راههای درمان تکبر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== شناخت خود == | == شناخت خود == | ||
{{اصلی|خودشناسی}} | {{اصلی|خودشناسی}} | ||
شناخت خود به‌ویژه شناخت و | شناخت خود به‌ویژه شناخت و یادآوریِ دو مرحله از زندگی؛ یکی تولد و دیگری [[مرگ]]، در درمان [[تکبر]] تأثیرگذار دانسته شده است. در [[روایت|روایتی]]، [[امام علی(ع)]] این دو مرحله را برای متبکر یادآوری کرده است: «تعجب می‌کنم از آدم متکبر، کسی که دیروز نطفه‌ای بیش نبود و فردا هم مرداری بیش نخواهد بود، و در عین حال تکبر می‌ورزد.»<ref>مجلسی، بحار الانوار، بیروت، ج۷۸، ص۹۴.</ref> | ||
اگر انسان همیشه به این دو مرحله از هستی خود توجه داشته باشد، به ناتوانی خود پی برده و حتی در حال شهرت و مقام نیز، به تکبر دچار نمی‌شود. | اگر انسان همیشه به این دو مرحله از هستی خود توجه داشته باشد، به ناتوانی خود پی برده و حتی در حال شهرت و مقام نیز، به تکبر دچار نمی‌شود. | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
== یاد مرگ == | == یاد مرگ == | ||
{{اصلی|یاد مرگ}} | {{اصلی|یاد مرگ}} | ||
یاد مرگ از انحرافات اخلاقی، از جمله تکبر و خود بزرگ‌بینی جلوگیری می‌کند. بر اساس روایتی، امام علی(ع) به انسان سفارش کرده فخر و مباهات را کنار گذاشته، تکبر را از خود دور سازد و به یاد قبر خود باشد.<ref>شفیعی، سید محمد، پرورش روح در پرتو چهل حدیث، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، | یاد مرگ از انحرافات اخلاقی، از جمله تکبر و خود بزرگ‌بینی جلوگیری می‌کند. بر اساس روایتی، امام علی(ع) به [[انسان]] سفارش کرده [[فخرفروشی|فخر]] و مباهات را کنار گذاشته، تکبر را از خود دور سازد و به یاد [[قبر]] خود باشد.<ref>شفیعی، سید محمد، پرورش روح در پرتو چهل حدیث، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۴۹۱.</ref> | ||
== عبادت == | == عبادت == | ||
{{اصلی|عبادت}} | {{اصلی|عبادت}} | ||
یکی دیگر از عواملی که از تکبر و غرور حتی در موقعیت‌هایی مانند شهرت و مقام، عبادت | یکی دیگر از عواملی که از تکبر و غرور حتی در موقعیت‌هایی مانند شهرت و مقام، [[عبادت|عبادت خدا]] است. امام علی(ع) یکی از فلسفه‌های [[نماز]] را پاک شدن انسان از تکبر دانسته است.<ref>محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، دارالحدیث، چاپ اول، ج۳، ص۲۶۵۷؛ شفیعی، سید محمد، پرورش روح در پرتو چهل حدیث، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۴۹۲.</ref> | ||
== تواضع == | == تواضع == | ||
{{اصلی|تواضع}} | {{اصلی|تواضع}} | ||
تواضع به معنای فروتنی و شکسته‌نفسی بوده و ضد تکبر است. هر چه انسان تلاش کند به ویژگی تواضع نزدیک‌تر | تواضع به معنای فروتنی و شکسته‌نفسی بوده و ضد تکبر است. هر چه انسان تلاش کند به ویژگی تواضع نزدیک‌تر شود، از تکبر دورتر خواهد شد. | ||
برای ایجاد صفت | برای ایجاد صفت تواضع، راههای گوناگونی گفته شده است؛ یکی از آنها انجام کارهای روزانه به دست خود است. وقتی انسان خود کارهای روزمره را انجام بدهد و به دیگران تحمیل نکند، به‌تدریج احساس تکبر و خودبزرگ‌بینی در او از میان می‌رود. بر پایه روایتی، [[امام صادق(ع)]] سفارش کرده انسان کارهای روزانه خود را خود انجام دهد، تا از بیماری تکبر در امان باشد.<ref>شفیعی، سید محمد، پرورش روح در پرتو چهل حدیث، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱، ص۴۹۱.</ref> | ||
