حجاب زنان در صدر اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

آیا در صدر اسلام حجاب اجباری بوده است؟ پیامبر و ائمه چه توصیه‌هایی در این باره داشته‌اند؟ حجاب زنان سالخورده چگونه است؟

زنان تا قبل از [[اسلام]] به [[حجاب]] توجه خاصی نداشتند، گزارش‌هایی مبنی بر استفاده زنان عرب قبل از ظهور اسلام از لباس‌های نازک و بدن‌نما و عدم پوشش سر و گردن در منطقه عربستان وجود دارد. با ظهور اسلام در سرزمین عربستان، حجاب زنان متحول شد و در این‌باره آیات و روایات متعددی جهت اصلاح فرهنگ پوشش و لباس صادر شد. پس از آن به‌تدریج زنان مسلمان پوشش خود را بر اساس دستورات الهی حفظ می‌کردند هرچند برای زنان سالمند در این مورد سخت‌گیری نشده است.

==آیات وجوب حجاب==

به گفته مفسرانی همچون طبرسی، مکارم شیرازی و علامه طباطبایی چون زنان عرب معمولاً پیراهن‌هائی می‌پوشیدند که گریبان‌هایشان باز بود و روسری‌های خود را به‌نحوی می‌گذاشتند که دور گردن و سینه را نمی‌پوشانید و گوش‌ها و جلوی سینه‌ها نمایان می‌شد لذا آیه {{قرآن|وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ|ترجمه= و به زنان با ایمان بگو چشم‌های خود را (از نگاه هوس‌آلود) فروگیرند، و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را -جز آن مقدار که نمایان است- آشکار ننمایند و (اطراف) روسری‌های خود را بر سینه خود افکنند...|سوره=نور|آیه=۳۰}} نازل شد و دستور داد که باید روسری‌ها را طوری ببندند که قسمت‌های یادشده پوشیده گردد و زنان مو و سینه و دور گردن و زیر گلوی خود را بپوشانند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، کتاب‌فروشی اسلامی، ج۵، ص۱۳۸: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، دارالکتب اسلامیه، ج۱۴ ص۴۴۰؛ طباطبائی، المیزان، دارالکتب اسلامیه، ج۱۵ ص۱۲۶.</ref>

بنا به روایات پس از نزول آیه {{قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ۚ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ|ترجمه=اى پيامبر، به زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو كه چادر خود را بر خود فرو پوشند. اين مناسب‌تر است، تا شناخته شوند و مورد آزار واقع نگردند.|سوره=احزاب|آیه=۵۹}}، زنان مدینه از این دستور خداوند استقبال کردند و پوشش خود را بر اساس دستور [[خداوند]] تنظیم نمودند.<ref> سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الدرالمنثور، دارالفکر، بیروت، ج۶، ص۶۵۹.</ref>

به گزارش منابع روایی پس از نزول آیه ۳۰ سوره نور، زنان مدینه مقنعه‌ها و روپوش‌های سیاه بر تن کردند و خود را با آن می‌پوشاندند تا جایی که از ابوسلمه نقل شده است  که زنان انصار از خانه‌ها خارج شدند گویا که کلاغ‌های سیاه بر روی سر آنها نشسته‌اند به خاطر لباس‌های سیاهی که پوشیده بودند.<ref> سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الدرالمنثور، دارالفکر، بیروت، ج۶، ص۶۵۹.</ref> همچنین بنا بر گزارشی [[عایشه]] و به نقلی [[ام سلمه]] همواره زنان انصار را به سبب رعایت حجاب و استفاده از پوشش مشکی ستایش می‌کردند.<ref>زمخشری، الکشاف، بیروت، دار الکتاب العربی، ج۳، ص۲۳۱ / ذیل آیه ۳۱نور؛ ابوداوود، السنن، تحقیق محیی‌الدین عبدالحمید، بیروت، مکتبه العصریه، ج۴، ص۶۱.</ref> همچنین نقل است که [[حضرت فاطمه(س)]] وقتی می‌خواستند به بیرون منزل و نزد پیامبر اکرم(ص) بروند از پوشش‌های خاصی مثل چادر و روپوش صورت استفاده می‌کردند. در جریان [[غصب فدک]]، حضرت زهرا(س) با شکل خاصی از حجاب و پوشش، برای دفاع از حق خویش از منزل به مسجد آمدند. راوی داستان حجاب حضرت را اینگونه توصیف نموده است: آن حضرت هنگام خروج از منزل مقنعه را محکم برسر بستند و جلباب و چادر را به گونه‌ای که تمام بدن آن حضرت را می‌پوشاند و گوشه‌های آن به زمین می‌رسید، به تن کردند و به همراه گروهی به مسجد حرکت نمودند».<ref> طبرسی، الاحتجاج، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ج۱، ص۹۸</ref>

[[قرآن]] زنان سالخورده را از قاعده حجاب مستثنی می‌کند با این حال رعایت و حفظ حجاب را برای ایشان بهتر دانسته و به آن توصیه می‌کند؛ {{قرآن|وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِينَةٍ ۖ وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ|ترجمه=و زنان سالخورده که (از ولادت و عادت) باز نشسته‌اند و امید ازدواج و نکاح ندارند بر آنان باکی نیست در صورتی که اظهار تجملات و زینت خود نکنند که جامه‌های خود (یعنی لباس‌های رو مانند عبا و چادر و روپوش و امثال آن) را نزد نامحرمان برگیرند، و باز هم عفت و تقوا گزینی (و بر نگرفتن جامه) بر آنان (در دین و دنیا) بهتر است|سوره=نور|آیه=۶۰}} چنانکه در تفسیر نمونه آمده است این استثناء دو شرط دارد.

# در حال برداشتن حجاب خود را زینت نکنند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سی و دوم، ۱۳۷۴ش، ج۱۴، ص۵۴۲.</ref>

  | شاخه فرعی۲ =سیره نبوی

  | شناسه =

  | تیترها =

  | ویرایش =

  | لینک‌دهی =

  | بازبینی =

  | اولویت =

  | کیفیت =