الفرق بین الفرق: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =') |
||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۵: | خط ۴: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
'''الفَرق بین الفِرَق''' کتابی است در معرفی فرقه‌ها و مذاهب اسلامی. نویسنده این اثر، عبدالقاهر بغدادی (درگذشت ۴۲۹ق) متکلم و فقیه سنی است. | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان =الفَرق بین الفِرَق | |||
| تصویر =الفرق بین الفرق.jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| توضیح_تصویر = | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| نویسنده =عبدالقاهر بغدادی | |||
| تاریخ نگارش =قرن پنجم | |||
| موضوع =مذاهب اسلامی | |||
| سبک = | |||
| زبان =عربی | |||
| ویراستار = | |||
| به تصحیح = | |||
| به کوشش = | |||
| تصویرگر = | |||
| طراح جلد = | |||
| تعداد جلد = | |||
| تعداد صفحات = | |||
| قطع = | |||
| مجموعه = | |||
| ترجمه به دیگر زبان‌ها= | |||
| ناشر = | |||
| محل نشر = | |||
| تاریخ نشر = | |||
| نوبت چاپ = | |||
| شمارگان = | |||
| شابک = | |||
| نوع رسانه = | |||
| وبسایت ناشر = | |||
| نام کتاب = <!-- نام کتاب به زبان فارسی --> | |||
| مترجم = <!-- مترجم به فارسی --> | |||
| مشخصات نشر = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی --> | |||
| نسخه الکترونیکی = | |||
}} | |||
'''الفَرق بین الفِرَق''' با نام کامل «الفرق بین الفرق و بیان الفرقة الناجیة»، کتابی است در معرفی فرقه‌ها و مذاهب اسلامی. نویسنده این اثر، [[عبدالقاهر بغدادی]] (درگذشت ۴۲۹ق) متکلم و فقیه سنی است. این کتاب از آثار مهم در معرفی و شناساندن فرق و مذاهب اسلامی است که در قرن پنجم نگاشته شده است. بغدادی در جهت اثبات اهل سنت به عنوان فرقه ناجیه به رد عقاید تمامی فرق اسلامی می‌پردازد که در این راه در برخی موارد به افراط کشیده می‌شود. تعصب نویسنده در نقض عقاید فرق مختلف باعث شده که وی هیچگونه کمالی برای مخالفان خود قائل نباشد و تنها به ویژگی‌های نامطلوب آنها بپردازد. | |||
== نویسنده == | == نویسنده == | ||
.. | بَغْدادی، ابومنصور عبدالقاهر تمیمی بغدادی (د ۴۲۹ق)، متکلم، فقیه و ریاضی‌دان که در فقه، شافعی‌مذهب، و در اعتقاد، اشعری بود.<ref>جابری‌زاده، عبدالامیر، «بغدادی، ابومنصور»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.</ref> | ||
او در بغداد متولد شد و همراه پدرش به نیشابور رفت. سال ورود خاندان بغدادی به نیشابور روشن نیست. عبدالقاهر در نیشابور نیز به تکمیل تحصیلات خود پرداخت و در حلقه درس [[ابواسحاق اسفراینی]] (د ۴۱۸ق) حاضر شد و پس از استاد خویش و به خواست وی، بر مسند او تکیه زد و سالیانی به تدریس علوم پرداخت. جامعیت علمی عبدالقاهر که گفته می‌شود ۱۷ نوع از علوم را تدریس می‌کرده است، حلقه درس وی را به یکی از مهم‌ترین حلقه‌های درسی منطقه خراسان و محل توجه دانشجویان آن زمان بدل ساخته بود. از شمار شاگردان او، ابوبکر احمدبن حسین بیهقی، [[ابوالقاسم قشیری]] و [[امام‌الحرمین جوینی]] پرآوازه‌ترند.<ref>جابری‌زاده، عبدالامیر، «بغدادی، ابومنصور»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.</ref> | |||
عبدالقاهر بغدادی امروزه، به علت انتشار چند اثر کلامی از وی، شاید بیشتر به عنوان یک متکلم اشعری متعصب باز شناخته شود. عبدالقاهر بر اثر واقعه‌ای که از آن با عنوان «فتنه ترکمانان» یاد کرده‌اند، نیشابور را به قصد اسفراین ترک کرد؛ اما چندی نگذشت که در همان‌جا درگذشت و در کنار آرامگاه استادش ابواسحاق اسفراینی به خاک سپرده شد.<ref>جابری‌زاده، عبدالامیر، «بغدادی، ابومنصور»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.</ref> | |||