== توجه به پیامدهای تکبر == | == توجه به پیامدهای تکبر == | ||
{{اصلی|پیامدهای تکبر}} | {{اصلی|پیامدهای تکبر}} | ||
توجه به پیامدهای تکبر، در ایجاد انگیزه برای درمان و مبارزه با آن تأثیرگذار است. برخی از پیامدهای تکبر از نگاه معصومان(ع) چنین است: | توجه به پیامدهای تکبر، در ایجاد انگیزه برای درمان و مبارزه با آن تأثیرگذار است. برخی از پیامدهای تکبر از نگاه [[معصومان(ع)]] چنین است: | ||
* بی‌بهره بودن از | * بی‌بهره بودن از [[دوست]]؛ | ||
* فرو رفتن در | * فرو رفتن در [[گناه]]؛ | ||
* خواری و ذلت نزد | * خواری و [[ذلت]] نزد [[خدا]]؛ | ||
* خواری و ذلت نزد مردم.<ref>محمدی ری شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، ترجمه حمید رضا شیخی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۱ش، ج۲، ص۸۶۳.</ref> | * خواری و ذلت نزد مردم.<ref>محمدی ری شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، ترجمه حمید رضا شیخی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۱ش، ج۲، ص۸۶۳.</ref> | ||
== تقویت عزت نفس == | == تقویت عزت نفس == | ||
{{اصلی|تقویت عزت نفس}} | {{اصلی|تقویت عزت نفس}} | ||
یکی از عوامل تکبر، احساس حقارت و کوچکی در خود است. برای از بین بردن این عامل، باید انسان عزت نفس خود را تقویت کند. برای تقویت عزت نفس راه‌هایی گفته شده که برخی از آنها چنین است: | یکی از عوامل تکبر، احساس حقارت و کوچکی در خود است. برای از بین بردن این عامل، باید انسان [[عزت نفس]] خود را تقویت کند. برای تقویت عزت نفس راه‌هایی گفته شده که برخی از آنها چنین است: | ||
* توجه به مقام خلیفة الاهی خود؛ | * توجه به [[مقام خلیفة الاهی]] خود؛ | ||
* توجه به بالاتر بودن آبروی مؤمن از | * توجه به بالاتر بودن [[آبروی مؤمن]] از [[کعبه]]؛ | ||
* همنشینی با | * همنشینی با عالمان؛ | ||
* مطالعه شرح حال عارفان و بزرگان | * مطالعه شرح حال [[عارف|عارفان]] و بزرگان [[اخلاق]]؛ | ||
* توجه به اینکه عزت و ذلت به دست خدا است و عزت در پیروی از دستورات خدا به دست می‌آید؛ | * توجه به اینکه عزت و ذلت به دست خدا است و عزت در پیروی از دستورات خدا به دست می‌آید؛ | ||
* استفاده از توانایی‌ها و مهارت‌های خود در راه خدمت به | * استفاده از توانایی‌ها و مهارت‌های خود در راه خدمت به [[خلق]]؛ | ||
* تفکر در نعمت‌های ظاهری (سلامتی، عقل) و باطنی (امامان | * تفکر در [[نعمت|نعمت‌های]] ظاهری (سلامتی، [[عقل]]) و باطنی ([[امامان(ع)]]) که خداوند به ما داده است؛ | ||
* تقویت رابطه خود با خدا و تفکر در صفات و اسماء الاهی. | * تقویت رابطه خود با خدا و [[تفکر]] در [[صفات خدا|صفات]] و [[اسماء الاهی]]. | ||
<span></span> | <span></span> | ||
نسخهٔ ۱۳ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۲۹
 | این مقاله هماکنون به دست A.ahmadi در حال ویرایش است. |
سؤال
عوامل و ریشه‌های تکبر چیست؟
شناخت خود
شناخت خود به‌ویژه شناخت و یادآوریِ دو مرحله از زندگی؛ یکی تولد و دیگری مرگ، در درمان تکبر تأثیرگذار دانسته شده است. در روایتی، امام علی(ع) این دو مرحله را برای متبکر یادآوری کرده است: «تعجب می‌کنم از آدم متکبر، کسی که دیروز نطفه‌ای بیش نبود و فردا هم مرداری بیش نخواهد بود، و در عین حال تکبر می‌ورزد.»[۱]
اگر انسان همیشه به این دو مرحله از هستی خود توجه داشته باشد، به ناتوانی خود پی برده و حتی در حال شهرت و مقام نیز، به تکبر دچار نمی‌شود.
