیر را شنیده باشد و به او توجه پیدا کند؟ برخی دیگر به این اشکال پاسخ داده‌اند که شنیدن صدای سائل و به کمک او پرداختن، توجه به خویشتن نیست بلکه عین توجه به خدا است.

پرداخت زکات در حال نماز انجام عبادت در ضمن عبادت است نه انجام یک عمل مباح در ضمن عبادت. همچنین علی(ع) در حال نماز از خود بیگانه بود نه از خدا. بنابر این از آنجا که مقام امام علی(ع) و عبادت او (دادن انگشتر در حال نماز به سائل) در نزد خدا بسیار ارزشمند است؛ لذا خداوند در شأن این عبادت آیه ولایت را نازل کرد و او را به عنوان امام و سرپرست مسلمانان بعد از پیامبر(ص) معرفی نمود و ولایت و رهبری آن حضرت را در ادامه ولایت خویش و پیامبرش قرار داد.

مطالعه بیشتر

امامت در پرتو کتاب و سنت، مهدی سحاوی.
شیعه در اسلام، علامه طباطبایی.
امامت و رهبری، مرتضی مطهری.
اعتقاد ما، مکارم شیرازی.

منابع

↑ نصرالدین، ایحی، کتاب المواقف، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، ۱۹۹۷ م؛ ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد، صواعق المحرقه، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ اول، ۱۹۹۷ م، ص۱۰۴.
↑ طبرسی، بن جریر، جامع بیان، بیروت، دارالفکر، ج۶، ص۳۸۹؛ جصاص، احکام القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق، ج۲، ص۵۵۷؛ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، احیاء الثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۱، ج۱، ص۲۰۹؛ قرطبی، تفسیر قرطبی، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی، ۱۴۰۵ ق، ج۶، ص۲۲۱.

[1] نصرالدین، ایحی، کتاب المواقف، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، ۱۹۹۷ م؛ ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد، صواعق المحرقه، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ اول، ۱۹۹۷ م، ص۱۰۴.

[2] طبرسی، بن جریر، جامع بیان، بیروت، دارالفکر، ج۶، ص۳۸۹؛ جصاص، احکام القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق، ج۲، ص۵۵۷؛ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، احیاء الثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۱، ج۱، ص۲۰۹؛ قرطبی، تفسیر قرطبی، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی، ۱۴۰۵ ق، ج۶، ص۲۲۱.

[۱]

[۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
-{{شاخه
- | شاخه اصلی = کلام
- |شاخه فرعی۱ = امامت خاصه
- |شاخه فرعی۲ = فضائل امام علی(ع)
- |شاخه فرعی۳ =
-}}
 {{سوال}}
-دادن انگشتر درحال نماز چه امتيازي براي امام علي است؟ و چگونه اين كار انجام گرفت؟
+ماجرای خاتم بخشی امام علی(ع) در وقت رکوع چه بود و چه امتیازی برای حضرت داشت؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-از جمله آياتي كه به اتفاق اكثر مفسران و اهل حديث درباره امام علي(ع)  نازل شده است آيه {{قرآن|انما وليكم الله و رسوله و الذين امنوا الذين يقيمون الصلوه و يؤتون الزكوه و هم راكعون}}<ref>. مائده/ ۵۵.</ref> سرپرست و رهبر شما تنها خدا است، و پيامبر او، و آنهايي كه ايمان آورده‌اند و نماز را برپاي دارند و در حال ركوع زكات مي‌پردازند.» مي‌باشند.
+{{درگاه|غدیر}}
+آیه ولایت و جریان بخشیدن انگشتر در هنگام رکوع، بنابر اتفاق مفسران درباره امام علی(ع) نازل شده است. در زمان پیامبر اسلام، فقیری وارد [[مسجد]] شد و درخواست کمک کرد، بعد از اینکه کسی به او توجه نکرد، زبان به گلایه گشود. در همین هنگام امام علی(ع) که درحال [[رکوع]] بود با انگشت اشاره کرد، سائل نزدیک آمد و با اشاره امام، انگشتر را از دست آن حضرت بیرون آورد. بعد از این عمل، آیه {{قرآن|
-در شأن نزول آيه از عبدالله بن عباس چنين نقل شده است كه ابوذر عفاري گفت:‌روزي از روزها با رسول خدا(ص) در مسجد نماز مي‌خواندم، سائلي وارد مسجد شد و از مردم تقاضاي كمك كرد ولي كسي چيزي به او نداد، او دست خود را به آسمان بلند كرد و گفت: خدايا تو شاهد باش كه من در مسجد رسول تو تقاضاي كمك كردم ولي كسي جواب مساعد به من نداد. در همين حال علي(ع)  كه درحال ركوع بود با انگشت كوچك دست راست خود اشاره كرد سائل نزديك آمد و انگشتر را از دست آن حضرت بيرون آورد، پيامبر(ص) كه در حال نماز بود اين جريان را مشاهده كرده هنگامي كه از نماز فارغ شد. سر به سوي آسمان بلند كرد و چنين گفت: «خداوندا برادرم موسي از تو تقاضا كرد كه روح او را وسيع گرداني و كارها را بر او آسان سازي و گره از زبان او بگشائي تا مردم گفتارش را درك كنند، و نيز موسي درخواست كرد هارون را كه برادرش بود وزير و ياورش قرار دهي و بوسيله او نيرويش را زياد كني و در كارهايش شريك سازي خداوند! من محمد پيامبر و فرستاده توأم. سينه مرا گشاده كن و كارها را بر من آسان ساز از خاندانم علي را وزير من گردان تا بوسيله او پشتم قوي و محكم گردد. ابوذر مي‌گويد: هنوز دعاي پيامبر(ص) پايان نيافته بود كه جبرئيل نازل شد. و به پيامبر(ص) گفت بخوان، پيامبر(ص) فرمود چه بخوانم، گفت بخوان انما وليكم الله و رسوله و الذين امنو...<ref>نصر الدين، ايحي، كتاب المواقف، بيروت، دارالجيل، چاپ اول، ۱۹۹۷ م؛ ابن حجر هيثمي، احمد بن محمد،‌ صواعق المحرقه، بيروت، مؤسسه الرساله، چاپ اول، ۱۹۹۷ م، ص۱۰۴.</ref>
+| سوره = مائده
+| آیه = ۵۵
-البته اين شأن نزول از طرق مختلف نقل شده كه گاهي در جزئيات و خصوصيات مطلب با هم تفاوت دارند. ولي اساس و عصاره همه يكي ياست.
+| ترجمه = سرپرست و رهبر شما تنها خدا است، و پیامبر او، و آنهایی که ایمان آورده‌اند و نماز را برپای دارند و در حال رکوع زکات می‌پردازند.
+}} نازل شد.
