تعداد پیامبران: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۲

سؤال

پیامبران در طول تاریخ چند تن بوده‌اند؟

تعداد پیامبران در روایات، عددهای مختلفی مانند هشت هزار، ۱۲۴ هزار و ۳۲۰ هزار ذکر شده است که از آن میان، ۱۲۴ هزار تن شهرت بیشتری یافته است. دلیل شهرت ۱۲۴ هزار پیامبر، ذکر احادیث آن در چندین منبع روایی و در برابر، شاذ بودن احادیثی است که عدد پیامبران را غیر از ۱۲۴ هزار معرفی کرده‌اند.

بر اساس روایات و قرآن، گاهی در یک دوره زمانی چندین پیامبر مبعوث می‌شدند که دلیل آن شرایط زمانی یا پراکندگی جمعیت و نبود امکانات ارتباطی دانسته شده است.

اختلاف‌ درباره شمار پیامبران

تعداد پیامبران مورد اختلاف است. در روایات، برای شمار پیامبران عددهایی مانند هشت هزار،^[۱] ۱۲۴ هزار،^[۲] ۱۴۴ هزار^[۳] و ۳۲۰ هزار^[۴] ذکر شده است. درباره عددهای گوناگون که برای تعداد پیامبران بیان شده، برخی احتمال داده‌اند هر عدد ناظر به ویژگی خاصی از پیامبران باشد.^{^{[نیازمند منبع]}}برای نمونه، علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار،‌ احتمال داده مراد از هشت هزار پیامبر، بزرگانِ پیامبران باشند.^[۵]

۱۲۴ هزار پیامبر

طبق روایتی ابوذر از پیامبر(ص) پرسید: «شمار پیامبران چه تعداد است؟» او پاسخ داد: «۱۲۴ هزار پیامبر»، ابوذر پرسید: «از آنها چه تعداد رسول بودند؟» فرمود: «۳۱۳ تن».^[۶]

دسته‌ای از احادیث، به وجود ۱۲۴ هزار پیامبر در طول تاریخ دلالت می‌کند. این احادیث در کتاب‌های حدیثی شیعه، مانند من لایحضره الفقیه،^[۲] امالی شیخ صدوق،^[۷] بصائر الدرجات،^[۸] الخصال،^[۹] و کامل الزیارات^[۱۰] ذکر شده است. برخی عالمان اهل سنت نیز، روایتی از ابوذر نقل کرده‌اند که شمار پیامبران را ۱۲۴ هزار ذکر کرده است.^[۱۱]

از بین روایات، عدد ۱۲۴ هزار پیامبر شهرت یافته و دلیل آن، ذکر این حدیث در چندین منبع روایی با سندهای متفاوت دانسته شده است.^{^{[نیازمند منبع]}} روایاتی که عددی غیر از ۱۲۴ هزار را ذکر کرده‌اند، شاذ و نادر شمرده شده است.^{^{[نیازمند منبع]}}

امکان ظهور چندین پیامبر در یک دوره زمانی

بر اساس روایات^[۱۲] و قرآن،^[۱۳] گاهی در یک دوره زمانی چندین پیامبر(ص) مبعوث می‌شدند. طبق آیه ۱۳ سوره یس، سه پیامبر در زمان واحد برای یک قوم مبعوث شدند. همچنین بر اساس روایتی، بنی‌اسرائیل در یک روز هفتاد پیامبر را کشتند.^[۱۲] از این روایت استفاده شده که در برخی دوره‌های زمانی، گروه زیادی از پیامبران در زمان واحد حضور داشته‌اند.^{^{[نیازمند منبع]}}

بعثت چندین پیامبر در زمان واحد، به دلیل مأموریت آنها و شرایط زمانی^[۱۴] یا پراکندگی جمعیت و نبود امکانات ارتباطی^{^{[نیازمند منبع]}} دانسته شده است.