او یکی از علمای معروف در علم «ملل و نحل» می‌باشد و کتاب او به نام «الفرق بین الفرق»، از کتاب‌های معروف در این رشته است، و پس از کتاب [[مقالات الاسلامیین]]، نگارش [[ابوالحسن اشعری]]، دومین مرجع، در این باره به‌شمار می‌رود، وی در این کتاب، از کتاب استاد خود، اشعری پیروی کرده است.<ref>سبحانی، جعفر، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، قم، اخلاق، بی‌تا، ج۲، ص۲۵۹.</ref> | |||
== معرفی و جایگاه == | |||
[[پرونده:ترجمه الفرق بین الفرق.jpg|بندانگشتی| ترجمه «الفرق بین الفرق» از محمدجواد مشکور|294x294پیکسل]] | |||
کتاب الفرق بین الفرق یکی از آثار مهم فرقه‌نگاری در نیمه اول قرن پنجم محسوب می‌شود که اطلاعات مهمی از نحوه شکل‌گیری فرق اسلامی و عقاید و اندیشه‌های آنها را ارائه می‌دهد. بغدادی در جهت اثبات اهل سنت به عنوان فرقه ناجیه به رد عقاید تمامی فرق اسلامی می‌پردازد که در این راه در برخی موارد به افراط کشیده می‌شود.<ref>فروهی، آرمان، سعادت، میترا، «تاملاتی بر کتاب الفرق بین الفرق عبدالقاهر بغدادی» کتاب گزار، تابستان و پاییز ۱۳۹۵، شماره ۲ و ۳، از ص ۳۱۹ تا ۳۳۴.</ref> | |||
[[رسول جعفریان]] معتقد است این کتاب با شهرتی که دارد، با توجه به آمیختگی آن به تعصّب و یک‌سونگری، فاقد اعتبار علمی است. [[علاّمه امینی]] مطالب این کتاب را به نقد کشیده و به بی‌اعتباری آن معتقد است. روی کار آمدن آل بویه و گسترش نفوذ شیعه در بغداد، در نگارش کتاب بی‌تأثیر نبوده است؛ چرا که صفحات کتاب روشنگر آن است که مؤلّف در بی‌اعتبار سازی شیعه از هیچ کوششی دریغ نمی‌ورزد.<ref>جعفریان، رسول، «گزیده کتاب‌شناسی توصیفی فرق اسلامی»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۶۹، شماره ۲، ص۱۰۱ تا ۱۱۰.</ref> تعصب نویسنده در نقض عقاید فرق مختلف باعث شده که وی هیچگونه کمالی برای مخالفان خود قائل نباشد و تنها به ویژگی‌های نامطلوب آنها بپردازد.<ref>فروهی، آرمان، سعادت، میترا، «تاملاتی بر کتاب الفرق بین الفرق عبدالقاهر بغدادی» کتاب گزار، تابستان و پاییز ۱۳۹۵، شماره ۲ و ۳، از ص ۳۱۹ تا ۳۳۴.</ref> | |||
یکی از منابع بغدادی، کتاب مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین اثر ابوالحسن اشعری است.<ref>فروهی، آرمان، سعادت، میترا، «تاملاتی بر کتاب الفرق بین الفرق عبدالقاهر بغدادی» کتاب گزار، تابستان و پاییز ۱۳۹۵، شماره ۲ و ۳، از ۳۱۹ تا ۳۳۴).</ref> | |||
در قرون نخستین در کتب ملل و نحل و مقالات و فرق از [[حدیث افتراق]] بحثی نیست و فِرَق را با عنوان ناجی یا غیر ناجی ارزشگذاری نمی‌کردند؛ از جمله می‌توان از آثاری چون مقالات الاسلامیین، المقالات والفرق، مسائل الامامة و مانند آن یاد کرد. از قرن پنجم و با نگارش الفِصَل [[ابن حزم]] و الفرق بین الفِرَق عبدالقاهر بغدادی، کتاب‌های ملل و نحل به سوی تقسیم فِرَق به بدعت‌گذار و ناجیه قدم برداشتند و غیر از خود را بدعت‌گذار نامیدند. در این کتاب‌ها، مؤلفان به حدیث افتراق تمسک کرده و آن را دلیل حقانیت خود دانسته‌اند.<ref>جمعی از فضلا و نویسندگان، مجموعه مقالات کنگره شیخ ابوالفتوح رازی، قم، مؤسسه فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۸۴، ج۲، ص۴۴.</ref> | |||