-اين آيه كه با كلمه «انما» كه در لغت عرب به معناي انحصار مي‌آيد شروع شده و مي‌گويد: ولي و سرپرست و متصرف در امور شما تنها خدا و پيامبر و كساني كه ايمان آورده‌اند و نماز را به پا مي‌دارند و در حال ركوع زكات مي‌دهند، مي‌باشند شك نيست كه ركوع در اين آيه به معني ركوع نماز است، نه به معني خضوع، زيرا در عرف شرع هنگامي كه ركوع گفته مي‌شود. به همان معني معروف آن يعني ركوع نماز است. و همچنين كلمه «ولي» در آيه مورد بحث به معناي دوست و ياور و ناصر نيست زيرا ولايت به معناي دوستي و ياري كردن مخصوص كساني نيست كه نماز مي‌خوانند و در حال ركوع زكات مي‌دهند بلكه همه مسلمين بايد همديگر را دوست بدارند و به همديگر كمك كنند. پس منظور از «ولي» در آيه فوق به معني سرپرستي و رهبري مي‌باشد.
-بنابراين آيه از آياتي است كه دلالت بر ولايت و امامت علي(ع)  مي‌كند و از اين رو به آيه‌ ولايت معروف و مشهور مي‌باشد. شأن نزول كه در آيه ولايت ذكر شد علاوه بر كتب شيعه در كتابهاي معتبر اهل سنت بطور گسترده ذكر شده است.<ref>. طبرسي، بن جرير، جامع بيان، بيروت، دارالفكر، ج۶، ص۳۸۹؛ جصاص، احكام القرآن، بيروت، دارالكتب العلميه، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق، ج۲، ص۵۵۷؛ حاكم حسكاني، ‌شواهد التنزيل، احياء الثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۱، ج۱، ص۲۰۹؛ قرطبي، تفسير قرطبي، بيروت، مؤسسه التاريخ العربي، ۱۴۰۵ ق، ج۶، ص۲۲۱.</ref> و اين مسأله بقدري روشن و آشكار بوده است كه حسان ابن ثابت شاعر معروف عصر پيامبر(ص) راجع به اين قصه بزرگ چنين سروده است:
-«علي تو آن كسي هستي كه در حال ركوع عطا كردي، جان امت به فداي تو اي بهترين نمازگزار، انگشتر مبارك خود را دادي اي نيكوترين افرادو نيكوترين خريدار و نيكوترين ركوع كننده، خداوند عاليترين مقام ولايت را در حق تو نازل كرد و آن را در آيات محكم خود تشريع نمود.»<ref>اميني، عبدالحسين، الغدير، بيروت، دارالكتب العربي، چاپ چهارم، ۱۳۹۷ق، ج۲، ص۴۷‌.</ref>
-ممكن است كسي بگويد: كه در آيه كلمه جمع «الذين» آمده در حالي كه امام علي(ع)  مفرد و يك شخص است چگونه تنها بر امام علي(ع)  تطبيق مي‌شود؟
+با توجه به عبارت‌های «انّما» و «ولیکم»، به دست می‌آید که آیه در بیان ولایت و سرپرستی جامعه است، و دلالت بر امامت و ولایت امام علی(ع) می‌کند.
-پاسخ آن اينست كه در زبان عربي از مفرد به جاي لفظ جمع بسيار استفاده مي‌شود از جمله در آيه مباهله كلمه «نسائنا» به صورت جمع آمده در حالي كه منظور آن فقط فاطمه زهرا(س) است.<ref>مكارم شيرازي، تفسير نمونه، ‌دارالكتب الاسلاميه، ۱۳۹۴ ق، ج۴، ص۴۲۷.</ref>
+پرداخت [[زکات]] در حال نماز، انجام عبادت در ضمن عبادت است نه انجام یک عمل مباح در ضمن عبادت. بنابر این از آنجا که مقام امام علی(ع) و عمل او در دادن انگشتر، نزد خدا بسیار ارزشمند بود؛ لذا خداوند در شأن این عبادت، آیه ولایت را نازل کرد.
-اشكال ديگري كه برخي مطرح نموده اينست كه: با توجه به اينكه امام علي در حال نماز غرق در مناجات پروردگار مي‌باشد تا جايي كه تير از پايش بيرون آوردند، ‌او متوجه نشد، چگونه ممكن است صداي سائل را شنيده باشد و به او توجه پيدا كند؟
+==شأن نزول آیه ولایت==
+{{نوشتار اصلی| آیه ولایت}}
