استثنای پیامبر در حق قسم: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
حق قسم | حق قسم به چه معناست و آیا پیامبر از آن مستثنی است؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}}'''حقِّ هم‌خوابی''' یا '''حق قَسْم،''' به معنای تقسیم شب‌ها بین همسران متعدد توسط شوهر است. مردی که چند همسر دارد، مکلف است شب‌های خود را بین همسران خود تقسیم کند و در هر چهار شب، حداقل یک شب را با همسر خود در یک بستر باشد. بر اساس آیه ۵۱ [[سوره احزاب]] پیامبر(ص) در مواردی که شرائط خاصی بوده باشد، از این قاعده مستثنی شده است. | ||
== تعریف حق | == تعریف حق قَسم == | ||
'''حقِّ هم‌خوابی''' یا '''حق قَسْم،''' به معنای تقسیم شب‌ها بین همسران متعدد توسط شوهر است..<ref>مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۱۲.</ref> یکی از احکام اسلام در مورد همسران متعدد آن است که شوهر اوقات خود را در میان آنها به‌طور عادلانه تقسیم کند، اگر یک شب نزد یکی از آنها است، شب دیگر نزد دیگری باشد. در کتاب‌های فقهی از این موضوع به عنوان '''حق قَسْم''' تعبیر می‌شودد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۶.</ref> در فقه امامیه «'''حق قَسْم'''» از حقوق زوجه در عقد نکاح می‌باشد که با هدف تأمین عدالت در بین زوجات در فرض چندهمسری تشریع یافته است.<ref>نقیبی، سید مهدی، و صدیقه محمدحسنی، «نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۲، سال بیست و دوم، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش، ص۴۱۳.</ref> گفته شده زوجه می‌تواند حق قسم خود را ساقط یا به دیگر همسران شوهرش منتقل کند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۴۱.</ref> | |||
حق قسم به | == مستثنی شدن پیامبر<small>(ص)</small> == | ||
برخی از فقیهان، با استناد به آیه ۵۱ سوره احزاب، رعایت '''حق قَسْم''' را بر پیامبر خدا(ص) واجب ندانسته‌اند.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref> یکی از [[خصائص النبی|خصایص پیامبر(ص)]] این بود که به خاطر شرایط خاص زندگی که در مدینه داشت و در هر ماه گاهی یک جنگ بر او تحمیل می‌شد، رعایت حق قسم به حکم آیه ۵۱ سوره احزاب از او ساقط گردید. هر چند او با این حال حتی الامکان مساوات و عدالت را رعایت می‌کرد؛ اما وجود همین حکم الهی، آرامشی به همسران پیامبر(ص) و محیط زندگی داخلی او می‌داد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۶.</ref> پیامبر(ص) مجاز بود که موعد همسران خود را تغییر دهد، به جای این که هر شب در منزل یکی از آنان باشد، چند شب پیاپی در یک جا بماند، بعد چند شب دیگر منزل دیگری باشد. گفته شده پیامبر(ص) در حد امکان تساوی را در تقسیم اوقات خود رعایت می‌کرد جز در مواردی که شرائط خاص پیش می‌آمد. همسران پیامبر مشاهده می‌کردند که پیامبر(ص) با اینکه مخیر است سعی در برقراری مساوات میان آنان دارد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۸.</ref> | |||
این حکم از ناحیه خدا برای مصالح مهمی تشریع شده است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۷.</ref> | |||
بعضی مفسّران این آیه را درباره اختیار پیامبر خدا(ص) در کم و زیاد کردن [[نفقه زن|نفقه]] همسران یا رد کردن تقاضای زنان هبه‌ای و بعد پذیرفتن آنها برای ازدواج، تفسیر کرده‌اند.<ref>قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ج۷، ص۳۸۷.</ref> | |||
== منابع == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
==منابع== | |||
{{پانویس}} | |||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = | | شاخه اصلی =علوم و معارف قرآن | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ =پیامبرشناسی در قرآن | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ =پیامبر اسلام(ص) | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
| شاخه فرعی۴ = | | شاخه فرعی۴ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| خط ۴۵: | خط ۲۹: | ||
| ویرایش = شد | | ویرایش = شد | ||
| لینک‌دهی = شد | | لینک‌دهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | | بازبینی نویسنده = | ||
| | | ارزیابی کمی =شد | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت = ج | ||
| کیفیت = ب | | کیفیت = ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۳
سؤال
حق قسم به چه معناست و آیا پیامبر از آن مستثنی است؟
حقِّ هم‌خوابی یا حق قَسْم، به معنای تقسیم شب‌ها بین همسران متعدد توسط شوهر است. مردی که چند همسر دارد، مکلف است شب‌های خود را بین همسران خود تقسیم کند و در هر چهار شب، حداقل یک شب را با همسر خود در یک بستر باشد. بر اساس آیه ۵۱ سوره احزاب پیامبر(ص) در مواردی که شرائط خاصی بوده باشد، از این قاعده مستثنی شده است.
