trustworthy
۷٬۳۴۶
ویرایش
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
در این میان، سید جمالالدین طی اقامت در ایران و ارتباط مستقیم با علمای ایران و از طریق آثار خود و نیز نامههایش به علما و مراجع زمان؛ مانند نامهای که به میرزای شیرازی نوشت، منشأ آگاهیهای قابل توجهی در ایران گردید. گفته شده که برای درک تأثیر جمالالدین اسدآبادی باید توجه داشت که اکثر علمای آزاداندیش دوره ناصری در آستانه مشروطیت بهنوعی شاگرد او و تحت تأثیر اندیشههایش قرار داشتند.<ref>زرگرینژاد، رسائل مشروطیت، تهران، ص۷۸.</ref> | در این میان، سید جمالالدین طی اقامت در ایران و ارتباط مستقیم با علمای ایران و از طریق آثار خود و نیز نامههایش به علما و مراجع زمان؛ مانند نامهای که به میرزای شیرازی نوشت، منشأ آگاهیهای قابل توجهی در ایران گردید. گفته شده که برای درک تأثیر جمالالدین اسدآبادی باید توجه داشت که اکثر علمای آزاداندیش دوره ناصری در آستانه مشروطیت بهنوعی شاگرد او و تحت تأثیر اندیشههایش قرار داشتند.<ref>زرگرینژاد، رسائل مشروطیت، تهران، ص۷۸.</ref> | ||
سید جمالالدین در نامهای به علمای، ایران ضمن اشاره به نقشه دولتهای اروپایی برای نفوذ در کشور، درباره دسیسههای آنها نوشت: در هر نقطهای که نیروی علما کم شده قدرت اروپاییان در آن جا بیشتر شده، بهحدی که شوکت اسلام را درهم شکسته و نام دین را از آن جا محو ساخته است.<ref>صاحبی، اندیشه اصلاحی در نهضتهای اسلامی، ص۱۵۶–۱۵۷.</ref> | |||
شهید مطهری در این مورد میگوید که روش سید جمالالدین در قبال روحانیت شیعه تأثیر فراوانی داشته، هم در جنبش تنباکو که بهوسیله علما صورت گرفت و هم در نهضت مشروطه ایران که به رهبری و تأیید علما صورت گرفت.<ref>مطهری، مرتضی، نهضتهای اسلامی در صد سال اخیر، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۲ش، ص۱۸.</ref> | |||
== اقدامات سید جمالالدین در جنبش تنباکو == | == اقدامات سید جمالالدین در جنبش تنباکو == | ||
خط ۲۷: | خط ۳۱: | ||
یکی از فعالیتهای ضد استعماری سید جمالالدین اسدآبادی مخالفت با اعطای امتیاز تنباکو به دولت استعماری انگلستان بود. قرارداد امتیاز تنباکو در تاریخ ۲۸ رجب ۱۳۰۷ق در پانزده فصل منعقد گردید.<ref>قدسیزاده، پروین، «تحرین تنباکو»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ذیل واژه.</ref> انعقاد چنین قراردادی مخالفت شدید سید جمالالدین را در پی داشت. در زمان عقد این قرارداد، سید جمالالدین، که بهخاطر مخالفت با چنین اقداماتی، از ایران اخراج شده و در بصره حضور داشت، نامهای مفصل برای مرجع وقت میرزای شیرازی فرستاد. او در آن نامه خطرات انعقاد چنین معاهدههایی را متذکر شد.<ref>محیط طباطبایی، سید جمالالدین اسد آبادی و بیداری مشرقزمین، ص۷۳.</ref> | یکی از فعالیتهای ضد استعماری سید جمالالدین اسدآبادی مخالفت با اعطای امتیاز تنباکو به دولت استعماری انگلستان بود. قرارداد امتیاز تنباکو در تاریخ ۲۸ رجب ۱۳۰۷ق در پانزده فصل منعقد گردید.<ref>قدسیزاده، پروین، «تحرین تنباکو»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ذیل واژه.</ref> انعقاد چنین قراردادی مخالفت شدید سید جمالالدین را در پی داشت. در زمان عقد این قرارداد، سید جمالالدین، که بهخاطر مخالفت با چنین اقداماتی، از ایران اخراج شده و در بصره حضور داشت، نامهای مفصل برای مرجع وقت میرزای شیرازی فرستاد. او در آن نامه خطرات انعقاد چنین معاهدههایی را متذکر شد.<ref>محیط طباطبایی، سید جمالالدین اسد آبادی و بیداری مشرقزمین، ص۷۳.</ref> | ||