-پاسخ اينست: شنيدن صداي سائل و به كمك او پرداختن توجه به خويشتن نيست بلكه عين توجه به خدا است. علي(ع)  در حال نماز از خود بيگانه بود نه از خدا،‌ و بيگانگي از خلق خدا بيگانگي از خدا است، به عبارت ديگر پرداخت زكات در حال نماز انجام عبادت در ضمن عبادت است نه انجام يك عمل مباح در ضمن عبادت:
+اکثر مفسران و اهل حدیث معتقدند آیه ولایت {{قرآن|إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ|ترجمه=سرپرست و رهبر شما تنها خدا است، و پیامبر او، و آنهایی که ایمان آورده‌اند و نماز را برپای دارند و در حال رکوع زکات می‌پردازند.|سوره=مائده|آیه=۵۵}} در شأن [[امام علی(ع)]] نازل شده است.
-از آنجا كه مقام امام علي(ع)  و عظمت عبادت او (دادن انگشتر در حال نماز به سائل) در نزد خدا مي‌داند، بسيار ارزشمند است لذا خداوند در شأن آن آيه نازل گرديده و
+[[ابوذر غفاری]] نقل کرده که با [[رسول خدا(ص)]] در [[مسجد]] نماز می‌خواندم، فقیری وارد مسجد شد و از مردم تقاضای کمک کرد ولی کسی چیزی به او نداد. او گفت: خدایا تو شاهد باش که من در مسجد رسول تو تقاضای کمک کردم ولی کسی جواب مساعد به من نداد. در همین حال علی(ع) که در حال [[رکوع]] بود با انگشت اشاره کرد. فقیر نزدیک آمد و انگشتر را از دست آن حضرت بیرون آورد. سپس [[جبرئیل]] نازل شد و آیه ولایت را بر پیامبر(ص) نازل کرد.<ref>نصرالدین، ایحی، کتاب المواقف، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، ۱۹۹۷ م؛ ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد، صواعق المحرقه، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ اول، ۱۹۹۷ م، ص۱۰۴.</ref>
-او را به عنوان امام و سرپرست مسلمين بعد از پيامبر معرفي نموده است و ولايت و رهبري آن حضرت را در ادامه ولايت خويش و پيامبرش قرار داده است. پس آن عمل بايد از اهميت و جايگاهي بلندي برخوردار باشد كه در برابر آن از خداوند چنين امتيازي دريافت مي‌دارد.
+==دلالت آیه بر ولایت امام علی(ع)==
+این آیه با کلمه «إنما» که در زبان عربی به معنای انحصار است، آمده است. معنای آیه چنین می‌شود: ولی و سرپرست شما، تنها خدا، پیامبر و کسانی که ایمان آورده‌اند و نماز را به پا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند، می‌باشند. رکوع در این آیه به معنی رکوع نماز است، نه به معنی خضوع. همچنین کلمه «ولی» در آیه مورد بحث به معنای دوست و یاور و ناصر نیست زیرا ولایت به معنای دوستی و یاری کردن مخصوص کسانی که نماز می‌خوانند و در حال رکوع زکات می‌دهند، نیست بلکه همه مسلمانان باید همدیگر را دوست بدارند و به همدیگر کمک کنند. پس منظور از «ولی» در آیه فوق به معنی سرپرستی و رهبری می‌باشد.
-بنابراين امتياز صدقه دادن در حال ركوع ويژگي خاص اميرالمؤمنين(ع) است که در آيه مطرح شده است.
+بنابراین آیه از آیاتی است که دلالت بر [[ولایت]] و امامت علی(ع) می‌کند و از این رو به آیه ولایت معروف و مشهور می‌باشد. شأن نزولی که در آیه ولایت ذکر شد علاوه بر کتب [[شیعه]] در کتاب‌های معتبر [[اهل سنت|اهل‌سنت]] نیز ذکر شده است.<ref> طبرسی، بن جریر، جامع بیان، بیروت، دارالفکر، ج۶، ص۳۸۹؛ جصاص، احکام القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق، ج۲، ص۵۵۷؛ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، احیاء الثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۱، ج۱، ص۲۰۹؛ قرطبی، تفسیر قرطبی، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی، ۱۴۰۵ ق، ج۶، ص۲۲۱.</ref>
