پرش به محتوا

حدیث «تبدیل محفوظات فراموش‌شده قرآن به مار»: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۱: خط ۱۱:
همچنین، روایاتی بر تکرار و تمرین آیات حفظ‌شده، برای به یاد ماندن در حافظه انسان، تأکید دارند.<ref>الحر العاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تحقیق عبدالرحیم الربانی الشیرازی، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ۱۳۹۱ق، ج۴، ص۸۴۵–۸۴۷.</ref> در برخی روایات، حفظ قرآن زمانی ارزشمند تلقی شده که مقدمه‌ای برای عمل به دستورات و راهنمایی‌های قرآن باشد. در روایتی از پیامبر(ص) آمده است: «تو زمانی قرآن خوانده‌ای که تو را از بدی‌ها بازدارد و زمانی که تو را از بدی‌ها باز ندارد تو قرآن را نخوانده‌ای.»<ref>محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج۸، ص۹۰.</ref>
همچنین، روایاتی بر تکرار و تمرین آیات حفظ‌شده، برای به یاد ماندن در حافظه انسان، تأکید دارند.<ref>الحر العاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تحقیق عبدالرحیم الربانی الشیرازی، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ۱۳۹۱ق، ج۴، ص۸۴۵–۸۴۷.</ref> در برخی روایات، حفظ قرآن زمانی ارزشمند تلقی شده که مقدمه‌ای برای عمل به دستورات و راهنمایی‌های قرآن باشد. در روایتی از پیامبر(ص) آمده است: «تو زمانی قرآن خوانده‌ای که تو را از بدی‌ها بازدارد و زمانی که تو را از بدی‌ها باز ندارد تو قرآن را نخوانده‌ای.»<ref>محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج۸، ص۹۰.</ref>


==متن حدیث==
==متن و مضمون حدیث==
[[شیخ صدوق]] از امام علی(ع) و او از پیامبر(ص) نقل می‌کند: {{عربی بزرگ|مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ ثُمَّ نَسِيَهُ لَقِيَ اللَّهَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَغْلُولًا يُسَلِّطُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَيْهِ بِكُلِّ آيَةٍ مِنْهُ حَيَّةً تَكُونُ قَرِينَتَهُ إِلَى النَّارِ إِلَّا أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَه|ترجمه= هرکسی قرآن را فرا گیرد سپس آن را فراموش کند، در روز قیامت در حالی خدا را ملاقات خواهد کرد که به زنجیر کشیده شده و خداوند در برابر هر آیه‌ای که فراموش کرده بر او ماری مسلط خواهد نمود که به سوی آتش همراهش خواهد بود، مگر آنکه خداوند او را بیامرزد.<ref>الصدوق، محمد بن علی، کتاب من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۱۲.</ref>}}
[[شیخ صدوق]] از امام علی(ع) و او از پیامبر(ص) نقل می‌کند: {{عربی بزرگ|مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ ثُمَّ نَسِيَهُ لَقِيَ اللَّهَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَغْلُولًا يُسَلِّطُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَيْهِ بِكُلِّ آيَةٍ مِنْهُ حَيَّةً تَكُونُ قَرِينَتَهُ إِلَى النَّارِ إِلَّا أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَه|ترجمه= هرکسی قرآن را فرا گیرد سپس آن را فراموش کند، در روز قیامت در حالی خدا را ملاقات خواهد کرد که به زنجیر کشیده شده و خداوند در برابر هر آیه‌ای که فراموش کرده بر او ماری مسلط خواهد نمود که به سوی آتش همراهش خواهد بود، مگر آنکه خداوند او را بیامرزد.<ref>الصدوق، محمد بن علی، کتاب من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۱۲.</ref>}}
مضمون این حدیث در روایات دیگری به نقل از پیامبر(ص)، از طریق [[ابوهریره]] و [[ابن عباس|ابن‌عباس]]، با اختلافاتی نقل شده است.<ref>الصدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، قم، دار الشريف الرضي للنشر، ۱۴۰۶ق، ص۲۸۰-۲۹۵.</ref> در آغاز حدیث {{متن عربی|وَ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ}} آمده و معنی تعلم، فراگرفتن است نه حفظ کردن و از بَرکردن. به‌همین جهت این روایت را مختص به حفظ قرآن ندانسته‌اند.
مضمون این حدیث در روایات دیگری به نقل از پیامبر(ص)، از طریق [[ابوهریره]] و [[ابن عباس|ابن‌عباس]] با اختلافاتی، نقل شده است.<ref>الصدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، قم، دار الشريف الرضي للنشر، ۱۴۰۶ق، ص۲۸۰-۲۹۵.</ref>


