ثواب هجده برابری قرض دادن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(ابرابزار)
 
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
آیا این حدیث سندیت دارد: «ثواب قرض ۱۸ برابر صدقه است»؟
آیا حدیثی که ثواب قرض را ۱۸ برابر دانسته صحیح است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
 
{{جعبه اطلاعات حدیث
| عنوان =
| تصویر =
| توضیح تصویر =
| اندازه تصویر =
| نام‌های دیگر =
| موضوع  =
| به نقل از  = [[امام صادق(ع)]] و [[پیامبر(ص)]]
| روایات مشابه =
| راوی اصلی = اسحاق بن عمار، سکونی
| دیگر راویان = منصور بن یونس، ابن ابی عمیر، علی بن ابراهیم
| اعتبار سند = حدیث اول: [[حدیث موثق|موثق]]، حدیث دوم: [[حدیث ضعیف|ضعیف]]
| منابع شیعه = [[الکافی (کتاب)|الکافی]]، [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب الاحکام]]
| منابع سنی =
| وابسته =
}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}


روایاتی در اهمیت قرض دادن در کتاب‌های معتبر روایی وجود دارد؛ از جمله آنها این روایت است که «صدقه ده پاداش دارد اما ثواب قرض دادن ۱۸ برابر است». برخی از این روایات از نظر سند معتبر و مستند هستند و روایات ضعیف السند نیز به عنوان موید قابل استناد می‌باشند.
'''ثواب هجده برابری قرض دادن''' مضمون احادیثی است که در کتاب‌های [[الکافی (کتاب)|الکافی]] و [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب الاحکام]] آمده است. یکی از این روایات که از [[امام صادق(ع)]] نقل شده، از نظر سندی [[حدیث معتبر|معتبر]] است. بر اساس این روایت، ثواب [[صدقه]] ده برابر و ثواب [[قرض]] هجده برابر است.
 
== فضیلت قرض دادن ==
روایاتی در اهمیت قرض دادن در کتاب‌های معتبر روایی وجود دارد؛ از جمله آنها این روایت است که امام صادق فرمود: «مَکْتُوبٌ عَلَی بَابِ الْجَنَّه الصَّدَقَه بِعَشَرَه وَ الْقَرْضُ بِثَمَانِیَه عَشَرَ».
 
مرحوم کلینی در کتاب «کافی»<ref>کلینی، محمد، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۴، باب الصدقه علی القرابه، ص۱۰، حدیث۳ و ج۴، باب القرض، ص۳۳، حدیث۱.</ref> و شیخ طوسی در کتاب «تهذیب الاحکام»<ref>طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۴، باب۲۹ باب الزیادات فی الزکاه، ص۱۰۶، حدیث۳۶.</ref> و شیخ صدوق در کتاب «من لا یحضره الفقیه»<ref>ابن بابویه، محمد، من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۲، باب ثواب القرض، ص۵۸، حدیث ۱۶۹۷ و ج۲، باب فضل الصدقه، ص۶۷، حدیث ۱۷۳۸.</ref> و دیگران<ref>رک: کتاب الجعفریات محمد بن محمد بن اشعث؛ کتاب مکارم الاخلاق حسن بن فضل طبرسی؛ برخی از تفاسیر روایی.</ref> روایاتی به این مضمون آورده‌اند.


== بررسی سندی ==
== حدیث اول ==
روایت اول: علی بن ابراهیم قمی از پدرش از نوفلی از سکونی از امام صادق از رسول خدا (صلی الله علیه و آله).
{{عربی|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع): مَكْتُوبٌ عَلى بَابِ الْجَنَّةِ: الصَّدَقَةُ بِعَشَرَةٍ، وَ الْقَرْضُ بِثَمَانِيَةَ عَشَرَ|ترجمه= «بر در بهشت نوشته شده است: پاداش صدقه ده برابر و پاداش قرض هجده برابر است».}}<ref name=":0">کلینی، محمد، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۴، باب القرض، ص۳۳.</ref>


