انواع تلقین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۱۳

سؤال

انواع تلقین چیست؟

تلقین را بر سه قسم دانسته‌اند که هر یک در جای مخصوص خود خوانده می‌شود؛ تلقین اول هنگام جان دادن، تلقین دوم هنگامی که صورت جنازه را در قبر به خاک گذاشتند و سوم هنگامی که قبر را پوشانیدند.^[۱]

تلقین در زمان جان دادن

رسول خدا(ص) در بخشی از آخرین خطبه‌ی خود فرمودند که هرگاه نفس به این‌جا (با دست اشاره به گلو کردند) رسید و شخص در آن لحظه توبه کند، توبه‌ی او پذیرفته می‌شود.^[۲] بر همین اساس، در روایات سفارش شده به فرد در حال احتضار، توبه، استغفار، شهادتین،^[۳] کلمات فرج^[۴] و دعاهای دیگر^[۵] را تلقین کنید.

امام باقر(ع) توصیه کرده‌اند به مردگان خود، هنگام مرگ، شهادتین و ولایت را تلقین کنید.^[۶]

تلقین هنگامی که صورت جنازه بر خاک است

امام صادق(ع) توصیه کرده‌اند زمانی که میت را در قبر گذاشتی، دست بر گوش او بگذار و بگو: «الله پروردگار تو، اسلام دین تو، محمد پیامبر تو، قرآن کتاب تو و علی امام تو است.^[۷] همچنین در روایت دیگری آوردند که دهان را به گوش میت در قبر نزدیک کند و سه بار بگوید: «بشنو و بفهم، خدا پروردگار تو ... .^[۸]

توصیه شده است که وقتی میت را در قبر گذاشتی، آیت الکرسی بخوانید، دست بر شانه‌ی راست او بزنید و بگو: «قُل‏ رَضِيتُ بِاللَّهِ رَبّاً وَ بِالْإِسْلَامِ‏ دِيناً وَ بِمُحَمَّدٍ ص نَبِيّاً وَ بِعَلِيٍّ ع إِمَاماً وَ سَمِّ إِمَامَ زَمَانِه‏؛ بگو خرسندم به پروردگاری خداوند و به دین اسلام و به پیامبری حضرت محمد(ص) به امامت امام علی(ع) و امام زمانت را نام ببر .^[۹]

تلقین پس از پوشاندن دفن

در روایات توصیه شده است؛ زمانی که تشییع کننده‌ها به خانه‌هایشان برگشتد، یکی از نزدیکان با صدای بلند، کنار قبر بگوید: «ای فلانی، فرزند فلانی (نام شخص مرده و نام پدرش را بگوید) آیا هنگام جدایی از ما برعهد و پیمان خود بودی که همان شهادت به یگانگی خدا و بندگی و رسالت محمد(ص) و وصایت علی بود و اینکه آنچه پیامبر(ص) آورده است همه بر حق بود و... .^[۱۰]

طبرانی از محدثان اهل‌سنت، توصیه‌ای از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده که هرگاه پس از دفن افراد، بر بالای قبر او ایستاده، بگوید: «ای فلانی فرزند فلانی (نام او نام پدرش) ... به یادآور آنچه را که بر اساس آن از دنیا بیرون رفتی! شهادت اینکه الله پروردگار تو، اسلام دین تو، محمد نبی تو و ... .^[۱۱]

منابع

↑ ر.ک: میر احمد نی ریزی، گفتگو پیرامون قبر، ص۱۳۷.
↑ ر.ک: وسائل الشیعه، ج۲، ص۶۶۲ ـ ۶۶۸.
↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۳، ح ۶.
↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۴، ح ۷ و ۹.
↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۵، ح ۱۰.
↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۳، حدیث ۵.
↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۹۵.
↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۹۵، ح۵.
↑ الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۹۶، ح۷.
↑ وسائل الشیعه، ج۲، ص۸۶۳، ابواب دفن، باب ۳۵، ح ۱; و شیخ عباس قمی، منازل الآخره، ص۳۰ و ۳۱.
↑ سیوطی، شرح الصدور، ص۱۵۴.

[1] ر.ک: میر احمد نی ریزی، گفتگو پیرامون قبر، ص۱۳۷.

[2] ر.ک: وسائل الشیعه، ج۲، ص۶۶۲ ـ ۶۶۸.

[3] الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۳، ح ۶.

[4] الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۴، ح ۷ و ۹.

[5] الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۵، ح ۱۰.

