حرمت غنا و موسیقی در آیات و روایات: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۶

سؤال

آیا آیات و روایات منصوص و معتبر در حرمت غنا و موسیقی وجود دارد؟

آوازهایی که شعر مناسب داشته و آهنگ آن، مناسب مجالس فساد نباشد، گوش دادن به آن حلال است. اما غنای حرام، آهنگ‌های طَرَب‌انگیز هستند که مناسب مجالس «فسق و فجور» باشد و قوه شهوانی را در انسان تحریک می‌کند. این نوع غنا، براساس روایات، حرام دانسته شده است.

در قرآن کلماتی وجود دارد که برخی مفسران، آن‌را به غنای حرام تفسیر کرده‌اند؛ تعبیر «قول الزور» در آیه ۳۰ سوره حج را به غنا معنا کرد‌ه‌اند که دستور به دوری از آن شده است. همچنین غنا را از مصادیق تعبیر «لهوالحدیث» در آیه ۶ سوره لقمان دانسته‌اند.

تعریف و مفاسد غنای حرام

غنای حرام را آهنگ‌های طَرَب‌انگیز و لهوِ باطل معنا کرده‌اند. غنای حرام را مناسب مجالس فسق و اهل گناه دانسته‌اند که قوای شهوانی را در انسان تحریک می‌کند.

برای غنا، مفاسدی ذکر شده است:

تشویق به فساد اخلاق: مجالس غنا را به‌طور معمول همراه با انواع فسادها دانسته‌اند.
غافل شدن از یاد خدا: غنا انسان را درگیر دنیا و لذت‌هایش می‌کند و یاد خدا را از انسان می‌گیرد. محققان تعبیر به «لهو» که در تفسیر «غنا» آمده را اشاره به این حقیقت دانسته‌اند.^[۱]

غنای حرام در روایات

عالمان مسلمان، گوش دادن به آهنگ‌ها و آوازهایی که شعر مناسب و زیبایی داشته و تناسب و شباهتی با ساز و آوازهای مجالس فساد نداشته باشد را حلال دانسته‌اند.^[۲]

اما در مورد غنای حرام، روایات بسیاری وجود دارد. امام صادق(ع) مجلس «غنا» و خوانندگی لهو و باطل را، مجلسی دانسته که خدا به اهل آن نگاه نمی‌کند.^[۳] امام در حدیث دیگری، غنا را موجب نفاق دانسته است.^[۴]

ابن مسعود در حدیثی از پیامبر خدا(ص) نقل کرده که غناء، نفاق را در قلب پرورش می‌دهد همان گونه که آب، گیاهان را پرورش می‌دهد.^[۴]
امام صادق(ع): «خانه‌ای که در آن غنا باشد، ایمن از مرگ و مصیبت دردناک نیست و دعا در آن به اجابت نمی‌رسد و فرشتگان وارد آن نمی‌شوند.»^[۵]

استدلال به برخی آیات قرآن

برخی مفسران، کلماتی از قرآن را در اشاره به «غنا» و موسیقی دانسته‌اند:

﴿فَاجْتَنِبُوا الرِّ‌جْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ‌؛ از پلیدی بت‌ها و از گفتار باطل اجتناب ورزید.﴾(حج:۳۰) ابوبصیر از امام صادق(ع) در مورد این آیه سوال کرد و امام مقصود از آن‌را «غنا» دانست. ^[۶] زید شَحّام نیز می‌گوید: از امام صادق(ع) درباره تفسیر قول زور پرسیدم، آن حضرت فرمود: «منظور از قول زور، غنا است.»^[۶]
﴿وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ؛ بعضی از مردم، سخنان باطل و بیهوده می‌خرند تا مردم را از روی جهل و نادانی گمراه سازند و آیات الهی را به استهزاء گیرند، پس برای آنها عذابی خوارکننده است﴾(لقمان:۶) امام صادق(ع) «غنا» را از مسائلی دانسته که خداوند، وعده عذاب بر آن داده است و سپس آیه ۶، سوره لقمان را تلاوت فرمود.^[۶] «لهوالحدیث» را در این آیه دارای معنای گسترده دانسته‌اند که هرگونه سخن یا آهنگ‌های غفلت‌زا را شامل می‌شود که موجب گمراهی و بیهودگی انسان می‌گردد.^[۷]

مطالعه بیشتر

نظری به موسیقی از طریق کتاب و سنّت، مصطفی شریعت موسوی، انتشارات اسماعیلیان، قم.
غنا، موسیقی؛ ج۳، رضا مختاری و محسن صادقی.

