امام علی(ع) و فتح ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(ابرابزار)
 
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
آیا امام علی(ع) با فتح ایران موافق بود؟
آیا امام علی(ع) با فتح ایران موافق بود؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}سخنی از امام علی(ع) وجود ندارد که دلالت کند که او با فتح ایران موافق یا مخالف بوده است. سیره امام علی(ع) نسبت به فتح ایران، عدم شرکت در آن، و گاه مشورت دادن به خلیفه وقت بوده است.{{مدرک}}
سیاست امام علی(ع) در دوران خلفا راجع به فتوحات، سیاست عدم دخالت علنی و قبول نکردن مسئولیت در میدان جنگ و سیاست بود، ولی از آنجائیکه که در دوران خلیفه دوم «عمر» فتوحات گسترده بوده و عمر هم شخص عجول و خطاکاری بود و از جانبی هم تمایل شدیدی داشت که با امام علی(ع) مشورت کند، سزاوار نبود که جامعه اسلامی از ارشادات امام بهره‌مند نشود. فلذا امام به خاطر مصالح اسلام و مسلمین او را راهنمایی می‌کرد.<ref>ر. ک. کامل ابن اثیر، ج۲، ص۱۸۱؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۱۹۴۵؛ سیره پیشوایان، ص۷۴؛ تاریخ خلفا، رسول جعفریان، ص۲۰۸.</ref>


اما امام شخصاً در فتوحات شرکت نکرد، چون خلیفه و خلافت او را نامشروع می‌دانست. ولی اینکه خلفا از ارشادات امام بهره می‌جستند امر غیرقابل انکاری است و امام در جنگ جسر علی‌رغم اینکه خلیفه مایل بود، امام شرکت کند، همکاری نکرد.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ترجمه پاینده، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۱۳۷۷.</ref>
سیاست [[امام علی(ع)]] در دوران خلفا راجع به فتوحات، سیاست عدم دخالت علنی و قبول نکردن مسئولیت در میدان جنگ و سیاست بود؛ ولی از آنجا که در دوران خلیفه دوم «عمر» فتوحات گسترده بوده و [[عمر]] تمایل شدیدی داشت که با امام علی(ع) مشورت کند، سزاوار نبود که جامعه اسلامی از ارشادات امام بهره‌مند نشود. فلذا امام به خاطر مصالح اسلام و مسلمین او را راهنمایی می‌کرد.<ref>کامل ابن اثیر، ج۲، ص۱۸۱؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۱۹۴۵؛ سیره پیشوایان، ص۷۴؛ تاریخ خلفا، رسول جعفریان، ص۲۰۸.</ref>


ارشادات و راهنمائی‌های امام علی(ع) و حضور افرادی چون امام حسن مجتبی(ع) و شخصیت‌های ممتازی که معتقد به امامت امام علی(ع) بودند، همچون مالک اشتر در جریان فتوحات برای جامعه اسلامی نافع و لازم بود.
[[عمر بن خطاب]]، خلیفه دوم مسلمانان، در ابتدا تصمیم داشت فرماندهی سپاه اسلام را بر عهده بگیرد.<ref>محمودآبادی، «تاریخ‌نگاران و رویداد قادسیه»، ص۲۵.</ref> اما [[امام علی(ع)|امام علی(ع)‌]] با این عمل مخالفت کرد و او را برحذر داشت.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه۱۴۶، ص۲۰۳.</ref>


امام علی(ع) اگرچه با روش و سیره خلفا مخالف بودند که به اعتقاد امام در قسمت‌های زیادی بر خلاف سیره رسول خدا(ص) و بر پایه اجتهادی نادرست صورت گرفته بود، اما مصالح اسلام و مسلمین را بر مصالح شخصی خود مقدم می‌دانستند و در مواردی که خلفا از امام راهنمایی می‌خواستند از راهنمایی به آنها اجتناب نمی‌نمودند و عمر بارها، اعتراف کرد که اگر علی(ع) نبود عمر هلاک می‌شد و شرکت اصحاب و نزدیکان امام در جریان فتوحات، صرفاً برای بسط و گسترش اسلام بود نه تأیید و تثبیت حکومت خلفا و همکاری امام در این حد یک امر معمول و لازم بود.
برخی نقل کرده‌اند که خلیفه در ابتدا فرماندهی سپاه را به امام علی(ع) پیشنهاد داد و ایشان از پذیرش این مسئولیت امتناع کرد.<ref>احمد عادل کمال، القادسیة، ص۱۵.</ref>