[[محمدجواد مشکور]] این کتاب را ترجمه کرده و با مقدمه و تعلیقات به سال ۱۳۳۰ش به چاپ رسانده است. گزیده آن نیز به قلم عبدالرزّاق دسعنی به سال ۱۹۲۴ میلادی در مصر نشر یافته است.<ref>جعفریان، رسول، «گزیده کتاب‌شناسی توصیفی فرق اسلامی»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۶۹، شماره ۲، ص۱۰۱ تا ۱۱۰.</ref> | |||
[[ | |||
... | |||
== محتوا == | == محتوا == | ||
مؤلف مطالب این کتاب را در پنج باب قرار داده و باب اول را افتراق امت اسلامی به ۷۳ فرقه که از پیامبر خدا نقل شده است آغاز می‌کند و درباره سند و دلالت آن مطالبی طرح می‌کند. در باب دوم، چگونگی افتراق مسلمانان به فرقه و به وجود آمدن مذاهب مختلف می‌پردازد و نسبت به هر کدام از این فرقه‌ها از حیث عوامل به وجود آمدن آنها اظهار نظر می‌کند. در باب سوم در ضمن هشت فصل به فضایح فرقه‌های گمراه از دیدگاه خود می‌پردازد و فرقه‌های زیادی را نام می‌برد که بیشتر آنها اصلاً وجود خارجی نداشته‌اند. در باب چهارم فرقه‌هایی را نام می‌برد که منسوب به اسلام هستند که در حقیقت به اسلام ربطی ندارند. از قبیل غالیان و امثال آن. مطالب این باب را در هفده فصل مربوط به هفده فرقه، گنجانده است. باب پنجم را به بیان اوصاف فرقه ناجیه اختصاص داده و اهل سنت را فرقه ناجیه معرفی نموده و در هفت فصل به دلایل مدعای خود و فضایل و اوصاف اهل سنت مطالبی را بیان نموده است. | مؤلف مطالب این کتاب را در پنج باب قرار داده و باب اول را افتراق امت اسلامی به ۷۳ فرقه که از پیامبر خدا نقل شده است آغاز می‌کند و درباره سند و دلالت آن مطالبی طرح می‌کند. در باب دوم، چگونگی افتراق مسلمانان به فرقه و به وجود آمدن مذاهب مختلف می‌پردازد و نسبت به هر کدام از این فرقه‌ها از حیث عوامل به وجود آمدن آنها اظهار نظر می‌کند. در باب سوم در ضمن هشت فصل به فضایح فرقه‌های گمراه از دیدگاه خود می‌پردازد و فرقه‌های زیادی را نام می‌برد که بیشتر آنها اصلاً وجود خارجی نداشته‌اند. در باب چهارم فرقه‌هایی را نام می‌برد که منسوب به اسلام هستند که در حقیقت به اسلام ربطی ندارند. از قبیل غالیان و امثال آن. مطالب این باب را در هفده فصل مربوط به هفده فرقه، گنجانده است. باب پنجم را به بیان اوصاف فرقه ناجیه اختصاص داده و اهل سنت را فرقه ناجیه معرفی نموده و در هفت فصل به دلایل مدعای خود و فضایل و اوصاف اهل سنت مطالبی را بیان نموده است.<ref>جعفریان، رسول، «گزیده کتاب‌شناسی توصیفی فرق اسلامی»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۶۹، شماره ۲، ص۱۰۱ تا ۱۱۰.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی =ادیان و مذاهب | | شاخه اصلی =ادیان و مذاهب | ||
| خط ۲۶: | خط ۷۶: | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| | | ارزیابی کمی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۷
کتاب الفرق بین الفرق در مورد چه چیزی است؟
| الفَرق بین الفِرَق | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کتاب | |
| نویسنده | عبدالقاهر بغدادی |
| تاریخ نگارش | قرن پنجم |
| موضوع | مذاهب اسلامی |
| زبان | عربی |
الفَرق بین الفِرَق با نام کامل «الفرق بین الفرق و بیان الفرقة الناجیة»، کتابی است در معرفی فرقه‌ها و مذاهب اسلامی. نویسنده این اثر، عبدالقاهر بغدادی (درگذشت ۴۲۹ق) متکلم و فقیه سنی است. این کتاب از آثار مهم در معرفی و شناساندن فرق و مذاهب اسلامی است که در قرن پنجم نگاشته شده است. بغدادی در جهت اثبات اهل سنت به عنوان فرقه ناجیه به رد عقاید تمامی فرق اسلامی می‌پردازد که در این راه در برخی موارد به افراط کشیده می‌شود. تعصب نویسنده در نقض عقاید فرق مختلف باعث شده که وی هیچگونه کمالی برای مخالفان خود قائل نباشد و تنها به ویژگی‌های نامطلوب آنها بپردازد.