براساس این روایت، خداوند در برابر هر آیه، ماری را بر آن شخص مسلط می‌کند، نه اینکه آیات همانند مار گریبان او را بگیرد؛ زیرا حرف «ب» در «بکل آیه …» برای مقابله است یعنی در مقابل هر آیه.<ref>صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه علی‌اکبر غفاری، تهران، کتاب‌فروشی صدوق، چاپ هفتم، ۱۳۶۳، ص۶۴۶، پاورقی مترجم، ص۱۲.</ref>
در آغاز حدیث {{متن عربی|وَ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ}} آمده است. معنی تعلم فراگرفتن است، نه حفظ‌کردن و از بَرکردن. به‌ همین جهت، این روایت را مختص به حفظ قرآن ندانسته‌اند. بر اساس این روایت، خداوند در برابر هر آیه ماری را بر آن شخص مسلط می‌کند، نه اینکه آیات همانند مار گریبان شخص را بگیرد؛ زیرا حرف «ب» در عبارت «بکل آیه» برای افادهٔ معنای مقابله است، یعنی در مقابل هر آیه.<ref>صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه علی‌اکبر غفاری، تهران، کتاب‌فروشی صدوق، چاپ هفتم، ۱۳۶۳، ص۶۴۶، پاورقی مترجم، ص۱۲.</ref>  


== مقصود حدیث: فراموشی عمدی و عمل نکردن به قرآن==
== مقصود حدیث: بی‌توجهی و عمل‌نکردن به قرآن==
محققان، تهدیدی که در روایت مطرح شده را متوجه افرادی دانسته‌اند که به‌طور عمدی و از روی سهل‌انگاری به آیات قرآن، بی‌توجهی کرده و به دستورات آن، عمل نمی‌کنند. اینان معتقدند،‌ روایت شامل کسانی که در اثر ضعف حافظه یا مانند آن دچار فراموشی آیات شوند، نیست. برای این مطلب شاهد آورده شده که در بعضی نقل‌ها، قید «متعهداً» بعد از «نسیَه» آمده است.<ref> صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۵۱۳.</ref> و معنی آن این است که عمداً فراموش کند.
محققان تهدیدی که در روایت مطرح شده را متوجه افرادی دانسته‌اند که به‌طور عمدی و از روی سهل‌انگاری به آیات قرآن بی‌توجهی می‌کنند. کسانی که به دستورات قرآن عمل نمی‌کنند. از نظر آنان، روایت شامل کسانی که در اثر ضعف حافظه آیات را فراموش کنند نیست. آنان برای این مطلب شاهد آورده‌اند که در بعضی نقل‌ها قید «متعمداً» (از روی عمد) بعد از «نسیَه» آمده است.<ref> الصدوق، محمد بن علی، الامالی، بی‌جا، مؤسسة البعثة، بی‌تا، ص۵۱۳.</ref>


همچنین از امام صادق(ع) در مورد مردی که قرآن را خوانده (فرا گرفته) و سپس آن را فراموش کند، و این عمل سه بار انجام شود، پرسیده شد که آیا بر او مجازاتی هست؟ امام: خیر.<ref name=":0" /> برخی محققان معتقدند که براساس این روایت، شخص گنه‌کار نیست و کیفر ندارد هرچند از اجر بزرگی محروم شده است.<ref name=":0">مازندرانی، ملاصالح، شرح الاصول کافی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا، ج۱۱، ص۳۴.</ref>{{پایان پاسخ}}
همچنین، از امام صادق(ع) در مورد مردی که قرآن را خوانده (فرا گرفته) و سپس آن را فراموش کرده، و این عمل سه بار انجام داده، پرسیده شده که آیا بر او مجازاتی هست. امام(ع) مجازات را نفی کرده است.<ref name=":0" /> برخی محققان معتقدند که، براساس این روایت، چنین شخصی گناه‌کار نیست و کیفر ندارد، هر چند از اجر بزرگی محروم شده است.<ref name=":0">المازندرانی، ملاصالح، شرح الاصول الکافی، مع تعلیقات ابوالحسن الشعرانی، تحقیق السید علی عاشور، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۳۴.</ref>{{پایان پاسخ}}


== منابع ==
== منابع ==
trustworthy
۷٬۳۴۶

ویرایش