درخت زقوم: تفاوت میان نسخهها
Mnazarzadeh (بحث | مشارکتها) (بارگزاری اولیه) |
(بدون تفاوت)
|
نسخهٔ ۱۳ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۰۴
درخت زقّوم چه نوع درختي و ميوه آن چيست؟ آيا جهنّم را ميپوشاند؟
همانگونه كه انسان در اين جهان داراي دوگونه اعمال قلبي و روحي و اعمال جسمي و مادّي است به تصريح آيات و روايات به حسب دو جنبه بودن معاد به صورت جسماني و روحاني، پاداشها و عذابها در قيامت نيز به دو صورت روحاني و جسماني هستند كه ميتواند مايه لذّت و يا سبب عذاب جسم بوده و حتّي تأثيراتي در روح ميگذارد. قرآن در اينباره براي تربيت و برحذر داشتن از اعمال ناشايسته، با اعلام هشدار به مجرمان به بيان كيفيّت غذاها و نوشيدنيهاي دوزخيان ميپردازد؛ چنانكه در آيات ۶۲ صافات و ۴۳ دخان و ۵۲ واقعه ميفرمايد: ﴿إِنَّ شَجَرَه الزَّقُّومِ طَعامُ الْأَثِيمِ﴾[۱] ﴿أَ ذلِكَ خَيْرٌ نُزُلاً أَمْ شَجَرَه الزَّقُّومِ إِنَّها شَجَرَه تَخْرُجُ فِي أَصْلِ الْجَحِيمِ طَلْعُها كَأَنَّهُ رُؤُسُ الشَّياطِينِ﴾[۲] ﴿لآكِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ﴾[۳].
واژه زقّوم از مادّه «زقم» به معناي بلعيدن است. برخي گفتهاند: اين واژه از حبشه به محيط اعراب آمده است. در هر صورت نام گياهي بدمنظر، تلخ، خشن، ناگوار، بدبو، بدطعم و سمّي است و وقتي به بدن اصابت كند متورّم ميشود و داراي برگهاي كوچكي است؛[۴] در قعر جهنّم ميرويد و طعام ويژه گروهي از دوزخيان است. مرحوم راغب در كتاب مفردات معتقد است كه زقّوم به معناي هرگونه غذاي تنفّرآميز دوزخيان است.[۵] بعضي از مفسّران گفتهاند هنگامي كه اين واژه از قرآن نازل شد، جمعي از كفّار قريش گفتند ما گياهي به نام زقّوم سراغ نداريم؛ مردي از آفريقا بر آنها وارد شد، از او سؤال كردند آيا زقّوم را ميشناسي؟ او گفت اين لغت نزد ما به معناي كره و خرما است! هنگامي كه اين معنا به ابوجهل رسيد از روي استهزاء به كنيز خود گفت: زقّمينا يعني زقّوم ما را بياور! منظورش كره و خرما بود؛ بعد به يارانش گفت: شما هم زقّوم بخوريد، اين همان چيزي است كه محمّد ما را به آن تهديد ميكند، گمان ميبرد آتش درخت ميروياند در حالي كه آتش سوزاننده درخت است.[۶] اين معنا سبب شده كه برخي از لغويها و مفسّران به گمان اينكه تفسير مذكور جدّي و واقعي است يكي از معاني زقّوم را همين معنا ميدانند چنانكه در كتاب لسانالعرب از جوهري نقل شده كه: زقّوم اسم غذايي است براي عربها كه در آن خرما و كره باشد.[۷] در كتاب الميزان آمده كه سور صافات سه ويژگي شجره زقّوم را بيان ميكند: اوّل اينكه طعام گناه دوستان است ـ دوّم اينكه چون سرب و يا مس گداخته است ـ سوّم اينكه در درون شكمها چون آب جوش غل ميزند.[۸] امثال معاويهها غافلند كه اصول حاكم بر جهان آخرت با اصول حاكم بر اين دنيا تفاوت بسيار دارد؛ گياه يا درختي كه از قعر جهنم ميرويد به رنگ جهنّم بوده و در شرايط دوزخي پرورش مييابد كه اين تعجّبي ندارد مگر زنده ماندن انسان دوزخي در دوزخ يا در بهشت عجيب نيست؛ و يا ساير عجايبي ديگر همانند وجود سبزه و چمن و گياه در قعر اقيانوسها تعجب ندارد؟ به هر حال خداوند هر كاري را بخواهد، انجام ميدهد. امّا تشبيه شكوفههاي درخت زقوم به سرهاي شياطين كه سمبل زشتي و بدي است نوعي تشبيه است و ميرساند كه اين درخت علاوه بر ويژگيها و اثرات ضرربخش آن، داراي ظاهري بسيار بد منظر و زشت است كما اينكه در عرف مردم هم در مورد زيباييها به فرشته مثال ميزنند و حال آنكه آن را نديدهاند و عموماً اينها تشبيهاتي رسا و گويا ميباشند.[۹]
منابع
- ↑ دخان/ ۴۳ـ۴۶.
- ↑ صافات/ ۶۲ـ۶۶.
- ↑ واقعه/ ۵۲.
- ↑ الطبرسي، فضل بن حسن، مجمع البيان، بيروت، داراحياء التراث العربي، ۱۳۷۹ق، ج۵، ص۲۲۰.
- ↑ راغب اصفهاني، مفردات الفاظ القرآن، بيروت، دارالکاتب، مادّه زقّوم.
- ↑ الطوسي، حسن بن علي، التبيان، قم، مكتب العلوم الاسلامي، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۰۱.
- ↑ . طباطبايي، سيد محمد حسين، الميزان، تهران، دارالکتب الاسلامي، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۰۱.
- ↑ طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، چاپ گلشن، ۱۳۶۳ ش، ج۱۸، ص۲۳۸.
- ↑ مكارم شيرازي، ناصر، تفسير موضوعي پيام قرآن، مدرسه الامام علي بن ابيطالب، زمستان ۱۳۷۴ ش، ج۶.