تعداد شهیدان واقعه کربلا: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (Shahroudi صفحهٔ پیش نویس:تعداد شهدای کربلا را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به تعداد شهیدان واقعه کربلا منتقل کرد) |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
شهدای کربلا چند نفر بودند؟ | شهدای کربلا چند نفر بودند؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{درگاه|امام حسین}} | |||
{{پاسخ}} | |||
تعداد دقیق [[شهداء کربلا]]، مشخص نیست و منابع تعداد آنان را از ۷۲ نفر تا ۲۲۸ نفر ذکر کرده‌اند. | تعداد دقیق [[شهداء کربلا]]، مشخص نیست و منابع تعداد آنان را از ۷۲ نفر تا ۲۲۸ نفر ذکر کرده‌اند. | ||
== گزارش آثار کهن و متأخرین == | |||
گزارش‌ها درباره تعداد کل [[شهیدان کربلا]] متفاوت است: | |||
* مشهورترین گزارش در این باره هفتاد و دو نفر است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ الأمم و الملوک|نام=ابوجعفر محمدبن‌جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=روائع التراث العربی|جلد=۵|صفحه=۴۵۵|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انساب الاشراف|سال=۱۴۱۷|نام=أحمد بن یحیی|نام خانوادگی=البلاذری|ناشر=دارالفکر|جلد=۳|صفحه=۴۱۱|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاج الموالید|سال=۱۴۰۶|نام=ابومنصور احمدبن‌علی|نام خانوادگی=طبرسی|ناشر=مکتبة آیةالله العظمی مرعشی نجفی|صفحه=۳۱|مکان=قم}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مقتل الحسین|سال=1367|نام=موفق‌بن‌احمد مکی|نام خانوادگی=خوارزمی|ناشر=مطبعة الزهراء|جلد=2|صفحه=44|مکان=نجف}}</ref> شیخ مفید تعداد سرهای جداشده شهدای کربلا را به جز [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] که به کوفه فرستاده شدند، ۷۲ نفر ذکر کرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد|سال=۱۴۱۳|نام=محمد بن محمد|نام خانوادگی=مفید|ناشر=مؤسسة آل البیت(ع)|جلد=۲|صفحه=۱۱۳|مکان=قم}}</ref> | |||
==گزارش آثار کهن و متأخرین== | * [[فضیل بن زبیر]] (از اصحاب [[امام باقر(ع)]] و [[امام صادق(ع)]]، آمار شهدا را از آغاز تا پایان نهضت با احتساب مجروحانی که بعدها شهید شدند، ۱۰۶ نفر نوشته است.<ref>{{یادکرد ژورنال|سال=۱۴۰۶|دوره=سال‌اول|شماره=۲|نام=فضیل|نام خانوادگی=بن زبیر|عنوان=تسمیة من قتل مع الحسین|صفحه=۱۴۹–۱۵۶|ژورنال=فصلنامه تراثنا}}</ref> | ||
گزارش‌ها درباره تعداد کل [[شهیدان کربلا]] متفاوت است: | * [[ابومخنف]] به نقل از [[زحر بن قیس]] آمار شهدا را به جز امام حسین(ع) ۷۸ نفر گفته است.