trustworthy
۳۷۳
ویرایش
پیش نویس:تعداد آیات قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Meysamhasani (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}} {{سوال}}تعداد آیات قرآن چندتاست؟ {{پایان سوال}} {{درگاه|قرآن|سنت|تاریخ}} 1 تعداد آیات قرآن به علت اختلاف در اموری چون تعیین محل وقف و انتهای آیات و نیز اختلاف در شمارش بسمله، مختلف گشته و اقوال متعددی بوجود آمده است. {{پاسخ}} == منشا اختلا...» ایجاد کرد) |
Meysamhasani (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{درگاه|قرآن|سنت|تاریخ}} | {{درگاه|قرآن|سنت|تاریخ}} | ||
تعداد آیات قرآن به علت اختلاف در اموری چون تعیین محل وقف و انتهای آیات و نیز اختلاف در شمارش بسمله، مختلف گشته و اقوال متعددی بوجود آمده است. | تعداد آیات قرآن به علت اختلاف در اموری چون تعیین محل وقف و انتهای آیات و نیز اختلاف در شمارش بسمله، مختلف گشته و اقوال متعددی بوجود آمده است. | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
== منشا اختلاف == | ==منشا اختلاف== | ||
=== قاریان === | ===قاریان=== | ||
تعداد آیات قرآن، از جمله مسائل اختلافی است. چرا که هیچ یک از پیامبر(ص)، ائمه اطهار(س) یا گردآوران قرآن، آیات آن را شماره گذاری نکرده و این کار به دست قاریان انجام شده است... این اختلاف، برآمده از اختلاف در اموری چون تعیین محل وقف و انتهای آیه و نیز اختلاف در شمارش بسمله(بسم الله الرحمن الرحیم) به عنوان آیه مستقل یا جزئی از سوره نداستن آن است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه علوم قرآن|سال=1396|نام=علی اکبر|نام خانوادگی=رشاد|ناشر=سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|جلد=1|صفحه=56|مکان=تهران}}</ref> | تعداد آیات قرآن، از جمله مسائل اختلافی است. چرا که هیچ یک از پیامبر(ص)، ائمه اطهار(س) یا گردآوران قرآن، آیات آن را شماره گذاری نکرده و این کار به دست قاریان انجام شده است... این اختلاف، برآمده از اختلاف در اموری چون تعیین محل وقف و انتهای آیه و نیز اختلاف در شمارش بسمله(بسم الله الرحمن الرحیم) به عنوان آیه مستقل یا جزئی از سوره نداستن آن است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه علوم قرآن|سال=1396|نام=علی اکبر|نام خانوادگی=رشاد|ناشر=سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|جلد=1|صفحه=56|مکان=تهران}}</ref> | ||
این اختلاف هرگز به معنای زیادت و نقصان در قرآن و کمیت کلمات و جملات قرآن نیست. به گفته برخی، علت اختلاف گذشتگان در شمارش آیات، آن است که پیامبر خدا(ص) هنگام تلاوت، بر سر آیه ها وقف می کرد؛ چون آیات توقیفی اند و هنگامی که جای آن معلوم می شد، برای تکمیل کردن سخن، آن را وصل میکرد و شنونده گاهی چنین می پنداشت که آنجا فاصله ای نیست؛ یعنی گاهی شنونده، دو آیه را یکی می شمرد. بنابراین، اختلاف روایات در موارد وصل و وقف، سبب اختلاف در شمار آیات شد و در پی آن، مکتب های گوناگون در این باره پدید آمد.