سوره واقعه: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
درباره محتوای سوره واقعه و فضیلت آن توضیح دهید. | |||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|واژه‌ها}} | |||
'''سوره واقعه'''، از [[سوره‌های مکی]] و پنجاه و ششمین سوره قرآن است و نود و شش آیه دارد. موضوع این سوره وصف روز قیامت و عذاب و پاداش جهنمیان و بهشتیان است و انسان‌ها را در روز رستاخیز به سه گروه تقسیم می‌کند. گروه اول اصحاب شِمال هستند که افرادی شقی و تیره‌روز را شامل می‌شود که جهنم نصیب آنان خواهد بود. گروه دوم اصحاب یمین هستند که سعادتمند و بهشتی هستند. گروه سوم سابقون نام دارند که از اصحاب یمین هم بالاتر، و مقربان هستند. | |||
[[پرونده:سوره-واقعه-خوشنویسی-خط-نسخ-اثر-مهرناز-قربانپور.jpg|بندانگشتی| خط نسخ آیات ابتدایی سوره واقعه، اثر مهرناز قربانپور|420x420پیکسل]] | |||
== معرفی == | |||
سوره واقعه در مکه نازل شده و دارای ۹۶ آیه است. این سوره چهل و چهارمین سوره‌ای است که بر پیغمبر<small>(ص)</small> نازل شد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۱۹۳.</ref> | |||
سوره واقعه ذکر قیامت است و واقعه یکی از نام‌های قیامت.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی التفسیر القرآن، ج۱۸، ص۲۹۴</ref> تقریباً می‌توان گفت که تمام این سوره مربوط به قیامت است.<ref>مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۸۵.</ref> | |||
=== فضیلت تلاوت سوره واقعه === | |||
[[امام صادق(ع)]] در مورد فضیلت تلاوت سوره واقعه می‌فرماید: «هرکس سوره واقعه را در هر شب جمعه (مطابق روایت دیگر در هر شب) بخواند خداوند او را دوست می‌دارد و نزد همه مردم او را محبوب می‌کند و هرگز در دنیا ناراحتی نمی‌بیند و فقر و فاقه و آفتی از آفات دنیا دامنگیرش نمی‌شود و از دوستان امیر مؤمنان علی(ع) خواهد بود.»<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، ثواب الاعمال، ارمغان طوبی، اول، ۱۳۸۲ش، ص۲۶۷.</ref> شاید به همین جهت و دارا بودن خصوصیتی که بدان اشاره شد این سوره به سوره «غنی» نامگذاری شده یعنی ثروت و بی‌نیازی. | |||
[[امام باقر(ع)]] فرموده است: «هر کسی که سوره واقعه را هر شب پیش از خواب تلاوت کند خدای گرامی و بزرگ را در حالی دیدار کند که رخسارش چون ماه شب چهارده است.»<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، ثواب الاعمال، ص۲۶۷.</ref> | |||
[[ابن مسعود]] از [[پیامبر(ص)]] روایت کرده است و نیز از [[امام باقر(ع)]] روایت شده است که هرکس هر شب سوره واقعه را بخواند دچار فقر و تنگدستی نشود.<ref>طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ج۶، ص۲۱۰؛ تفسیر مجمع البیان، طبرسی، ج۲۴، ص۱۲۸.</ref> | |||
ثواب‌های دیگری نیز در روایات برای تلاوت این سوره بیان شده ولی روشن است که هر چند خالی از فایده نیست ولی آن ثوابها و برکاتی که در روایات بیان شده برای تلاوت با فکر و تأمل و همراه با عمل است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۱۹۶.</ref> | |||
== محتوا == | |||
خلاصه از سر فصل‌های مطالب بیان شده در این سوره عبارتند از: | |||
'''یک''': در این سوره از آغاز ظهور روز قیامت و مقارن بودن آن با حوادث هول‌انگیز و حوادث نزدیک‌تر به زندگی دنیایی انسان و زندگی زمینی او سخن گفته است و تشریح می‌نماید که احوال زمین دگرگون می‌شود و زمین بالا و پائین و زیرو رو می‌گردد، زلزله بسیار سهمگین کوه‌ها را متلاشی و همچون غبار می‌سازد. | |||