علامه مجلسی در «مرآه العقول»<ref>مجلسی، محمد باقر، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ج۱۶، ص۱۳۵.</ref> و «ملاذ الاخیار»<ref>مجلسی، محمد باقر، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ اول، ج۶، ص۲۷۸.</ref> این روایت را از نظر سندی ضعیف دانسته است و این به خاطر نوفلی است که برخی او را ثقه نمی‌دانند و نیز سکونی از اهل سنت است هر چند روایاتش را برخی پذیرفته‌اند. البته برخی نیز این سلسله سند را از جمله نرم‌افزار درایه النور معتبر می‌دانند؛ اما از آنجا که نرم‌افزار درایه النور مبانی خود را بیان نکرده‌اند نمی‌توان بدان استناد کرد و روایت معتبر نیست.
=== بررسی سند ===
این روایت را [[محمد بن یعقوب کلینی|شیخ کلینی]] در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]]، از [[امام صادق(ع)]] نقل کرده است.<ref name=":0"/> راویان این حدیث، علی بن ابراهیم، پدرش، ابن ابی‌عمیر، منصور بن یونس و اسحاق بن عمار هستند.<ref name=":0"/>


روایت دوم: علی بن ابراهیم از پدرش از ابن ابی عمیر از منصور بن یونس از اسحاق بن عمار از امام صادق –(ع)-.
[[علامه مجلسی]] در کتاب [[مرآة العقول (کتاب)|مرآة العقول]] سند حدیث را [[حدیث حسن|حَسَن]] یا [[حدیث موثق|مُوَثّق]] دانسته است.<ref>مجلسی، محمد باقر، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ج۱۶، ص۱۶۲.</ref> به گفته [[شیخ طوسی]] رجال‌شناس شیعه، منصور بن یونس یکی از راویان این حدیث، از نظر مذهب [[واقفیه|واقفی]] است،<ref>طوسی، رجال الطوسی، به تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، جماعة المدرسین، ۱۳۷۳ش، ص۳۴۳.</ref> ولی [[وثاقت|ثقه]] و مورد اعتماد شمرده شده است.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، به تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم، جماعة المدرسین، ۱۳۶۵ش، ص۴۱۲.</ref> بنابراین این روایت موثق و [[حدیث معتبر|معتبر]] است.


علامه مجلسی در «مرآه العقول» سند حدیث را حسن یا موثق دانسته است.<ref>مجلسی، محمد باقر، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ج۱۶، ص۱۶۲.</ref> به خاطر اینکه برخی از کتاب‌های رجالی، منصور بن یونس را واقفی دانسته‌اند که ثقه و مورد اعتماد است؛ با این نگاه سند روایت مستند و معتبر و موثق است.
این روایت را شیخ صدوق نیز، در کتاب من لایحضره الفقیه، نقل کرده است.<ref>ابن بابویه، محمد، من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۲، باب ثواب القرض، ص۵۸، حدیث ۱۶۹۷ و ج۲، باب فضل الصدقه، ص۶۷، حدیث ۱۷۳۸.</ref>


روایات «من لایحضره الفقیه» بدون سند است، هر چند از نظر متن همان روایات کافی و تهذیب هستند و با این نگرش می‌توان روایت اول را ضعیف و روایت دوم را معتبر دانست.
== حدیث دوم ==
{{عربی|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع)، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): الصَّدَقَةُ بِعَشَرَةٍ، وَ الْقَرْضُ بِثَمَانِيَةَ عَشَر…|ترجمه=امام صادق(ع) از پیامبر(ص) نقل کرده است: «پاداش صدقه ده برابر و پاداش قرض هجده برابر است…}}.<ref name=":1">کلینی، محمد، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۴، باب الصدقه علی القرابه، ص۱۰.</ref>


روایات دیگر کتاب‌ها نیز یا بدون سند است یا سندش معتبر نیست.<ref>رک: قمی، علی، تفسیر القمی، ج۲، ص۳۵۰. مکارم الاخلاق، ص۱۳۵. کاشانی، فیض، تفسیر الصافی، ج۳، ص۱۳۴. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۱، ص۳۱۱. پاینده، ابو القاسم، نهج الفصاحه، ص۴۸۰، حدیث ۱۵۵۷.</ref>
=== بررسی سندی ===
این روایت را شیخ کلینی در کتاب الکافی، از امام صادق(ع) و او از [[پیامبر(ص)]] نقل کرده است.<ref name=":1"/>