<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|عنوان=شناخت‌نامه قرآن|سال=1391|نام=محمد|نام خانوادگی=محمدی ری شهری|ناشر=دار الحدیث|جلد=1|صفحه=306|مکان=قم}}</ref> | این اختلاف هرگز به معنای زیادت و نقصان در قرآن و کمیت کلمات و جملات قرآن نیست. به گفته برخی، علت اختلاف گذشتگان در شمارش آیات، آن است که پیامبر خدا(ص) هنگام تلاوت، بر سر آیه ها وقف می کرد؛ چون آیات توقیفی اند و هنگامی که جای آن معلوم می شد، برای تکمیل کردن سخن، آن را وصل میکرد و شنونده گاهی چنین می پنداشت که آنجا فاصله ای نیست؛ یعنی گاهی شنونده، دو آیه را یکی می شمرد. بنابراین، اختلاف روایات در موارد وصل و وقف، سبب اختلاف در شمار آیات شد و در پی آن، مکتب های گوناگون در این باره پدید آمد.<ref name=":02">{{یادکرد کتاب|عنوان=شناخت‌نامه قرآن|سال=1391|نام=محمد|نام خانوادگی=محمدی ری شهری|ناشر=دار الحدیث|جلد=1|صفحه=306|مکان=قم}}</ref> | ||
== اقوال متعدد == | ==اقوال متعدد== | ||
=== بزرگان شیعه و سنی === | ===بزرگان شیعه و سنی=== | ||
اما اقوال متعددی درباره تعداد آیات قرآن کریم ذکر شده است:<ref name=":0325">{{یادکرد کتاب|عنوان=ترجمه الاتقان فی علوم القرآن جلال الدین سیوطی|سال=1389|نام=سید مهدی|نام خانوادگی=حائری قزوینی|ناشر=امیرکبیر|جلد=1|صفحه=226-227|مکان=تهران}}</ref> | اما اقوال متعددی درباره تعداد آیات قرآن کریم ذکر شده است:<ref name=":0325">{{یادکرد کتاب|عنوان=ترجمه الاتقان فی علوم القرآن جلال الدین سیوطی|سال=1389|نام=سید مهدی|نام خانوادگی=حائری قزوینی|ناشر=امیرکبیر|جلد=1|صفحه=226-227|مکان=تهران}}</ref> | ||
* قول اول (6216آیه): این قول را دیلمی در کتاب مسند الفردوس از طریق فیض از فرات از میمون بن مهران از ابن عباس مرفوعا روایت کرده است و سپس فیض گفته: «در سند این حدیث ابن معین دروغگوی خبیث است.» | *قول اول (6216آیه): این قول را دیلمی در کتاب مسند الفردوس از طریق فیض از فرات از میمون بن مهران از ابن عباس مرفوعا روایت کرده است و سپس فیض گفته: «در سند این حدیث ابن معین دروغگوی خبیث است.» | ||
* قول دوم (6600 آیه): ابن الضریس از طریق عثمان بن عطاء از پدرش از ابن عباس آورده است که گفت: «تمام آیات قرآن 6600 آیه است». | *قول دوم (6600 آیه): ابن الضریس از طریق عثمان بن عطاء از پدرش از ابن عباس آورده است که گفت: «تمام آیات قرآن 6600 آیه است». | ||
* مکتب مدینه (6000 و 6214 آیه): مدنى‌ها براى خود دو جور عدد روايت كرده‌اند يكى به ابى جعفر مرثد بن قعقاع و شيبة بن نصاح منتهى مى‌شود. و روايت ديگر به اسماعيل بن جعفر انصارى منتهى مى‌گردد. | *مکتب مدینه (6000 و 6214 آیه): مدنى‌ها براى خود دو جور عدد روايت كرده‌اند يكى به ابى جعفر مرثد بن قعقاع و شيبة بن نصاح منتهى مى‌شود. و روايت ديگر به اسماعيل بن جعفر انصارى منتهى مى‌گردد. | ||
* مکتب مکی (6219 آیه): مكى‌ها عدد خود را از عبداللّه بن كثير از مجاهد از ابن عباس از ابى بن كعب روايت كرده‌اند. | *مکتب مکی (6219 آیه): مكى‌ها عدد خود را از عبداللّه بن كثير از مجاهد از ابن عباس از ابى بن كعب روايت كرده‌اند. | ||
* مکتب کوفی (6236 آیه): روايت عدد كوفى‌ها به حمزه و كسايى و خلف بن هشام منتهى مى‌شود. | *مکتب کوفی (6236 آیه): روايت عدد كوفى‌ها به حمزه و كسايى و خلف بن هشام منتهى مى‌شود. | ||
