موارد جواز دروغ: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۳: خط ۳:
اسلام در چه مواردی دروغ گفتن را جایز شمرده است؟
اسلام در چه مواردی دروغ گفتن را جایز شمرده است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}[[دروغ]] در مواردی که [[راستگویی|راست گفتن]] ممکن نیست و دروغ‌گفتن زیانی را از [[مسلمان|مسلمانی]] برداشته، یا باعث اصلاح بین مردم شود جایز است. حفظ جان و مال مسلمانان، آشتی دادن بین آنها و نیرنگ در جنگ از مصداق‌های جواز دروغ است.
{{پاسخ}}دروغ‌گفتن هنگامی که تنها بوسیله دروغ گفتن بتوان زیانی را از [[مسلمان|مسلمانی]] برداشت، یا باعث اصلاح بین مردم شد، جایز است. حفظ جان و مال مسلمانان، آشتی دادن بین آنها و نیرنگ در جنگ از دیگر مصداق‌های جواز دروغ است.


البته دروغ در غیر موارد گفته شده، کلید گناهان، [[گناه کبیره]] و مایه بدبختی در [[دنیا]] و [[آخرت]] است.
البته دروغ در غیر موارد گفته شده، کلید گناهان، [[گناه کبیره]] و مایه بدبختی در [[دنیا]] و [[آخرت]] شمرده شده است.


== ضرورت و اضطرار ==
== ضرورت و اضطرار ==
حفظ جان و مال خود یا [[مسلمان|مسلمانی]] دیگر، از مصداق‌های ضرورت و [[اضطرار]] است؛ بنابراین، اگر تنها راهِ حفظ جان و مال، [[دروغگویی|دروغ گفتن]] باشد، انسان می‌تواند مرتکب دروغ شود. یکی از دلایل جواز آن، اهمیت زیادی است که [[خداوند]] نسبت به جان و مال مسلمانان داده است.
حفظ جان و مال خود یا [[مسلمان|مسلمانی]] دیگر، از مصداق‌های ضرورت و [[اضطرار]] است. اگر تنها راهِ حفظ جان و مال، [[دروغگویی|دروغ‌گفتن]] باشد، انسان می‌تواند مرتکب دروغ شود. یکی از دلایل جواز دروغ در این مورد، اهمیت زیادی است که خداوند نسبت به جان و مال مسلمانان داده است.


در آیه ۱۰۶ [[سوره نحل]]، اظهار کفر از روی اجبار [[جایز]] شمرده شده است. در آیه ۲۸ سوره آل‌عمران نیز، با اینکه از دوستی با [[کافر|کافران]] نهی شده، ولی در صورتی که جان یا مال در خطر باشد جایز دانسته شده است. بر اساس [[روایت|روایات]] نیز، برای کسی که در حالت اضطرار قرار گرفته، انجام کار حرام، [[حلال]] است.<ref>نگاه کنید به شیخ انصاری، مرتضی، المکاسب، قم، کنگره جهانی شیخ انصاری، اول، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۱–۳۱.</ref>
در آیه ۱۰۶ [[سوره نحل]]، اظهار کفر از روی اجبار [[جایز]] شمرده شده است.<ref>نگاه کنید به شیخ انصاری، مرتضی، المکاسب، قم، کنگره جهانی شیخ انصاری، اول، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۱–۳۱.</ref>


== اصلاح بین برادران مؤمن ==
== آشتی‌دادن برادران مؤمن ==
آشتی دادن بین دو نفر، گروه یا قبیله، از مواردی است که دروغ گفتن برای آن جایز است. در این باره روایات زیادی وجود دارد.<ref>شیخ انصاری، المکاسب، ج۲، ص۳۱–۳۲.</ref> بر اساس روایتی از [[پیامبر(ص)]]، خداوند دروغی که در راه اصلاح بین مردم گفته شده باشد را دوست دارد.<ref>حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، ج۱۲، ص۲۵۲.</ref> به گفته [[امام صادق(ع)]] نیز، انسانِ مُصلح دروغگو شمرده نمی‌شود.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۲.</ref> [[امام خمینی]]، برای اثبات جواز دروغ در مورد ایجاد اصلاح، از این دو روایت استفاده کرده است.<ref>امام خمینی، المکاسب المحرمه، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، اول، ۱۴۱۵ه‍. ق، ج۲، ص۱۳۸.</ref>
آشتی دادن بین دو نفر، دو گروه یا قبیله، از مواردی است که دروغ گفتن برای آن جایز است. در این باره روایات زیادی وجود دارد.<ref>شیخ انصاری، المکاسب، ج۲، ص۳۱–۳۲.</ref> براساس روایتی از [[پیامبر(ص)]]، خداوند دروغی که در راه اصلاح و صلح بین مردم گفته شده باشد را دوست دارد.<ref>حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، ج۱۲، ص۲۵۲.</ref> به گفته [[امام صادق(ع)]]، انسانِ مُصلح دروغگو شمرده نمی‌شود.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۲.</ref>