نویسنده
بَغْدادی، ابومنصور عبدالقاهر تمیمی بغدادی (د ۴۲۹ق)، متکلم، فقیه و ریاضی‌دان که در فقه، شافعی‌مذهب، و در اعتقاد، اشعری بود.[۱]
او در بغداد متولد شد و همراه پدرش به نیشابور رفت. سال ورود خاندان بغدادی به نیشابور روشن نیست. عبدالقاهر در نیشابور نیز به تکمیل تحصیلات خود پرداخت و در حلقه درس ابواسحاق اسفراینی (د ۴۱۸ق) حاضر شد و پس از استاد خویش و به خواست وی، بر مسند او تکیه زد و سالیانی به تدریس علوم پرداخت. جامعیت علمی عبدالقاهر که گفته می‌شود ۱۷ نوع از علوم را تدریس می‌کرده است، حلقه درس وی را به یکی از مهم‌ترین حلقه‌های درسی منطقه خراسان و محل توجه دانشجویان آن زمان بدل ساخته بود. از شمار شاگردان او، ابوبکر احمدبن حسین بیهقی، ابوالقاسم قشیری و امام‌الحرمین جوینی پرآوازه‌ترند.[۲]
عبدالقاهر بغدادی امروزه، به علت انتشار چند اثر کلامی از وی، شاید بیشتر به عنوان یک متکلم اشعری متعصب باز شناخته شود. عبدالقاهر بر اثر واقعه‌ای که از آن با عنوان «فتنه ترکمانان» یاد کرده‌اند، نیشابور را به قصد اسفراین ترک کرد؛ اما چندی نگذشت که در همان‌جا درگذشت و در کنار آرامگاه استادش ابواسحاق اسفراینی به خاک سپرده شد.[۳]
او یکی از علمای معروف در علم «ملل و نحل» می‌باشد و کتاب او به نام «الفرق بین الفرق»، از کتاب‌های معروف در این رشته است، و پس از کتاب مقالات الاسلامیین، نگارش ابوالحسن اشعری، دومین مرجع، در این باره به‌شمار می‌رود، وی در این کتاب، از کتاب استاد خود، اشعری پیروی کرده است.[۴]
معرفی و جایگاه
کتاب الفرق بین الفرق یکی از آثار مهم فرقه‌نگاری در نیمه اول قرن پنجم محسوب می‌شود که اطلاعات مهمی از نحوه شکل‌گیری فرق اسلامی و عقاید و اندیشه‌های آنها را ارائه می‌دهد. بغدادی در جهت اثبات اهل سنت به عنوان فرقه ناجیه به رد عقاید تمامی فرق اسلامی می‌پردازد که در این راه در برخی موارد به افراط کشیده می‌شود.[۵]
رسول جعفریان معتقد است این کتاب با شهرتی که دارد، با توجه به آمیختگی آن به تعصّب و یک‌سونگری، فاقد اعتبار علمی است. علاّمه امینی مطالب این کتاب را به نقد کشیده و به بی‌اعتباری آن معتقد است. روی کار آمدن آل بویه و گسترش نفوذ شیعه در بغداد، در نگارش کتاب بی‌تأثیر نبوده است؛ چرا که صفحات کتاب روشنگر آن است که مؤلّف در بی‌اعتبار سازی شیعه از هیچ کوششی دریغ نمی‌ورزد.[۶] تعصب نویسنده در نقض عقاید فرق مختلف باعث شده که وی هیچگونه کمالی برای مخالفان خود قائل نباشد و تنها به ویژگی‌های نامطلوب آنها بپردازد.[۷]
یکی از منابع بغدادی، کتاب مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین اثر ابوالحسن اشعری است.[۸]
در قرون نخستین در کتب ملل و نحل و مقالات و فرق از حدیث افتراق بحثی نیست و فِرَق را با عنوان ناجی یا غیر ناجی ارزشگذاری نمی‌کردند؛ از جمله می‌توان از آثاری چون مقالات الاسلامیین، المقالات والفرق، مسائل الامامة و مانند آن یاد کرد. از قرن پنجم و با نگارش الفِصَل ابن حزم و الفرق بین الفِرَق عبدالقاهر بغدادی، کتاب‌های ملل و نحل به سوی تقسیم فِرَق به بدعت‌گذار و ناجیه قدم برداشتند و غیر از خود را بدعت‌گذار نامیدند. در این کتاب‌ها، مؤلفان به حدیث افتراق تمسک کرده و آن را دلیل حقانیت خود دانسته‌اند.[۹]