منابع

↑ الأمالی، شیخ طوسی، دار الثقافه، قم، ۱۴۱۴ ق، چاپ اول، ص۳۹۷، حدیث ۸۸۰.
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، ج۲، ص۴۸ و ج۴، ص۱۸۰.
↑ بحار الأنوار، محمد باقر مجلسی، ج۱۶، ص۳۵۲، حدیث ۳۵.
↑ الإختصاص، شیخ مفید، دار المفید، قم، ۱۴۱۳ ق، چاپ اول، ص۲۶۴؛ بحار الأنوار، ج۱۱، ص۶۰، حدیث ۶۸.
↑ بحار الأنوار، ج‏۱۱، ص۳۱.
↑ معانی الأخبار، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، ۱۴۰۳ ق، چاپ اول، ص۳۳۳، حدیث ۱
↑ الامالی، شیخ صدوق، تهران، اسلامیه، ص۲۳۶.
↑ بصائر الدرجات، صفار قمی، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ص۱۲۱.
↑ الخصال، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، ۱۳۶۲، چاپ اول، ج‏۲، ص۶۴۱، حدیث ۱۸.
↑ کامل الزیارات، ابن قولویه، جعفر، دار المرتضویه، نجف، ۱۳۵۶، چاپ اول، ص۱۸۰، حدیث ۲.
↑ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، دار المعرفه، بیروت، ۱۴۲۸ ق، چاپ دوم، ج۱، ص۴۱؛ تاریخ طبری، ج۱، ص۱۵۱؛ الدر المنثور، سیوطی، ج۱، ص۵۱.
↑ ^۱۲٫۰ ^۱۲٫۱ الکافی ج‏۸، ص۱۱۷؛ بحار الأنوار، ج‏۴۴، ص۳۶۵.
↑ یس: ۱۳.
↑ راهنماشناسی، مصباح یزدی، محمدتقی، مؤسسه امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۸۸، چاپ ششم، ص۲۰.

[1] الأمالی، شیخ طوسی، دار الثقافه، قم، ۱۴۱۴ ق، چاپ اول، ص۳۹۷، حدیث ۸۸۰.

[:02-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، ج۲، ص۴۸ و ج۴، ص۱۸۰.

[3] بحار الأنوار، محمد باقر مجلسی، ج۱۶، ص۳۵۲، حدیث ۳۵.

[4] الإختصاص، شیخ مفید، دار المفید، قم، ۱۴۱۳ ق، چاپ اول، ص۲۶۴؛ بحار الأنوار، ج۱۱، ص۶۰، حدیث ۶۸.

[5] بحار الأنوار، ج‏۱۱، ص۳۱.

[6] معانی الأخبار، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، ۱۴۰۳ ق، چاپ اول، ص۳۳۳، حدیث ۱

[7] الامالی، شیخ صدوق، تهران، اسلامیه، ص۲۳۶.

[8] بصائر الدرجات، صفار قمی، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ص۱۲۱.

[9] الخصال، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، ۱۳۶۲، چاپ اول، ج‏۲، ص۶۴۱، حدیث ۱۸.

[10] کامل الزیارات، ابن قولویه، جعفر، دار المرتضویه، نجف، ۱۳۵۶، چاپ اول، ص۱۸۰، حدیث ۲.

[11] الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، دار المعرفه، بیروت، ۱۴۲۸ ق، چاپ دوم، ج۱، ص۴۱؛ تاریخ طبری، ج۱، ص۱۵۱؛ الدر المنثور، سیوطی، ج۱، ص۵۱.

[:03-12] ۱۲٫۰ ^۱۲٫۱ الکافی ج‏۸، ص۱۱۷؛ بحار الأنوار، ج‏۴۴، ص۳۶۵.

[:12-13] یس: ۱۳.