و در خصوص ارزیابی امام از خلافت سه خلیفه، باید گفت امام در هیچ زمانی آزاد نبود تا ارزیابی خود را نسبت شیخین بازگو کند. برعکس نسبت به عثمان، هرآنچه که به آن اعتقاد داشت، فرصت بازگو کردن آن را داشت. دلیل این امر این بود که جز عده معدودی شیخین را پذیرفته بودند و امام نمی‌توانست درباره آنان آزاد باشد یک بار که فرصتی بدست آمد به بیان بخشی از رنج‌های خود پرداخت و بلافاصله از ادامه سخن بازماند و در برابر اصرار ابن‌عباس به ادامه صحبت؛ فرموده: «تلک شقشقه هدرت» نه ابن‌عباس! آنچه شنیدی شعله غمی بود که سرکشید.
امام علی(ع) شخصاً در فتوحات شرکت نکرد، چون خلیفه و خلافت او را نامشروع می‌دانست. ولی اینکه خلفا از ارشادات امام بهره می‌جستند امر غیرقابل انکاری است و امام در جنگ جسر علی‌رغم اینکه خلیفه مایل بود، امام شرکت کند، همکاری نکرد.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ترجمه پاینده، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۱۳۷۷.</ref>


به هر روی زندگی منزویانه امام در آن جامعه، نشان از آن دارد که امام از شرایط موجود سخت ناراحت بودند و از آنجائیکه در مواردی در خصوص حق از دست رفته خود اصرار داشت او را متهم کردند که حریص بر خلافت است. امام فرمود: یکی گفت: پسر ابوطالب! تو بر این کار بسیار آزمندی! گفتم نه، به خدا سوگند شما آزمندترید ـ به رسول خدا ـ شما دورتر و من بدان نزدیک ترم [خاص ترم] من حقی که از آنم بود خواستم، و شما نمی‌گذارید، و مرا از رسیدن به آن بازمی‌دارید.<ref>جعفریان، رسول، تاریخ خلفا، قم، انتشارات دلیل ما، چاپ سوم، ۱۳۸۳ش، ص۲۱۰.</ref>
ایران در زمان خلافت عمر فتح شد و بخش‌های عمده آن در اختیار مسلمانان قرار گرفت. خراج بر سرزمین‌های فتح شده وضع گردید و دیوان پرداخت حقوق از بیت المال ایجاد شد. آنچه مسلم است، پیشنهاد وضع خراج از سوی علی بن ابی طالب ارائه و مورد تأیید خلیفه قرار گرفت. اما این پیشنهاد فوائد فراوانی در پی داشت، که یکی از آنها جلوگیری از یک فاجعه انسانی گسترده به نام برده‌داری در دنیای اسلام بود، که کمتر مورد توجه مورخان و محققان قرار گرفته است.<ref>ذاکری، علی اکبر، «امام علی و ایرانیان: دولت کریمه و رفتار کریمه»، دوهفته‌نامه پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.</ref>{{مطالعه بیشتر}}


امام به فتوحات نیز به آن صورت راضی نبود، اگر امام خود دراین جریان اختیار داشت با یک خطبه و کار فرهنگی مردم ایران را مسلمان می‌نمود؛ جنان که در یمن با مردم یمن به این شیوه عمل کرد؛ درحالی که دیگران<ref>مانند ابی بکر.</ref> چندین بار به یمن رفتند، نتوانستند مردم را به اسلام متمایل کنند؛<ref>ر. ک. شیخ مفید، ارشاد، ج۱.</ref> اما حضور ورفتار امام با مردم یمن به گونه ای بود که اهل یمن از همان زمان به امام ارادت داشته‌اند وسربازان با اخلاصی از یمنیها در رکاب امام بوده‌اند.<ref>چون مالک و….</ref>
== مطالعه بیشتر ==
{{پایان پاسخ}}
* روابط امام علی و خلفا به روایت نهج البلاغه، حسین رجبی.
{{مطالعه بیشتر}}
 
== معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==
۱ـ تاریخ خلفا، رسول جعفریان.
 