* مکتب بصری (6204 آیه): منبع شمارش اهل بصره، عاصم بن عجاج جحدرى است. | *مکتب بصری (6204 آیه): منبع شمارش اهل بصره، عاصم بن عجاج جحدرى است. | ||
* مکتب شامی (6225 آیه): اهل شام عدد خود را از [[ابى درداء]] روايت كرده‌اند. | *مکتب شامی (6225 آیه): اهل شام عدد خود را از [[ابى درداء]] روايت كرده‌اند. | ||
[[علامه طباطبایی]] درباره شمارگان آیات قرآن می گوید: «پيرامون تعداد آيه‌هاى قرآن بايد گفت: در اين خصوص نص متواترى نرسيده كه يك يك آيه‌ها را معرفى كند، و هر يك را از ديگرى متمايز سازد. روايات محدودى هم كه رسيده به خاطر خبر واحد بودن قابل اعتماد نيستند، و روشن‌ترين علت بر نبودن دليل معتبر، اختلاف اهل مكه، مدينه، شام، بصره و كوفه است، كه در باره تعداد آيات اعداد متفاوتى ارائه كرده‌اند... وقتى اعداد به يك نص متواتر و يا حداقل خبر واحد قابل اعتنايى منتهى نشود، و هيچ آيه‌اى به طور اطمينان‌بخشى، از ساير آيات قبل و بعدش متمايز نگردد، هيچ الزامى نيست كه يكى از اين روايت اخذ شود، لا جرم هر يك از اين روايات كه روشن و قابل اعتماد بود را مى‌پذيريم و ما بقى را طرد مى‌كنيم، و يا به هيچ يك عمل نمى‌كنيم، و اگر شخصى اهل تدبر باشد، بايد به هر روايتى كه در نظرش بيشتر قابل اعتماد بود، عمل نمايد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ترجمه تفسير الميزان|سال=1402|نام=محمدحسين|نام خانوادگی=طباطبايى|ناشر=جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامى|جلد=13|صفحه=320|مکان=قم}}</ref> | [[علامه طباطبایی]] درباره شمارگان آیات قرآن می گوید: «پيرامون تعداد آيه‌هاى قرآن بايد گفت: در اين خصوص نص متواترى نرسيده كه يك يك آيه‌ها را معرفى كند، و هر يك را از ديگرى متمايز سازد. روايات محدودى هم كه رسيده به خاطر خبر واحد بودن قابل اعتماد نيستند، و روشن‌ترين علت بر نبودن دليل معتبر، اختلاف اهل مكه، مدينه، شام، بصره و كوفه است، كه در باره تعداد آيات اعداد متفاوتى ارائه كرده‌اند... وقتى اعداد به يك نص متواتر و يا حداقل خبر واحد قابل اعتنايى منتهى نشود، و هيچ آيه‌اى به طور اطمينان‌بخشى، از ساير آيات قبل و بعدش متمايز نگردد، هيچ الزامى نيست كه يكى از اين روايت اخذ شود، لا جرم هر يك از اين روايات كه روشن و قابل اعتماد بود را مى‌پذيريم و ما بقى را طرد مى‌كنيم، و يا به هيچ يك عمل نمى‌كنيم، و اگر شخصى اهل تدبر باشد، بايد به هر روايتى كه در نظرش بيشتر قابل اعتماد بود، عمل نمايد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ترجمه تفسير الميزان|سال=1402|نام=محمدحسين|نام خانوادگی=طباطبايى|ناشر=جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامى|جلد=13|صفحه=320|مکان=قم}}</ref> | ||
=== روایات | ===روایات ائمه(ع)=== | ||
تعداد آیات قرآن، در روایات مختلف بیان گشته است. | تعداد آیات قرآن، در روایات مختلف بیان گشته است که این روایات توسط علماء مورد نقد و از درجه اعتبار ساقط گشته است. | ||
==== روایت امام علی(ع) ==== | |||
همانطور که گفته شد، عدد اهل کوفه منسوب به حمزه و کسایی و هشام می باشد. اما حمزه گفته است: «ابن ابی لیلی از عبدالرحمن السلمی از علی بن ابی طالب(ع) این روایت را خبر داده است.»<ref name=":032">{{یادکرد کتاب|عنوان=ترجمه الاتقان فی علوم القرآن جلال الدین سیوطی|سال=1389|نام=سید مهدی|نام خانوادگی=حائری قزوینی|ناشر=امیرکبیر|جلد=1|صفحه=227|مکان=تهران}}</ref> | |||