<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ الأمم و الملوک|نام=ابوجعفر محمدبن‌جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=روائع التراث العربی|جلد=۵|صفحه=۴۵۹|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد|سال=۱۴۱۳|نام=محمد بن محمد|نام خانوادگی=مفید|جلد=۲|صفحه=۱۱۸|مکان=قم|ناشر=مؤسسة آل البیت(ع)}}</ref> اما مورخان دیگر با استناد به گزارش زحر، آمار شهدا را ۳۲ نفر،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الفتوح|سال=1372|نام=ابومحمد احمدبن‌اعثم|نام خانوادگی=ابن‌اعثم|جلد=۵|صفحه=۱۲۷|مکان=تهران|ناشر=آموزش و پرورش انقلاب اسلامی}}</ref> ۷۰ نفر،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تذکرة الخواص|سال=۱۴۲۶|نام=سبط‌بن‌جوزی|نام خانوادگی=یوسف‌بن‌قزغلی بغدادی|ناشر=المجمع العالمی لاهل البیت|صفحه=260|مکان=قم}}</ref> ۷۷ نفر،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=العقد الفرید|نام=ابن‌عبدربه اندلسی|نام خانوادگی=احمدبن‌محمد|ناشر=دار احیاء التراث العربی|جلد=۴|صفحه=۳۵۷|مکان=بیروت}}</ref> ۸۲ نفر<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مقتل الحسین|سال=۱۳۶۷|نام=موفق‌بن‌احمد مکی|نام خانوادگی=خوارزمی|ناشر=مطبعة الزهراء|جلد=۲|صفحه=۶۲|مکان=نجف}}</ref> و ۸۸ نفر نوشته‌اند.<ref>{{یادکرد ژورنال|سال=۱۴۰۸|دوره=سال سوم|شماره=۱۰|نام=محمد|نام خانوادگی=ابن‌سعد|عنوان=ترجمة الحسین و مقتله من کتاب الطبقات الکبیر لابن سعد|صفحه=۱۹۰|ژورنال=فصلنامه تراثنا}}</ref> | ||
*مشهورترین گزارش در این باره هفتاد و دو نفر است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ الأمم و الملوک|نام=ابوجعفر محمدبن‌جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=روائع التراث العربی|جلد=۵|صفحه=۴۵۵|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انساب الاشراف|سال=۱۴۱۷|نام=أحمد بن یحیی|نام خانوادگی=البلاذری|ناشر=دارالفکر|جلد=۳|صفحه=۴۱۱|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاج الموالید|سال=۱۴۰۶|نام=ابومنصور احمدبن‌علی|نام خانوادگی=طبرسی|ناشر=مکتبة آیةالله العظمی مرعشی نجفی|صفحه=۳۱|مکان=قم}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مقتل الحسین|سال=1367|نام=موفق‌بن‌احمد مکی|نام خانوادگی=خوارزمی|ناشر=مطبعة الزهراء|جلد=2|صفحه=44|مکان=نجف}}</ref> شیخ مفید تعداد سرهای جداشده شهدای کربلا را به جز [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] که به کوفه فرستاده شدند، ۷۲ نفر ذکر کرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد|سال=۱۴۱۳|نام=محمد بن محمد|نام خانوادگی=مفید|ناشر=مؤسسة آل البیت(ع)|جلد=۲|صفحه=۱۱۳|مکان=قم}}</ref> | * [[بلخی]]، [[مسعودی]] و [[مقدسی]] تعداد شهدا را ۸۷ نفر نگاشتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مروج الذهب و معادن الجوهر|سال=۱۳۸۴|نام=ابوالحسن علی‌بن‌الحسین|نام خانوادگی=مسعودی|ناشر=السعادة|جلد=۳|صفحه=۷۱|مکان=قاهره}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=البدء و التاریخ|نام=مطهربن‌طاهر|نام خانوادگی=مقدسی|ناشر=مکتبة الثقافة الدینیة|جلد=۶|صفحه=11}}</ref> | ||