یاد مرگ
یاد مرگ از انحرافات اخلاقی، از جمله تکبر و خود بزرگ‌بینی جلوگیری می‌کند. بر اساس روایتی، امام علی(ع) به انسان سفارش کرده فخر و مباهات را کنار گذاشته، تکبر را از خود دور سازد و به یاد قبر خود باشد.[۲]
عبادت
یکی دیگر از عواملی که از تکبر و غرور حتی در موقعیت‌هایی مانند شهرت و مقام، عبادت خدا است. امام علی(ع) یکی از فلسفه‌های نماز را پاک شدن انسان از تکبر دانسته است.[۳]
تواضع
تواضع به معنای فروتنی و شکسته‌نفسی بوده و ضد تکبر است. هر چه انسان تلاش کند به ویژگی تواضع نزدیک‌تر شود، از تکبر دورتر خواهد شد.
برای ایجاد صفت تواضع، راههای گوناگونی گفته شده است؛ یکی از آنها انجام کارهای روزانه به دست خود است. وقتی انسان خود کارهای روزمره را انجام بدهد و به دیگران تحمیل نکند، به‌تدریج احساس تکبر و خودبزرگ‌بینی در او از میان می‌رود. بر پایه روایتی، امام صادق(ع) سفارش کرده انسان کارهای روزانه خود را خود انجام دهد، تا از بیماری تکبر در امان باشد.[۴]
توجه به پیامدهای تکبر
توجه به پیامدهای تکبر، در ایجاد انگیزه برای درمان و مبارزه با آن تأثیرگذار است. برخی از پیامدهای تکبر از نگاه معصومان(ع) چنین است:
تقویت عزت نفس
یکی از عوامل تکبر، احساس حقارت و کوچکی در خود است. برای از بین بردن این عامل، باید انسان عزت نفس خود را تقویت کند. برای تقویت عزت نفس راه‌هایی گفته شده که برخی از آنها چنین است:
- توجه به مقام خلیفة الاهی خود؛
- توجه به بالاتر بودن آبروی مؤمن از کعبه؛
- همنشینی با عالمان؛
- مطالعه شرح حال عارفان و بزرگان اخلاق؛
- توجه به اینکه عزت و ذلت به دست خدا است و عزت در پیروی از دستورات خدا به دست می‌آید؛
- استفاده از توانایی‌ها و مهارت‌های خود در راه خدمت به خلق؛
- تفکر در نعمت‌های ظاهری (سلامتی، عقل) و باطنی (امامان(ع)) که خداوند به ما داده است؛
- تقویت رابطه خود با خدا و تفکر در صفات و اسماء الاهی.
منابع
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، بیروت، ج۷۸، ص۹۴.
- ↑ شفیعی، سید محمد، پرورش روح در پرتو چهل حدیث، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۴۹۱.
- ↑ محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، دارالحدیث، چاپ اول، ج۳، ص۲۶۵۷؛ شفیعی، سید محمد، پرورش روح در پرتو چهل حدیث، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۴۹۲.
- ↑ شفیعی، سید محمد، پرورش روح در پرتو چهل حدیث، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱، ص۴۹۱.
- ↑ محمدی ری شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، ترجمه حمید رضا شیخی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۱ش، ج۲، ص۸۶۳.