۲ـ سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی.
 
۳ـ امام علی و خلفا، عبدالرحیم قنوات.
 
۴ـ روابط امام علی و خلفا به روایت نهج البلاغه، حسین رجبی.
 
۵ـ مواضع سیاسی حضرت علی در قبال مخالفین، جلال درخشته.
 
۶ـ حکومت و سیاست، علی اکبر ذاکری.
{{پایان مطالعه بیشتر}}


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =
  | شاخه اصلی =تاریخ
  | شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۱ =تاریخ اسلام
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =-
  | تیترها =
  | تیترها =-
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | ارزیابی کمی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۱۰

سؤال

آیا امام علی(ع) با فتح ایران موافق بود؟

سخنی از امام علی(ع) وجود ندارد که دلالت کند که او با فتح ایران موافق یا مخالف بوده است. سیره امام علی(ع) نسبت به فتح ایران، عدم شرکت در آن، و گاه مشورت دادن به خلیفه وقت بوده است.[نیازمند منبع]

سیاست امام علی(ع) در دوران خلفا راجع به فتوحات، سیاست عدم دخالت علنی و قبول نکردن مسئولیت در میدان جنگ و سیاست بود؛ ولی از آنجا که در دوران خلیفه دوم «عمر» فتوحات گسترده بوده و عمر تمایل شدیدی داشت که با امام علی(ع) مشورت کند، سزاوار نبود که جامعه اسلامی از ارشادات امام بهره‌مند نشود. فلذا امام به خاطر مصالح اسلام و مسلمین او را راهنمایی می‌کرد.[۱]

عمر بن خطاب، خلیفه دوم مسلمانان، در ابتدا تصمیم داشت فرماندهی سپاه اسلام را بر عهده بگیرد.[۲] اما امام علی(ع)‌ با این عمل مخالفت کرد و او را برحذر داشت.[۳]

برخی نقل کرده‌اند که خلیفه در ابتدا فرماندهی سپاه را به امام علی(ع) پیشنهاد داد و ایشان از پذیرش این مسئولیت امتناع کرد.[۴]

امام علی(ع) شخصاً در فتوحات شرکت نکرد، چون خلیفه و خلافت او را نامشروع می‌دانست. ولی اینکه خلفا از ارشادات امام بهره می‌جستند امر غیرقابل انکاری است و امام در جنگ جسر علی‌رغم اینکه خلیفه مایل بود، امام شرکت کند، همکاری نکرد.[۵]

ایران در زمان خلافت عمر فتح شد و بخش‌های عمده آن در اختیار مسلمانان قرار گرفت. خراج بر سرزمین‌های فتح شده وضع گردید و دیوان پرداخت حقوق از بیت المال ایجاد شد. آنچه مسلم است، پیشنهاد وضع خراج از سوی علی بن ابی طالب ارائه و مورد تأیید خلیفه قرار گرفت. اما این پیشنهاد فوائد فراوانی در پی داشت، که یکی از آنها جلوگیری از یک فاجعه انسانی گسترده به نام برده‌داری در دنیای اسلام بود، که کمتر مورد توجه مورخان و محققان قرار گرفته است.[۶]

مطالعه بیشتر

  • روابط امام علی و خلفا به روایت نهج البلاغه، حسین رجبی.

منابع

  1. کامل ابن اثیر، ج۲، ص۱۸۱؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۱۹۴۵؛ سیره پیشوایان، ص۷۴؛ تاریخ خلفا، رسول جعفریان، ص۲۰۸.
  2. محمودآبادی، «تاریخ‌نگاران و رویداد قادسیه»، ص۲۵.
  3. نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه۱۴۶، ص۲۰۳.
  4. احمد عادل کمال، القادسیة، ص۱۵.
  5. مسعودی، مروج الذهب، ترجمه پاینده، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۱۳۷۷.
  6. ذاکری، علی اکبر، «امام علی و ایرانیان: دولت کریمه و رفتار کریمه»، دوهفته‌نامه پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.