*[[فضیل بن زبیر]] (از اصحاب [[امام باقر(ع)]] و [[امام صادق(ع)]]، آمار شهدا را از آغاز تا پایان نهضت با احتساب مجروحانی که بعدها شهید شدند، ۱۰۶ نفر نوشته است.<ref>{{یادکرد ژورنال|سال=۱۴۰۶|دوره=سال‌اول|شماره=۲|نام=فضیل|نام خانوادگی=بن زبیر|عنوان=تسمیة من قتل مع الحسین|صفحه=۱۴۹–۱۵۶|ژورنال=فصلنامه تراثنا}}</ref> | * مستوفی تعداد شهدا را ۱۴۱ نفر نگاشته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ گزیده|سال=1364|نام=حمدالله|نام خانوادگی=مستوفی|ناشر=امیرکبیر|صفحه=265|مکان=تهران}}</ref> | ||
*[[ابومخنف]] به نقل از [[زحر بن قیس]] آمار شهدا را به جز امام حسین(ع) ۷۸ نفر گفته است.<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ الأمم و الملوک|نام=ابوجعفر محمدبن‌جریر|نام خانوادگی=طبری|ناشر=روائع التراث العربی|جلد=۵|صفحه=۴۵۹|مکان=بیروت}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد|سال=۱۴۱۳|نام=محمد بن محمد|نام خانوادگی=مفید|جلد=۲|صفحه=۱۱۸|مکان=قم|ناشر=مؤسسة آل البیت(ع)}}</ref> اما مورخان دیگر با استناد به گزارش زحر، آمار شهدا را ۳۲ نفر،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الفتوح|سال=1372|نام=ابومحمد احمدبن‌اعثم|نام خانوادگی=ابن‌اعثم|جلد=۵|صفحه=۱۲۷|مکان=تهران|ناشر=آموزش و پرورش انقلاب اسلامی}}</ref> ۷۰ نفر،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تذکرة الخواص|سال=۱۴۲۶|نام=سبط‌بن‌جوزی|نام خانوادگی=یوسف‌بن‌قزغلی بغدادی|ناشر=المجمع العالمی لاهل البیت|صفحه=260|مکان=قم}}</ref> ۷۷ نفر،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=العقد الفرید|نام=ابن‌عبدربه اندلسی|نام خانوادگی=احمدبن‌محمد|ناشر=دار احیاء التراث العربی|جلد=۴|صفحه=۳۵۷|مکان=بیروت}}</ref> ۸۲ نفر<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مقتل الحسین|سال=۱۳۶۷|نام=موفق‌بن‌احمد مکی|نام خانوادگی=خوارزمی|ناشر=مطبعة الزهراء|جلد=۲|صفحه=۶۲|مکان=نجف}}</ref> و ۸۸ نفر نوشته‌اند.<ref>{{یادکرد ژورنال|سال=۱۴۰۸|دوره=سال سوم|شماره=۱۰|نام=محمد|نام خانوادگی=ابن‌سعد|عنوان=ترجمة الحسین و مقتله من کتاب الطبقات الکبیر لابن سعد|صفحه=۱۹۰|ژورنال=فصلنامه تراثنا}}</ref> | |||
*[[بلخی]]، [[مسعودی]] و [[مقدسی]] تعداد شهدا را ۸۷ نفر نگاشتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مروج الذهب و معادن الجوهر|سال=۱۳۸۴|نام=ابوالحسن علی‌بن‌الحسین|نام خانوادگی=مسعودی|ناشر=السعادة|جلد=۳|صفحه=۷۱|مکان=قاهره}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=البدء و التاریخ|نام=مطهربن‌طاهر|نام خانوادگی=مقدسی|ناشر=مکتبة الثقافة الدینیة|جلد=۶|صفحه=11}}</ref> | |||
*مستوفی تعداد شهدا را ۱۴۱ نفر نگاشته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ گزیده|سال=1364|نام=حمدالله|نام خانوادگی=مستوفی|ناشر=امیرکبیر|صفحه=265|مکان=تهران}}</ref> | |||
===تصحیف در قول ابن اعثم=== | === تصحیف در قول ابن اعثم === | ||