هر چند برخی از این روایات سند معتبری ندارند؛ اما از آنجا که سند برخی از این روایات معتبر و مستند هستند و در کتاب‌های معتبر و دست اول حدیثی نیز آمده‌اند، می‌توان این روایات را قابل استناد و معتبر دانست و روایات ضعیف از نظر سندی نیز به عنوان موید این قابل استناد می‌باشند.
[[نوفلی]] یکی از راویان این حدیث، در کتاب‌های رجالی متقدم توثیق یا [[حدیث ضعیف|تضعیف]] نشده است.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، به تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم، جماعة المدرسین، ۱۳۶۵ش، ص۳۸؛ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، به تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، جماعة المدرسین، ۱۳۷۳ش، ص۴۹۰.</ref> به گفته [[عبدالله مامقانی]] رجال‌شناس سده ۱۴ قمری، برخی او را تضعیف کرده ولی وی او را حَسَن دانسته است.<ref>مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، به تحقیق محی الدین مامقانی، و محمدرضا مامقانی، قم، مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۴۳۱ق، ص۱۵۵.</ref>


{{پایان پاسخ}}
به گفته [[علامه حلی]]، [[سکونی]] دیگر راوی این حدیث، [[اهل سنت|سنی‌مذهب]] است.<ref>علامه حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، به تصحیح محمدصادق بحرالعلوم، قم، الشریف الرضی، ۱۴۰۲ق، ص۱۹۹.</ref> برخی سکونی را ثقه دانسته و به روایاتش عمل کرده‌اند.<ref>استرآبادی، محمد بن علی، منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال، قم، مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۳۰۷.</ref> بنابراین اعتبار یا عدم اعتبار سند این روایت، به مبنای رجالی بستگی دارد. علامه مجلسی در کتاب مرآة العقول<ref>مجلسی، محمد باقر، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ج۱۶، ص۱۳۵.</ref> و کتاب [[ملاذ الاخیار (کتاب)|ملاذ الاخیار]]<ref>مجلسی، محمد باقر، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ اول، ج۶، ص۲۷۸.</ref> این حدیث را از نظر سندی ضعیف دانسته است. شیخ طوسی نیز این روایت را در کتاب [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب الاحکام]] با همین سلسله‌سند از شیخ کلینی نقل کرده است.<ref>طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۴، باب۲۹ باب الزیادات فی الزکاه، ص۱۰۶، حدیث۳۶.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =
  | شاخه اصلی = حدیث
|شاخه فرعی۱ =
| شاخه فرعی۱ = منبع‌شناسی
|شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه = شد
  | تیترها =
  | تیترها = شد
  | ویرایش =
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی نویسنده =
| ارزیابی کمی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت = ج
  | کیفیت =
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۴۲

سؤال

آیا حدیثی که ثواب قرض را ۱۸ برابر دانسته صحیح است؟

ثواب هجده برابری قرض دادن
اطلاعات حدیث
به نقل ازامام صادق(ع) و پیامبر(ص)
راویان
راوی اصلیاسحاق بن عمار، سکونی
دیگر راویانمنصور بن یونس، ابن ابی عمیر، علی بن ابراهیم
سند
اعتبار سندحدیث اول: موثق، حدیث دوم: ضعیف
منابع شیعهالکافی، تهذیب الاحکام


ثواب هجده برابری قرض دادن مضمون احادیثی است که در کتاب‌های الکافی و تهذیب الاحکام آمده است. یکی از این روایات که از امام صادق(ع) نقل شده، از نظر سندی معتبر است. بر اساس این روایت، ثواب صدقه ده برابر و ثواب قرض هجده برابر است.