[:22-14] راهنماشناسی، مصباح یزدی، محمدتقی، مؤسسه امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۸۸، چاپ ششم، ص۲۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi}}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}پیامبران در طول تاریخ چند تن بوده‌اند؟{{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-برخی از پیامبران در زمانی به پیامبری برگزیده شدند که کس دیگری جز او پیامبر نبود و گاهی هم در زمان واحدی، به چندین تن می‌رسیدند. از این رو، بر اساس مقتضیات زمانی، حضور چندین پیامبر در زمان و مکان واحد لازم می‌آمد.
+'''تعداد پیامبران''' در [[حدیث|روایات]]، عددهای مختلفی مانند هشت هزار، ۱۲۴ هزار و ۳۲۰ هزار ذکر شده است که از آن میان، ۱۲۴ هزار تن شهرت بیشتری یافته است. دلیل شهرت ۱۲۴ هزار پیامبر، ذکر [[احادیث ۱۲۴ هزار پیامبر|احادیث آن]] در چندین منبع روایی و در برابر، [[حدیث شاذ|شاذ]] بودن احادیثی است که عدد پیامبران را غیر از ۱۲۴ هزار معرفی کرده‌اند.
-== اختلاف درباره شمار پیامبران ==
+بر اساس روایات و [[قرآن]]، گاهی در یک دوره زمانی چندین پیامبر مبعوث می‌شدند که دلیل آن شرایط زمانی یا پراکندگی جمعیت و نبود امکانات ارتباطی دانسته شده است.
-تعداد پیامبران مورد اختلاف است. در روایات، برای شمار پیامبران عددهایی مانند هشت هزار،<ref>الأمالی، شیخ طوسی، دار الثقافه، قم، ۱۴۱۴ ق، چاپ اول، ص۳۹۷، حدیث ۸۸۰.</ref> ۱۲۴ هزار،<ref name=":02">شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، ج۲، ص۴۸ و ج۴، ص۱۸۰.</ref> ۱۴۴ هزار<ref>بحار الأنوار، محمد باقر مجلسی، ج۱۶، ص۳۵۲، حدیث ۳۵.</ref> و ۳۲۰ هزار<ref>الإختصاص، شیخ مفید، دار المفید، قم، ۱۴۱۳ ق، چاپ اول، ص۲۶۴؛ بحار الأنوار، ج۱۱، ص۶۰، حدیث ۶۸.</ref> ذکر شده است.
-از جمله این روایات، روایت ابوذر از پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله) است که می‌گوید: «قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ کَمِ النَّبِیُّونَ؟ قَالَ: مِائَه أَلْفٍ وَ أَرْبَعَه وَ عِشْرُونَ أَلْفَ نَبِیٍّ. قُلْتُ:کَمِ الْمُرْسَلُونَ مِنْهُمْ؟ قَالَ: ثَلَاثُ مِائَه وَ ثَلَاثَه عَشَرَ جَمّاً غَفِیراً. قُلْتُ: مَنْ کَانَ أَوَّلَ الْأَنْبِیَاءِ؟ قَالَ: آدَمُ؛ گفتم ای رسول خدا(ص) شمار پیامبران چه تعداد است؟ حضرت فرمودند: یکصد و بیست و چهار هزار پیامبر. عرض کردم: از آن‌ها چه تعداد رسول بودند؟ فرمودند: خیلی زیاد، سیصد و سیزده نفر. عرض کردم: نخستین پیامبر چه شخصی بود؟ فرمودند: آدم ((ع))».<ref>معانی الأخبار، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، ۱۴۰۳ ق، چاپ اول، ص۳۳۳، حدیث ۱؛ الخصال، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، ۱۳۶۲، چاپ اول، ج‏۲، ص۵۲۴، حدیث ۱۳.</ref>
+== اختلاف‌ درباره شمار پیامبران ==
