خاتم النبیین در آیه ۴۰ سوره احزاب

سؤال

کلمهٔ خاتم النبیین در قرآن کریم چند مرتبه در قرآن آمده است؟

خاتم النّبیین، یک بار در قرآن، آیه ۴۰ سوره احزاب آمده است. خاتم النبیین به معنای «آخرین پیامبر» تصریح دارد که حضرت محمد(ص) آخرین پیامبر و خاتم نبوت است.

متن آیه

﴿ مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَٰكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ ۗ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا

محمّد پدر هيچ يك از مردان شما نيست، ولى فرستاده خدا و خاتم پيامبران است. و خدا همواره بر هر چيزى داناست.

احزاب:۴۰

﴾

خاتم النبیین

«خاتَم» (به فتح تاء) به معنای نگین انگشتر است که در قدیم با حک کردن نام خود بر روی آن، پایانِ دستورها و نامه‌ها را با آن مُهر می‌کردند‏. قُراء در قرائت خاتم اختلاف کردند. برخی آن را به فتح تا می‌خوانند و برخی به کسره که به معنای تمام‌کننده است که هر دو یک معنا را می‌رساند.

آيه ۴۰ سوره احزاب،‌ تنها آيه‌اى است كه هم نام پيامبر(ص) و هم رسالت او را در قالب دو عنوان ذكر كرده است: «رَسُولَ اللَّهِ»، «خاتَمَ النَّبِيِّينَ». مراد از «خاتَمَ النَّبِيِّينَ» اين است كه نبوت با حضرت محمد(ص) ختم شده، و بعد از او ديگر نبوتى نخواهد بود. خاتم بودن، فضيلت مخصوص و مختص به‌ پیامبر(ص) است كه خداوند او را در ميان تمام پيامبران مختص فرموده است. بنابراين شريعت او تا روز قيامت پايدار و باقى است. مسلمانان همگى وحدت نظر دارند بر اين‏كه پس از حضرت محمد(ص) به كسى وحى نمی‌‏شود.

برخی مفسران گفته‌اند اینکه فرزندان ذکور پیامبر(ص) در حیات او وفات یافتند، علت این است که اگر زنده می‌ماندند، به جهت مزیت و شرافت رتبه، لیاقت نبوت داشتند و منصب نبوت به آنان می‌رسید.

مطالعه بیشتر

۱. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان، ج۱۷، ص۳۳۶ تا ۳۴۹.

۲. تفسیر المیزان، تألیف علامه طباطبائی، ترجمه سید محمد باقر همدانی، ج۱۶، ص۵۰۷ تا ۵۱۱.