== نیرنگ در جنگ ==
== نیرنگ در جنگ ==
در نبرد با باطل، فریب دادن دشمن، جایز بلکه پسندیده است؛ زیرا با این کار، جبهه حق تقویت شده و باطل ضعیف می‌شود. در روایتی از امام صادق(ع)، سه مورد دروغ نیکو شمرده شده، که یکی از آنها نیرنگ در جنگ است. در روایتی دیگر نیز گفته شده سه مورد دروغ مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد، که یکی از آنها نیرنگ در جنگ است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۲.</ref>
در نبرد با باطل، فریب دادن دشمن، جایز بلکه پسندیده است؛ زیرا با این کار، جبهه حق تقویت شده و باطل ضعیف می‌شود. در روایتی از امام صادق(ع)، سه مورد دروغ نیکو شمرده شده، که یکی از آنها نیرنگ در جنگ است. در روایتی دیگر نیز گفته شده سه مورد دروغ مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد، که یکی از آنها نیرنگ در جنگ است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۲.</ref>
== حکم کلی ==
به‌طور کلی، با شرایطی دروغ گفتن جایز است و آن اینکه [[راستگویی|راست گفتن]] ممکن نباشد و دروغ گفتن از رسیدن زیانی به مسلمانان جلوگیری کند یا باعث اصلاح بین مردم باشد. دروغ در این حالت کلید گناهان نیست، بلکه نیکوکاری به مردم است.
البته دروغ در غیر موارد گفته شده، حرام و از [[گناه کبیره|گناهان کبیره]] بوده و بر اساس [[آیات]] و روایات، باعث خواری و [[شقاوت|بدبختی]] در [[دنیا]] و [[آخرت]] خواهد شد.


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
خط ۳۲: خط ۲۷:
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = اخلاق
  | شاخه اصلی = اخلاق
  |شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی
  | شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی
  |شاخه فرعی۲ = دروغ
  | شاخه فرعی۲ = دروغ
  |شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه = شد
  | شناسه = شد
  | تیترها = شد
  | تیترها = شد
  | ویرایش = شد
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر = شد
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی نویسنده =  
| بازبینی = شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت = ب
  | اولویت = ب

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۴۶

سؤال

اسلام در چه مواردی دروغ گفتن را جایز شمرده است؟

دروغ‌گفتن هنگامی که تنها بوسیله دروغ گفتن بتوان زیانی را از مسلمانی برداشت، یا باعث اصلاح بین مردم شد، جایز است. حفظ جان و مال مسلمانان، آشتی دادن بین آنها و نیرنگ در جنگ از دیگر مصداق‌های جواز دروغ است.

البته دروغ در غیر موارد گفته شده، کلید گناهان، گناه کبیره و مایه بدبختی در دنیا و آخرت شمرده شده است.

ضرورت و اضطرار

حفظ جان و مال خود یا مسلمانی دیگر، از مصداق‌های ضرورت و اضطرار است. اگر تنها راهِ حفظ جان و مال، دروغ‌گفتن باشد، انسان می‌تواند مرتکب دروغ شود. یکی از دلایل جواز دروغ در این مورد، اهمیت زیادی است که خداوند نسبت به جان و مال مسلمانان داده است.

در آیه ۱۰۶ سوره نحل، اظهار کفر از روی اجبار جایز شمرده شده است.[۱]

آشتی‌دادن برادران مؤمن

آشتی دادن بین دو نفر، دو گروه یا قبیله، از مواردی است که دروغ گفتن برای آن جایز است. در این باره روایات زیادی وجود دارد.[۲] براساس روایتی از پیامبر(ص)، خداوند دروغی که در راه اصلاح و صلح بین مردم گفته شده باشد را دوست دارد.[۳] به گفته امام صادق(ع)، انسانِ مُصلح دروغگو شمرده نمی‌شود.[۴]

نیرنگ در جنگ

در نبرد با باطل، فریب دادن دشمن، جایز بلکه پسندیده است؛ زیرا با این کار، جبهه حق تقویت شده و باطل ضعیف می‌شود. در روایتی از امام صادق(ع)، سه مورد دروغ نیکو شمرده شده، که یکی از آنها نیرنگ در جنگ است. در روایتی دیگر نیز گفته شده سه مورد دروغ مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد، که یکی از آنها نیرنگ در جنگ است.[۵]

جستارهای وابسته

منابع

  1. نگاه کنید به شیخ انصاری، مرتضی، المکاسب، قم، کنگره جهانی شیخ انصاری، اول، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۱–۳۱.
  2. شیخ انصاری، المکاسب، ج۲، ص۳۱–۳۲.
  3. حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، ج۱۲، ص۲۵۲.
  4. حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۲.
  5. حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۲.