+تعداد پیامبران مورد اختلاف است. در [[حدیث|روایات]]، برای شمار پیامبران عددهایی مانند هشت هزار،<ref>الأمالی، شیخ طوسی، دار الثقافه، قم، ۱۴۱۴ ق، چاپ اول، ص۳۹۷، حدیث ۸۸۰.</ref> ۱۲۴ هزار،<ref name=":02">شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، ج۲، ص۴۸ و ج۴، ص۱۸۰.</ref> ۱۴۴ هزار<ref>بحار الأنوار، محمد باقر مجلسی، ج۱۶، ص۳۵۲، حدیث ۳۵.</ref> و ۳۲۰ هزار<ref>الإختصاص، شیخ مفید، دار المفید، قم، ۱۴۱۳ ق، چاپ اول، ص۲۶۴؛ بحار الأنوار، ج۱۱، ص۶۰، حدیث ۶۸.</ref> ذکر شده است. درباره عددهای گوناگون که برای تعداد پیامبران بیان شده، برخی احتمال داده‌اند هر عدد ناظر به ویژگی خاصی از پیامبران باشد.{{مدرک|date=فوریه ۲۰۲۲}}برای نمونه، [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|کتاب بحار الانوار]]،‌ احتمال داده مراد از هشت هزار پیامبر، بزرگانِ پیامبران باشند.<ref>بحار الأنوار، ج‏۱۱، ص۳۱.</ref>
-درباره عددهای گوناگون که برای تعداد پیامبران بیان شده، برخی احتمال داده‌اند هر عدد ناظر به ویژگی خاصی از پیامبران باشد.{{مدرک|date=فوریه ۲۰۲۲}}برای نمونه، [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|کتاب بحار الانوار]]،‌ احتمال داده مراد از هشت هزار پیامبر، بزرگان پیامبران باشند.<ref>بحار الأنوار، ج‏۱۱، ص۳۱.</ref>
 === ۱۲۴ هزار پیامبر ===
-{{اصلی|احادیث ۱۲۴ هزار پیامبر}}{{جعبه گفتاورد|طبق روایتی ابوذر از پیامبر(ص) پرسید: «'''شمار پیامبران چه تعداد است؟'''» او پاسخ داد: «'''۱۲۴ هزار پیامبر'''»، ابوذر پرسید: «'''از آنها چه تعداد رسول بودند؟'''» فرمود: «'''۳۱۳ تن'''».|تراز=چپ|عرض=200px}}
+{{اصلی|احادیث ۱۲۴ هزار پیامبر}}
-دسته‌ای از احادیث، به وجود ۱۲۴ هزار پیامبر در طول تاریخ دلالت می‌کند. این احادیث در کتاب‌های حدیثی شیعه، مانند [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|من لایحضره الفقیه]]،<ref name=":02" /> [[امالی (شیخ صدوق)|امالی شیخ صدوق]]،<ref>الامالی، شیخ صدوق، تهران، اسلامیه، ص۲۳۶.</ref>  [[بصائر الدرجات (کتاب)|بصائر الدرجات]]،<ref>بصائر الدرجات، صفار قمی، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ص۱۲۱.</ref> [[الخصال (کتاب)|الخصال]]،<ref>الخصال، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، ۱۳۶۲، چاپ اول، ج‏۲، ص۶۴۱، حدیث ۱۸.</ref> و [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]]<ref>کامل الزیارات، ابن قولویه، جعفر، دار المرتضویه، نجف، ۱۳۵۶، چاپ اول، ص۱۸۰، حدیث ۲.</ref> ذکر شده است. برخی عالمان [[اهل سنت]] نیز، روایتی از [[ابوذر]] نقل کرده‌اند که شمار پیامبران را ۱۲۴ هزار ذکر کرده است.<ref>رک: الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، دار المعرفه، بیروت، ۱۴۲۸ ق، چاپ دوم، ج۱، ص۴۱؛ تاریخ طبری، ج۱، ص۱۵۱؛ الدر المنثور، سیوطی، ج۱، ص۵۱.</ref>
+{{جعبه گفتاورد
