عوامل کینه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۸: خط ۲۸:
خرده گيري از گفتار ديگران، دوستي ها را از بين برده،دل ها را از هم چركين مي كند تا جايي كه در پي آن دشمني و كينه پديد مي آيد. در اين صورت شخص يا دشمني خودش را ظاهر مي كند يا اگر نتوانست، به ظاهر ادعاي دوستي كرده، در باطن كينه مي ورزد كه اين رفتار دوروئي است.
خرده گيري از گفتار ديگران، دوستي ها را از بين برده،دل ها را از هم چركين مي كند تا جايي كه در پي آن دشمني و كينه پديد مي آيد. در اين صورت شخص يا دشمني خودش را ظاهر مي كند يا اگر نتوانست، به ظاهر ادعاي دوستي كرده، در باطن كينه مي ورزد كه اين رفتار دوروئي است.


امام صادق(ع) به نقل از حضرت علي(ع) مي‌فرمايد: «اياكم و المراء و الخصومه فإنهما يمرضان القلوب علي الاخوان و ينبت عليهما النفاق.»؛ از مراء و دشمني بپرهيزيد. همانا اين دو، دل هاي برادران ديني را بيمار مي‌كند و نفاق بر آن دو مي‌روياند.<ref>همان، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref>
امام صادق(ع) به نقل از حضرت علي(ع) مي‌فرمايد: «اياكم و المراء و الخصومه فإنهما يمرضان القلوب علي الاخوان و ينبت عليهما النفاق.»؛ از مراء و دشمني بپرهيزيد. همانا اين دو، دل هاي برادران ديني را بيمار مي‌كند و نفاق بر آن دو مي‌روياند.<ref>تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref>


۶. جدال  
۶. جدال  


هرگاه هيچ يك از دو طرف بحث زيربار مطالب ديگري نرفته، تسليم نشود، چه بسا ميان آنها دشمني پديد آيد. حضرت صادق(ع) در جمله اي بسيار زيبا به اين مطلب اشاره فرمود: «از ستيزه جويي در دين بپرهيزيد؛ زيرا دل ها را از ياد خدا بازداشته، نفاق را به ارث مي گذارد و كينه و دشمني را زنده مي‌كند.»<ref>همان، ص۲۰۹.</ref>  
هرگاه هيچ يك از دو طرف بحث زيربار مطالب ديگري نرفته، تسليم نشود، چه بسا ميان آنها دشمني پديد آيد. حضرت صادق(ع) در جمله اي بسيار زيبا به اين مطلب اشاره فرمود: «از ستيزه جويي در دين بپرهيزيد؛ زيرا دل ها را از ياد خدا بازداشته، نفاق را به ارث مي گذارد و كينه و دشمني را زنده مي‌كند.»<ref>تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۰۹.</ref>  


۷. لعن و نفرين
۷. لعن و نفرين


لعن و نفرين، كينه و دشمني ديگران را براي لعنت كننده پديد مي‌آورد. البته منظور از لعن و نفرين در اين‌جا، موارد نكوهيده و ناپسند لعن و نفرين مي‌باشد، وگرنه موارد جواز لعن و نفرين از محل بحث خارج مي باشد. در لعن و نفرين نكوهيده، نفرين كننده بذر دشمني و كينه را در دل نفرين شده و اطرافيان وي مي‌پاشد و كدورت و دل شكستگي را در وي به وجود مي‌آورد.<ref>همان، ص۲۴۷.</ref>  
لعن و نفرين، كينه و دشمني ديگران را براي لعنت كننده پديد مي‌آورد. البته منظور از لعن و نفرين در اين‌جا، موارد نكوهيده و ناپسند لعن و نفرين مي‌باشد، وگرنه موارد جواز لعن و نفرين از محل بحث خارج مي باشد. در لعن و نفرين نكوهيده، نفرين كننده بذر دشمني و كينه را در دل نفرين شده و اطرافيان وي مي‌پاشد و كدورت و دل شكستگي را در وي به وجود مي‌آورد.<ref>تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۴۷.</ref>  


۸. فحش  
۸. فحش  


فحش و ناسزاگويي بذر دشمني را در دل ديگران مي پاشد و آنها را از فحش دهنده متنفر مي كند؛ چنين فردي به جاي كسب دوستي، بر تعداد دشمنان خود مي افزايد. غالباً مردم از افراد فحّاش، دوري مي كنند و به سبب كينه اي كه از او در دل دارند. حاضر به دوستي و مراوده با او نيستند. رسول اكرم(ص) مي فرمايد: «لا تسبوا الناس فتكسبوا العداوه لهم» به مردم دشنام ندهيد تا دشمني ايشان را بدست نياوريد.<ref>همان، ص۲۷۰.</ref>  
فحش و ناسزاگويي بذر دشمني را در دل ديگران مي پاشد و آنها را از فحش دهنده متنفر مي كند؛ چنين فردي به جاي كسب دوستي، بر تعداد دشمنان خود مي افزايد. غالباً مردم از افراد فحّاش، دوري مي كنند و به سبب كينه اي كه از او در دل دارند. حاضر به دوستي و مراوده با او نيستند. رسول اكرم(ص) مي فرمايد: «لا تسبوا الناس فتكسبوا العداوه لهم» به مردم دشنام ندهيد تا دشمني ايشان را بدست نياوريد.<ref>تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۷۰.</ref>  