'''دو''': بدنبال بیان وقوع حادثه عظیم قیامت به بیان چگونگی حال مردم در آنروز پرداخته و در واقع بیان می‌دارد که در آن روز نه تنها زمین و کوه‌ها زیرو رو می‌شود بلکه انسان‌ها نیز دگرگون می‌شوند مستکبران گردنکش و ظالمان صدرنشین سقوط می‌کنند و مستضعفان مؤمن و صالح بر اوج قله افتخار قرار می‌گیرند. | |||
'''سه''': در این سوره مردم را به سه گروه تقسیم نموده و سرانجام کار هر یک را شرح می‌دهد و آن سه گروه عبارتند از: | |||
* الف) سابقین و پیشگامان و مقربان درگاه الهی و کسانی که نه تنها در ایمان که در اعمال خیر و اتصاف به صفات و اخلاق انسانی نیز پیش قدم هستند. همانهائی که به اعمال خیر سبقت گرفته‌اند و به همین دلیل پیشگام و سبقت گیرندگان به مغفرت خدای شان هستند. | |||
* ب) اصحاب یمین و کسانی که از نظر مقام نسبت به مقربان درگاه حق، در درجه پائین‌تری قرار دارند. انسان‌هایی که سعادتمند و بهشتی هستند. | |||
* ج) اصحاب شمال و گروه بدبخت و تیره‌روز که گرفتار عذاب جهنم می‌شوند. | |||
'''چهار''': در بخش دیگری از این سوره دلائل مختلف پیرامون مسئله معاد از طریق بیان قدرت خدا و خلقت انسان از نطفه ناچیز و تجلی حیات در گیاهان و نزول باران و آب شیرین و تصفیه شده آن و فروغ آتش که هر یک نشانه‌های توحید نیز می‌باشد، اقامه شده و علیه منکرین معاد یعنی همان اصحاب شمال استدلال شده و براهین قانع کننده ارائه شده است. | |||
'''پنج''': به بیان حالت احتضار و ترسیم آن پرداخته شده که خود مقدمه رستاخیز و قیامت است و با بیان حال جان دادن انسان و اینکه جان او به حلقومش رسیده و جان می‌دهد و دیگران کاری از دست شان بر نمیاید، به عجز و ناتوانی آدمی اشاره کرده است و تکذیب روز قیامت را صرف استبعاد دانسته که کسی دلیل قانع کننده بر انکار آن ندارد. | |||
'''شش''': بعد از آنکه دلائل ربوبیت خداوند و حتمی بودن روز قیامت و… ذکر شد به پیامبر اکرم(ص) در پایان سوره دستور می‌دهد که خدایش را از شرکی که مردم می‌ورزند و تکذیبی که درباره بعث و جزا دارند منزه بدارد.<ref>طباطبائی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه موسوی همدانی) دفتر انتشارات اسلامی، بی تا، ج۱۹, ص۱۹۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۲۳، ص۱۹۵.</ref> | |||
== مراد از سابقون == | |||
مفسران درباره سابقون در آیه ۱۰ سوره واقعه گفته‌اند که ایشان کسانی هستند که نه تنها در ایمان پیشگامند، که در اعمال خیر و صفات و اخلاق انسانی نیز پیشقدم هستند. آنها اسوه و الگوی متقین هستند، و امام و پیشوای خلقند، و به همین دلیل مقربان درگاه خداوند بزرگ شمرده می‌شوند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۲۰۴.</ref> | |||
در قرآن آیاتی وجود دارد که «سابقون» را شرح می‌دهد: {{قرآن|وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ|ترجمه=و بعضی به فرمان خدا در کارهای نیک پیشی گرفتند.|سوره=فاطر|آیه=۳۲}} و آیه ۱۴۸ [[سوره بقره]] و آیه ۶۱ [[سوره مؤمنون]]؛ که این آیات نشان می‌دهد سابقون کسانی هستند که خیرات و کار خوب و نیک پیشی می‌گیرند. [[علامه طباطبایی]] می‌گوید این سبقت، پیشی گرفتن به سمت رحمت و مغفرت خداوند است. طبق این نظر در آیه {{قرآن|وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ}} مراد از سابقون اول، سابقین به خیرات، و مراد از سابقون دوم سابقین به اثر خیرات یعنی مغفرت و رحمت است.