با توجه به اینکه در گزارش [[خوارزمی]] که هم گزارش [[ابن اعثم]] است، به جای «ثلاثین_سی نفر»، «ثمانین_هشتاد نفر» آمده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مقتل الحسین|سال=۱۳۶۷|نام=موفق‌بن‌احمد مکی|نام خانوادگی=خوارزمی|ناشر=مطبعة الزهراء|جلد=۲|صفحه=۶۲|مکان=نجف}}</ref> به نظر می‌رسد واژه «ثلاثین» در گزارش ابن اعثم، تصحیف «ثمانین» است؛ به ویژه اینکه این آمار ۳۲ نفری به هیچ رو با آمارهای دیگر سازگاری ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهداء|سال=۱۳۹۱|نام=زیر نظر مهدی پیشوائی|نام خانوادگی=گروهی از تاریخ پژوهان|ناشر=موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی|جلد=۲|صفحه=۴۸۴|مکان=قم}}</ref> | با توجه به اینکه در گزارش [[خوارزمی]] که هم گزارش [[ابن اعثم]] است، به جای «ثلاثین_سی نفر»، «ثمانین_هشتاد نفر» آمده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مقتل الحسین|سال=۱۳۶۷|نام=موفق‌بن‌احمد مکی|نام خانوادگی=خوارزمی|ناشر=مطبعة الزهراء|جلد=۲|صفحه=۶۲|مکان=نجف}}</ref> به نظر می‌رسد واژه «ثلاثین» در گزارش ابن اعثم، تصحیف «ثمانین» است؛ به ویژه اینکه این آمار ۳۲ نفری به هیچ رو با آمارهای دیگر سازگاری ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهداء|سال=۱۳۹۱|نام=زیر نظر مهدی پیشوائی|نام خانوادگی=گروهی از تاریخ پژوهان|ناشر=موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی|جلد=۲|صفحه=۴۸۴|مکان=قم}}</ref> | ||
==گزارش آثار معاصرین== | == گزارش آثار معاصرین == | ||
محققان معاصر نیز با بررسی و تحلیل منابع کهن و جدید و حتی گاهی منابع غیرمعتبر، به آمارهای متفاوتی رسیدند: | محققان معاصر نیز با بررسی و تحلیل منابع کهن و جدید و حتی گاهی منابع غیرمعتبر، به آمارهای متفاوتی رسیدند: | ||
* [[سید محسن امین]] اسامی شهدای [[نهضت عاشورا]] را از آغاز تا پایان ۱۳۹ نفر دانسته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اعیان الشیعة|سال=۱۴۰۳|نام=سیدمحسن|نام خانوادگی=امین|ناشر=دارالتعارف للمطبوعات|جلد=۱|صفحه‌ها= | * [[سید محسن امین]] اسامی شهدای [[نهضت عاشورا]] را از آغاز تا پایان ۱۳۹ نفر دانسته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اعیان الشیعة|سال=۱۴۰۳|نام=سیدمحسن|نام خانوادگی=امین|ناشر=دارالتعارف للمطبوعات|جلد=۱|صفحه‌ها=۶۱۰–۶۱۲|مکان=بیروت}}</ref> | ||
* [[محمدمهدی شمس‌الدین]] پس از بحثی تحلیلی در این باره، تعداد شهدای کربلا را کمی بیش از ۱۰۰ نفر دانسته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انصارالحسین(ع)|ترجمه عنوان=ناصرهاشم‌زاده|سال=۱۳۶۴|نام=محمدمهدی|نام خانوادگی=شمس‌الدین|ناشر=امیرکبیر|صفحه=۵۷|مکان=تهران}}</ref> | * [[محمدمهدی شمس‌الدین]] پس از بحثی تحلیلی در این باره، تعداد شهدای کربلا را کمی بیش از ۱۰۰ نفر دانسته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انصارالحسین(ع)|ترجمه عنوان=ناصرهاشم‌زاده|سال=۱۳۶۴|نام=محمدمهدی|نام خانوادگی=شمس‌الدین|ناشر=امیرکبیر|صفحه=۵۷|مکان=تهران}}</ref> | ||