۹. استهزاء و مسخره كردن  
۹. استهزاء و مسخره كردن  


اگر كسي، ديگري را مسخره كند و آن شخص نتواند از خود دفاع كند خشم او را در دل مي‌گيرد و تبديل به كينه مي‌كند تا هر موقع بتواند به اوضربه بزند.<ref>همان، ص۲۹۵.</ref>  
اگر كسي، ديگري را مسخره كند و آن شخص نتواند از خود دفاع كند خشم او را در دل مي‌گيرد و تبديل به كينه مي‌كند تا هر موقع بتواند به اوضربه بزند.<ref>تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۹۵.</ref>  


۱۰. طمع
۱۰. طمع

نسخهٔ ‏۱۰ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۲۰

سؤال
چرا انسان از دیگران کینه به دل می‌گیرد؟


در اينجا به چند مورد از موجبات كينه اشاره مي‌شود:

۱. خصومت

يكي از عوامل و موارد ايجاد دشمني و عداوت، بحث‌هاي علمي است كه آميخته به خصومت باشد. اسلام چنين بحثي را ناروا و ممنوع شناخته و در كتب اخبار، علماي حديث، باب مخصوصي را براي آن روايات باز نموده‌اند.[۱] در بحث‌هاي علمي كه كار به مِراء و جدال مي‌كشد و هيچ كدام حرف ديگري را نمي‌پذيرد، اسلام از اين كار به شدت نهي مي‌كند و توصيه مي‌نمايد كه از آن بپرهيزند تا بذر كينه و دشمني كاشته نشود.[۲]

۲. توقع بيش از حد

در روايات اهل بيت چنين آمده كه اگر انسان از برادر خود بيش از حد و اندازه اي كه او در آن وضعيت و موقعيت قرار دارد، انتظار داشته باشد و در نتيجه او را به جهت عدم برآوردن انتظارش سرزنش و ملامت كند، اين ملامت و سرزنش باعث مي‌شود شخص ملامت شونده نسبت به ملامت كننده كينه به دل بگيرد. اين مورد در بين دو دوست، دو برادر، استاد و شاگرد، والدين و فرزندان، زن و شوهر و... ممكن است روي دهد. در اين باره روايتي از حضرت امير(ع) نقل شده كه فرموده اند: «برادرت را با همان وضعي كه دارد تحمل كن و زياد سرزنش نكن؛ زيرا اين كار كينه مي‌آورد.»[۳]

۳. فقدان يك فضيلت

اگر انسان پيش ديگري، از يك چيزي كه دارد صحبت كند و به آن افتخار كند؛ در حالي‌كه آن شخص آن چيز را ندارد و در بعضي مواقع امكان تحصيل آن را هم ندارد مثل شرافت خانوادگي كه شخصي به آن افتخار مي كند و طرف مقابل چون اين شرافت خانوادگي را ندارد و قابل كسب هم نمي باشد در نتيجه كينه طرف را به دل مي گيرد. از حضرت امام علي(ع) در اين مورد روايتي نقل شده است: «بپرهيز از بيان علم نزد كسي كه اشتياقي به آن ندارد و از بيان مقام و شرافت گذشته در نزد كسي كه گذشته افتخارآميزي ندارد؛ زيرا اين امر موجب كينه توزي او نسبت به تو مي‌گردد.»[۴]

۴. غيبت

از آنجا كه غيبت، آبروي مؤمني را مي‌ريزد، او را دشمن غيبت كننده مي كند. همچنين دوستان كسي كه از او غيبت شده، به غيبت كننده به ديده دشمني مي نگرند؛ هر چند ديدشان درباره كسي كه نقصش بيان شده است نيز عوض شود؛ پس غيبت كننده هم خشم پروردگار و هم خشم و كينه بندگان او را بر مي‌انگيزد. اميرالمؤمنين علي(ع) فرمود: «ايّاك و الغيبه فانها تعقتك الي الله و الناس و تحبط أجرك» از غيبت بپرهيز؛ چون موجب مي‌شود مورد خشم و دشمني خدا و مردم قرار گيري و پاداشت نابود شود.[۵]

۵. مراء و خرده گيري از گفتار ديگران

خرده گيري از گفتار ديگران، دوستي ها را از بين برده،دل ها را از هم چركين مي كند تا جايي كه در پي آن دشمني و كينه پديد مي آيد. در اين صورت شخص يا دشمني خودش را ظاهر مي كند يا اگر نتوانست، به ظاهر ادعاي دوستي كرده، در باطن كينه مي ورزد كه اين رفتار دوروئي است.