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۹۹.</ref> نظرات دیگری هم درباره معنای این آیه آمده است. از جمله اینکه سابقون در این آیه مبتدا و آیه بعد یعنی «أُولٰئِکَ الْمُقَرَّبُونَ» خبر است. بعضی گفته‌اند سابقون دوم همان سابقون اول است. برخی هم گفته‌اند معنای آن این است که منظور سبقت گیرندگان به هر عمل و اعتقادی است که خدا بدان دعوت کرده است.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۹۹.</ref> [[شهید مطهری]] می‌گوید سابقون کسانی هستند که در همه خیرات پیشی گرفته‌اند.<ref>مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۹۴.</ref> | |||
و اینکه قرآن [[حضرت عیسی(ع)]] را از مقربین می‌داند،<ref>سوره آل عمران، آیه ۴۵.</ref> برای این است وی مانند دیگر پیامبران در انجام کارهای نیک بر دیگران سبقت می‌گرفت.<ref>سبحانی، شیخ جعفر، منشور جاوید، ج۵، ص۶۵۱.</ref> | |||
[[پرونده:تفسیر سوره واقعه از ملاصدرا.jpg|بندانگشتی|200x200پیکسل|تفسیر سوره واقعه از ملاصدرا]] | |||
== تفاسیر سوره واقعه == | |||
* ترجمه و متن سوره واقعه، ملاصدرا، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی. | |||
* تفسیر سوره واقعه، سید محمد باقر حجتی، علمی فرهنگی. | |||
* تفسیر مختصر سوره واقعه، محمد صادقی تهرانی، انتشارات شکرانه. | |||
* سرای دیگر (تفسیر سوره واقعه)، عبدالحسین دستغیب، انتشارات اسلامی. | |||
* تفسیر سوره‌های واقعه و الرحمن، محسن قرائتی، مؤسسه فرهنگی درس‌هایی از قرآن. | |||
* سورة الواقعة ومنهجها فی العقائد، محمود محمد غریب، دار التراث العربی - القاهرة. | |||
{{پایان پاسخ}} | {{پایان پاسخ}} | ||
== مطالعه بیشتر == | |||
{{مطالعه بیشتر}} | {{مطالعه بیشتر}} | ||
* تفسیر احسن الحدیث؛ سید علی اکبر قرشی، ج۱۰، سوره واقعه. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن | | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ = آیات و سوره‌ها | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ =اسامی سوره‌ها و آیات | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۵۲
درباره محتوای سوره واقعه و فضیلت آن توضیح دهید.
سوره واقعه، از سوره‌های مکی و پنجاه و ششمین سوره قرآن است و نود و شش آیه دارد. موضوع این سوره وصف روز قیامت و عذاب و پاداش جهنمیان و بهشتیان است و انسان‌ها را در روز رستاخیز به سه گروه تقسیم می‌کند. گروه اول اصحاب شِمال هستند که افرادی شقی و تیره‌روز را شامل می‌شود که جهنم نصیب آنان خواهد بود. گروه دوم اصحاب یمین هستند که سعادتمند و بهشتی هستند. گروه سوم سابقون نام دارند که از اصحاب یمین هم بالاتر، و مقربان هستند.
معرفی
سوره واقعه در مکه نازل شده و دارای ۹۶ آیه است. این سوره چهل و چهارمین سوره‌ای است که بر پیغمبر(ص) نازل شد.[۱]
سوره واقعه ذکر قیامت است و واقعه یکی از نام‌های قیامت.[۲] تقریباً می‌توان گفت که تمام این سوره مربوط به قیامت است.[۳]
فضیلت تلاوت سوره واقعه
امام صادق(ع) در مورد فضیلت تلاوت سوره واقعه می‌فرماید: «هرکس سوره واقعه را در هر شب جمعه (مطابق روایت دیگر در هر شب) بخواند خداوند او را دوست می‌دارد و نزد همه مردم او را محبوب می‌کند و هرگز در دنیا ناراحتی نمی‌بیند و فقر و فاقه و آفتی از آفات دنیا دامنگیرش نمی‌شود و از دوستان امیر مؤمنان علی(ع) خواهد بود.»[۴] شاید به همین جهت و دارا بودن خصوصیتی که بدان اشاره شد این سوره به سوره «غنی» نامگذاری شده یعنی ثروت و بی‌نیازی.