علامه طباطبایی در نقد این روایت می نویسند:«و آنچه كه از على (ع) در عدد كوفيان نقل شده معارض است با ادله‌اى كه از خود آن جناب و همچنين از ساير ائمه اهل بيت (ع) رسيده كه: در هر سوره بسم اللَّه جزء آن سوره و يكى از آيات آن است[4]، زيرا به حساب كوفيان، تنها بسم اللَّه فاتحه، جزء سوره است، و ما بقى به حساب نيامده، و لازمه روايت نامبرده اين است كه عدد آيه‌هاى قرآن به مقدار بسم اللَّه هاى سوره‌ها بيشتر باشد.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ترجمه تفسير الميزان|سال=1402|نام=محمدحسين|نام خانوادگی=طباطبايى|ناشر=جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامى|جلد=13|صفحه=321|مکان=قم}}</ref> | |||
==== روایت امام صادق(ع) ==== | |||
امام صادق(ع) می فرمایند:«إن القرآن الذي جاء به جبرئيل إلى محمد(ص) سبعة آلاف آية؛قرآنى كه جبرئيل براى محمد(ص) آورد 17 هزار آيه بوده است».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الکافی|سال=1430|نام=أبو جعفر محمّد بن يعقوب |نام خانوادگی=الكليني الرازي|ناشر=دار الحديث|جلد=4|صفحه=674|مکان=قم}}</ref> | |||
هر چند که این روایت روایت صحیح السند است<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول|سال=1404|نام=محمّد باقر |نام خانوادگی=المجلسي|ناشر=دار الكتب الإسلاميّة|جلد=12|صفحه=525|مکان=تهران}}</ref> لکن اگر این روایت توجیه صحیحی نداشته باشد و حمل بر معنای صحیح نشود، به علت تعارض با قرآن باید آن را کنار گذاشت و مردودند.<ref name=":022">{{یادکرد کتاب|عنوان=شناخت‌نامه قرآن|سال=1391|نام=محمد|نام خانوادگی=محمدی ری شهری|ناشر=دار الحدیث|جلد=1|صفحه=308|مکان=قم}}</ref> | |||
لکن به نظر می رسد که میتوان برای این روایت دو توجیه ذکر کرد: | |||
وقال المحقّق الشعراني : « أقول : أمّا كلمة سبعة عشر ألف آية في هذا الخبر ، فكلمة « عشر » زيدت قطعاً من بعض النسّاخ أو الرواة. وسبعة آلاف تقريب ، كما هو معروف في إحصاءالامور لغرض آخر غير بيان العدد ، كما يقال : أحاديث الكافي ستّة عشر ألف ، والمقصود بيان الكثرة والتقريب ، لاتحقيق العدد ؛ فإنّ عدد آي القرآن بين الستّة والسبعة آلاف ». وللمزيد راجع : شرح المازندراني ، ج ١١ ، ص ٧٦. | |||
* [[روایات تحریف قرآن]] | ==جستارهای وابسته== | ||
* [[تحریف قرآن در روایت سالم بن سلمه]] | *[[روایات تحریف قرآن]] | ||
* [[تفاوت تعداد آیات قرآن در برخی روایات]] | *[[تحریف قرآن در روایت سالم بن سلمه]] | ||
*[[تفاوت تعداد آیات قرآن در برخی روایات]] | |||
*[[انواع تحریف قرآن]] | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن | |||
| شاخه فرعی۱ = آیات و سوره ها | |||
| شاخه فرعی۲ = | |||
| شاخه فرعی۳ = | |||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | |||
| تیترها = | |||
| ویرایش = | |||
| لینک‌دهی = | |||
| ناوبری = | |||
| نمایه = | |||
| تغییر مسیر = | |||
| ارجاعات = | |||
| بازبینی = | |||
| تکمیل = | |||
| اولویت = | |||
| کیفیت = | |||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||