پیامبر بودن حضرت خضر

سؤال

آیا حضرت خضر پیامبر بود؟

قرطبی که از مفسران اهل‌سنت می‌باشد، در ذیل آیه ﴿فَوَجَدا عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَيْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْما؛ بنده‌‏اى از بندگان ما را يافتند كه از جانب خود به او رحمتى عطا كرده و از نزد خود بدو دانشى آموخته بوديم‏.﴾(کهف:۶۵) چنین می‌گوید: "بنا بر قول اکثریت و بر طبق احادیث قطعی، مراد از عبد در آیه شریفه همان حضرت "خضر" است."

در مجمع‌البیان نیز ذیل آیه شریفه چنین آمده‌است: "موسی و جوان همراه او به بنده‌ای از بندگان خدا رسیدند که بر صخره‌ای نشسته بود و بر آن نماز می‌گزارد و او "خضر" بود. وقتی حضرت موسی بر او سلام کرد، در جواب گفت: و علیک السلام ای پیامبر بنی اسرائیل. موسی از او سؤال کرد که از کجا می‌دانی من کیستم؟ چه کسی به تو خبر داده که من پیامبرم؟ خضر در جواب موسی گفت: آن کسی که تو را نزد من راهنمایی نموده‌ است".

سپس اقوال آن‌هایی که حضرت خضر را از جنس بشر نمی‌دانند، نقل کرده، ولی به قول آن‌ها اعتنا نمی‌کند و نظر اکثریت که او را پیامبر و از جنس بشر می‌دانند را تصدیق می‌کند، و معنای رحمت را در آیه شریفه نبوت می‌داند و علم در آیه شریفه را «علم غیب» معنی می‌کند، که خداوند در اختیار رسولان خودش قرار می‌دهد، که این مطلب را ابن عباس نیز نقل نموده‌است.

علامه طباطبایی می‌فرماید: " آن جناب، پیغمبر مرسلی بوده که خدا به سوی قومش مبعوث فرموده بود و او مردم خود را به سوی توحید و قبول رسالت انبیاء و فرستادگان خدا و کتاب‌های او دعوت می‌کرده است.

درباره علم در آیه می‌فرماید که این «علم» نیز مانند «رحمت»، علمی است که غیر خدا در آن دخالتی ندارد، و از راه اکتساب و استدلال به دست نمی‌آید. دلیل بر این مطلب جمله «من لدنّا» است که می‌رساند منظور از آن علم «علم لدنی» و غیر اکتسابی و مختص به اولیا است و از آخر آیات استفاده می‌شود که مقصود از آن، علم به تأویل حوادث است.

اما آن‌هایی که حضرت خضر را پیامبر نمی‌دانند، می‌گویند: او بنده‌ای از بندگان خداوند است که خداوند علمی را در اختیار او گذاشته و او از افرادی مانند «آصف بن برخیا» و «ذوالقرنین» می‌باشد. از جمله این افراد «فخر رازی» می‌باشد؛ در بعضی از روایات آمده‌است که خضر و ذوالقرنین دو مرد عالم بودند نه پیغمبر. اما اکثریت قاطع مفسران شیعه و سنی که داستان خضر را نقل نموده‌اند قائل به نبوت حضرت خضر هستند.

مطالعه بیشتر

۱. تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج۱۲، ذیل آیه.

۲. احسن الحدیث، علی اکبر قرشی، ج۶، ذیل آیه.