منابع

↑ مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، ج۱۷، ص۲۲.
↑ فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، (استفتائات)، قم، مطبوعاتی امیر، چاپ دوم، ص۲۵۲.
↑ کلینی، محمّدبن یعقوب، الکافی، بیروت، مؤسسه الوفا، ج۶، ص۴۴۴.
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ محمّدی ری‌شهری، محمّد، میزان الحکمه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ج۷، ص۳۰۶.
↑ حر عاملی، محمّد، وسائل الشیعه، قم: آل البیت، ج۱۷، ص۳۶۴، ۳۲۷.
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ حسینی بحرانی، هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه البعثه، ج۳، ص۸۸.
↑ مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج۱۷، ص۱۵.

[1] مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، ج۱۷، ص۲۲.

[2] فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، (استفتائات)، قم، مطبوعاتی امیر، چاپ دوم، ص۲۵۲.

[3] کلینی، محمّدبن یعقوب، الکافی، بیروت، مؤسسه الوفا، ج۶، ص۴۴۴.

[:1-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ محمّدی ری‌شهری، محمّد، میزان الحکمه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ج۷، ص۳۰۶.

[5] حر عاملی، محمّد، وسائل الشیعه، قم: آل البیت، ج۱۷، ص۳۶۴، ۳۲۷.

[:0-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ حسینی بحرانی، هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه البعثه، ج۳، ص۸۸.