*[[ذبیح‌الله محلاتی]] این آمار رو (از آغاز تا پایان نهضت، وحتی با احتساب [[عبدالله بن عفیف ازدی]] که در زمان حضور اسرا در [[کوفه]] شهید شد) تا ۲۲۸ نفر رسانده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرسان الهیجاء|نام=ذبیح‌الله|نام خانوادگی=محلاتی|جلد=۲|صفحه=۱۵۴|مکان=تهران}}</ref> | * [[ذبیح‌الله محلاتی]] این آمار رو (از آغاز تا پایان نهضت، وحتی با احتساب [[عبدالله بن عفیف ازدی]] که در زمان حضور اسرا در [[کوفه]] شهید شد) تا ۲۲۸ نفر رسانده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرسان الهیجاء|نام=ذبیح‌الله|نام خانوادگی=محلاتی|جلد=۲|صفحه=۱۵۴|مکان=تهران}}</ref> | ||
*نویسندگان کتاب [[مقتل جامع سیدالشهداء]] نیز قول ۷۲نفر را پذیرفته‌اند، با این بیان که: | * نویسندگان کتاب [[مقتل جامع سیدالشهداء]] نیز قول ۷۲نفر را پذیرفته‌اند، با این بیان که: | ||
<blockquote>با توجه به قدمت و شهرت قول ۷۲ نفر و تطابق آن با آمار یاران امام در روز عاشوراء، این قول پذیرفتنی‌تر از اقوال دیگر می‌نماید.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهداء|سال=۱۳۹۱|نام=زیر نظر مهدی پیشوائی|نام خانوادگی=گروهی از تاریخ پژوهان|ناشر=موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی|جلد=۲|صفحه=۴۸۵|مکان=قم}}</ref></blockquote> | <blockquote>با توجه به قدمت و شهرت قول ۷۲ نفر و تطابق آن با آمار یاران امام در روز عاشوراء، این قول پذیرفتنی‌تر از اقوال دیگر می‌نماید.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهداء|سال=۱۳۹۱|نام=زیر نظر مهدی پیشوائی|نام خانوادگی=گروهی از تاریخ پژوهان|ناشر=موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی|جلد=۲|صفحه=۴۸۵|مکان=قم}}</ref></blockquote> | ||
*[[دانشنامه امام حسین(ع)]] آمار شهیدان کربلا را ۱۵۵ نفر دانسته است و اینگونه بیان کرده است که: | * [[دانشنامه امام حسین(ع)]] آمار شهیدان کربلا را ۱۵۵ نفر دانسته است و اینگونه بیان کرده است که: | ||
<blockquote>افزون بر اساس اسامی یاد شده، افراد دیگری نیز جزو شهدای کربلا گزارش شده‌اند که به دلیل معتبر نبودن منابع گزارش‌ها، از ذکرآن‌ها صرف نظر می‌کنیم.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه امام حسین(ع)|سال=۱۳۹۲|نام=محمد|نام خانوادگی=محمدی ری‌شهری|ناشر=موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث|جلد=۷|صفحه‌ها= | <blockquote>افزون بر اساس اسامی یاد شده، افراد دیگری نیز جزو شهدای کربلا گزارش شده‌اند که به دلیل معتبر نبودن منابع گزارش‌ها، از ذکرآن‌ها صرف نظر می‌کنیم.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه امام حسین(ع)|سال=۱۳۹۲|نام=محمد|نام خانوادگی=محمدی ری‌شهری|ناشر=موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث|جلد=۷|صفحه‌ها=۲۸۱–۲۹۱|مکان=قم}}</ref></blockquote>{{پایان پاسخ}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۵: | ||
| شاخه فرعی۱ = تاریخ و سیره معصومان | | شاخه فرعی۱ = تاریخ و سیره معصومان | ||
| شاخه فرعی۲ = امام حسین(ع) | | شاخه فرعی۲ = امام حسین(ع) | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۴
سؤال
شهدای کربلا چند نفر بودند؟
درگاه‌ها
تعداد دقیق شهداء کربلا، مشخص نیست و منابع تعداد آنان را از ۷۲ نفر تا ۲۲۸ نفر ذکر کرده‌اند.
