زیور زندگی دنیا از نگاه قرآن

سؤال

از دیدگاه قرآن شریف، زیور زندگی دنیا به چیست؟ و ملاک تشخیص آن چیست؟

خداوند متعال زندگی دنیوی انسان‌ها را به زینت‌ها و زیورهای متعدد، مختلف و جذاب مزین کرده است، قرآن کریم زیور و زینت دنیا را این گونه معرفی می‌کند و می‌فرماید: ﴿زین للناس حب الشهوات من النساء و البنین والقناطیر المقنطره من الذهب و الفضه والخیل المسومه والانعام والحرث ذلک متاع الحیوه والله عنده حسن المآب﴾ محبت امور مادی، از زنان و فرزندان و اموال هنگفت از طلا و نقره و اسب‌های ممتاز و چهارپایان و زراعت، در نظر مردم جلوه داده شده است (تا در پرتو آن، آزمایش و تربیت شوند؛ ولی) اینها (در صورتی که هدف نهایی آدمی را تشکیل دهند) سرمایه زندگی پست (مادی) است؛ و سرانجام نیک (و زندگی والا و جاویدان)، نزد خداست.»

در آیه مذکور زن و فرزند، اموال، ثروت‌ها، مرکب، زمین و زراعت به عنوان زینت و زیور دنیا معرفی شده است.}}

قرآن کریم، در آیه‌ای دیگر مال و فرزندان را زینت زندگی دنیوی می‌داند و می‌فرماید: {{قرآن|المال والبنون زینه الحیاه الدنیا و الباقیات الصالحات خیر عند ربک ثواباً و خیر املاً مال و فرزندان، زینت زندگی دنیاست، و باقیات صالحات (ارزش‌های پایدار و شایسته) ثوابش نزد پروردگارت بهتر و امیدبخش‌تر است.

قرآن کریم در آیات دیگری اعمال زشت و ناپسند کافران و گناهکاران را در نظر آنان زینت می‌پندارد و می‌فرماید: ﴿ان الذین لا یؤمنون بالاخره زیّنا لهم اعمالهم فهم یعمهون﴾ کسانی که به آخرت ایمان ندارند، اعمال (بد)‎شان را برای آنان زینت می‌دهیم به طوری که سرگردان می‌شوند.

خداوند متعال در جایی دیگر ستارگان را زینت آسمان دنیا می‌داند و می‌فرماید: ﴿انا زینا السماء الدنیا بزینه الکواکب﴾ ما آسمان نزدیک (پایین) را با ستارگان آراستیم.

در جایی دیگر مرکب‌های مختلف انسان مثل اسب‌ها، استرها و الاغ را زینت برای انسان معرفی کرده و می‌فرماید: همچنین اسب‌ها و استرها و الاغ‌ها را آفرید، تا بر آنها سوار شوید و زینت شما باشد…» و به‌طور طبیعی مرکب‌های انسان به تناسب پیشرفت علم و تکنولوژی در هر زمان و مکانی متفاوت خواهد بود و اگر در زمان نزول قرآن کریم، اسب‌های پرشتاب و نیرومند مرکب برتر به حساب می‌آمدند امروزه اتومبیل‌های پیشرفته، قطار، هواپیما و… جز مرکب و زینت به حساب می‌آیند؛ که البته قرآن کریم همه این زینت‌ها را وسیله امتحان و آزمایش انسان‌ها قرار داده است، چنان‌که می‌فرماید: ﴿انا جعلنا ما علی الارض زینه لها لنبلوهم ایهم احسن عملاً﴾ در حقیقت ما آنچه را روی زمین است زینت آن قرار دادیم، تا آنها را بیازماییم که کدامینشان بهتر عمل می‌کنند.

ممکن است این زینت‌ها زمینهٔ هدایت افرد را فراهم آورد و ممکن هم است همان زمینهٔ گمراهی افراد را فراهم آورد. به عبارت همهٔ هستی زینت و زیور الهی است.

اگر برای رضای خدا از آن‌ها استفاده شود باعث هدایت نجات و سعادت و اگر برای فخر فروشی و تکاثر و … باشد باعث گمراهی خواهد شد. در واقع کل هستی زینت و ظهور حق تعالی است. هر که از آن در راستای خواست خداوند استفاده کند به سعادت دست می‌یابد و هر که از آن در زمینه خواست شیطانی استفاده کند، باعث گمراهی فرد خواهد شد. ملاک و معیار آن، صیغهٔ الهی است.

مطالعه بیشتر

۱. محمد حسین طباطبایی، المیزان، قم، جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ ق، ج۱۹، ص۳۰۷؛ ج۱۳، ص۳۱۸–۳۱۹.

۲. ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ هشتم، ۱۳۶۷، ج۲۴، ص۲۰۴، ۲۰۷؛ ج۱۲، ص۲۴۵، ۲۴۶.