امام باقر(ع) فرموده است: «هر کسی که سوره واقعه را هر شب پیش از خواب تلاوت کند خدای گرامی و بزرگ را در حالی دیدار کند که رخسارش چون ماه شب چهارده است.»[۵]
ابن مسعود از پیامبر(ص) روایت کرده است و نیز از امام باقر(ع) روایت شده است که هرکس هر شب سوره واقعه را بخواند دچار فقر و تنگدستی نشود.[۶]
ثواب‌های دیگری نیز در روایات برای تلاوت این سوره بیان شده ولی روشن است که هر چند خالی از فایده نیست ولی آن ثوابها و برکاتی که در روایات بیان شده برای تلاوت با فکر و تأمل و همراه با عمل است.[۷]
محتوا
خلاصه از سر فصل‌های مطالب بیان شده در این سوره عبارتند از:
یک: در این سوره از آغاز ظهور روز قیامت و مقارن بودن آن با حوادث هول‌انگیز و حوادث نزدیک‌تر به زندگی دنیایی انسان و زندگی زمینی او سخن گفته است و تشریح می‌نماید که احوال زمین دگرگون می‌شود و زمین بالا و پائین و زیرو رو می‌گردد، زلزله بسیار سهمگین کوه‌ها را متلاشی و همچون غبار می‌سازد.
دو: بدنبال بیان وقوع حادثه عظیم قیامت به بیان چگونگی حال مردم در آنروز پرداخته و در واقع بیان می‌دارد که در آن روز نه تنها زمین و کوه‌ها زیرو رو می‌شود بلکه انسان‌ها نیز دگرگون می‌شوند مستکبران گردنکش و ظالمان صدرنشین سقوط می‌کنند و مستضعفان مؤمن و صالح بر اوج قله افتخار قرار می‌گیرند.
سه: در این سوره مردم را به سه گروه تقسیم نموده و سرانجام کار هر یک را شرح می‌دهد و آن سه گروه عبارتند از:
- الف) سابقین و پیشگامان و مقربان درگاه الهی و کسانی که نه تنها در ایمان که در اعمال خیر و اتصاف به صفات و اخلاق انسانی نیز پیش قدم هستند. همانهائی که به اعمال خیر سبقت گرفته‌اند و به همین دلیل پیشگام و سبقت گیرندگان به مغفرت خدای شان هستند.
- ب) اصحاب یمین و کسانی که از نظر مقام نسبت به مقربان درگاه حق، در درجه پائین‌تری قرار دارند. انسان‌هایی که سعادتمند و بهشتی هستند.
- ج) اصحاب شمال و گروه بدبخت و تیره‌روز که گرفتار عذاب جهنم می‌شوند.
چهار: در بخش دیگری از این سوره دلائل مختلف پیرامون مسئله معاد از طریق بیان قدرت خدا و خلقت انسان از نطفه ناچیز و تجلی حیات در گیاهان و نزول باران و آب شیرین و تصفیه شده آن و فروغ آتش که هر یک نشانه‌های توحید نیز می‌باشد، اقامه شده و علیه منکرین معاد یعنی همان اصحاب شمال استدلال شده و براهین قانع کننده ارائه شده است.
پنج: به بیان حالت احتضار و ترسیم آن پرداخته شده که خود مقدمه رستاخیز و قیامت است و با بیان حال جان دادن انسان و اینکه جان او به حلقومش رسیده و جان می‌دهد و دیگران کاری از دست شان بر نمیاید، به عجز و ناتوانی آدمی اشاره کرده است و تکذیب روز قیامت را صرف استبعاد دانسته که کسی دلیل قانع کننده بر انکار آن ندارد.