محمدجواد مشکور این کتاب را ترجمه کرده و با مقدمه و تعلیقات به سال ۱۳۳۰ش به چاپ رسانده است. گزیده آن نیز به قلم عبدالرزّاق دسعنی به سال ۱۹۲۴ میلادی در مصر نشر یافته است.[۱۰]
محتوا
مؤلف مطالب این کتاب را در پنج باب قرار داده و باب اول را افتراق امت اسلامی به ۷۳ فرقه که از پیامبر خدا نقل شده است آغاز می‌کند و درباره سند و دلالت آن مطالبی طرح می‌کند. در باب دوم، چگونگی افتراق مسلمانان به فرقه و به وجود آمدن مذاهب مختلف می‌پردازد و نسبت به هر کدام از این فرقه‌ها از حیث عوامل به وجود آمدن آنها اظهار نظر می‌کند. در باب سوم در ضمن هشت فصل به فضایح فرقه‌های گمراه از دیدگاه خود می‌پردازد و فرقه‌های زیادی را نام می‌برد که بیشتر آنها اصلاً وجود خارجی نداشته‌اند. در باب چهارم فرقه‌هایی را نام می‌برد که منسوب به اسلام هستند که در حقیقت به اسلام ربطی ندارند. از قبیل غالیان و امثال آن. مطالب این باب را در هفده فصل مربوط به هفده فرقه، گنجانده است. باب پنجم را به بیان اوصاف فرقه ناجیه اختصاص داده و اهل سنت را فرقه ناجیه معرفی نموده و در هفت فصل به دلایل مدعای خود و فضایل و اوصاف اهل سنت مطالبی را بیان نموده است.[۱۱]
منابع
- ↑ جابری‌زاده، عبدالامیر، «بغدادی، ابومنصور»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.
- ↑ جابری‌زاده، عبدالامیر، «بغدادی، ابومنصور»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.
- ↑ جابری‌زاده، عبدالامیر، «بغدادی، ابومنصور»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، ذیل مدخل.
- ↑ سبحانی، جعفر، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، قم، اخلاق، بی‌تا، ج۲، ص۲۵۹.
- ↑ فروهی، آرمان، سعادت، میترا، «تاملاتی بر کتاب الفرق بین الفرق عبدالقاهر بغدادی» کتاب گزار، تابستان و پاییز ۱۳۹۵، شماره ۲ و ۳، از ص ۳۱۹ تا ۳۳۴.
- ↑ جعفریان، رسول، «گزیده کتاب‌شناسی توصیفی فرق اسلامی»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۶۹، شماره ۲، ص۱۰۱ تا ۱۱۰.
- ↑ فروهی، آرمان، سعادت، میترا، «تاملاتی بر کتاب الفرق بین الفرق عبدالقاهر بغدادی» کتاب گزار، تابستان و پاییز ۱۳۹۵، شماره ۲ و ۳، از ص ۳۱۹ تا ۳۳۴.
- ↑ فروهی، آرمان، سعادت، میترا، «تاملاتی بر کتاب الفرق بین الفرق عبدالقاهر بغدادی» کتاب گزار، تابستان و پاییز ۱۳۹۵، شماره ۲ و ۳، از ۳۱۹ تا ۳۳۴).
- ↑ جمعی از فضلا و نویسندگان، مجموعه مقالات کنگره شیخ ابوالفتوح رازی، قم، مؤسسه فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۸۴، ج۲، ص۴۴.
- ↑ جعفریان، رسول، «گزیده کتاب‌شناسی توصیفی فرق اسلامی»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۶۹، شماره ۲، ص۱۰۱ تا ۱۱۰.
- ↑ جعفریان، رسول، «گزیده کتاب‌شناسی توصیفی فرق اسلامی»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور ۱۳۶۹، شماره ۲، ص۱۰۱ تا ۱۱۰.