[6] الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۳، حدیث ۵.

[7] الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۹۵.

[8] الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۹۵، ح۵.

[9] الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۹۶، ح۷.

[10] وسائل الشیعه، ج۲، ص۸۶۳، ابواب دفن، باب ۳۵، ح ۱; و شیخ عباس قمی، منازل الآخره، ص۳۰ و ۳۱.

[11] سیوطی، شرح الصدور، ص۱۵۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش}}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-تلقین چه فایده‌ای دارد؟
+انواع تلقین چیست؟
 {{پایان سوال}}
-اما اینکه آیا میت ادراک دارد تا تلقین کار بیهوده ای نباشد؟ در پاسخ باید گفت: «دلایل قطعی عقلی که بقای روح را، پس از مرگ ثابت می‌کنند<ref>ر. ک. آخرین سفر، اثر نگارنده که بخش نخست همین مجموعه است.</ref>; بهترین گواه بر این است که روح، ادراک دارد». روح در برزخ، قوهٔ متخیله و ادراکیهٔ خود را دارد. مرگ، تنها وسایل مادی ادراک را از روح می‌گیرد؛ نه این که روح باشد ولی ادراک‌های او نباشد. این مسئله، افزون بر اینکه دلایل عقلی زیادی دارد،<ref>همان.</ref> یک دلیل تمثیلی و ملموس نیز دارد و آن، حالت خواب است. می‌دانیم که در خواب، اعضای ادراکی مانند: چشم، گوش و… تعطیل و خوابند؛ ولی روح می‌بیند، می‌شنود، اطلاعات جدیدی به دست می‌آورد، سخنان و اطلاعاتی را بازگو می‌کند و….
+[[تلقین]] را بر سه قسم دانسته‌اند که هر یک در جای مخصوص خود خوانده می‌شود؛ تلقین اول هنگام جان دادن، تلقین دوم هنگامی که صورت جنازه را در قبر به خاک گذاشتند و سوم هنگامی که قبر را پوشانیدند.<ref>ر.ک: میر احمد نی ریزی، گفتگو پیرامون قبر، ص۱۳۷.</ref>
-پس، دریافت اطلاعات و درک و فهم آنها، همیشه نیازمند وسایل مادی نیست. روح انسان در حال مرگ و پس از آن، فراغتش از حالت خواب بیشتر می‌شود و محدودیت‌های عالم مادی را ندارد.
+'''تلقین در زمان جان دادن'''
-نمونه‌های قرآنی و روایی نیز، همین حقیقت را تأیید می‌کنند. قرآن می‌فرماید:
+[[رسول خدا(ص)]] در بخشی از آخرین خطبه‌ی خود فرمودند که هرگاه نفس به این‌جا (با دست اشاره به گلو کردند) رسید و شخص در آن لحظه [[توبه]] کند، توبه‌ی او پذیرفته می‌شود.<ref>ر.ک: وسائل الشیعه، ج۲، ص۶۶۲ ـ ۶۶۸.</ref> بر همین اساس، در روایات سفارش شده به فرد در حال احتضار، توبه، استغفار، شهادتین،<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۳، ح ۶.</ref> [[کلمات فرج]]<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۴، ح ۷ و ۹.</ref> و دعاهای دیگر<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۵، ح ۱۰.</ref> را تلقین کنید.
-(اللّهُ یَتَوَفَّی الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها وَ الَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنامِها فَیُمْسِکُ الَّتِی قَضی عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَ یُرْسِلُ الْأُخْری إِلی أَجَل مُسَمًّی إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیات لِقَوْم یَتَفَکَّرُونَ); خداوند هنگام مرگ، ارواح]خلق [را می‌گیرد و آن را که هنوز مرگش نرسیده است، در حال خواب روحش را می‌گیرد. پس آن روحی که اجل و مرگش فرا رسیده است نگه می‌دارد و آن دیگری را تا وقت معلوم دوباره می‌فرستد و در این امر نشانه‌هایی برای اندیشمندان است.<ref>زمر: ۴۲.</ref>