گزارش آثار کهن و متأخرین
گزارش‌ها درباره تعداد کل شهیدان کربلا متفاوت است:
- مشهورترین گزارش در این باره هفتاد و دو نفر است.[۱][۲][۳][۴] شیخ مفید تعداد سرهای جداشده شهدای کربلا را به جز امام حسین(ع) که به کوفه فرستاده شدند، ۷۲ نفر ذکر کرده است.[۵]
- فضیل بن زبیر (از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع)، آمار شهدا را از آغاز تا پایان نهضت با احتساب مجروحانی که بعدها شهید شدند، ۱۰۶ نفر نوشته است.[۶]
- ابومخنف به نقل از زحر بن قیس آمار شهدا را به جز امام حسین(ع) ۷۸ نفر گفته است.[۷][۸] اما مورخان دیگر با استناد به گزارش زحر، آمار شهدا را ۳۲ نفر،[۹] ۷۰ نفر،[۱۰] ۷۷ نفر،[۱۱] ۸۲ نفر[۱۲] و ۸۸ نفر نوشته‌اند.[۱۳]
- بلخی، مسعودی و مقدسی تعداد شهدا را ۸۷ نفر نگاشتند.[۱۴][۱۵]
- مستوفی تعداد شهدا را ۱۴۱ نفر نگاشته است.[۱۶]
تصحیف در قول ابن اعثم
با توجه به اینکه در گزارش خوارزمی که هم گزارش ابن اعثم است، به جای «ثلاثین_سی نفر»، «ثمانین_هشتاد نفر» آمده است.[۱۷] به نظر می‌رسد واژه «ثلاثین» در گزارش ابن اعثم، تصحیف «ثمانین» است؛ به ویژه اینکه این آمار ۳۲ نفری به هیچ رو با آمارهای دیگر سازگاری ندارد.[۱۸]
گزارش آثار معاصرین
محققان معاصر نیز با بررسی و تحلیل منابع کهن و جدید و حتی گاهی منابع غیرمعتبر، به آمارهای متفاوتی رسیدند:
- سید محسن امین اسامی شهدای نهضت عاشورا را از آغاز تا پایان ۱۳۹ نفر دانسته است.[۱۹]
- محمدمهدی شمس‌الدین پس از بحثی تحلیلی در این باره، تعداد شهدای کربلا را کمی بیش از ۱۰۰ نفر دانسته است.[۲۰]
- ذبیح‌الله محلاتی این آمار رو (از آغاز تا پایان نهضت، وحتی با احتساب عبدالله بن عفیف ازدی که در زمان حضور اسرا در کوفه شهید شد) تا ۲۲۸ نفر رسانده است.[۲۱]
- نویسندگان کتاب مقتل جامع سیدالشهداء نیز قول ۷۲نفر را پذیرفته‌اند، با این بیان که:
با توجه به قدمت و شهرت قول ۷۲ نفر و تطابق آن با آمار یاران امام در روز عاشوراء، این قول پذیرفتنی‌تر از اقوال دیگر می‌نماید.[۲۲]
- دانشنامه امام حسین(ع) آمار شهیدان کربلا را ۱۵۵ نفر دانسته است و اینگونه بیان کرده است که:
افزون بر اساس اسامی یاد شده، افراد دیگری نیز جزو شهدای کربلا گزارش شده‌اند که به دلیل معتبر نبودن منابع گزارش‌ها، از ذکرآن‌ها صرف نظر می‌کنیم.[۲۳]
منابع
- ↑ طبری، ابوجعفر محمدبن‌جریر. تاریخ الأمم و الملوک. ج. ۵. بیروت: روائع التراث العربی. ص. ۴۵۵.
- ↑ البلاذری، أحمد بن یحیی (۱۴۱۷). انساب الاشراف. ج. ۳. بیروت: دارالفکر. ص. ۴۱۱.