حدیث اول

«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع): مَكْتُوبٌ عَلى بَابِ الْجَنَّةِ: الصَّدَقَةُ بِعَشَرَةٍ، وَ الْقَرْضُ بِثَمَانِيَةَ عَشَرَ؛ «بر در بهشت نوشته شده است: پاداش صدقه ده برابر و پاداش قرض هجده برابر است».»[۱]

بررسی سند

این روایت را شیخ کلینی در کتاب الکافی، از امام صادق(ع) نقل کرده است.[۱] راویان این حدیث، علی بن ابراهیم، پدرش، ابن ابی‌عمیر، منصور بن یونس و اسحاق بن عمار هستند.[۱]

علامه مجلسی در کتاب مرآة العقول سند حدیث را حَسَن یا مُوَثّق دانسته است.[۲] به گفته شیخ طوسی رجال‌شناس شیعه، منصور بن یونس یکی از راویان این حدیث، از نظر مذهب واقفی است،[۳] ولی ثقه و مورد اعتماد شمرده شده است.[۴] بنابراین این روایت موثق و معتبر است.

این روایت را شیخ صدوق نیز، در کتاب من لایحضره الفقیه، نقل کرده است.[۵]

حدیث دوم

«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع)، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): الصَّدَقَةُ بِعَشَرَةٍ، وَ الْقَرْضُ بِثَمَانِيَةَ عَشَر…؛ امام صادق(ع) از پیامبر(ص) نقل کرده است: «پاداش صدقه ده برابر و پاداش قرض هجده برابر است…».[۶]

بررسی سندی

این روایت را شیخ کلینی در کتاب الکافی، از امام صادق(ع) و او از پیامبر(ص) نقل کرده است.[۶]

نوفلی یکی از راویان این حدیث، در کتاب‌های رجالی متقدم توثیق یا تضعیف نشده است.[۷] به گفته عبدالله مامقانی رجال‌شناس سده ۱۴ قمری، برخی او را تضعیف کرده ولی وی او را حَسَن دانسته است.[۸]

به گفته علامه حلی، سکونی دیگر راوی این حدیث، سنی‌مذهب است.[۹] برخی سکونی را ثقه دانسته و به روایاتش عمل کرده‌اند.[۱۰] بنابراین اعتبار یا عدم اعتبار سند این روایت، به مبنای رجالی بستگی دارد. علامه مجلسی در کتاب مرآة العقول[۱۱] و کتاب ملاذ الاخیار[۱۲] این حدیث را از نظر سندی ضعیف دانسته است. شیخ طوسی نیز این روایت را در کتاب تهذیب الاحکام با همین سلسله‌سند از شیخ کلینی نقل کرده است.[۱۳]

منابع

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ کلینی، محمد، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۴، باب القرض، ص۳۳.
  2. مجلسی، محمد باقر، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ج۱۶، ص۱۶۲.
  3. طوسی، رجال الطوسی، به تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، جماعة المدرسین، ۱۳۷۳ش، ص۳۴۳.
  4. نجاشی، رجال النجاشی، به تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم، جماعة المدرسین، ۱۳۶۵ش، ص۴۱۲.
  5. ابن بابویه، محمد، من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۲، باب ثواب القرض، ص۵۸، حدیث ۱۶۹۷ و ج۲، باب فضل الصدقه، ص۶۷، حدیث ۱۷۳۸.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ کلینی، محمد، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۴، باب الصدقه علی القرابه، ص۱۰.
  7. نجاشی، رجال النجاشی، به تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم، جماعة المدرسین، ۱۳۶۵ش، ص۳۸؛ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، به تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، جماعة المدرسین، ۱۳۷۳ش، ص۴۹۰.
  8. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، به تحقیق محی الدین مامقانی، و محمدرضا مامقانی، قم، مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۴۳۱ق، ص۱۵۵.
  9. علامه حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، به تصحیح محمدصادق بحرالعلوم، قم، الشریف الرضی، ۱۴۰۲ق، ص۱۹۹.
  10. استرآبادی، محمد بن علی، منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال، قم، مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۳۰۷.
  11. مجلسی، محمد باقر، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ج۱۶، ص۱۳۵.
  12. مجلسی، محمد باقر، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ اول، ج۶، ص۲۷۸.
  13. طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۴، باب۲۹ باب الزیادات فی الزکاه، ص۱۰۶، حدیث۳۶.