امام صادق(ع) به نقل از حضرت علي(ع) مي‌فرمايد: «اياكم و المراء و الخصومه فإنهما يمرضان القلوب علي الاخوان و ينبت عليهما النفاق.»؛ از مراء و دشمني بپرهيزيد. همانا اين دو، دل هاي برادران ديني را بيمار مي‌كند و نفاق بر آن دو مي‌روياند.[۶]

۶. جدال

هرگاه هيچ يك از دو طرف بحث زيربار مطالب ديگري نرفته، تسليم نشود، چه بسا ميان آنها دشمني پديد آيد. حضرت صادق(ع) در جمله اي بسيار زيبا به اين مطلب اشاره فرمود: «از ستيزه جويي در دين بپرهيزيد؛ زيرا دل ها را از ياد خدا بازداشته، نفاق را به ارث مي گذارد و كينه و دشمني را زنده مي‌كند.»[۷]

۷. لعن و نفرين

لعن و نفرين، كينه و دشمني ديگران را براي لعنت كننده پديد مي‌آورد. البته منظور از لعن و نفرين در اين‌جا، موارد نكوهيده و ناپسند لعن و نفرين مي‌باشد، وگرنه موارد جواز لعن و نفرين از محل بحث خارج مي باشد. در لعن و نفرين نكوهيده، نفرين كننده بذر دشمني و كينه را در دل نفرين شده و اطرافيان وي مي‌پاشد و كدورت و دل شكستگي را در وي به وجود مي‌آورد.[۸]

۸. فحش

فحش و ناسزاگويي بذر دشمني را در دل ديگران مي پاشد و آنها را از فحش دهنده متنفر مي كند؛ چنين فردي به جاي كسب دوستي، بر تعداد دشمنان خود مي افزايد. غالباً مردم از افراد فحّاش، دوري مي كنند و به سبب كينه اي كه از او در دل دارند. حاضر به دوستي و مراوده با او نيستند. رسول اكرم(ص) مي فرمايد: «لا تسبوا الناس فتكسبوا العداوه لهم» به مردم دشنام ندهيد تا دشمني ايشان را بدست نياوريد.[۹]

۹. استهزاء و مسخره كردن

اگر كسي، ديگري را مسخره كند و آن شخص نتواند از خود دفاع كند خشم او را در دل مي‌گيرد و تبديل به كينه مي‌كند تا هر موقع بتواند به اوضربه بزند.[۱۰]

۱۰. طمع

اگر به مال كسي طمع كرديم و دست نياز به سويش دراز كرديم و حاجت خواستيم و او بر آورده نكرد با او دشمن مي شويم. حضرت سجاد – عليه السلام- فرمود: «من همه خير را در اين ديدم كه بايد طمع را از هر چه در دست مردم است بريد».[۱۱]

البته به نظر مي‌رسد موارد ديگري هم باشند كه باعث كينه و عداوت شوند؛ ولي موارد ذكر شده، از أهم عوامل كينه زا بودند؛ كه اگر رعايت شود و انسان مرتكب هيچ يك از اينها نشود، كينه را در دل ديگران نخواهد كاشت.

بايد توجه داشت مؤمن، بنابر آيات و روايات متعددي كه نقل شده است، هيچگاه كينه ديگران را در دل خود نگه نمي دارد و در مجلسي كه كينه به دل گرفت هنگام برخاستن از آن مجلس، كينه را هم از دلش پاك مي كند. افراد كينه توز، هميشه در عذاب اند و اندوهشان دوچندان. كم آسايش‌ترين مردم هستند، پر غلّ و غش ترين دلها را دارند، بدترين همنشين هستند، كمترين دوستان را دارند، پايبند به دوستي نيستند، بوئي از بزرگ منشي نبرده‌اند. در واقع كافر هستند، چون در روايت داريم كينه مؤمن لحظه‌اي است و زماني كه از برادر خود جدا شد در دل خود كينه‌اي نسبت به او نگه نمي‌دارد؛ امّا كينه كافر مادم العمر است.[۱۲]

۱۱- بی توجهی به ضررهای روانی و جسمانی بر فردکینه توز؛

منابع

  1. فلسفي محمدتقي، گفتار فلسفي، شرح و تفسير دعاي مكارم الاخلاق، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چاپ چهارم، ۱۳۷۵، ج۱، ص۳۹۸.
  2. رجوع شود به كتاب شهيد ثاني؛ فيته المرايد؛ باب مراء.
  3. محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، ترجمه حميدرضا مشايخي، نشر دارالحديث، چاپ اول، ۱۳۷۷، ج۳، ص۱۲۲۱، باب حقد.
  4. ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه،۲۰ جلدي، بيروت، داراحياء التراث، ۱۳۸۵ ق، ج۲۰، ص۳۲۲، ح ۶۹۶ و ص۳۲۷، ح ۷۴۳،.
  5. تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ج۴، ص۹۵ يا ۶۵.
  6. تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۱۷۳-۱۷۴.
  7. تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۰۹.
  8. تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۴۷.
  9. تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۷۰.
  10. تهراني، مجتبي، اخلاق الهي، ناشر مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ج۴، ص۲۹۵.
  11. دستغيب، عبدالحسين، قلب سليم، قم، دارالكتب الاسلاميه، ۱۳۵۱، ص۶۶۵.
  12. ميزان الحكمه، همان، ص۱۲۲۱.