-۱. اين كار از نگاهي صوري و ظاهري مخصوص امام علي(ع)  مي‌باشد و از هيچ كسي ديگر چنين چيزي نقل نشده است و يك عمل عمومي عادي و متداول نيست.
+==توجه کامل امام علی(ع) به خداوند==
+برخی اشکال کرده‌اند که امام علی(ع) در زمان نماز، تنها به خداوند می‌اندیشید تا جایی که تیر از پایش بیرون آوردند و او متوجه نمی‌شد. حال چگونه ممکن است صدای فقیر را شنیده باشد و به او توجه پیدا کند؟ برخی دیگر به این اشکال پاسخ داده‌اند که شنیدن صدای سائل و به کمک او پرداختن، توجه به خویشتن نیست بلکه عین توجه به خدا است.
-۲. ممكن است هر كسي ديگر در حال نماز انگشتري به سائل بدهد اگرچه واقع نشده است. ولكن مهر تاييد خدا با فرستادن آيه در شأن آن مخصوص امام علي(ع)  است كه بيانگر اخلاص تمام آن حضرت در برابر خداي متعال مي‌باشد كه درك و وصف آن براي ما ممكن نيست.
+پرداخت [[زکات]] در حال نماز انجام عبادت در ضمن عبادت است نه انجام یک عمل مباح در ضمن عبادت. همچنین علی(ع) در حال نماز از خود بیگانه بود نه از خدا. بنابر این از آنجا که مقام امام علی(ع) و عبادت او (دادن انگشتر در حال نماز به سائل) در نزد خدا بسیار ارزشمند است؛ لذا خداوند در شأن این عبادت آیه ولایت را نازل کرد و او را به عنوان امام و سرپرست مسلمانان بعد از پیامبر(ص) معرفی نمود و ولایت و رهبری آن حضرت را در ادامه ولایت خویش و پیامبرش قرار داد.
-۳. امتياز ديگر آن است كه خداوند انگشتر دادن امام علي(ع)  را در حال ركوع نشانه و مشخصه قرار داده تا امام و رهبر امت اسلامي را بعد از پيامبر(ص) براي مردم معرفي نمايد. زيرا علامت‌گذاري براساس عمل عمومي و عادي كار را در تشخيص دشوار مي‌كند. و اگر خداوند مي‌فرمود: رهبر شما كسي است كه نماز مي‌خواند.تعيين رهبرمشكل مي‌گرديد زيرا تمام مسلمين نمازخوان بوده‌اند. و اما خداوند، علامت و نشانه امام و رهبر آينده مسلمين را عملي قرار داده كه فقط از يك نفر صادر شده و آن را با فرستادن آيه ابدي و جاويدان ساخته است.
-{{پایان پاسخ}}
 {{مطالعه بیشتر}}
-==مطالعه بيشتر==
-۱ . امامت در پرتو كتاب و سنت،‌مهدي سحاوي.
-۲ . شيعه در اسلام، علامه طباطبايي.
+==مطالعه بیشتر==
+#امامت در پرتو کتاب و سنت، مهدی سحاوی.
-۳ . امامت و رهبري، مرتضي مطهري.
+#شیعه در اسلام، علامه طباطبایی.
+#امامت و رهبری، مرتضی مطهری.
-۴ . اعتقاد ما، مكارم شيرازي.
+#اعتقاد ما، مکارم شیرازی.
-{{پایان مطالعه بیشتر}}
 ==منابع==
-<references />
+{{پانویس}}
+{{شاخه
+ | شاخه اصلی = کلام
+ | شاخه فرعی۱ = امامت خاصه
+ | شاخه فرعی۲ = فضائل امام علی(ع)
+ | شاخه فرعی۳ =
+}}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه = شد
-  | تیترها =
+  | تیترها = شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش = شد
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
-  | نمایه =
+  | نمایه = شد
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییر مسیر = شد
-  | بازبینی =
+ | ارجاعات =
-  | تکمیل =
+ | بازبینی نویسنده =
-  | اولویت =
+  | بازبینی =شد
-  | کیفیت =
+  | تکمیل =
+  | اولویت = ج
+  | کیفیت = ج
 }}
 {{پایان متن}}
+<references />
+[[رده:آیات قرآن]]
+[[رده:امام علی(ع)]]