واژه عشق در قرآن

سؤال

آیا در قرآن کریم کلمه عشق به کار رفته است؟

واژه «عشق» و مشتقات آن، در قرآن نیامده است. اما کلمه محبت (دوست داشتن) مورد توجه خاص قرآن کریم بوده؛ تا آنجا که واژه «حُبّ» (دوستی) و مشتقات آن بیش از صد بار در قرآن به کار رفته است. قرآن در مواردی (دوست داشتن بسیار) را آورده که می توان آن‌را مرادف معنای عشق دانست؛ مانند: ﴿و الّذین ءَامنوا أَشدُّ حبّاً للّه؛ و کسانی که ایمان آورده‌اند، محبت بیشتری به خدا دارند.﴾(بقره:۱۶۵)، ﴿.. . قد شغفها حُبّاً؛ سخت خاطرخواه او شده است.﴾(یوسف:۳۰)، ﴿و تحبّون المال حبّاً جمّاً؛ و مال را دوست دارید، دوست داشتنی بسیار.﴾(فجر:۲۰) ﴿انه لحب الخیر لشدید؛ و او علاقه شديد به مال دارد.﴾(عادیات:۸)

در قرآن کریم، دو نوع محبّت و دوستی مورد توجه قرار گرفته است:

• محبت صحیح یا آسمانی و حقیقی.
• محبت باطل یا زمینی و مجازی.

آنچه بیشتر مورد توجه قرآن است و آیات بسیاری به آن اختصاص یافته، دوستی در راه خداست. قرآن کریم، نمونه‌ای از این محبّت خدایی را در سوره طه، در داستان حضرت موسی(ع) نقل می‌کند و می‌فرماید: ﴿و ما أعجلک عن قومک یموسی قال هم أُولاءِ علی أثری و عجلتُ إلیک رَبّ لترضی؛ و ای موسی! چه چیز تو را (دور) از قوم خودت، به شتاب واداشته است؟ گفت: اینان در پی منند، و من ای پروردگارم به سویت شتافتم تا خشنود شوی.﴾

روایات، از واژه عشق و مشتقات آن استفاده کرده‌اند؛ پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «ِ مَنْ‏ عَشِق‏َ فعفّ ثمّ مات، مات شهیداً؛ کسی که عشق بورزد و عفاف پیشه کند و بمیرد شهید مرده است».

امام علی(ع) فرموده‌اند: «ِ مَنْ‏ عَشِق‏َ شیئاً اعشی بصره و امرض قلبه …؛ کسی که به چیزی عشق بورزد چشم‌اش کور و قلبش نسبت به آن مریض می‌شود.