تعریف حق قَسم
حقِّ هم‌خوابی یا حق قَسْم، به معنای تقسیم شب‌ها بین همسران متعدد توسط شوهر است..[۱] یکی از احکام اسلام در مورد همسران متعدد آن است که شوهر اوقات خود را در میان آنها به‌طور عادلانه تقسیم کند، اگر یک شب نزد یکی از آنها است، شب دیگر نزد دیگری باشد. در کتاب‌های فقهی از این موضوع به عنوان حق قَسْم تعبیر می‌شودد.[۲] در فقه امامیه «حق قَسْم» از حقوق زوجه در عقد نکاح می‌باشد که با هدف تأمین عدالت در بین زوجات در فرض چندهمسری تشریع یافته است.[۳] گفته شده زوجه می‌تواند حق قسم خود را ساقط یا به دیگر همسران شوهرش منتقل کند.[۴]
مستثنی شدن پیامبر(ص)
برخی از فقیهان، با استناد به آیه ۵۱ سوره احزاب، رعایت حق قَسْم را بر پیامبر خدا(ص) واجب ندانسته‌اند.[۵] یکی از خصایص پیامبر(ص) این بود که به خاطر شرایط خاص زندگی که در مدینه داشت و در هر ماه گاهی یک جنگ بر او تحمیل می‌شد، رعایت حق قسم به حکم آیه ۵۱ سوره احزاب از او ساقط گردید. هر چند او با این حال حتی الامکان مساوات و عدالت را رعایت می‌کرد؛ اما وجود همین حکم الهی، آرامشی به همسران پیامبر(ص) و محیط زندگی داخلی او می‌داد.[۶] پیامبر(ص) مجاز بود که موعد همسران خود را تغییر دهد، به جای این که هر شب در منزل یکی از آنان باشد، چند شب پیاپی در یک جا بماند، بعد چند شب دیگر منزل دیگری باشد. گفته شده پیامبر(ص) در حد امکان تساوی را در تقسیم اوقات خود رعایت می‌کرد جز در مواردی که شرائط خاص پیش می‌آمد. همسران پیامبر مشاهده می‌کردند که پیامبر(ص) با اینکه مخیر است سعی در برقراری مساوات میان آنان دارد.[۷]
این حکم از ناحیه خدا برای مصالح مهمی تشریع شده است.[۸]
بعضی مفسّران این آیه را درباره اختیار پیامبر خدا(ص) در کم و زیاد کردن نفقه همسران یا رد کردن تقاضای زنان هبه‌ای و بعد پذیرفتن آنها برای ازدواج، تفسیر کرده‌اند.[۹]
منابع
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۱۲.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۶.
- ↑ نقیبی، سید مهدی، و صدیقه محمدحسنی، «نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۲، سال بیست و دوم، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش، ص۴۱۳.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۴۱.
- ↑ حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۶.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۸.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۷.
- ↑ قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ج۷، ص۳۸۷.