تغییر محل دفن

سؤال

اگر محل دفن کسی بعد از چند سال تغییر کند باز هم شب اول قبر دارد و در عالم برزخ مکان او تغییر می‌کند؟

عالم برزخ مادی نیست و انسان نیز در بدن مادی زندگی نمی‌کند در نتیجه تغییر مکان دفن او تاثیری در مکان و وضعیت برزخی میت ایجاد نمی‌کند. اما خیراتی که بازماندگان متوفی برای او انجام می‌دهند یا ثمرات اعمال خود او در عالم برزخ به او می‌رسد و از این طریق ممکن است وضعیت فرد در عالم برزخ تغییر کند.

زندگی برزخی اولین زندگی بعد از مرگ و انتقال به عالم دیگر است. در شب اول قبر از میت سوالاتی می‌شود؛ و با این محاکمه محدود و اجمالی وضعیت او در عالم برزخ مشخص می‌شود. اگر از عهده سؤال‌ها براید و بتواند پاسخ صحیح بدهد از نعمت‌های خدا برخوردار و در عالم برزخ متنعّم می‌گردد؛ اما اگر در پاسخ دادن عاجز بماند، گرفتار عذاب برزخی می‌شود.

اما زندگی برزخی در مکانی مادی نیست و جسم برزخی انسان نیز مادی نیست. در نتیجه زندگی برزخی ارتباطی به محل دفن ندارد. پس با انتقال میّت به جای دیگر و دفن او در مکانی غیر از جایی که قبلاً دفن شده بود، جایگاه او در عالم برزخ تغییر نمی‌کند. همچنین سؤال شب اول قبر برای او تکرار نمی‌شود، زیرا تکلیف او مشخص شده است و روح او در بدن برزخی قرار دارد. بدن برزخی از نظر ظاهری مانند بدن دنیوی است، این بدن لطیف است و مناسب با زندگی برزخی است.

فردی که از دنیا رفته در عالم برزخ نمی‌تواند عملی انجام دهد. ولی اگر دیگران برای میت عمل نیکی انجام دهند به او می‌رسد و وضعیت او تغییر می‌کند. همچنین اگر فرد در حیات خود رسم و سنت بدی پایه گذارد و پس از مرگش به آن سنّت عمل شود. آن گناه و بدی در عالم برزخ به او می‌رسد. همچنین اگر پایه‌گذار عمل خوبی در جامعه باشد، در برزخ از آن عمل نیک بهره‌مند می‌گردد. در نتیجه جایگاه و وضعیت افراد در عالم برزخ با خیرات زندگان یا رسومی که از خود به جای گذاشته است می‌تواند تغییر کند.

مطالعه بیشتر

• علامه طباطبائی، شیعه در اسلام، قم، انتشارات جامعه مدرسین، چاپ دوازدهم، ۱۳۷۶، ص۱۶۲.
• آل علی حسینی شاهرودی، آیت الله سید جواد، انسان در مراحل ششگانه، قم، انتشارات پردیسان، نشر مؤسسه اسلامی ترجمه، چاپ اول ۱۳۷۹ از ص۸۳ تا ۲۷۳ مرحله پنجم کتاب عالم برزخ.
• محمدی اشتهاردی، محمد، عالم برزخ در چند قدمی ما، تهران، انتشارات کتاب یوسف، چاپ اول، ۱۳۸۱، صفحه ۱۰۵.