شش: بعد از آنکه دلائل ربوبیت خداوند و حتمی بودن روز قیامت و… ذکر شد به پیامبر اکرم(ص) در پایان سوره دستور می‌دهد که خدایش را از شرکی که مردم می‌ورزند و تکذیبی که درباره بعث و جزا دارند منزه بدارد.[۸]
مراد از سابقون
مفسران درباره سابقون در آیه ۱۰ سوره واقعه گفته‌اند که ایشان کسانی هستند که نه تنها در ایمان پیشگامند، که در اعمال خیر و صفات و اخلاق انسانی نیز پیشقدم هستند. آنها اسوه و الگوی متقین هستند، و امام و پیشوای خلقند، و به همین دلیل مقربان درگاه خداوند بزرگ شمرده می‌شوند.[۹]
در قرآن آیاتی وجود دارد که «سابقون» را شرح می‌دهد: ﴿وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ؛ و بعضی به فرمان خدا در کارهای نیک پیشی گرفتند.﴾(فاطر:۳۲) و آیه ۱۴۸ سوره بقره و آیه ۶۱ سوره مؤمنون؛ که این آیات نشان می‌دهد سابقون کسانی هستند که خیرات و کار خوب و نیک پیشی می‌گیرند. علامه طباطبایی می‌گوید این سبقت، پیشی گرفتن به سمت رحمت و مغفرت خداوند است. طبق این نظر در آیه ﴿وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ﴾ مراد از سابقون اول، سابقین به خیرات، و مراد از سابقون دوم سابقین به اثر خیرات یعنی مغفرت و رحمت است.[۱۰] نظرات دیگری هم درباره معنای این آیه آمده است. از جمله اینکه سابقون در این آیه مبتدا و آیه بعد یعنی «أُولٰئِکَ الْمُقَرَّبُونَ» خبر است. بعضی گفته‌اند سابقون دوم همان سابقون اول است. برخی هم گفته‌اند معنای آن این است که منظور سبقت گیرندگان به هر عمل و اعتقادی است که خدا بدان دعوت کرده است.[۱۱] شهید مطهری می‌گوید سابقون کسانی هستند که در همه خیرات پیشی گرفته‌اند.[۱۲]
و اینکه قرآن حضرت عیسی(ع) را از مقربین می‌داند،[۱۳] برای این است وی مانند دیگر پیامبران در انجام کارهای نیک بر دیگران سبقت می‌گرفت.[۱۴]
تفاسیر سوره واقعه
- ترجمه و متن سوره واقعه، ملاصدرا، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
- تفسیر سوره واقعه، سید محمد باقر حجتی، علمی فرهنگی.
- تفسیر مختصر سوره واقعه، محمد صادقی تهرانی، انتشارات شکرانه.
- سرای دیگر (تفسیر سوره واقعه)، عبدالحسین دستغیب، انتشارات اسلامی.
- تفسیر سوره‌های واقعه و الرحمن، محسن قرائتی، مؤسسه فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
- سورة الواقعة ومنهجها فی العقائد، محمود محمد غریب، دار التراث العربی - القاهرة.
مطالعه بیشتر
- تفسیر احسن الحدیث؛ سید علی اکبر قرشی، ج۱۰، سوره واقعه.
منابع
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۱۹۳.
- ↑ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی التفسیر القرآن، ج۱۸، ص۲۹۴
- ↑ مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۸۵.
- ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، ثواب الاعمال، ارمغان طوبی، اول، ۱۳۸۲ش، ص۲۶۷.
- ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه، ثواب الاعمال، ص۲۶۷.
- ↑ طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ج۶، ص۲۱۰؛ تفسیر مجمع البیان، طبرسی، ج۲۴، ص۱۲۸.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۳، ص۱۹۶.
- ↑ طباطبائی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه موسوی همدانی) دفتر انتشارات اسلامی، بی تا، ج۱۹, ص۱۹۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۲۳، ص۱۹۵.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۲۰۴.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۹۹.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۹۹.
- ↑ مطهری مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج۲۷، ص۹۴.
- ↑ سوره آل عمران، آیه ۴۵.
- ↑ سبحانی، شیخ جعفر، منشور جاوید، ج۵، ص۶۵۱.