میرزای شیرازی تحت تأثیر نامه سید جمالالدین با فرستادن تلگرافی به شاه مبنی بر اعتراض علما و عامه مردم از وجود چنین قراردادهایی خواستار لغو آن شد. اما شاه قاجار به این نامه ترتیباثر نداد. میرزای شیرازی که لغو این امتیاز را وظیفه دینی خود میدانست، علیرغم بیتوجهی شاه، مجدداً تلگرافی به ناصرالدین شاه مخابره کرد.<ref>ناظم الاسلام کرمانی، محمد بن علی، تاریخ بیداری ایرانیان، بهکوشش علیاکبر سعیدی سیرجانی، تهران، ۱۳۵۷ش، ج۱، ص۳۴.</ref> از آنجا که این تلگراف دوم دوباره با بیاعتنایی شاه مواجه شد، در جواب استفتایی که از او در رابطه با استعمال تنباکو شد، حکم بر تحریم آن کرد و فتوای تاریخی خود را صادر کرد.<ref>کدی، نیکی، تحریم تنباکو در ایران، ترجمۀ شاهرخ قائممقامی، تهران، شرکت سهامی انتشارات کتابهای جیبی، ۱۳۵۸ش، ص۱۲۵.</ref> | میرزای شیرازی تحت تأثیر نامه سید جمالالدین با فرستادن تلگرافی به شاه مبنی بر اعتراض علما و عامه مردم از وجود چنین قراردادهایی خواستار لغو آن شد. اما شاه قاجار به این نامه ترتیباثر نداد. میرزای شیرازی که لغو این امتیاز را وظیفه دینی خود میدانست، علیرغم بیتوجهی شاه، مجدداً تلگرافی به ناصرالدین شاه مخابره کرد.<ref>ناظم الاسلام کرمانی، محمد بن علی، تاریخ بیداری ایرانیان، بهکوشش علیاکبر سعیدی سیرجانی، تهران، ۱۳۵۷ش، ج۱، ص۳۴.</ref> از آنجا که این تلگراف دوم دوباره با بیاعتنایی شاه مواجه شد، در جواب استفتایی که از او در رابطه با استعمال تنباکو شد، حکم بر تحریم آن کرد و فتوای تاریخی خود را صادر کرد.<ref>کدی، نیکی، تحریم تنباکو در ایران، ترجمۀ شاهرخ قائممقامی، تهران، شرکت سهامی انتشارات کتابهای جیبی، ۱۳۵۸ش، ص۱۲۵.</ref> | ||
== تشویق سیّد جمال به دخالت هر چه بیشتر علماء در امور سیاسی و اجتماعی == | == تشویق سیّد جمال به دخالت هر چه بیشتر علماء در امور سیاسی و اجتماعی == | ||
سیّد جمال الدین برای علم و عالم بهطور کلّی ارزش بسیاری قائل بود و با درک عمیقی که از مقام علم و نقش علماء در رشد و تکامل مادی و معنوی جوامع و سیادت و عزّت ملل مسلمان داشت، همواره از یک سو مردم را به نزدیکی با آنها تشویق میکرد و از سوئی دیگر علماء را تحریک و تشویق مینمود به دخالت هر چه بیشتر در امور سیاسی و اجتماعی و نجات ملل مسلمانی که تحت سلطه اجانب قرار میگرفتند و آنان را به مبارزه با استعمار و نفوذ بیگانگان فرا میخواند. | سیّد جمال الدین برای علم و عالم بهطور کلّی ارزش بسیاری قائل بود و با درک عمیقی که از مقام علم و نقش علماء در رشد و تکامل مادی و معنوی جوامع و سیادت و عزّت ملل مسلمان داشت، همواره از یک سو مردم را به نزدیکی با آنها تشویق میکرد و از سوئی دیگر علماء را تحریک و تشویق مینمود به دخالت هر چه بیشتر در امور سیاسی و اجتماعی و نجات ملل مسلمانی که تحت سلطه اجانب قرار میگرفتند و آنان را به مبارزه با استعمار و نفوذ بیگانگان فرا میخواند. | ||
== مقابله سیّد جمال با روشنفکران غرب زده == | == مقابله سیّد جمال با روشنفکران غرب زده == |