[7] مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج۱۷، ص۱۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 آیا آیات و روایات منصوص و معتبر در حرمت غنا و موسیقی وجود دارد؟
 {{پایان سوال}}
-{{پاسخ}}روایات فراوانی وجود دارد که [[غنا]] را حرام دانسته است. غنا آهنگ‌های طرب‌انگیز را می‌گویند که مناسب مجالس لهو و لعب و فسق و فجور باشد. در قرآن کلماتی وجود دارد که بعضی مفسرین آن را به غنا تفسیر کرده‌اند. همچون «قول الزور» در آیه ۳۰ [[سوره حج]] که امر بر دوری از آن شده است و همینطور «لهوالحدیث» در آیه ۶ [[سوره لقمان]] که در بعضی مصادیق آن، غنا گفته شده است.
+{{پاسخ}}
+آوازهایی که شعر مناسب داشته و آهنگ آن، مناسب مجالس فساد نباشد، گوش دادن به آن [[حلال]] است. اما [[غنا|غنای]] حرام، آهنگ‌های طَرَب‌انگیز هستند که مناسب مجالس «فسق و فجور» باشد و قوه شهوانی را در انسان تحریک می‌کند. این نوع غنا، براساس روایات، حرام دانسته شده است.
-== تعریف غنای حرام ==
+در قرآن کلماتی وجود دارد که برخی مفسران، آن‌را به غنای حرام تفسیر کرده‌اند؛ تعبیر «قول الزور» در آیه ۳۰ [[سوره حج]] را به غنا معنا کرد‌ه‌اند که دستور به دوری از آن شده است. همچنین غنا را از مصادیق تعبیر «لهوالحدیث» در آیه ۶ [[سوره لقمان]] دانسته‌اند.
-آنچه از مجموع کلمات فقها می‌توان استفاده کرد، این است که غنا، آهنگ‌های طرب‌انگیز و لهو باطل است. به عبارت دیگر: غنا آهنگ‌هایی است که متناسب مجالس فسق و فجور و اهل گناه و فساد می‌باشد که قوای شهوانی را در انسان تحریک می‌کند. گاه یک آهنگ هم خودش غنا و لهو و باطل است و هم محتوای آن؛ به این ترتیب که اشعار فسادانگیز را با آهنگ‌های رقص‌آور بخوانند؛ و گاه تنها آهنگ، غنا است به این ترتیب که اشعار پرمحتوا یا آیات قرآن کریم و دعا و مناجات را به آهنگی بخوانند که مناسب مجالس لهو لعب است و در هر دو صورت حرام می‌باشد.
+== تعریف و مفاسد غنای حرام ==
+{{اصلی|غنا}}
+غنای حرام را آهنگ‌های طَرَب‌انگیز و لهوِ باطل معنا کرده‌اند. غنای حرام را مناسب مجالس فسق و اهل گناه دانسته‌اند که قوای شهوانی را در انسان تحریک می‌کند.
-== مفاسد غنا ==
+برای غنا، مفاسدی ذکر شده است:
-الف ـ تشویق به فساد اخلاق: مجالس غنا به‌طور معمول مرکز انواع مفاسد است و آنچه به این مفاسد دامن می‌زند، همان غنا است.
+* تشویق به فساد اخلاق: مجالس غنا را به‌طور معمول همراه با انواع فسادها دانسته‌اند.
+* غافل شدن از یاد خدا: غنا انسان را درگیر دنیا و لذت‌هایش می‌کند و یاد خدا را از انسان می‌گیرد. محققان تعبیر به «لهو» که در تفسیر «غنا» آمده را اشاره به این حقیقت دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، ج۱۷، ص۲۲.</ref>
-ب ـ غافل شدن از یاد خدا: تعبیر به «لهو» که در تفسیر «غنا» در برخی از روایات اسلامی آمده، اشاره به همین حقیقت است که غنا انسان را آنچنان مست شهوات می‌کند که از یاد خدا غافل می‌سازد.
+== غنای حرام در روایات ==
+عالمان مسلمان، گوش دادن به آهنگ‌ها و آوازهایی که شعر مناسب و زیبایی داشته و تناسب و شباهتی با ساز و آوازهای مجالس فساد نداشته باشد را حلال دانسته‌اند.<ref>فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، (استفتائات)، قم، مطبوعاتی امیر، چاپ دوم، ص۲۵۲.</ref><br />
-ج ـ آثار زیانبار بر اعصاب و روان: غنا و موسیقی در حقیقت یکی از عوامل مهم تخدیر اعصاب و روان است و آثار زیانبار غنا و موسیقی بر اعصاب تا سر حد تولید جنون و تحریکات نامطلوب، پیش می‌رود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، ج۱۷، ص۲۲.</ref>