+[[امام باقر(ع)]] توصیه کرده‌اند به مردگان خود، هنگام مرگ، شهادتین و ولایت را تلقین کنید.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۲۳، حدیث ۵.</ref>
-آری! برای اندیشمند، این بالاترین نشانه است که اگر روح انسان در حال خواب ،بدون استفاده از وسایل مادی، حقایقی را دریافت می‌کند; پس از مرگ نیز چنین است. در آیه ی شریفه، هر دو حالت، یکی محسوب شده است یعنی گرفتن روح توسط خداوند.
+'''تلقین هنگامی که صورت جنازه بر خاک است'''
-قرآن، چیزی بالاتر از فهم و ادراک را، به ارواح پس از مرگ نسبت می‌دهد:
+[[امام صادق(ع)]] توصیه کرده‌اند زمانی که میت را در قبر گذاشتی، دست بر گوش او بگذار و بگو: «الله پروردگار تو، اسلام دین تو، محمد پیامبر تو، قرآن کتاب تو و علی امام تو است.<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۹۵.</ref> همچنین در روایت دیگری آوردند که دهان را به گوش میت در قبر نزدیک کند و سه بار بگوید: «بشنو و بفهم، خدا پروردگار تو ... .<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۹۵، ح۵.</ref>
-تو مپندار کسانی را که در راه خدا کشته شده‌اند، مردگانند; بلکه آنان زنده اند و نزد پروردگارشان روزی داده می‌شوند و... .<ref>آل عمران: ۱۶۹.</ref>
+توصیه شده است که وقتی میت را در قبر گذاشتی، [[آیت الکرسی]] بخوانید، دست بر شانه‌ی راست او بزنید و بگو: «قُل‏ رَضِيتُ بِاللَّهِ رَبّاً وَ بِالْإِسْلَامِ‏ دِيناً وَ بِمُحَمَّدٍ ص نَبِيّاً وَ بِعَلِيٍّ ع إِمَاماً وَ سَمِّ إِمَامَ زَمَانِه‏؛ بگو خرسندم به پروردگاری خداوند و به دین اسلام و به پیامبری حضرت محمد(ص) به امامت امام علی(ع) و امام زمانت را نام ببر .<ref>الفروع من الکافی، ج۳، ص۱۹۶، ح۷.</ref>
-یعنی ارواح شهیدان افزون بر درکی که دارند، حیات واقعی دارند و روزی می‌خورند.
+'''تلقین پس از پوشاندن دفن'''
-جسد کافرانی که در جنگ بدر هلاک شده بودند، در چاهی انداخته شد. رسول خدا(صلی الله علیه وآله) از بالای چاه با آنها سخن گفت. پرسیدند: «مگر آنها می‌شنوند؟» حضرت فرمود: «شما از آنها شنواتر نیستید».
+در روایات توصیه شده است؛ زمانی که تشییع کننده‌ها به خانه‌هایشان برگشتد، یکی از نزدیکان با صدای بلند، کنار قبر بگوید: «ای فلانی، فرزند فلانی (نام شخص مرده و نام پدرش را بگوید) آیا هنگام جدایی از ما برعهد و پیمان خود بودی که همان شهادت به یگانگی خدا و بندگی و رسالت محمد(ص) و وصایت علی بود و اینکه آنچه پیامبر(ص) آورده است همه بر حق بود و... .<ref>وسائل الشیعه، ج۲، ص۸۶۳، ابواب دفن، باب ۳۵، ح ۱; و شیخ عباس قمی، منازل الآخره، ص۳۰ و ۳۱.</ref>
-حضرت علی(علیه السلام) در پایان جنگ جمل با کشته ی کعب بن سوره و... سخن گفت. مردی پرسید: «ای علی، مگر اینها می‌شنوند؟» فرمود: «همان گونه که کشتگان بدر صدای پیامبر را شنیدند، اینها نیز می‌شنوند».<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۲۵۵.</ref>
+طبرانی از محدثان اهل‌سنت، توصیه‌ای از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده که هرگاه پس از دفن افراد، بر بالای قبر او ایستاده، بگوید: «ای فلانی فرزند فلانی (نام او نام پدرش) ... به یادآور آنچه را که بر اساس آن از دنیا بیرون رفتی! شهادت اینکه الله پروردگار تو، اسلام دین تو، محمد نبی تو و ... .<ref>سیوطی، شرح الصدور، ص۱۵۴.</ref>
-پس با دلایل عقلی و نقلی بیان شد که روح میت، فهم دارد. دلیل اینکه برای تلقین، لحظه‌های نخستین را، معین کرده‌اند، این است که روح، یکباره بدن را ترک نمی‌گوید; بلکه مانند حرارت بدن به تدریج خارج می‌شود.<ref>سید نعمت الله جزایری، الانوار النعمانیه، ص۲۱۸.</ref>