+|طبق روایتی ابوذر از پیامبر(ص) پرسید: «'''شمار پیامبران چه تعداد است؟'''» او پاسخ داد: «'''۱۲۴ هزار پیامبر'''»، ابوذر پرسید: «'''از آنها چه تعداد رسول بودند؟'''» فرمود: «'''۳۱۳ تن'''».<ref>معانی الأخبار، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، ۱۴۰۳ ق، چاپ اول، ص۳۳۳، حدیث ۱</ref>
+|تراز=چپ
+|عرض=200px
+}}
+دسته‌ای از احادیث، به وجود ۱۲۴ هزار پیامبر در طول تاریخ دلالت می‌کند. این احادیث در کتاب‌های حدیثی [[شیعه]]، مانند [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|من لایحضره الفقیه]]،<ref name=":02" /> [[امالی (شیخ صدوق)|امالی شیخ صدوق]]،<ref>الامالی، شیخ صدوق، تهران، اسلامیه، ص۲۳۶.</ref>  [[بصائر الدرجات (کتاب)|بصائر الدرجات]]،<ref>بصائر الدرجات، صفار قمی، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ص۱۲۱.</ref> [[الخصال (کتاب)|الخصال]]،<ref>الخصال، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، ۱۳۶۲، چاپ اول، ج‏۲، ص۶۴۱، حدیث ۱۸.</ref> و [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]]<ref>کامل الزیارات، ابن قولویه، جعفر، دار المرتضویه، نجف، ۱۳۵۶، چاپ اول، ص۱۸۰، حدیث ۲.</ref> ذکر شده است. برخی عالمان [[اهل سنت]] نیز، روایتی از [[ابوذر]] نقل کرده‌اند که شمار پیامبران را ۱۲۴ هزار ذکر کرده است.<ref>الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، دار المعرفه، بیروت، ۱۴۲۸ ق، چاپ دوم، ج۱، ص۴۱؛ تاریخ طبری، ج۱، ص۱۵۱؛ الدر المنثور، سیوطی، ج۱، ص۵۱.</ref>
 از بین روایات، عدد ۱۲۴ هزار پیامبر شهرت یافته و دلیل آن، ذکر این حدیث در چندین منبع روایی با سندهای متفاوت دانسته شده است.{{مدرک|date=فوریه ۲۰۲۲}} روایاتی که عددی غیر از ۱۲۴ هزار را ذکر کرده‌اند، [[حدیث شاذ|شاذ]] و نادر شمرده شده است.{{مدرک|date=فوریه ۲۰۲۲}}
-== تطابق تعداد پیامبران با زمان بین آدم تا خاتم ==
-حال ممکن است این سؤال مطرح شود که چگونه ممکن است این تعداد پیامبر از زمان حضرت آدم «ع» تا پیامبر خاتم(ص) در طی کمتر از شش هزار سال<ref>برخی ولادت پیامبر (صلّی الله علیه و آله) را ۶۱۶۳ سال بعد از هبوط حضرت آدم ((ع)) دانسته‌اند. ن. ک: دائره المعارف مشاهیر، تهرانی، محمد، میراث ماندگار، ۱۳۹۲، قم، چاپ اول، ص۶؛ دائره المعارف الشیعیه العامّه، أعلمی، محمدحسین، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۱۳ ق، چاپ دوم، ج۴، ص۲۸۸.</ref> مبعوث شده باشند؟!
-در پاسخ می‌توان گفت:
-یک: هم‌زمان بودن انبیا:
-حضور انبیاء الهی در زمان‌های مختلف بر اساس مأموریت ایشان و بر اساس مقتضیات زمانی بود که گاهی در زمان واحدی، به چندین تن می‌رسیدند؛<ref>راهنماشناسی، مصباح یزدی، محمدتقی، مؤسسه امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۸۸، چاپ ششم، ص۲۰.</ref> قرآن کریم می‌فرماید: «إِذْ أَرْسَلْنا إِلَیْهِمُ اثْنَیْنِ فَکَذَّبُوهُما فَعَزَّزْنا بِثالِثٍ فَقالُوا إِنَّا إِلَیْکُمْ مُرْسَلُون»<ref>یس/ ۱۳.</ref>‏؛ «آن زمان که ما دو نفر از رسولان را به سوی ایشان گسیل داشتیم و آن دو را تکذیب کردند پس به وسیله رسول سومی آن دو رسول را تقویت کردیم و همگی گفتند که ما فرستاده به سوی شماییم».