+اما در مورد غنای حرام، روایات بسیاری وجود دارد. [[امام صادق(ع)]] مجلس «غنا» و خوانندگی لهو و باطل را، مجلسی دانسته که خدا به اهل آن نگاه نمی‌کند.<ref>کلینی، محمّدبن یعقوب، الکافی، بیروت، مؤسسه الوفا، ج۶، ص۴۴۴.</ref> امام در حدیث دیگری، غنا را موجب [[نفاق]] دانسته است.<ref name=":1">محمّدی ری‌شهری، محمّد، میزان الحکمه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ج۷، ص۳۰۶.</ref>
+* ابن مسعود در حدیثی از [[حضرت محمد(ص)|پیامبر خدا(ص)]] نقل کرده که غناء، نفاق را در قلب پرورش می‌دهد همان گونه که آب، گیاهان را پرورش می‌دهد.<ref name=":1"/>
+* امام صادق(ع): {{متن عربی|خانه‌ای که در آن غنا باشد، ایمن از مرگ و مصیبت دردناک نیست و دعا در آن به اجابت نمی‌رسد و فرشتگان وارد آن نمی‌شوند.}}<ref>حر عاملی، محمّد، وسائل الشیعه، قم: آل البیت، ج۱۷، ص۳۶۴، ۳۲۷.</ref>
+== استدلال به برخی آیات قرآن ==
+برخی مفسران، کلماتی از قرآن را در اشاره به «غنا» و موسیقی دانسته‌اند:
-== حرمت غنا در آیات و روایات ==
+* {{قرآن|فَاجْتَنِبُوا الرِّ‌جْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ‌|ترجمه=از پلیدی بت‌ها و از گفتار باطل اجتناب ورزید.|سوره=حج|آیه=۳۰}} ابوبصیر از امام صادق(ع) در مورد این آیه سوال کرد و امام مقصود از آن‌را «غنا» دانست. <ref name=":0">حسینی بحرانی، هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه البعثه، ج۳، ص۸۸.</ref> زید شَحّام نیز می‌گوید: از امام صادق(ع) درباره تفسیر قول زور پرسیدم، آن حضرت فرمود: {{متن عربی|منظور از قول زور، غنا است.}}<ref name=":0"/>
-گرچه در قرآن کریم، تنها کلیات مسایل آمده و تبیین جزئیات و تعیین مصداق‌های آن، به پیامبر و امامان(ع) واگذار شده است و مراجع عظام تقلید با توجه به آیات و روایات موجود، احکام را از آن‌ها استنباط می‌کنند، ولی در خصوص «غنا» و موسیقی، قرآن کریم، در برخی آیات به آن پرداخته و مخالفت خود را با غنا و موسیقی اعلام فرموده است از جمله:
+* {{قرآن|وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ|سوره=لقمان|آیه=۶|ترجمه=بعضی از مردم، سخنان باطل و بیهوده می‌خرند تا مردم را از روی جهل و نادانی گمراه سازند و آیات الهی را به استهزاء گیرند، پس برای آنها عذابی خوارکننده است}} امام صادق(ع) «غنا» را از مسائلی دانسته که خداوند، وعده عذاب بر آن داده است و سپس آیه ۶، سوره لقمان را تلاوت فرمود.<ref name=":0" /> «لهوالحدیث» را در این آیه دارای معنای گسترده دانسته‌اند که هرگونه سخن یا آهنگ‌های غفلت‌زا را شامل می‌شود که موجب گمراهی و بیهودگی انسان می‌گردد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج۱۷، ص۱۵.</ref>
-آیه اول: {{قرآن|فَاجْتَنِبُوا الرِّ‌جْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ‌|ترجمه=از پلیدی بت‌ها و از گفتار باطل اجتناب ورزید.|سوره=حج|آیه=۳۰}} ابن بصیر می‌گوید از امام صادق(ع) از آیهٔ «… فاجتنبوا الرجس من الاوثان واجتنبوا قول الزور» سؤال کردم. امام(ع) فرمود: منظور «غنا» است.<ref>الحسینی البحرانی، سیّد هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسهٔ البعثه، ج۳، ص۸۸</ref> زید شَحّام نیز می‌گوید: از امام صادق(ع) درباره تفسیر قول زور پرسیدم، آن حضرت فرمود: منظور از قول زور، غنا است.<ref>الحسینی البحرانی، سیّد هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسهٔ البعثه، ج۳، ص۸۸۱–۸۸</ref>
-آیه دوم: {{قرآن|وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ|سوره=لقمان|آیه=۶}} بعضی از مردم، سخنان باطل و بیهوده می‌خرند تا مردم را از روی جهل و نادانی گمراه سازند و آیات الهی را به استهزاء گیرند، پس برای آنها عذابی خوارکننده است.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن، قم: منشورات جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه، ج۱۵–۱۶، ص۳۰۹.</ref>
