متبرک شدن به اماکن متبرکه در قرآن

سؤال

متبرک کردن خود به اماکن متبرکه، در کدام سوره قرآن آمده است؟

تبرک جستن به آثار اولیای خداوند در چند جای قرآن ذکر شده است:

• از جمله آیاتی که به روشنی به این امر دلالت دارد، آیهٔ «۹۳» و «۹۶» سوره مبارکه «یوسف»(ع) می‌باشد. هنگامی که یوسف صدیق، خود را به برادران خویش معرفی کرد و از خطای آنان درگذشت، فرمود: ﴿اذْهَبُوا بِقَميصي‏ هذا فَأَلْقُوهُ عَلى‏ وَجْهِ أَبي‏ يَأْتِ بَصيراً وَ أْتُوني‏ بِأَهْلِكُمْ أَجْمَعينَ؛ این پیراهن مرا با خود ببرید و بر صورت پدرم یعقوب(ع) افکنید تا دیدگانش بینا گردد و همه کسان خود را نزد من آورید﴾(یوسف:۹۳) و در آیه بعد آمده است: ﴿فَلَمَّا أَنْ جاءَ الْبَشيرُ أَلْقاهُ عَلى‏ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصيراً؛ آن‌گاه که مژده دهنده آن پیراهن را بر رخسار او افکند، بینایی وی بازگشت.﴾(یوسف:۹۶) این سخن، گواه روشنی بر تبرک جستن حضرت یعقوب(ع) به پیراهن حضرت یوسف(ع)می‌باشد.

• در آیه «۱۲۵» سوره مبارکه «بقره» در داستان بنا کردن خانه خدا، توسط حضرت ابراهیم(ع) آمده است: ﴿وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهيمَ مُصَلًّى؛ و به‌خاطر بیاور هنگامی را که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم از مقام ابراهیم نمازگاهی برای خود انتخاب کنید﴾ مقام ابراهیم به اتفاق همه مسلمانان مورد احترام و تکریم است و همان قطعه سنگی است که ابراهیم خلیل الرحمن(ع) هنگام ساختن خانه خدا (کعبه)، روی آن قرار گرفت و اثر پایش روی آن ماند. حاجیان بعد از انجام طواف به پشت مقام ابراهیم می‌روند و نماز طواف به‌جا می‌آورند.

• مورد بعدی در سوره کهف آیه ۲۱ است. بعد از آن که جریان زنده شدن اصحاب کهف به گوش مردم رسید و برای دیدن آن‌ها به غار آمدند، دیدند که آنان چشم از جهان فرو بسته‌اند و جسدهای آن‌ها در غار مانده است. در این میان نزاع و کشمکش بین دو گروه مؤمنان و مخالفان درگرفت. مخالفان سعی داشتند که مسئله خواب و بیداری اصحاب کهف به دست فراموشی سپرده شود و مؤمنان پافشاری می‌کردند که این داستان هرگز فراموش نشود و لذا گفتند: ﴿ْ قالَ الَّذينَ غَلَبُوا عَلى‏ أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِمْ مَسْجِداً؛ کسانی که بر کارشان غلبه یافتند گفتند: حتما بر ایشان معبدی بنا خواهیم کرد.﴾ جمله فوق حاکی از این است که ما این مکان را محل مصلی و تبرک جستن از این‌ها می‌کنیم.

در سیره رسول خدا(ص) و صحابه آن حضرت آمده است که نه تنها پیامبر گرامی و یاران وی، بلکه پیامبران پیشین نیز به این امر مبادرت می‌ورزیدند. مثلاً پیامبر اکرم(ص) در زمان حیات خویش مکرر به زیارت قبور شهدای احد می‌رفتند و نیز پیوسته برای زیارت قبور مؤمنان رهسپار بقیع می‌شدند و می‌فرمودند: «به زیارت قبور بروید که این عمل شما را به یاد آخرت می‌اندازد.»

مطالعه بیشتر

۱ـ استاد جعفر سبحانی، آئین وهابیت، قم: انتشارات سعادت، ۱۳۶۳، ش.

۲ـ استاد مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، جلدهای اول و دوازده، تهران انتشارات دار الکتب الاسلامیه.

۳ـ سید رضا حسینی نسب، شیعه پاسخ می‌دهد، قم: انتشارات نشر مشعر، ۱۳۷۴.

۴ـ سید حسن موسوی قزوینی، نقدی بر اندیشه وهابیان، ترجمه حسن طارمی، تهران انتشارات وزارت و فرهنگ ارشاد اسلامی، ۱۳۶۶ ش.

۵ـ سید ابراهیم سید علوی، تاریخ نقد و بررسی وهابی‌ها، تهران انتشارات امیر کبیر، ۱۳۷۶ ش.