-به همین لحاظ و با توجه به ارتباط روح با بدن مادی و قبر خاکی، تلقین سفارش شده است هر چند روح وارد برزخ شده است; ولی هنوز به بدن خاکی توجه دارد. از این رو، در دستور تلقین، آمده است که دست به شانه ی او بگذارید و او را تکان دهید.<ref>محمد شجاعی، معاد یا بازگشت به سوی خدا، ج۱، ص۲۵۶.</ref>
-مرحوم فیض کاشانی برای میت، حتی ادراک طبیعی را نیز، در ساعت‌های نخستین، ثابت می‌کند. او می‌فرماید:
-آخرین قوه ای که هنگام مرگ از انسان کوچ می‌کند، حس شنوایی است. قلب به محض جدایی روح، فاسد می‌شود; ولی گوش تا قبض نهایی روح، همچنان کار می‌کند. از این رو، معصوم(علیه السلام) فرمود:
-اموات خود را شهادت لا اله الّا اللّه تلقین کنید».<ref>فیض کاشانی، علم الیقین، ج۲، ص۱۰۳۹.</ref>
-منابع اهل سنت، روش تلقین را از حضرت امیر(علیه السلام) نقل می‌کنند که فرمود:
-هر گاه میت را نزد قبر گذاشتند، بر دهانه ی قبر بایست. همین که میت در قبر سرازیر شد، بگو: «بسم الله و بالله و علی مله رسول الله اللهم عبدک نزل بک...».<ref>سیوطی، شرح الصدور، ص۱۵۳; و الفقه علی المذاهب الاربعه، ج۱، ص۳۸۷. در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه، درباره ی استحباب تلقین و جزئیات آن، به‌طور مشروح بحث شده است.</ref>
-¡ با توجه به عربی بودن تلقین، آیا مردگان غیر عرب آن را می‌فهمند؟
-l عبارت‌های تلقین، همان چیزهایی است که یک فرد مسلمان در طول زندگی آنها را بارها شنیده و با آنها مأنوس بوده و چه بسا آنها را حفظ بوده است. تلقین عبارت‌های شهادتین، اسامی ائمه و دعاهایی است که بیشتر مسلمانان، آنها را می‌دانند.
-گذشته از این حقیقت، چند زبانی در دنیای ماده است. عالم برزخ با این دنیا متفاوت است و آنجا محدودیت فهم و زبان خاص، وجود ندارد; بلکه انسان‌ها به تمام زبان‌ها آگاه می‌شوند.<ref>میر احمد نی ریزی، گفتگویی پیرامون قبر، ص۱۳۷; و محمد رضا ربانی، معاد ربانی، ص۹۸.</ref>
-روایتی از امام علی(علیه السلام) نقل شده است که دنیای دیگری به روی بشر می‌گشاید. امام صادق(علیه السلام) فرمود که امیر مؤمنان(علیه السلام)در طایفه ی بنی مخزوم خاله و دایی‌هایی داشت، روزی جوانی از آن قبیله خدمت حضرت آمد و گفت: «ای دایی (علی(علیه السلام))! برادری داشتم که مرد. از این رو بسیار اندوهگین هستم». حضرت فرمود: «می‌خواهی او را ببینی؟» گفت: «بلی». حضرت همراه او روانه ی قبرستان شد. همین که نزد قبر او رسیدند، لب‌های مبارک آن حضرت حرکت می‌کرد. سپس با پای مبارک زد و آن شخص از قبر خارج شد. در حالی که به زبان فارسی می‌گفت: «امیکا!» حضرت فرمود: «آیا تو یک مرد عرب نبودی که مُردی؟» پاسخ گفت: «بلی، همین‌طور بود. ولی من بر سنّت و کیش فلان و فلان مردم بودم، از این رو زبان و گفتارم برگشت»<ref>بحار الانوار، ج۶، ص۱۳۰، ح ۳۹.</ref>(مطابق اهل آن کیش فارسی شد).
-با عنایت به این روایت، می‌توان گفت، مسلمانان که بر سنت پیامبر(صلی الله علیه وآله)می‌میرند، به هر زبانی که باشند زبان آنها عربی می‌شود.
 == منابع ==
@@ خط ۵۷: / خط ۳۲: @@
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه =-
-  | تیترها =
+  | تیترها =شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش =شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی =شد
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+  | ارزیابی کمی =
   | تکمیل =
-  | اولویت =
+  | اولویت =ج
-  | کیفیت =
+  | کیفیت =ج
 }}
 {{پایان متن}}