-[[امام صادق(ع)]] می‌فرماید: «غنا» از مسایلی است که خداوند تبارک و تعالی وعده عذاب بر آن داده است و سپس آیه ۶، سوره لقمان را تلاوت فرمود.<ref>الحسینی البحرانی، سید هاشم، همان.</ref>
-«لهوالحدیث» دارای معنای گسترده‌ای است که هرگونه سخن یا آهنگ‌های سرگرم‌کننده و غفلت‌زا را شامل می‌شود که موجب گمراهی و بیهودگی انسان می‌گردد، خواه از قبیل «غنا» و لحن‌ها و آهنگ‌های شهوت‌انگیز و هوس‌آلود باشد یا سخنانی باشد که نه از طریق آهنگ، بلکه از طریق محتوا، انسان را به فساد و تباهی بکشاند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج۱۷، ص۱۵.</ref>
-امام صادق(ع) می‌فرماید: «مجلس «غنا» و خوانندگی لهو و باطل، مجلسی است که خدا به اهل آن نمی‌نگرد و این مصداق قول خداوند متعال است که می‌فرماید: «بعضی از مردم هستند که سخنان بیهوده خریداری می‌کنند تا مردم را از راه خدا گمراه سازند.»<ref>الکلینی، محمّدبن یعقوب، الکافی، بیروت، مؤسسه الوفا، ج۶، ص۴۴۴.</ref>
-امام صادق(ع) می‌فرماید: «غنا» نفاق را به ارث می‌گذارد.<ref>محمّدی ری‌شهری، محمّد، میزان الحکمه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، ج۷، ص۳۰۶.</ref> و در حدیث دیگری می‌فرماید: «خانه‌ای که در آن غنا باشد، ایمن از مرگ و مصیبت دردناک نیست و دعا در آن به اجابت نمی‌رسد و فرشتگان وارد آن نمی‌شوند.»<ref>حر عاملی، محمّد، وسائل الشیعه، قم: آل البیت، ج۱۷، ص۳۶۴، ۳۲۷.</ref>
-در حدیثی از جابربن عبدالله از [[پیامبر اکرم(ص)]] نقل شده که فرمود: «شیطان اولین کسی بود که غنا خواند.»<ref>وسائل الشیعه، همان.</ref>  ابن مسعود از پیامبر اکرم(ص) نقل می‌کند که فرمود: «غناء روح نفاق را در قلب پرورش می‌دهد همان گونه که آب، گیاهان را پرورش می‌دهد.»<ref>محمدی ری‌شهری، محمّد، میزان الحکمه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ج۷، ص۳۰۶.</ref>
-* البته آهنگ‌ها و آوازهایی که از نظر محتوا (مضمون اشعار) دارای معنایی باشکوه و زیباست و از طرفی خوب و زیبا اجرا می‌شود و در عین حال تناسب و شباهتی با ساز و آوازهای مجالس لهو، عیش، عشرت و فساد ندارد، گوش دادن به این نوع آهنگ‌ها اشکال ندارد. سازها و آوازهایی که نسبت به آن‌ها شک داریم و نمی‌دانیم از نوع «غنا» (موسیقی مبتذل) است یا جز موسیقی‌های مجاز است، احتیاط آن است که به این‌گونه آهنگ‌ها نیز گوش داده نشود.<ref>فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، (استفتائات)، قم، مطبوعاتی امیر، چاپ دوم، ص۲۵۲.</ref>
-{{مطالعه بیشتر}}
 == مطالعه بیشتر ==
-۱. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، (مؤسسهٔ اعلمی بیروت)، ج۱۶، ص۲۰۹، ۲۱۲.
+* نظری به موسیقی از طریق کتاب و سنّت، مصطفی شریعت موسوی، انتشارات اسماعیلیان، قم.
+* غنا، موسیقی؛ ج۳، رضا مختاری و محسن صادقی.
-۲. تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و دیگران، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ج۱۴، ص۹۱، و ج۱۶، ص۱۱۴؛ ج۱۷، ص۱۵، ۲۷.
-۳. نظری به موسیقی از طریق کتاب و سنّت، مصطفی شریعت موسوی، انتشارات اسماعیلیان، قم.
-۴. غنا، موسیقی؛ ج۳، رضا مختاری و محسن صادقی.
 == منابع ==
@@ خط ۵۲: / خط ۳۵: @@
 {{شاخه
   | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
-| شاخه فرعی۱ = مسایل فردی در قرآن
+| شاخه فرعی۱ = مسائل فردی در قرآن
-| شاخه فرعی۲ = سایر مسایل
+| شاخه فرعی۲ = سایر مسائل
 | شاخه فرعی۳ =
 }}
@@ خط ۶۶: / خط ۴۹: @@
   | ارجاعات =
   | بازبینی نویسنده =
-  | بازبینی =
+  | ارزیابی کمی =شد
   | تکمیل =
   | اولویت =ب
@@ خط ۷۲: / خط ۵۵: @@
 }}
 {{پایان متن}}
+[[ar:حرمة الغنى والموسيقى في الآيات والأحاديث]]
+[[en:Prohibition of Ghina' and Music in Qur'an and Hadith]]