النجم الثاقب: تفاوت میان نسخه‌ها
Mnazarzadeh (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
(جایگزینی متن - ' | ارجاعات =' به ' | ارجاعات = | بازبینی نویسنده = ') |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
| تغییر مسیر = شد | | تغییر مسیر = شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | |||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
نسخهٔ ۷ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۵۸
در سوره طارق، منظور از ﴿النّجم الثّاقب﴾ چیست؟
برای مراد از النجم الثاقب در آیه سوم سوره طارق، احتمالات گوناگونی داده شده است. ستاره خاص بودن، که این ستاره (ماه، زحل، ناهید) دانسته شده است، مطلق ستاره، ستاره ثریا و شهاب سنگ از احتمالات این عبارت گفته شده است. همچنین در تفسیر این آیه گفته شده است که مراد از نجم ثاقب پیامبر(ص) می‌باشد.
محتوای آیه
در آیه ﴿وَ السَّمَاءِ وَ الطَّارِقِ۱وَ مَا أَدْرَاکَ مَا الطَّارِقُ۲النَّجْمُ الثَّاقِبُ۳؛ سوگند به آسمان و آن اختر شبگرد(۱) و تو چه دانی که اختر شبگرد چیست(۲) اختر فروزان(۳)﴾(طارق:۱–۳) به طارق قسم خورده شده است و در ادامه هم طارق به نجم الثاقب معرفی شده است.
«طرق» (مصدر طارق) به معنای کوبیدن است و از آن جا که در گذشته فقط شب‌ها در خانه‌ها را می‌بستند و فرد ناچار بود در را بکوبد به همین جهت هر کسی یا چیزی که شب هنگام بیاید، «طارق» نامیده شده است. در این آیه هم، چون ستاره‌ها شب هنگام ظاهر می‌شوند در مورد آن‌ها طارق استفاده شده است و برای رفع ابهام نیز این رونده در شب ذکر شده است که نجم الثاقب است. بنابر این معنا اینطور می‌شود «این مسافر شبانه ستاره‌ای است درخشان.»[۱]
معنای لغوی
«نجم» در زبان عربی به دو معنا وارد شده است:
- مطلق ستاره یا کوکب
- ستاره‌ای خاص که در این صورت باید با الف و لام به کار رود و کلمه نجم بدون الف و لام این معنا را نخواهد داشت و مقصود از آن «ثریا» یا همان خوشه پروین است.[۲]
«ثقب» در اصل به معنای شکافتن است و «ثاقب» به معنای ستارهٔ درخشان به کار رفته است. چون نور آن تاریکی را می‌شکافد. البته معنای دومی نیز برای آن ذکر شده است که عبارت است از: بلندی و بالارفتن، هم چنان‌که گفته می‌شود: «ثقب الطائر»، یعنی پرنده بالا رفت و در ارتفاع زیاد پرواز کرد (که چه بسا بتوان این معنا را هم به معنای اول بازگرداند. چون گویا پرنده با پرواز خود آسمان را می‌شکافد.[۳]
احتمالات تفسیری در آیه
در مورد مراد از نجم الثاقب احتمالات مختلفی داده شده است:
- ستاره خاصی اراده نشده بلکه مقصود مطلق ستاره است.[۴] هم چنان‌که در جای دیگری از قرآن کریم می‌فرماید: ﴿فلا اقسم بمواقع النجوم؛ سوگند به جایگاه ستارگان﴾(واقعه:۷۵) در این صورت صفت «الثاقب» توضیحی خواهد بود چرا که ستاره‌ای که درخشان نباشد برای ما قابل رؤیت نیست.
- ستاره‌ای خاص اراده شده است و صفت «الثاقب» احترازی است. یعنی مقصود ستاره‌ای است که درخشندگی آن ویژگی خاصی دارد یا در ارتفاع بالایی قرار دارد و در مورد آن چند نظر وجود دارد:
- مقصود ستاره ثریا یا همان خوشه پروین است.[۸] چون همان گونه که بیان شد در زبان عربی به آن «النجم» گفته می‌شود و البته دارای نوری است که شب هنگام تاریکی را می‌شکافد تا برای ما قابل رؤیت باشد (دراین صورت نیز صفت «الثاقب» توضیحی خواهد بود).
- مقصود شهاب سنگ است. هم چنان‌که در آیه ای دیگر از قرآن کریم می‌فرماید: ﴿إِلَّا مَنْ خَطِفَ الْخَطْفَه فَأَتْبَعَهُ شِهَابٌ ثَاقِبٌ؛ مگر آن که (کسی از شیاطین بخواهد سخنی را از عالم بالا) دزدانه گوش دهد که در شبهای فروزان، آن‌ها را تعقیب خواهد کرد﴾(صافات:۱۰) همان‌طور که شأن نزولی که در بعضی کتب تفسیر برای این آیه آمده است، نیز این معنا را تأیید می‌کند.[۹]
- مقصود پیامبر اکرم(ص) می‌باشد که این تفسیر در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است و طبق این روایت، «السماء» به امیرالمؤمنین(ع) و «الطارق» به بقیه ائمه اطهار(ع) تفسیر شده است.[۱۰]
منابع
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.
- ↑ دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، بی تا، کلمه نجم.
- ↑ طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان، قم، جامعه مدرسین، پنجم، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۲۵۸.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.
- ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، سوم، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۱۴.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۱.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۶۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۳۶۲.
- ↑ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، قم، دارالکتاب، چهارم، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۴۱۵.