- ↑ طبرسی، ابومنصور احمدبن‌علی (۱۴۰۶). تاج الموالید. قم: مکتبة آیةالله العظمی مرعشی نجفی. ص. ۳۱.
- ↑ خوارزمی، موفق‌بن‌احمد مکی (۱۳۶۷). مقتل الحسین. ج. ۲. نجف: مطبعة الزهراء. ص. ۴۴.
- ↑ مفید، محمد بن محمد (۱۴۱۳). الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد. ج. ۲. قم: مؤسسة آل البیت(ع). ص. ۱۱۳.
- ↑ بن زبیر، فضیل (۱۴۰۶). «تسمیة من قتل مع الحسین». فصلنامه تراثنا. سال‌اول (۲): ۱۴۹–۱۵۶.
- ↑ طبری، ابوجعفر محمدبن‌جریر. تاریخ الأمم و الملوک. ج. ۵. بیروت: روائع التراث العربی. ص. ۴۵۹.
- ↑ مفید، محمد بن محمد (۱۴۱۳). الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد. ج. ۲. قم: مؤسسة آل البیت(ع). ص. ۱۱۸.
- ↑ ابن‌اعثم، ابومحمد احمدبن‌اعثم (۱۳۷۲). الفتوح. ج. ۵. تهران: آموزش و پرورش انقلاب اسلامی. ص. ۱۲۷.
- ↑ یوسف‌بن‌قزغلی بغدادی، سبط‌بن‌جوزی (۱۴۲۶). تذکرة الخواص. قم: المجمع العالمی لاهل البیت. ص. ۲۶۰.
- ↑ احمدبن‌محمد، ابن‌عبدربه اندلسی. العقد الفرید. ج. ۴. بیروت: دار احیاء التراث العربی. ص. ۳۵۷.
- ↑ خوارزمی، موفق‌بن‌احمد مکی (۱۳۶۷). مقتل الحسین. ج. ۲. نجف: مطبعة الزهراء. ص. ۶۲.
- ↑ ابن‌سعد، محمد (۱۴۰۸). «ترجمة الحسین و مقتله من کتاب الطبقات الکبیر لابن سعد». فصلنامه تراثنا. سال سوم (۱۰): ۱۹۰.
- ↑ مسعودی، ابوالحسن علی‌بن‌الحسین (۱۳۸۴). مروج الذهب و معادن الجوهر. ج. ۳. قاهره: السعادة. ص. ۷۱.
- ↑ مقدسی، مطهربن‌طاهر. البدء و التاریخ. ج. ۶. مکتبة الثقافة الدینیة. ص. ۱۱.
- ↑ مستوفی، حمدالله (۱۳۶۴). تاریخ گزیده. تهران: امیرکبیر. ص. ۲۶۵.
- ↑ خوارزمی، موفق‌بن‌احمد مکی (۱۳۶۷). مقتل الحسین. ج. ۲. نجف: مطبعة الزهراء. ص. ۶۲.
- ↑ گروهی از تاریخ پژوهان، زیر نظر مهدی پیشوائی (۱۳۹۱). تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهداء. ج. ۲. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. ص. ۴۸۴.
- ↑ امین، سیدمحسن (۱۴۰۳). اعیان الشیعة. ج. ۱. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات. صص. ۶۱۰–۶۱۲.
- ↑ شمس‌الدین، محمدمهدی (۱۳۶۴). انصارالحسین(ع) [ناصرهاشم‌زاده]. تهران: امیرکبیر. ص. ۵۷.
- ↑ محلاتی، ذبیح‌الله. فرسان الهیجاء. ج. ۲. تهران. ص. ۱۵۴.
- ↑ گروهی از تاریخ پژوهان، زیر نظر مهدی پیشوائی (۱۳۹۱). تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهداء. ج. ۲. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. ص. ۴۸۵.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد (۱۳۹۲). دانشنامه امام حسین(ع). ج. ۷. قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث. صص. ۲۸۱–۲۹۱.