تناقض ازدواج با فتنه بودن همسران و اولاد

سؤال

بر اساس آموزه‌های دینی از یک سو اسلام ازدواج را مایه حفظ ایمان دانسته است و از سوی دیگر خداوند همسران و فرزندان مؤمنین را دشمن آنان و اموال و اولاد را فتنه معرفی نموده است، پس بهتر که انسان خود را گرفتار دشمنی همسران و فرزندان و فتنه اموال و اولاد نکرده و ازدواج را ترک نموده و به تنهایی زندگی کند تا به اجر عظیمی که نزد خدا است برسد چون خدا فرموده: والله عنده اجر عظیم؟

هیچ تضادی میان ترغیب اسلام به اهمیت ازدواج و دشمن بودن همسران و فرزندان و فتنه بودن اموال و اولاد نیست. ازدواج دارای ثواب است، پاسخ مثبت به خواست فطرت انسان و یک امر فطری می‌باشد. مخالفت با ازدواج مخالفت با اقتضای فطرت و نوع خلقت انسان می‌باشد. تشکیل خانواده هم می‌تواند مورد تشویق الهی و هم سبب امتحان انسان باشد. خدا به وسیله همان‌ها انسان را امتحان کرده و بالا می‌برد. خدا همسران و فرزندان را دشمن و اموال و اولاد را فتنه خوانده، بر همین اساس است که اینها اسباب امتحان هستند. رسيدن به پاداش الهی در صورتي است كه انسان با ازدواج و فرزنددار شدن، از امتحان پيروز بيايد. رسیدن به اجر عظيم در اين آيات فقط با ازدواج كردن محقق مي‌شود و اگر ازدواج نكنند اجر عظيم معنا و نمود پيدا نمي‌كند؛ زیرا زندگی دنیا، نعمت‌ها، بلاها و گرفتاری‌های آن، عوامل امتحان‌اند.

ابزارهای الهی برای امتحان

• اموال و اولاد نردبانی برای رسیدن به پاداش الهی: میزان علاقه به اموال، اولاد، همسران، چگونگی حفظ اموال، چگونگی خرج کردن و چگونگی نگهداری آن، هریک از مهم‌ترین ابزارهای آزمایش هستند: ﴿إِنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَه وَ اللَّهُ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظيمٌ؛ اموال و فرزندان‌تان فقط وسيله آزمايش شما هستند؛ و خداست كه پاداش عظيم نزد اوست﴾(تغابن:۱۵) آزمايش بودن اموال، فرزندان و همسران به خاطر اين است كه اين‌ها از زينت‌‏هاى جذاب زندگى دنيا است، نفس آدمى به سوى آن‌ها آن چنان جذب مى‏شود كه از نظر اهميت همپايه آخرت و اطاعت پروردگارش قرار داده، در سر دو راهى قرار مى‏گيرد و از آخرت غافل مى‏شود.

• اموال و اولاد ابزاری شیطانی برای غفلت از خدا: قرآن غافل شدن از یاد خدا به خاطر توجه مال و اولاد را یادآوری می‌کند: ﴿يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُلْهِكُمْ أَمْوالُكُمْ وَ لا أَوْلادُكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! اموال و فرزندان‌تان شما را از ياد خدا غافل نكند و كسانى كه چنين كنند، زيانكارانند.﴾(منافقون:۹)

بهره‌مندی از نعمت مال، زن و فرزند و مبتلا شدن به دشمنی آنان، آزمایشی است که با عبور از آن می‌توان به اجر بالاتری دست یافت که بدون ازدواج و امتحان شدن، رسیدن به آن اجر میسر نیست. قرآن بعد از دشمن معرفی کردن همسران و فرزندان و فتنه خواندن اموال و اولاد، سخن از اجر عظیم به میان آورده است. این مژده به کسانی است که وظيفه دينى را بر محبت مال و فرزند مقدم بدارد. هرگاه انسان بر سر دو راهی جاذبه اموال و دعوت همسر و فرزندان از یک سو و دعوت خدا و رسول از سوی دیگر قرار گرفت و به خوبی از عهده آزمایش برآمد، آنگاه است که نزد خدا اجر عظیم دارد و این پاداش به کسانی تعلق دارد که زحمت امتحان را کشیده‌اند.

• دشمنی برخی از همسران و فرزندان نه همه آنها: قرآن دشمنى برخی همسران و فرزندان را به «مؤمنين» ارتباط داده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلَادِكُمْ عَدُوًّا لَكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِنْ تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! بعضی از همسران و فرزندانتان دشمنان شما هستند، از آنها برحذر باشید؛ و اگر عفو کنید و چشم بپوشید و ببخشید، (خدا شما را می‌بخشد)؛ چرا که خداوند بخشنده و مهربان است.﴾(تغابن:۱۴)

«مِنْ أَزْوَاجِكُمْ» یعنی بعضى از همسران مؤمنين با مومنان دشمنى مى‏‌ورزند نه همه آنان و عداوت به خاطرایماناست و اين‌ها مى‌خواهند همسران خود را از اصل ايمان و يا از کارهای پسندیده، منصرف كنند. يا مى‏خواهند كفر و معصيت‌هاى بزرگ از قبيل بخل و خود دارى از انفاق در راه خدا را بر آنان تحميل كنند، چون دوست مى‏‌دارند همسران‌شان بجاى علاقه‌‏مندى به راه خدا، فقط به اولاد و همسران خود علاقه‏‌مند باشند و براى تامين آسايش آنان به مال مردم دست بزنند.

خدا دستور می‌دهد از اين گونه زنان و فرزندان حذر شود و رضاى آن‌ها مقدم بر رضاى خدا نگردد.

جستارهای وابسته

• امتحان الهی در قرآن
• مصادیق آزمایش الهی
• آزمایش همه انسان‌ها