-در روایتی چنین آمده است: «... أَنَّ بَنِی إِسْرَائِیلَ کَانُوا یَقْتُلُونَ مَا بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمْسِ سَبْعِینَ نَبِیّاً ثُمَّ یَجْلِسُونَ فِی أَسْوَاقِهِمْ یَبِیعُونَ وَ یَشْتَرُونَ کَأَنْ لَمْ یَصْنَعُوا شَیْئاً»؛ «بنی اسرائیل از موقع طلوع فجر تا طلوع آفتاب تعداد هفتاد پیامبر را می‌کشتند و پس از این جنایات مشغول خرید و فروش در بازارهای شان می‌شدند گویا، اصلاً مرتکب جنایتی نشده‌اند.»<ref>بحار الأنوار، ج‏۴۴، ص۳۶۵. ومضمون این روایت در کتاب کافی ج‏۸، ص۱۱۷ آمده است.</ref>
-از این روایت چنین استفاده می‌شود که زمان‌هایی بوده است که جمع زیادی از پیامبران در زمان واحدی، حضور داشته‌اند.
-دو: همزمانی پیامبران بخاطر پراکندگی جمعیت و نبود امکانات ارتباطی لازم: در یک زمان و مکان بودن چندین پیامبر اغلب، به دلیل کثرت جمعیت بود؛ لذا هر قبیله‌ای یا تعدادی از افراد، مثلاً یک پیامبر داشتند و قبایل کنار هم در یک منطقه، که ده‌ها قبیله بود، دارای ده‌ها پیامبر بودند. از این رو قومی مثل بنی اسرائیل در زمان واحد، چندین پیامبر داشتند که هر کدام مربوط به قبیله‌ای یا تعدادی از افراد بود، البته همه این پیامبران یک شریعت داشتند.
+== امکان ظهور چندین پیامبر در یک دوره زمانی ==
+{{همچنین ببینید|تطابق تعداد پیامبران با زمان بین آدم تا خاتم}}
+بر اساس [[حدیث|روایات]]<ref name=":03">الکافی ج‏۸، ص۱۱۷؛ بحار الأنوار، ج‏۴۴، ص۳۶۵.</ref> و  [[قرآن]]،<ref name=":12">یس: ۱۳.</ref> گاهی در یک دوره زمانی چندین پیامبر(ص) مبعوث می‌شدند. طبق آیه ۱۳ [[سوره یس]]، سه پیامبر در زمان واحد برای یک قوم مبعوث شدند. همچنین بر اساس روایتی، [[بنی‌اسرائیل]] در یک روز هفتاد پیامبر را کشتند.<ref name=":03" /> از این روایت استفاده شده که در برخی دوره‌های زمانی، گروه زیادی از پیامبران در زمان واحد حضور داشته‌اند.{{مدرک|date=فوریه ۲۰۲۲}}
-از این رو، پیامبری در زمان پیامبر دیگری وجود داشت و این عدد گاه به هفتاد نفر بلکه بیشتر می‌رسید و با از دنیا رفتن آنها چه به صورت طبیعی و چه بر اثر کشتن، خداوند متعال عده‌ای دیگر را مبعوث می‌کند.
+بعثت چندین پیامبر در زمان واحد، به دلیل مأموریت آنها و شرایط زمانی<ref name=":22">راهنماشناسی، مصباح یزدی، محمدتقی، مؤسسه امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۸۸، چاپ ششم، ص۲۰.</ref> یا پراکندگی جمعیت و نبود امکانات ارتباطی{{مدرک|date=فوریه ۲۰۲۲}} دانسته شده است.
 {{پایان پاسخ}}
@@ خط ۵۴: / خط ۴۶: @@
   | ارجاعات =
   | بازبینی نویسنده =
-  | بازبینی =
+  | ارزیابی کمی =
   | تکمیل =
   | اولویت =